“free” as in “free software”:
συγκεντροποίηση: υλικό, λογισμικό και data ως κεφάλαιο

Σαν ειρωνεία για την ιστορία του free software, οι μεγαλύτερες επενδύσεις εταιριών-κολοσσών των τεχνολογιών πληροφορικής τα τελευταία χρόνια αφορούν την ανάπτυξη τεχνολογιών “cloud” και “big data” που βασίζονται σε open source software. Τον Σεπτέμβρη του 2013, η IBM ανακοίνωσε επιχειρηματικό πλάνο για την “επένδυση 1 δις δολαρίων για καινοτομίες στο Linux και το οpen source”. Σύμφωνα με το δελτίο τύπου της εταιρίας:

“Η επένδυση στοχεύει στο να βοηθήσει τους πελάτες μας να κεφαλαιοποιήσουν πάνω στις τεχνολογίες big data και cloud computing με συγχρονα συστήματα που είναι φτιαγμένα ώστε να διαχειρίζονται το νέο κύμα εφαρμογών που έρχονται στα data centers στην μετα-PC εποχή.”

Το Μάιο του 2014, ανάλογη ανακοίνωση για “επενδύσεις μεγαλύτερες του 1 δις δολαρίων σε open-source cloud-computing” ακολούθησε και από την Hewlett-Packard.
Ταυτόχρονα, ο στρατηγικός σχεδιασμός περί cloud computing, δεν διαφεύγει καθόλου από τους κεντρικούς σχεδιασμούς των κρατών. Η ευρωπαϊκή ένωση στα πλαίσια της “ενιαίας ψηφιακής αγοράς” που υιοθετήθηκε το Μάιο του 2015, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών την “European Cloud Iniative” σαν συνέχεια της εφαρμογής της “European Cloud Computing Strategy” που ανακοινώθηκε το Σεπτέμβρη του 2012, ενώ οι ηπα είχαν ήδη διαμορφώσει τη δικιά τους “Federal Cloud Computing Strategy” από το Φλεβάρη του 2011. Και αυτές οι κεντρικες κρατικές στρατηγικές δεν παραλείπουν να δώσουν την πρέπουσα σημασία στα “open source data analysis tools”.

O Christofer Kelty, συγγραφέας του βιβλίου από το οποίο πήραμε την αφορμή για αυτό το αφιέρωμα, τον Ιούλιο του 2013, σε ένα άρθρο του με τον βαρύ τίτλο “Τhere is no free software” γράφει, [22Kelty, C. M. (2013b). “There is no free software.” Journal of Peer Production, 1(3)
Διαθέσιμο στο:
http://peerproduction.net/issues/issue-3-free-software-epistemics/debate/there-is-no-free-software/ ] με ομολογημένη πικρία και απογοήτευση, κάτι σαν επικήδειο για το ελεύθερο λογισμικό. Αν η ρωγμή του ξεπεράσματος των πνευματικών δικαιωμάτων στον κώδικα “μπαζώθηκε” με τη δημιουργία νέων μορφών ιδιοκτησίας πάνω στα data, πώς διαμορφώνονται πλέον αυτές; Ο Kelty, προς το τέλος το άρθρου του, κάνει τις παρακάτω παρατηρήσεις:

“Η τρέχουσα επιτυχία του “cloud” έχει να κάνει πιο συγκεκριμένα με την υλική μεταμόρφωση του Internet από ένα ετερογενές οικοσύστημα μικρού και μεσαίου μεγέθους κόμβων (απλοί servers και μικρές συστοιχίες από servers) σε μια χούφτα τεράστιων data centers και server farms που τρέχουν εικονικές εκδοχές του ίδιου του Internet στο εσωτερικό τους. Οι μεγαλύτερες από αυτές τις εγκαταστάσεις, όπως της Google της Amazon ή της Rackspace όλες τρέχουν “open source” software - αλλά η έννοιά του βγάζει ολοένα και λιγότερο νόημα όσο αυτά τα συστήματα γίνονται μεγαλύτερα και πιο ελεγχόμενα. Αν η κρίσιμη δύναμη του open source είχε να κάνει με την ανοιχτότητά του, τις δυνατότητές του γενικά και την δυνατότητα τροποποίησης, τότε η αντι-κρίσιμη δύναμη είναι απλά το μονοπώλιο· ο έλεγχος όλων των servers, που ακόμα κι αν τρέχουν open source software, αυτό συμβαίνει μόνο για την απόλαυση της κυριαρχίας...
Στον χώρο τον καταναλωτικών προϊόντων, έχει συμβεί μια παρόμοια αλλαγή: τι διαφορά υπάρχει αν το iTunes [ΣτΜ ηλεκτρονικό κατάστημα της Apple] ή το Android Marketplace τρέχουν σε free software; … Τώρα θα πρέπει να υποταχθούμε στην κυριαρχία της Apple για να παίξουμε (ή της Google ή της Amazon). Αρκετοί από τους πιο αφοσιωμένους υποστηρικτές του free software μπορεί να κλαίνε και λίγο όταν αναλογίζονται αυτή την κατάσταση, αλλά το 99% ολοένα και περισσότερο δεν βρίσκει κάποιο προσωπικό ή πολιτικό πρόβλημα με αυτή την κατάσταση – και ίσως έχουν δίκιο, ίσως το ζήτημα να είναι υπερβολικά ακαδημαϊκό...Το θέμα είναι ότι το free software δεν μπορεί να έχει ποια τον αναδρομικό δημόσιο χαρακτήρα του σε αυτούς τους χώρους – ότι η έυθραυστη κρίσιμη δύναμη που είχε εξατμίζεται από τη θερμότητα των μαζικά συγκεντροποιημένων data centers· διαλύεται στην ξέφρενη και μάταιη ανάγκη να λειτουργούν οι συσκευές μας ανά πάσα στιγμή...”
...
Είτε το θέλουμε είτε όχι το κάθε touch, το κάθε click, παράγει δεδομένα που “ανεβαίνουν” και αποθηκεύονται σε ένα data center σε κάποιο σημείο του πλανήτη κάπου στο “cloud”, αναλύονται ως “big data”, μετατρέπονται σε προϊόν, πωλούνται, αγοράζονται· ενίοτε μαθαίνουμε ότι βάλαμε κι εμείς το λιθαράκι μας στην εξαγωγή των σημερινών, εβδομαδιαίων, μηνιαίων ή ετήσιων trends - τάσεων του διαδικτύου. Κάπως έτσι το κάθε click, το κάθε touch - καθώς μετά το σήκωμα του δαχτύλου το αποτέλεσμα του περιέρχεται στην ιδιοκτησία της Χ ή της Υ εταιρείας σαν data – “απογειώνεται” και λειτουργεί σαν το απόλυτο καλό ή το απόλυτο κακό· για ελευθερία, ούτε λόγος. Αν λοιπόν το free software πέθανε σαν open source, τότε ζήτω τα “open data!”?

Ο ίδιος ο Kelty, κλείνει το άρθρο του γράφοντας:

...
“Χρειαζόμαστε μια ανάλυση που να μας δίνει τις έννοιες με τις οποίες θα κατανοήσουμε τι είναι αυτό που κάνει στον κόσμο αυτή η βιομηχανία και οι εγκαταστάσεις της· καθώς συγκεντροποιείται και ξανα-μετατρέπεται σε μονοπώλιο για ν-οστή φορά σε ισόποσες δεκαετίες· καθώς γίνεται ολοένα και πιο δυσδιάκριτη από τον αντιληπτό σε μας κόσμο· καθώς μετατρέπει όσους προγραμματιστές και διαχειριστές συστημάτων ασκούσαν μέχρι πρότινος κριτική σε φιμωμένους υπαλλήλους· καθώς ... αποσπά χρήμα και χρόνο ... καθώς δημιουργεί στο εσωτερικό της τα ίδια τα εργαλεία για την ανάλυσή της, το μετασχηματισμό και την ανακατασκευή της.”
Δεν υπάρχει free software. Και το πρόβλημα που έλυσε είναι ακόμα εδώ.”

Ή ίσως το ζήτημα της ύπαρξης ή μη του free software να έχει γίνει – πλέον - απλά δευτερεύον...

Σημειώσεις

22 - Kelty, C. M. (2013b). “There is no free software.” Journal of Peer Production, 1(3)
Διαθέσιμο στο:
http://peerproduction.net/issues/issue-3-free-software-epistemics/debate/there-is-no-free-software/
[ επιστροφή ]

“free” as in “free software”: συγκεντροποίηση: υλικό, λογισμικό και data ως κεφάλαιο

Σημειώσεις

“free” as in “free software”:
συγκεντροποίηση: υλικό, λογισμικό και data ως κεφάλαιο