Page 13 - Το βιβλίο των αντιρρήσεων

πεινωτικές διαδικασίες, οπότε στον αλβανικό τύπο θα αναφέρονται περιστατικά ξε-
βράσµατος πτωµάτων στις ακτές, µόνο που τώρα δεν θα ήταν αλβανοί αλλά έλληνες.
Φυσικά κάποιοι πατρινοί θα µπορούσαν, από ανάγκη, να το ρίξουν στην αυτοδιαχεί-
ριση, και να φτιάξουν κι αυτοί “κολχοζάκια”. Θα έπρεπε όµως να προσέξουν να µην
έρθουν σε αντιπαράθεση µε τους ικαριώτες· γιατί σε τέτοια περίπτωση, οι ικαριώτες
θα θυµούνταν ότι οι πατρινοί είναι “παλαιοελλαδίτες” (και διάφορα άλλα...) και θα ζη-
τούσαν την ανεξαρτησία τους απ’ το ελλαδιστάν, βασιζόµενοι - όχι άδικα - στη καλή
θέση της δικής τους αγροτικής και όχι µόνο silicon valley στον παγκόσµιο καταµερι-
σµό.
Εν τω µεταξύ, βλέποντας την προκοπή της tax free Κέρκυρας, και άλλες περιοχές θα
ακολουθούσαν τον ίδιο δρόµο. Αυτό θα αύξανε τον ανταγωνισµό µεταξύ τους (είπα-
µε: ο ανταγωνισµός είναι η κινούσα αρχή) και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ακο-
λουθούνταν πάντα έντιµες µέθοδοι στο σπρώξιµο. Τα έξω οι... θα πλήθαιναν τότε στα
ντουβάρια της multi Αθήνας, πράγµα που θα ήταν δουλειά του ισχυρού πελοποννη-
σιακού λόµπι της πόλης, ενώ κάποιοι θα θυµούνταν ότι η Κέρκυρα θα έπρεπε να είναι
“αθηναϊκό έδαφος”, άρα ότι πρέπει να απελευθερωθεί· πράγµα που θα αναβίωνε το πα-
λιό µίσος µεταξύ Κορινθίων και Αθηναίων (οι “πελοπονησιακοί πόλεµοι” δεν έχουν
λήξει επίσηµα, ε; Ούτε έχουν πληρωθεί οι αποζηµιώσεις...). Κάποιο ακροδεξιό “µέτω-
πο απελευθέρωσης της Κέρκυρας” θα έκανε προβοκατόρικη απόβαση και “κτύπηµα”
στο νησί· την ίδια στιγµή όµως η Ρόδος, µε τα “υψηλού επιπέδου ιδιωτικά αει” (αν δεν οικονοµικών διαδικασιών. Ιδιαίτερα η εξίσωση, η σχετική εξίσωση, η ικανότητα
είναι υψηλού επιπέδου γιατί να είναι ιδιωτικά;), θα τραβούσε πολλούς ευκατάστατους
νεαρούς και νεαρές απ’ την απέναντι τουρκία, πράγµα που θα προκαλούσε κατακραυ-
γή (εκτός Ρόδου) για “πληθυσµιακή αλλοίωση”.
Κι αν αυτά φαίνονται χαριτωµένα, µπορεί κανείς να τα παρακάµψει σαν ενδεχόµενα.
Εκείνο που δεν µπορεί να παρακάµψει είναι ότι η διαχείριση της εργασίας και η φο-
ρολόγηση, σαν δύο άξονες περιστροφής του νεοφιλελεύθερου πνεύµατος, θα όξυναν
και καθόλου δεν θα εξοµάλυναν τις διαφορές / αντιθέσεις στο εσωτερικό της ελληνι-
κής “πολυµορφίας” και του “πλουραλισµού”. Για να αποφύγουν τέτοιου είδους εντά-
σεις οι τοπικοί ηγέτες θα έπρεπε να κάνουν δύο συµφωνίες: πρώτον, ενιαία φορολό-
γηση· και δεύτερον, ελεύθερη µετακίνηση των εργατών, και ενιαία εργατική νοµοθε-
σία στα βασικά: στο ωράριο, στον βασικό µισθό, στις αποζηµιώσεις, στις συντάξεις,
στις παροχές υγείας και εκπαίδευσης. Όµως όλο εκείνο το (µεγάλο) τµήµα του επιχει-
ρηµατικού ανταγωνισµού που στηρίζεται στο εργασιακό ντάµπινγκ (την διατίµηση /
διαστρωµάτωση του “κόστους εργασίας” για ίδιες δουλειές) θα χανόταν έτσι. Τι θα
απέµενε άξιο παρατήρησης, µετά από µια τέτοια απώλεια, στο “άλλο µέλλον”; Ίσως
µερικές περιοχές “παραδοσιακές” (µε υψηλή συγκέντρωση βοθρολυµάτων) και µερι-
κές περιοχές µε “έντονες φιλελευθεριάζουσες αντιλήψεις”, ιδανικές για µικρότερης ή
µεγαλύτερης διάρκειας διακοπές.
13
Ας επιστρέψουµε στα λόγια του Φουκώ, το 1979. Αναφέρεται πάντα στη γέννηση του
νεοφιλελευθερισµού, πριν γίνει διεθνώς επίσηµα κυβερνητικός:
...
Κατ' αρχάς - λένε οι νεοφιλελεύθεροι - µια κοινωνική πολιτική, αν θέλει πράγµατι
να ενσωµατωθεί σε µια οικονοµική πολιτική και αν δεν θέλει να είναι καταστρεπτι-
κή σε σχέση µε αυτήν την οικονοµική πολιτική, δεν πρέπει να της χρησιµεύει ως αν-
τίβαρο και δεν πρέπει να ορίζεται ως αυτό που αντισταθµίσει τα αποτελέσµατα των
πρόσβασης του καθενός στα καταναλωτικά αγαθά δεν µπορεί, επ' ουδενί, να αποτε-
λέσει έναν στόχο.
...
Συνεπώς, µια κοινωνική πολιτική που θα είχε ως πρώτιστο αντικείµενο την έστω
σχετική εξίσωση, που θα είχε ως κεντρικό θέµα την, έστω σχετική, εξίσωση, αυτή η
οικονοµική πολιτική δεν µπορεί παρά να είναι αντιοικονοµική.
Μια κοινωνική πολιτική δεν µπορεί να ορίζει την ισότητα ως στόχο της. Πρέπει,
αντίθετα, να αφήνει την ανισότητα να λειτουργήσει, και όπως έλεγε ... δεν ξέρω πια
ποιός είναι, νοµίζω ότι είναι ο Ρέπκε που έλεγε: οι άνθρωποι παραπανιούνται για
την ανισότητα, τι σηµαίνει όµως αυτό; "Η ανισότητα, λέει, είναι η ίδια για όλους".
Διατύπωση που, βέβαια, µπορεί να φαίνεται αινιγµατική, αλλά κατανοείται αν σκε-
φτούµε ότι για τους νεοφιλελεύθερους το οικονοµικό παιχνίδι, µε τα φαινόµενα ανι-
σότητας που ενέχει, είναι ένα είδος γενικής ρύθµισης της κοινωνίας, στο οποίο προ-
φανώς ο καθένας πρέπει να προσχωρήσει και ενώπιον του οποίου πρέπει να υπο-
χωρήσει. Όχι, λοιπόν, εξίσωση, και συνεπώς, αλλά και ακριβέστερα, όχι µεταβίβα-
ση εισοδηµάτων των µεν προς του δε. [Ειδικότερα, µια µεταβίβαση εισοδηµάτων εί-
ναι επικίνδυνη, όταν αντλείται από το µέρος των εισοδηµάτων που παράγει αποτα-
µίευση και επενδύσεις]. Και όταν την αφαιρείς σηµαίνει ότι στερείς από τις επενδύ-
σεις ένα µέρος των εισοδηµάτων και το διοχετεύεις στην κατανάλωση. Το µόνο πράγ-
µα που µπορείς να κάνεις είναι αφαιρέσεις από τα υψηλότερα εισοδήµατα ένα µέρος
που, ούτως ή άλλως, θα αφιερωνόταν στην κατανάλωση ή, θα λέγαµε, στην υπερ-
κατανάλωση, και αυτό το κοµµάτι της υπερκατανάλωσης να το µεταβιβάσεις σ' αυ-
τούς που, είτε για λόγους οριστικής µειονεξίας είτε για λόγους κοινών δυσχερειών,
βρίσκονται σε µια κατάσταση υπο-κατανάλωσης. Αλλά τίποτα περισσότερο. Πολυ
περιορισµένος χαρακτήρας, λοιπόν, όπως βλέπετε, των κοινωνικών µεταβιβάσεων.
Σε γενικές γραµµές, δεν διασφαλίζεται τόσο η διατήρηση µιας αγοραστικής δύναµης,
αλλά ενός ζωτικού ελάχιστου γι' αυτούς που, υπό µία οριστική ή παροδική ιδιότητα,
δεν θα µπορούσαν να διασφαλίσουν την ίδια τους την ύπαρξη. Έχουµε την οριακή
µεταβίβαση ενός µεγίστου προς ένα ελάχιστο. Δεν έχουµε καθόλου σταθεροποίηση,
εξοµάλυνση γύρω από έναν µέσο όρο.
...
Πράγµα που µας οδηγεί, βέβαια, στο συµπέρασµα ότι υπάρχει µόνο µία κοινωνική
πολιτική που είναι αληθινή και θεµελιώδης, δηλαδή η οικονοµική ανάπτυξη. Η θε-
µελιώδης µορφή της κοινωνικής πολιτικής δεν µπορεί να είναι κάτι που θα µπορού-
σε να αντιβαίνει στην οικονοµική πολιτική και να την αντισταθµίζει: η κοινωνική
πολιτική δεν θα έπρεπε να είναι πιο γενναιόδωρη απ' όσο το επιτρέπει η οικονοµι-
κή ανάπτυξη. Η οικονοµική ανάπτυξη, και µόνο αυτή, θα έπρεπε να επιτρέπει σε όλα
τα άτοµα να επιτύχουν ένα επίπεδο εισοδηµάτων το οποίο θα τους επέτρεπε εκείνες
τις ατοµικές ασφάλειες, εκείνη την πρόσβαση στην ιδιωτική ιδιοκτησία, εκείνη την
ατοµική ή οικογενειακή κεφαλαιοποίηση µε τις οποίες θα µπορούσαν να εξουδετε-
ρώσουν τους κινδύνους. Είναι αυτό που ο Μύλλερ - Άρµακ, ο σύµβουλος του καγ-
κελαρίου Έρχαρντ, αποκάλεσε γύρω στο 1952 - 53 "κοινωνική οικονοµία της αγο-
ράς", ενώ τον ίδιο τίτλο διάλεξε η γερµανική κοινωνική πολιτική.
Και πάραυτα προσθέτω ότι για έναν σωρό από λόγους αυτό το δραστικό πρόγραµ-