Page 21 - Το βιβλίο των αντιρρήσεων

Sarajevo 78 - Νοέµβρης ‘13

διανοούµενων διανοούµενων σαν τέτοια; Ο καπιταλισµός ο ίδιος; Ο Graeber παριστάνει ότι δεν ξέρει. Αν και αµε-
ρικάνος (και µάλιστα κατά δήλωσή του “αναρχικός”) φαίνεται να αγνοεί και την απερ-
γία στο Σικάγο, και την έκβασή της· και, επιπλέον, το γεγονός ότι µετά από εκείνη την
απεργία η εργατική απαίτηση του ηµερήσιου 8ωρου υιοθετήθηκε παγκόσµια απ’ τα συν-
δικάτα, σε τέτοιο βαθµό ώστε να καθιερωθεί η 1η Μάη σαν παγκόσµια ηµέρα απερ-
γίας µε στάνταρ αίτηµα αυτό: το 8ωρο.
Μήπως άραγε η σταδιακή υποχώρηση των αφεντικών, στις πρώτες δεκαετίες του
20ου αιώνα, και η σταδιακή καθιέρωση του 8ωρου από κράτος σε κράτος, είχε σχέση
µε την έλλειψη “παπαροδουλειών”; Ή µήπως είχε σχέση µε αγώνες, συγκρούσεις, και
την νικηφόρα επανάσταση των µπολσεβίκων; Κανένας σοβαρός αναρχικός δεν θα υπο-
τιµούσε τους εργατικούς αγώνες και τις ένοπλες εργατικές επαναστάσεις που συντά-
ραξαν την ευρώπη για χρόνια και σε ότι αφορά τις υποχωρήσεις των αφεντικών και
τους µετασχηµατισµούς που αναγκάστηκαν να κάνουν (και γρήγορα αξιοποίησαν) σε
το σύγχρονο φαινόµενο των bullshit
το σύγχρονο φαινόµενο των bullshit
σχέση µε τον χρόνο εργασίας. Κανένας σοβαρός αναρχικός δεν θα παπαρολογούσε επι
θεµάτων ποτισµένων µε αίµα.
Άλλωστε πως θα ήταν δυνατό η ύπαρξη, σε όποιον βαθµό, “δουλειών χωρίς νόηµα”
ή “δουλειών χωρίς κοινωνική αξία” να εµποδίσει σαν τέτοια τους αγώνες για την µεί-
ωση του χρόνου εργασίας την δεκαετία του ‘80, του ‘90, του ‘00 ή του ‘10; Οι µόνες
“δουλειές” που απ’ την σύλληψή τους την ίδια θα µπορούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο
είναι αυτές των “συνδικαλιστών”, των “διανοούµενων / λυκοφίλων της εργατικής τά-
ξης”, των “πολιτικών”, των “παπάδων” και, φυσικά, των µπάτσων. Όλες αυτές οι δου-
λειές είναι πολύ παλιές, απ’ τον 19ο αιώνα κιόλας· και δεν στρέφεται εναντίον των συγ-
κεκριµένων ο Graeber. Άρα; Είναι, για παράδειγµα, οι διαχειριστές κεφαλαίων η αιτία
που οι (παραγωγικοί) εργάτες στις αυτοκινητοβιοµηχανίες ή οι (παραγωγικές) νοσο-
κόµες δεν απαιτούν δυναµικά, µαχητικά, αδιαπραγµάτευτα την ριζική µείωση του χρό-
νου που χάνουν δουλεύοντας (χωρίς µείωση, αντίθετα µε αύξηση, των χαµηλών µι-
σθών), ε;
Ο Graeber θέλει να πει µερικές εξυπνάδες (ή µερικές κοινοτοπίες) για την κοινωνική
αξία (ή την κοινωνική αξιολόγηση) διάφορων δουλειών που τις θεωρεί παρασιτικές·
όµως γιατί αυτό θα έπρεπε να το κάνει µασκαρεµένος µε ένα ζήτηµα άσχετο και ταυ-
τόχρονα καίριο (και) για την τωρινή διαχείριση της κρίσης απ’ τα αφεντικά; Θα το εξε-
τάσουµε πιο κάτω. Εν τω µεταξύ χρειάζεται ένας σχολιασµός αυτού του ζητήµατος:
της κοινωνικής αξίας κάθε δουλειάς.
Είναι φρόνιµο, άραγε, να βγάλει κανείς στα σοβαρά συµπέρασµα για την κοινωνική
αξία του εταιρικού δικαίου στηριζόµενος στη γνώµη ενός ή εκατό τύπων που κάνουν
αυτή τη δουλειά; Είναι µάλλον αναµενόµενο ότι ένας πρώην ρόκερ (και µάλιστα πρώ-
τα πετυχηµένος και ύστερα αποτυχηµένος εµπορικά) δεν θα γούσταρε να κάνει τέτοια
δουλειά· θα την εύρισκε χωρίς νόηµα και θα ευχόταν να µην υπήρχε καν και καν. Κα-
λά θα έκανε... Όµως επίσης ένας οδοκαθαριστής που ονειρεύεται να γίνει πετυχηµένος
ρόκερ είναι λογικό να βρίσκει χωρίς νόηµα τη δουλειά που κάνει, και να εύχεται την
21 εξαφάνισή της. Κι αυτός καλά κάνει. Γενικά µιλώντας ο βαθµός “ευχαρίστησης” από
κάτι που γίνεται λιγότερο ή περισσότερο καταναγκαστικά· και το είδος “νοηµατοδότη-