Page 19 - Το βιβλίο των αντιρρήσεων

τύχη. Γίνεται αργότερα, µε προσεκτική επιλογή και µε µεγάλη επιµέλεια. Δεν µυθο- ησης και υπακοής σε ιστορικές περιόδους που η “κοινωνική συνοχή” κινδυνεύει, έχει
ποιήθηκε, για παράδειγµα, ο εκσυγχρονιστής Καποδίστριας, γιατί η περίπτωσή του δεν επίσης να παίξει σοβαρό ρόλο. Η περιγραφή του Ilan Pappe είναι αποκαλυπτική και δι-
συνέφερε τις προσοδικές δοµές εξουσίας που ανασχηµατίστηκαν µε την µορφή του ελ- δακτική: το ίδιο κράτος που, σε µια ορισµένη ιστορική φάση, κρίνει ότι “δεν κινδυ-
ληνικού κράτους. Μυθοποιήθηκε ο “γέρος του Μωριά”, επειδή πέρα απ’ τα υπόλοιπα, νεύει να απονοµιµοποιηθεί”, µαζεύει τα ιδεολογικά σκυλιά του, και επιτρέπει στους
είχε παίξει οργανικό ρόλο στην καταστολή πληβειακών (ακόµα και ένοπλων) αµφι- αµφισβητίες της εθνικής του µυθολογίας να υπάρξουν σαν τέτοιοι, το ίδιο λίγο µετά,
σβητήσεων ενάντια στους “προύχοντες” και τους “προεστούς”. κάνοντας νέωτερους υπολογισµούς, τα αµολάει.
Η ιδέα, λοιπόν, ότι οι “παλαιο-εθνικιστές” έχουν εµµονές µε παραµύθια δεύτερης κα- Παρόµοιοι, αν και από διαφορετική θέση, είναι οι υπολογισµοί του εθελόδουλου στην
τηγορίας που θα έπρεπε να αντικατασταθούν από καλύτερα (για λογαριασµό του νεο- εθνική (ή στην θρησκευτική, ή στην κοµµατική, ή σε όποια άλλη) µυθολογία. Για όσο
εθνικισµού;) είναι το λιγότερο ανόητη. Και αποφεύγει το γιατί τα κράτη (το ελληνικό, διάστηµα κρίνει ότι οι δεσµοί του µε την εξουσία και οι απολαβές του δεν κινδυνεύουν,
το ισραηλινό, το τουρκικό, το γαλλικό, το αµερικανικό) φτιάχνουν και πουλάνε τους ότι έχουν σταθεροποιηθεί, µπορεί να γίνει ελαστικότερος στα “ιδεολογικά ζητήµατα”.
συγκεκριµένους (κάθε φορά) µύθους. Όταν όµως δει αυτούς τους δεσµούς να χαλαρώνουν ή να διαλύονται, τότε η ιδεολο-
γία / µυθολογία τροφοδοτεί την λύσσα του να δείξει πόσο απαραίτητος είναι στην εξου-
Επιµένουµε σ’ αυτά τα δύο. Πρώτον, ότι η κάθε φορά “εθνική” µυθοπαραγωγή είναι σία, και η λύσσα του ανανεώνει την ιδεολογία / µυθολογία. Είναι κάτι που αποτελεί
κρατική δουλειά, η οποία επιβλήθηκε και συντηρείται µέσω συγκεκριµένων µηχανι- κοινότοπη αλήθεια για τους µετανοιωµένους / προδότες της κοινωνικής και πολιτικής
σµών: εκπαίδευση, έλεγχος άλλων ιδεολογικών µηχανισµών µεγάλης εµβέλειας (όπως αριστεράς: γίνονται ακόµα δεξιότεροι απ’ τους δεξιούς, ακόµα πιο φανατικοί, για να
τα µήντια), κ.α. Και δεύτερον, ότι η αποδοχή της κάθε φορά “εθνικής” µυθολογίας απ’ καλύψουν ενστικτώδικα ή/και υπολογισµένα το “χαµένο έδαφος” ως την κρατική εξου-
τους υπηκόους είναι υπολογισµένη σχέση υποτέλειας, και µάλιστα όχι µόνο απ’ την µε- σία, τις προσόδους, τις απολαβές.
ριά του αφέντη αλλά και απ’ την µεριά του “εθνικού” δούλου. Τόσο σαν άτοµα χωρι-
στά όσο και σαν πλήθος. Προκύπτει, λοιπόν, ότι η µόνιµη, ξεφτιλισµένη, εθνο(παρα)νοϊκή επιθετικότητα απέ-
Για το πρώτο δεν χρειάζονται, προφανώς, ιδιαίτερες αποδείξεις. Η “µεγάλη ιδέα”, η ναντι σε µια “ειδική διανοούµενη” του ελληνικού κράτους (η οποία, σε τελευταία ανά-
πολιτική ιδέα, δηλαδή, ότι το µικρό ελληνικό κράτος του 1844 έχει σα λόγο ύπαρξης λυση, λέει πολύ λίγα αποµυθοποιητικά...), είναι απλά µια απ’ τις σηµαδούρες της άρ-
την διαρκή επέκτασή του προς τα βόρεια και τα ανατολικά, δεν γεννήθηκε στα µυαλά ρητης αλλά πολύ σοβαρής ανησυχίας για την “κοινωνική συνοχή”, τόσο απ’ την µεριά
των πληβείων εκείνης της εποχής· γεννήθηκε στα µυαλά των πολιτικών αφεντικών διάφορων µηχανισµών, όσο και απ’ την µεριά πολλών υπηκόων / υπηρετών του κρά-
3
τους, και προωθήθηκε σταθερά επί δεκαετίες. Η περιβόητη “ιστορική συνέχεια” του τους. Επειδή η ιδεολογία, η “εθνική ιδεολογία” είναι (θεωρούν ότι είναι) η µόνη ασφα-
“ελληνικού έθνους” απ’ τις πόλεις κράτη στην αλεξανδρινή αυτοκρατορία και εκείνες λής “κόλλα” για την υπερταξική “υπόσταση” του πληθυσµού, την µαστορεύουν και
των διαδόχων του µεγΑλέκου· από εκεί, “µε ένα µικρό κενό λίγων αιώνων” στον χρι- την συντηρούν από κάθε µεριά και µε κάθε τρόπο. Κυρίως την φροντίζουν συγκυρια-
στιανισµό, ύστερα στη ανατολική ρωµαϊκή / βυζαντινή αυτοκρατορία, και τελικά “µε κά, στην τρέχουσα θεαµατική επικαιρότητα, όπου δεξιά κι αριστερά του κράτους και

άλλο ένα µικρό κενό τεσσάρων αιώνων” στο νέο ελληνικό κράτος, ήταν αρχικά και εν του κεφάλαιου κάνουν ό,τι µπορούν για να “βιώνεται” η διαχείριση της κρίσης σαν
µέρει γερµανικό διανοητικό προϊόν· κι ύστερα ανέλαβαν την γερµανική ιδέα της “εθνι- “εθνικό ζήτηµα”. Όµως ούτε την ιστορία µπορούν να αφήσουν σαν πεδίο κυριαρχίας·
κής ουσίας” ο Ζαµπέλιος και, κυρίως, ο Παπαρρηγόπουλος, για να γίνει εν περιλήψει ειδικά εάν η τρέχουσα αποδοτική ιµπεριαλιστική εκστρατεία των αφεντικών “εντός
διδακτέα ύλη (: προπαγάνδα) σ’ όλα τα σχολεία απ’ τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου των συνόρων τους” γίνει κάποια στιγµή στο µέλλον ανανεωµένες ιµπεριαλιστικές στο-
αιώνα ως σήµερα. χεύσεις εκτός συνόρων.
Το γεγονός ότι στην ελληνική “εθνική ιστορία” δεν χωράνε, και δεν χώρεσαν ποτέ, Το είπαµε. Η ελληνική “εθνική ιστορία” λέγεται µε δύο λέξεις: µεγάλη ιδέα. Και τα
ούτε αρβανίτες, ούτε βλάχοι, ούτε σλάβοι, δεν είναι συµπτωµατικό. Είναι λογικό, µε σκυλιά δεν είναι δεµένα: τα αφεντικά δεν αντέχουν ούτε την παραµικρή γρατζουνιά σε
την έννοια ότι καµµία εθνική µυθολογία δεν παίζει ζάρια! Αυτή η “εθνική ιστορία” δαύτη, τέτοιους καιρούς.
έπρεπε να είναι ρατσιστική, οµογενοποιητική, µε δύο λόγια να συµβάλλει αποτελε- (Όµως από εργατική σκοπιά η ιστορία, µε όποιο επίθετο κι αν δένεται, είναι µόνιµο
σµατικά στην κατασκευή ενός “έθνους / ιδιοκτήτη” µε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά πεδίο µάχης...)
και σχέσεις εξουσίας, εκεί όπου δεν υπήρχε πριν σαν τέτοιο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Έστω ότι τα κίνητρα, οι µεθοδεύσεις και οι στοχεύσεις κάθε µορφής κυριαρχίας (και
άρα του έθνους / κράτους) είναι σαφείς στην κατασκευή της “εθνικής ιστορίας” που 1 - Monitor 2007.
του αναλογεί. Γιατί όµως οι υποτελείς την δέχονται; Κι αν δεν µπορούν να κάνουν δια- 2 - Είναι τόσο πολύ νοµιµοποιηµένος στόχος η Ρεπούση ώστε εάν ασκηθεί όχι λε-
φορετικά στα µαθητικά τους χρόνια, γιατί συνεχίζουν να την “πιστεύουν” στην ενήλι- κτική αλλά φυσική βία εναντίον της, πολλοί θα πανηγυρίσουν, και µάλιστα ανοικτά
κη ζωή τους; Είναι µόνο από συνήθεια; και δηµόσια...
Υποπτευόµαστε ότι δεν υπάρχει γενική απάντηση, για όλες τις “εθνικές ιστορίες” 3 - Sarajevo νο 37, Φεβρουάριος 2010, αλλά και συλλογή κειµένων back to the (boot)
όλων των εθνών / κρατών του πλανήτη. Γιατί η ιδεολογική ταύτιση / εξάρτηση του υπη- roots, επιλεγµένα θέµατα από τον ιµπεριαλιστικό 19ο αιώνα του ελληνικού κράτους, Β
κόου από µορφές εξουσίας, είτε κοσµικές σαν το έθνος / κράτος είτε µεταφυσικές σαν τόµος της σειράς anti-imp, εκδ. αντισχολείο, Ιούνιος 2010.
την εκκλησία / θρησκεία, δεν είναι πάντα και παντού η ίδια. Ορίζεται κι αυτή από πιο
απτά και καθηµερινά ζητήµατα, ανάµεσα στα οποία ο ανταγωνισµός µεταξύ κοινωνι- (φωτογραφίες: γραµµατόσηµα από τη ναυµαχία στο Ναυαρίνο, ή πως ένα κράτος -
19 κών οµάδων (τάξεων αλλά και όχι µόνο) και η έντασή του παίζει σοβαρό ρόλο. χωροφύλακας ξεκίνησε την καριέρα του σαν προτεκτοράτο...)
Αντίστροφα όµως, η εντατική επιστράτευση ιδεολογικών στερεοτύπων οµογενοποί-