#15 - 06/2019

Integrity Initiative: το ψηφιακό μέτωπο του 4ου παγκόσμιου πολέμου

Το Φάιφ είναι μία από τις κομητείες της Σκωτίας και βρίσκεται στην ανατολική ακτή της. Όμορφη χώρα η Σκωτία, με πλούσια ιστορία και πολλά αξιοθέατα. Το Φάιφ δεν υπολείπεται και ίσως το σημαντικότερο που έχει να επιδείξει είναι το ιστορικό πανεπιστήμιο Saint Andrews, ένα από τα αρχαιότερα του κόσμου. Οπωσδήποτε, κανείς δεν θα βρεθεί να αποδώσει την ανάλογη σπουδαιότητα στο εργοστάσιο Gateside Mills, χαμένο κάπου στην εξοχή του Φάιφ. Πρόκειται για το εγκαταλειμμένο ερείπιο ενός βιομηχανικού κτηρίου της βικτωριανής εποχής, που μάλλον μόνο οι περίοικοι γνωρίζουν. Κι όμως, το κουφάρι αυτό, που όχι μόνο δεν διαθέτει καν τις στοιχειώδεις υποδομές, αλλά έχει κηρυχτεί επικίνδυνο και προς κατεδάφιση, συμβαίνει να αποτελεί την επίσημη έδρα ενός ιδρύματος, καταχωρημένου ως «φιλανθρωπικού» (charity), του Institute for Statecraft και ενός προγράμματος, τουλάχιστον πανευρωπαϊκού αν όχι διεθνούς, που σχεδίασε, οργάνωσε και έθεσε σε εφαρμογή το εν λόγω ίδρυμα, με το όνομα Integrity Initiative (Πρωτοβουλία Διαφάνεια)· σύνθημα της εν λόγω initiative το βαρύγδουπο «προστατεύοντας την δημοκρατία ενάντια στην παραπληροφόρηση». Ίσως η αιτία που επιλέχθηκε το Φάιφ και το συγκεκριμένο ακατάλληλο κτήριο να είναι το γεγονός ότι διευθυντής της ιδιοκτήτριας εταιρείας του ακινήτου ήταν μέχρι το 2011 ο νυν συνδιευθυντής του ινστιτούτου, ο Daniel Lafayeedney. Παράξενο ή όχι, ο συγκεκριμένος είναι πρώην αξιωματικός των βρετανικών ειδικών δυνάμεων SAS και νυν στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών του στρατού. Ένα σχετικά άσημο σκωτσέζικο ίδρυμα, με προκάλυμμα έδρας ένα ερείπιο κι επικεφαλής έναν πράκτορα. Τι πιο φυσιολογικό!

Το εργοστάσιο Gateside Mills, στο Φάιφ της Σκωτίας.

Από το 2015 και για τέσσερα χρόνια, το Institute for Statecraft (IfS) είχε καταφέρει, παριστάνοντας το «φιλανθρωπικό ίδρυμα», να κρατήσει τη δράση του μέσω της Integrity Initiative (II) στο σκοτάδι. Όμως στις 5 Νοεμβρίου κάποια ψηφιακή οντότητα υπό τον τίτλο των Anonymous ανέβασε στο internet, στον δικτυακό τόπο cyberguerilla, μια σειρά εσωτερικών εγγράφων του ινστιτούτου και της πρωτοβουλίας. Στις 29 Νοεμβρίου ακολούθησε ένα δεύτερο πακέτο· και στις 13 Δεκεμβρίου ένα τρίτο. Μέχρι τις 29 Μαρτίου 2019, τα πακέτα των εγγράφων που είχαν δημοσιοποιηθεί είχαν φτάσει τα εφτά (πολλά έγγραφα, στην αρχική τους ανάρτηση είναι πλέον διαγραμμένα, αλλά μπορούν να βρεθούν σε άλλα sites που τα αναδημοσίευσαν· τα τρία πρώτα πακέτα μπορείτε να τα βρείτε συγκεντρωμένα εδώ). Μολονότι οι αναρτήσεις και η παρουσίαση των εγγράφων έγιναν με τρόπο που να παραπέμπει σε χακάρισμα, οι anonymous μέσω ενός ημιεπίσημου λογαριασμού στο twitter διέψευσαν ότι έχουν κάποια σχέση. Δεν αποκλείεται να πρόκειται για διαρροή από κάποιον στο εσωτερικό του ινστιτούτου, που καμουφλάρισε τις ενέργειές του για ευνόητους λόγους. Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό είναι ότι σε καμία σχετική ανακοίνωση το IfS και η βρετανική κυβέρνηση δεν διέψευσαν την αυθεντικότητα των εγγράφων.

Η εικόνα που αποκάλυψαν τα δημοσιευμένα έγγραφα είναι αυτή ενός μακιαβελικού πολεμικού μηχανισμού με κύριο πεδίο δράσης τα media και τον κυβερνοχώρο κι απέχει ριζικά από αυτή ενός διακριτικού, ευαγούς ιδρύματος. Σύμφωνα με τα έγγραφα, το ΗΒ έχει ξεκινήσει από το 2015 μια μυστική επιχείρηση μαύρης προπαγάνδας στα δυτικά media και κυρίως στα ηλεκτρονικά μέσα του internet, με στόχο την Ρωσία (κυρίως, αλλά και την Κίνα), στα πλαίσια ενός ακήρυχτου, αλλά ήδη εξελισσόμενου πολέμου. Η επιχείρηση αυτή διεξάγεται από ένα διεθνές δίκτυο πολιτικών, δημοσιογράφων, πανεπιστημιακών κι ατόμων των μυστικών υπηρεσιών που όλοι τους εμπλέκονται σε συστηματικές καμπάνιες παραπλάνησης κι εξαπάτησης. Αυτό το «network of networks», όπως χαρακτηρίζεται σε κάποιο έγγραφο - το οποίο χρηματοδοτείται από τα βρετανικά υπουργεία εξωτερικών και άμυνας, το NATO, το αμερικάνικο υπουργείο εξωτερικών, το facebook και μια σειρά σκληροπυρηνικών ιδρυμάτων του δυτικού κόσμου - είναι οργανωμένο γύρω από την Integrity Initiative κι επιβλέπεται από το Institute for Statecraft. H ΙΙ έχει στήσει πυρήνες (clusters) που δρουν ήδη σε εννιά χώρες (Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα, Ολλανδία, Λιθουανία, Νορβηγία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βέλγιο, Ουκρανία) ενώ ετοιμάζει πολλούς ακόμη (στη Μέση Ανατολή, ΗΠΑ, Καναδά, Πολωνία, Σλοβακία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Γεωργία, Ουγγαρία, Κύπρο, Αυστρία, Ελβετία, Φινλανδία, Δανία, Τουρκία). Διευθυντής της ΙΙ και του IfS είναι ο Christopher Nigel Donnelly, αξιωματικός καριέρας των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών και από την κορυφή ως την βάση στελεχώνονται από προσωπικό των υπουργείων εξωτερικών κι άμυνας - κυρίως ειδικούς στην κατασκοπία και τις δημόσιες σχέσεις.

Από τις 5 Νοεμβρίου που το πρώτο πακέτο εγγράφων βγήκε στον αέρα και για τις επόμενες εβδομάδες, το θέμα της Integrity Initiative κινήθηκε μεταξύ αφάνειας και περιθωρίου (και ίσως για να σπάσει αυτό το φράγμα σιωπής ακολούθησε το δεύτερο πακέτο), με εξαίρεση κάποιους λογαριασμούς στα social media και τα ρωσικά ειδησεογραφικά δίκτυα RT και Sputnik· στο ίδιο το ΗΒ αλλά και την Ευρώπη, το θέμα παρέμενε θαμμένο. Η υπόθεση βγήκε τελικά στο βρετανικό κι ευρωπαϊκό προσκήνιο όταν η Sunday Mail ανακάλυψε ότι μέσω των λογαριασμών της στο twitter, η Initiative είχε επικρίνει το κόμμα των εργατικών, αναδημοσιεύοντας κάποια άρθρα που χαρακτήριζαν τον Jeremy Corbyn ως «χρήσιμο ηλίθιο της Μόσχας» και κατηγορούσαν τον εκπρόσωπο τύπου ότι προωθεί «εκούσια ή ακούσια» την ατζέντα του Κρεμλίνου. Από όλα όσα αποκάλυπταν τα εσωτερικά έγγραφα του IfS και της II, η γηραιά αλβιώνα είχε σκανδαλιστεί από το γεγονός ότι ένα «charity» που είχε χρηματοδοτηθεί με 2 εκατομμύρια λίρες (2,3 εκατομμύρια ευρώ) από το υπουργείο εξωτερικών, χρησιμοποιούσε το δημόσιο χρήμα για να κάνει εσωτερική πολιτική.

Χρειάστηκε να φτάσει τελικά Δεκέμβριος, για να γίνει εν τέλει μια ανακοίνωση από την μεριά του υπουργείου εξωτερικών, σύμφωνα με την οποία για όλα έφταιγε η… Μόσχα. Κατά την ανακοίνωση, το κονδύλιο των 2 εκατομμυρίων λιρών είχε δοθεί στο Ινστιτούτο τα τελευταία δύο χρόνια για «την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης» στο εξωτερικό και όχι για ενέργειες στο εσωτερικό της Βρετανίας. «Το Institute for Statecraft, ένα ανεξάρτητο φιλανθρωπικό ίδρυμα, χακαρίστηκε κάποιες εβδομάδες πριν και μια σειρά εγγράφων δημοσιεύτηκαν και διογκώθηκαν από ειδησεογραφικά κανάλια του Κρεμλίνου. Ο στόχος της καμπάνιας των ρωσικών κρατικών μέσων είναι ξεκάθαρος. Πρόκειται για ένα ακόμη παράδειγμα ρωσικής παραπληροφόρησης με σκοπό την πρόκληση σύγχυσης στο ακροατήριο και την δυσφήμιση ενός οργανισμού που εργάζεται ανεξάρτητα για την καταπολέμηση της απειλής της παραπληροφόρησης.» Το σημειώσαμε ήδη, αλλά ας το επαναλάβουμε. Μπορεί η επίσημη βρετανική θέση να ρίχνει τις ευθύνες στην δολιότητα του Κρεμλίνου και να ανακαλύπτει ρώσικες υποκλοπές και μαγειρέματα, για να πετάξει την μπάλα έξω από το γήπεδο, αλλά η αυθεντικότητα των εγγράφων δεν έχει αμφισβητηθεί από κανέναν. Όλα όσα ακολουθούν βασίζονται σε αυτά ακριβώς τα ντοκουμέντα.

η πραγματική Integrity Initiative

H Integrity Initiative στήθηκε το 2015 από το Institute for Statecraft (το οποίο είχε φτιαχτεί το 2006 από τους Daniel Lafayeedney και Chris Donnelly· και οι δύο στελέχη των μυστικών υπηρεσιών όπως σημειώσαμε ήδη). Σύμφωνα με ένα εσωτερικό δελτίο, σκοπός της είναι «να επιστήσει την προσοχή των πολιτικών, αυτών που χαράσσουν τις πολιτικές, των διαμορφωτών της κοινής γνώμης και κάθε άλλου ενδιαφερόμενου μέρους στην απειλή της Ρωσίας για τους δημοκρατικούς θεσμούς στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε όλη την Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική». Στην αίτηση χρηματοδότησης για το 2017-18 προς το υπουργείο εξωτερικών, καταγράφει σιβυλλικά την μεθοδολογία της (οι τονισμοί δικοί μας). «Προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την ρωσική παραπληροφόρηση και κακόβουλη επιρροή στην Ευρώπη χρειάζεται: να επεκτείνουμε την γνωσιολογική βάση· να εκμεταλλευτούμε την υπάρχουσα εμπειρία και να συγκροτήσουμε ένα δίκτυο δικτύων από ειδικούς, διαμορφωτές της κοινής γνώμης και πολιτικούς με στόχο να εκπαιδεύσουμε το εθνικό ακροατήριο στην απειλή και να βοηθήσουμε να χτιστούν οι εθνικές ικανότητες αντιμετώπισής της».

Η επίσημη χρηματοδότηση της Initiative προέρχεται κυρίως από το βρετανικό υπουργείο εξωτερικών, αν και στα έγγραφα γίνεται τακτική αναφορά και για χρηματοδότηση από το υπουργείο άμυνας, τα ποσά όμως είναι μυστικά και δεν καταγράφονται πουθενά. Για το έτος 2017-‘18 ο επίσημος προϋπολογισμός της Initiative ήταν μόλις 586.000 λίρες, ο οποίος καλύφθηκε από το υπεξ, το NATO, αλλά και το λιθουανικό υπουργείο άμυνας. Για το έτος 2018-’19, ο προϋπολογισμός φαίνεται ότι εκτινάχτηκε, αφού το υπεξ μόνο είχε ήδη εγκρίνει την χορήγηση 1,96 εκατομμυρίου λιρών. Εκτός από τα βρετανικά υπουργεία, με τα φανερά ή μυστικά κονδύλια, η Initiative είχε και άλλους χρηματοδότες για το τρέχον έτος: 168.000 λίρες από την διεύθυνση διπλωματίας του NATO· 70.000 από «συνεργαζόμενα ινστιτούτα»· δωρεάν διάθεση εξοπλισμού από το αρχηγείο του NATO· 20.000 από το λιθουανικό υπαμ· 250.000 από το αμερικανικό υπεξ (με την υποσημείωση ότι η χρηματοδότηση αφορά δραστηριότητα εκτός ηνωμένων πολιτειών)· 45.000 από το ίδρυμα Richardson (ένα σκληροπυρηνικό ινστιτούτο των νέο-συντηρητικών και της νέας ακροδεξιάς σε ηπα και βρετανία)· 100.000 από το facebook (για «ερευνητικές κι εκπαιδευτικές δραστηριότητες») και 25.000 από την «γερμανική επιχειρηματική κοινότητα». Μακροπρόθεσμα, επιδίωξη της II ήταν οι πυρήνες σε κάθε χώρα να ανεξαρτητοποιηθούν από την χρηματοδότηση του Λονδίνου και να στηρίζονται οικονομικά από το ΝΑΤΟ.

Διευθυντής του Institute for Statecraft, αλλά και της Integrity Initiative είναι ο Christopher Nigel Donnelly. Ο Donnelly υπηρέτησε για χρόνια στις μυστικές υπηρεσίες του βρετανικού στρατού όπου είχε οργανώσει ως επικεφαλής το «ερευνητικό κέντρο σοβιετικών σπουδών». Αργότερα είχε συμμετοχή στην συγκρότηση του «γραφείου μελέτης των στρατών του εξωτερικού» του αμερικανικού στρατού. Είχε δουλέψει στο βρετανικό υπεξ και ως σύμβουλος σε σειρά γραμματέων του NATO. Σήμερα, εκτός από διευθυντής του IfS και της II, είναι σύμβουλος του λιθουανικού υπεξ. Επίσης είναι «security and justice senior mentor» της βρετανικής «stabilization unit», της οποίας αρμοδιότητα είναι οι βρετανικές παρεμβάσεις σε άλλες χώρες. Τέλος, υπηρετεί ως επίτιμος συνταγματάρχης στην SGMI (Specialist Group Military Intelligence), όπου η αρμοδιότητα του είναι η στρατολόγηση νέων πρακτόρων.
Σε μία έκθεση με συντάκτη τον Donnelly προς το υπουργείο εξωτερικών, που έχει τον χαρακτηρισμό «εμπιστευτική», αποτυπώνεται καθαρά το πνεύμα πολεμικού οργασμού μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνταν το IfS:

Το πρόβλημά μας είναι ότι για τα τελευταία 70 χρόνια σχεδόν, εμείς στο ΗΒ και την Ευρώπη ζήσαμε σε ένα ασφαλές, βασισμένο σε κανόνες σύστημα που μας επέτρεψε να απολαύσουμε διακοπές από την ιστορία.
…
Δυστυχώς, αυτό το καθεστώς των πραγμάτων πλέον δοκιμάζεται. Ένα νέο παράδειγμα σύγκρουσης αντικαθιστά το παράδειγμα του 19ου και 20ου αιώνα.
…
Σε αυτό το νέο παράδειγμα, η ευκρινής γραμμή που οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούσαν να τραβήξουν μεταξύ πολέμου και ειρήνης, η προσδοκία τους για σταθερότητα και ένα βαθμό προβλεψιμότητας στη ζωή, αντικαθίστανται τώρα από μια βίαιη απροσδιοριστία, ένα μόνιμο καθεστώς αστάθειας στο οποίο η διάκριση μεταξύ πολέμου και ειρήνης γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Η «κλασσική» κατανόηση της σύγκρουσης ως μιας κατάστασης που εμπλέκει δύο διακριτούς παίχτες ή ομάδες παιχτών δίνει τη θέση της σε έναν κόσμο Δαρβινικού ανταγωνισμού, όπου όλοι οι παίχτες - εθνικά κράτη, υποκρατικοί παράγοντες, μεγάλες επιχειρήσεις, εθνικές ή θρησκευτικές ομάδες, κτλ - διαρκώς αντιμάχονται σε έναν «πόλεμο όλων εναντίον όλων». Το βασισμένο σε κανόνες δυτικό σύστημα, που οι περισσότεροι δυτικοί θεωρούν δεδομένο κι έχουν φτάσει να πιστεύουν ότι είναι το «κανονικό», δέχεται επίθεση από χώρες και οργανισμούς που επιδιώκουν να αντικαταστήσουν το σύστημά μας με το δικό τους. Εδώ δεν έχουν να κάνουμε με μια κρίση· είναι μια στρατηγική πρόκληση, που έρχεται από πολλές κατευθύνσεις ταυτόχρονα.

Τον Οκτώβριο του 2016, ο Donnelly είχε μια ιδιωτική συζήτηση με τον στρατηγό ε.α. Richard Barrons, η οποία στα έγγραφα χαρακτηρίζεται «προσωπική» και «εμπιστευτική». Ο Barrons δεν είναι κάποιος τυχαίος· πρόκειται για έναν πρώην αρχηγό του γενικού επιτελείου των βρετανικών ενόπλων δυνάμεων. Ο τίτλος του εγγράφου είναι ενδεικτικός:
«Το βρετανικό αμυντικό μοντέλο καταρρέει. Το HB βρίσκεται σε πραγματικό κίνδυνο».

Υπάρχει μια προοδευτική, συστημική αποδυνάμωση της στρατιωτικής ικανότητας του ΝΑΤΟ και μια διάλυση της άμυνας όλων των κρατών μελών…
Βλέπουμε τώρα νέους / επανεφευρεμένους τρόπους πολέμου - υβριδικούς, συν την επαναβεβαίωση της σκληρής δύναμης στις πολεμικές συρράξεις…
Τα αεροπλανοφόρα μπορούν να είναι χρήσιμα για πολλά πράγματα, αλλά όχι για έναν πόλεμο εναντίον της Κίνας ή της Ρωσίας, γι’ αυτό πρέπει να τα εξοπλίσουμε ανάλογα…
Η Δύση δεν έχει πλέον το στρατιωτικό πλεονέκτημα σε βάρος της Ρωσίας…
Το πυρηνικό μας πρόγραμμα απομυζά πόρους από τις συμβατικές δυνάμεις μας και τις αποσκελετώνει…
Η βρετανική ταξιαρχία στην Γερμανία δεν έχει καμία αξία σαν αποτρεπτικός παράγοντας ενάντια στη Ρωσία… Το τάγμα μας στην Εσθονία είναι όμηροι, όχι παράγοντας αποτροπής…

Στην καταγεγραμμένη συζήτηση (η οποία θα μας απασχολήσει και σε επόμενη ενότητα), ο στρατηγός θρηνούσε για την έλλειψη επιρροής που ασκεί ο στρατός στην κυβέρνηση κι επιχειρηματολογούσε υπέρ της αύξησης στη χρηματοδότηση των ερευνητικών think tanks που θα μπορούσαν στη συνέχεια να πιέσουν την κυβέρνηση:

- Οπότε, εάν δεν συμβεί κάποια καταστροφή που θα ξυπνήσει τους ανθρώπους και θα απαιτήσει απάντηση, τότε πρέπει να βρούμε έναν τρόπο ώστε να αναγκάσουμε τον πυρήνα της κυβέρνησης να συνειδητοποιήσει το πρόβλημα και να το βγάλει από το πεδίο της πολιτικής. Θα χρειαστεί να επιβάλλουμε αλλαγές στα κεφάλια των κατεστημένων συμφερόντων.
- Το κάναμε αυτό τη δεκαετία του ’30.
- Το συμπέρασμά μου είναι ότι πρέπει να είμαστε εμείς που θα προκαλέσουμε την συζήτηση ή να περιμένουμε κάτι τρομερό να συμβεί που θα μας σπρώξει σε δράση. Πρέπει να προκαλέσουμε μια ανεξάρτητη συζήτηση, έξω από την κυβέρνηση…
Πρέπει να θέσουμε το ερώτημα πότε και πώς θα αρχίσουμε να βάζουμε τα πράγματα σε μια σωστή σειρά. Έχουμε τις εθνικές δυνατότητες / ικανότητες για να διορθώσουμε τα πράγματα; Εάν ναι, πώς θα βελτιώσουμε την εκμετάλλευση των πόρων που διαθέτουμε; Χρειαζόμαστε αυτή τη συζήτηση τώρα. Δεν υπάρχει ούτε στιγμή για χάσιμο.

Βγάλτε μόνοι σας το συμπέρασμα για το εάν αυτή ήταν «προσωπική συζήτηση» ή ευθεία διαταγή του βαθέος βρετανικού κράτους προς τον Donnelly και το IfS να εμπλακούν ακόμη ενεργητικότερα στην αναδιάρθρωση της βρετανικής πολεμικής μηχανής με γνώμονα τις ανάγκες της αναμέτρησης με την Ρωσία. Επιπλέον, η αποστροφή περί «προβλήματος» που για να αντιμετωπιστεί «πρέπει να βγει από την πολιτική σφαίρα» θα μπορούσε σαφέστατα να θεωρηθεί ως έμμεση αναφορά σε πραξικόπημα. Ο στρατηγός πάντως ήταν ξεκάθαρος: «εμείς», δηλαδή το στρατιωτικό σύμπλεγμα, πρέπει να επιβάλλουμε τους όρους της συζήτησης· εκτός εάν «συμβεί κάτι τρομερό» που «θα μας υποχρεώσει να δράσουμε». Οι προβοκάτσιες και οι μαύρες επιχειρήσεις δεν έλειψαν ποτέ από κανέναν πόλεμο, ούτε θα έλειπαν από τον τέταρτο παγκόσμιο…

Οι ρητές «συμβουλές» του Barrons έγιναν αποδεκτές. Το 2017, η Integrity Initiative ζήτησε χρηματοδότηση από το υπουργείο άμυνας για διάφορα πρότζεκτ επηρεασμού του κοινού, του κοινοβουλίου, του στρατού, της κυβέρνησης, όπως επίσης και «ξένων δυνάμεων». Στην αίτηση, η II παραθέτει μια λίστα με «δείκτες αποδοτικότητας» που υποτίθεται ότι θα μετρούσαν την επιτυχία των δραστηριοτήτων της:

- Σκληρότερη στάση της κυβέρνησης απέναντι στη Ρωσία.
- Καλύτερη κατανόηση των στρατιωτικών κινδύνων που απειλούν το ΗΒ.
- Δημοσίευση περισσότερων πληροφοριών στα μήντια για την απειλή των ρωσικών δραστηριοτήτων.
- Μεγάλωμα του δικτύου [της II] σε όλη την Ευρώπη.
- Αύξηση του αριθμού των followers στο Twitter.
- Αυξημένη εκπαίδευση της νέας γενιάς πάνω στην παραπληροφόρηση και τους κινδύνους των social media.
- Μεγαλύτερη επίγνωση σε όλα τα πεδία της κοινωνίας για την απειλή της ρωσικής δραστηριότητας στους βρετανικούς δημοκρατικούς θεσμούς.

Η πρακτική εφαρμογή ενός πλάνου τέτοιων στόχων και η δράση της Initiative αποτυπώνονται σε ένα έγγραφο με θέμα τις διαπραγματεύσεις της ΙΙ με την γαλλική φίρμα Lexfo και αντικείμενο την οργάνωση μιας διεθνούς πληροφοριακής πολεμικής εκστρατείας (infowar campaign). Ο τίτλος είναι «Καταπολεμώντας την ρωσική παραπληροφόρηση - Οργάνωση μιας online επικοινωνιακής, ενημερωτικής εκστρατείας για την αποκάλυψη και καταπολέμηση της κρατικά ελεγχόμενης προπαγάνδας - Γενικό σχέδιο δράσης». Το σχέδιο έχει τον χαρακτηρισμό «απολύτως εμπιστευτικό» και αφορά στην διάδοση της κατασκευασμένης από την II προπαγάνδας, μέσω μιας επιθετικής εκστρατείας, με μηνιαίο κόστος ανά γλώσσα 20-40.000 λίρες. Η πρόταση περιλαμβάνει κι ένα δεύτερο σκέλος αντιμέτρων, μέσω «αρνητικών δημοσίων σχέσεων, νομικών ενεργειών, ethical hack back, κτλ» (Hack-back είναι ενεργητική προστασία απέναντι σε πιθανές απόπειρες παραβίασης του απορρήτου των δεδομένων και πρακτικά είναι το ίδιο σετ τεχνικών του hacking, μόνο που σ’ αυτή την περίπτωση οι ενέργειες θεωρούνται «ηθικές», επειδή γίνονται «για καλό σκοπό»). Στο πλάνο της η εταιρεία ισχυρίζεται ότι μπορεί να ανεβάσει εκατοντάδες «άρθρα» σε καθημερινή βάση σε όσα περισσότερα sites γίνεται, ενώ η προσφορά της περιλαμβάνει μέχρι και το editing, δηλαδή την κατάλληλη «επιμέλεια/διόρθωση», στα λήμματα της Wikipedia.

Εκεί που αναδεικνύεται με πιο συγκεκριμένο τρόπο η δράση της Initiative είναι στη δουλειά των «clusters», των πυρήνων δηλαδή σε κάθε χώρα. Η περίπτωση του ισπανικού πυρήνα, από τους πρώτους που είχαν στηθεί κι από τους πιο δραστήριους, είναι χαρακτηριστική. Στις 7 Ιουνίου του περασμένου έτους, γύρω στο μεσημέρι, κυκλοφόρησε η πληροφορία ότι η ισπανική κυβέρνηση σκόπευε να διορίσει στη θέση του διευθυντή της υπηρεσίας εθνικής ασφάλειας (η αντίστοιχη ευπ) τον Pedro Baños Bajo· το πρόβλημα ήταν ότι ο συγκεκριμένος είχε την φήμη φιλορώσου. Το έγγραφο με την αναφορά σχετικά με τις ενέργειες του ισπανικού cluster παραπέμπει υφολογικά σε πολεμικό ανακοινωθέν και θα μπορούσε κάλλιστα να περιγράφει στρατιωτική επιχείρηση· με τη διαφορά ότι η συγκεκριμένη εκτελέστηκε στα media και το διαδίκτυο.

- Μεσημέρι: ο ισπανικός πυρήνας της II ακούει ότι μία γνωστή φιλορωσική φωνή, ο Pedro Baños, πρόκειται να διοριστεί μες στο σαββατοκύριακο στη θέση…
- 1400: ο αρχηγός του ισπανικού πυρήνα ειδοποιεί τα άλλα μέλη κι ετοιμάζει έναν φάκελο για να ενημερώσει τα ισπανικά media. Ο πυρήνας ξεκινά εκστρατεία στο twitter προσπαθώντας να εμποδίσει τον διορισμό.
- 1445: ο αρχηγός του ισπανικού πυρήνα ειδοποιεί την βρετανική ομάδα της II η οποία ενεργοποιεί το δίκτυο της II με στόχο να προκαλέσει την διεθνή συμπαράσταση στην εκστρατεία στο twitter.
Η βρετανική ομάδα φτιάχνει ένα γκρουπ στο WhatsApp για να συντονίσει τις αντιδράσεις στο twitter, βάζει τις επαφές στο twitter να εντείνουν την ενημέρωση και βάζει ανθρώπους να κάνουν retweet στο υλικό. Δημοσιεύει άρθρα γνώμης του Nico de Pedro στο ισπανικό site StopFakes, τα οποία επίσης γίνονται retweet από κρίσιμους influencers.
Ο πυρήνας στέλνει υλικό στην El Pais και την El Mundo προς δημοσίευση και ειδοποιεί τις επαφές στις πρεσβείες ΗΒ και Γαλλίας.
Αποτέλεσμα: Στις 1945 ο ισπανικός πυρήνας κάνει την εκτίμηση ότι η εκστρατεία έχει προκαλέσει σημαντικό θόρυβο στο twitter. Επαφές στο σοσιαλιστικό κόμμα επιβεβαιώνουν ότι ο πρωθυπουργός έχει πάρει το μήνυμα. Κάποιοι ισπανοί διπλωμάτες επίσης εκφράζουν επιφυλάξεις. Τελικά, τόσο το λαϊκό κόμμα όσο και οι Ciudadanos ζητούν από τον πρωθυπουργό να σταματήσει τον διορισμό.

Εκείνη την μέρα της 7ης Ιουνίου, το ισπανικό κοινό μπορεί να νόμιζε ότι παρακολουθούσε άλλο ένα «καυτό θέμα» με έντονες αντιπαραθέσεις στο διαδίκτυο, όπου influencers, προσωπικότητες, άτομα κύρους, ερευνητές, ειδικοί και κάθε άλλο είδος του ψηφιακού βιότοπου, κονταροχτυπιούνται δια των αναρτήσεων για ένα θέμα «δημοσίου συμφέροντος». Κάποιοι μπορεί απλά να χάζευαν, άλλοι μπορεί να πήραν θέση χτυπώντας μανιασμένα τα πληκτρολόγια κι άλλοι μπορεί να έψαχναν με αδημονία σκανδαλιστικές λεπτομέρειες· θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε μέρα στο διαδίκτυο. Σίγουρα αυτό που κανείς δεν θα ήταν σε θέση να αντιληφθεί εκείνη τη στιγμή, ήταν ότι μπρος στα μάτια τους διεξαγόταν μια κανονική, undercover, πολεμική επιχείρηση. «Σήμερον, περί της 14:00 μεσημβρινής τα βομβαρδιστικά μας απογειώθηκαν με στόχο τις θέσεις του εχθρού. Μέχρι ώρας 20:00 η επιχείρηση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία»…

Πέρα από το συγκεκριμένο περιστατικό, η δουλειά του ισπανικού πυρήνα είχε φαίνεται τέτοια αποτελεσματικότητα, ώστε μέλη της κλήθηκαν να καταθέσουν ως «ειδικοί» στην βρετανική βουλή. Το αντικείμενο της συνεδρίασης ήταν το καταλανικό δημοψήφισμα για ανεξαρτησία και οι κατηγορίες περί ανάμειξης των anonymous - για λογαριασμό φυσικά του Κρεμλίνου. Δεν είναι καθόλου απίθανο η αλλαγή στάσης του Εκουαδόρ και η σύλληψη του Julian Assange να είναι απόρροια αυτής ακριβώς της κατάθεσης.

υπόθεση Σκριπάλ

Στις αρχές του 2015, ένα από τα στελέχη του Institute for Statecraft, ο Victor Madeira (ο οποίος μάλιστα έχει βρεθεί και στην ελλάδα για να υποστηρίξει τις δραστηριότητες του ελληνικού πυρήνα) πρότεινε ένα σχέδιο με θέμα ενδεχόμενες κυρώσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν κατά της Ρωσίας. Η βασική του πρόταση ήταν «να απελαθεί κάθε αξιωματικός των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών» και στρατιωτικός ακόλουθος «από όσες περισσότερες χώρες γίνεται», αποκαλώντας το σχέδιο του «διεθνή Επιχείρηση Foot (1971)». Η Επιχείρηση Foot ήταν η μεγαλύτερης κλίμακας απέλαση διπλωματικού προσωπικού στην ιστορία, που οδήγησε στην εκδίωξη περισσοτέρων από χιλίων σοβιετικών αξιωματούχων από το ΗΒ. Μία δεύτερη πρόταση του Madeira ήταν να ξεκινήσει η συστηματική επιδότηση με κρατικό χρήμα μιας σειράς εφημερίδων, όπως οι Kyiv Post (του Κιέβου), The Times, The New York Times, κτλ, προκειμένου να μπορούν από καλύτερη θέση να ανταγωνιστούν το ρωσικό δίκτυο RT.

Εκείνη την εποχή ήταν που ο διευθυντής του IfS Donnelly προήχθη στο βαθμό του επίτιμου συνταγματάρχη στην SGMI (Specialist Group Military Intelligence), έχοντας ως αρμοδιότητα, όπως γράφαμε και παραπάνω, την στρατολόγηση άλλων σε αυτή την ελίτ μονάδα.
Τον Οκτώβριου του 2016, περίπου 18 μήνες πριν την υπόθεση με την δηλητηρίαση του διπλού πράκτορα Σκριπάλ, ο Donnelly είχε την συζήτηση με τον στρατηγό ε.α. Barrons, στην οποία ήδη αναφερθήκαμε και το θέμα της ήταν ο πόλεμος με την Ρωσία ή/και την Κίνα και η κακή προετοιμασία της Βρετανίας για αυτόν.

Με βάση τις εκτιμήσεις τους, η όρεξη για πόλεμο στο ΗΒ ήταν πολύ πεσμένη, τόσο στο πολιτικό κατεστημένο, όσο και στο κοινό. Αυτό με την σειρά του οδηγούσε στην υποχρηματοδότηση της βρετανικής πολεμικής μηχανής και την υποβαθμισμένη εκπροσώπηση του στρατιωτικού κατεστημένου στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Οι πόλεμοί μας δεν απαιτούσαν την πλήρη κινητοποίηση του στρατού ούτε την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών. Μας έδωσαν την εντύπωση ότι μπορούμε να αντέξουμε τον πόλεμο στο 2% του ΑΕΠ όπως και με κάθε άλλη εθνική δραστηριότητα. Την τελευταία φορά που βρεθήκαμε αντιμέτωποι με ένα ανάλογο περιπλεγμένο επίπεδο απειλών, ξοδεύαμε το 4-5% του ΑΕΠ. Για να πιάσουμε αυτό το επίπεδο χρειαζόμαστε επιπλέον 7 δις λίρες, για να φέρουμε την τρέχουσα στρατιωτική μας δύναμη σε ανάλογο επίπεδο αποτελεσματικότητας. Γιατί κάνουμε τόσο λίγο μπαμ με τα λεφτά μας; Πώς θα γίνουμε ανταγωνιστικοί σε μια προσιτή τιμή;

Στο σημείο αυτό είναι που οι Barrons και Donnelly άρχισαν να συζητούν για το ενδεχόμενο μιας καταστροφής που «θα ξυπνούσε τους ανθρώπους και θα απαιτούσε απάντηση». Στην καταγεγραμμένη συζήτηση γίνεται επίσης αναφορά στην επανα-εισαγωγή του μοντέλου του δευτέρου παγκοσμίου, όταν οι αρχηγοί των διάφορων σωμάτων έπαιζαν κεντρικό ρόλο στην χάραξη της εξωτερικής πολιτικής:

Οι αρχηγοί είναι απομονωμένοι από το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας και το Συμβούλιο Άμυνας. Πρέπει να βάλουμε τους αρχηγούς ξανά στο σύστημα, όπως στον δεύτερο παγκόσμιο. Το επιτελείο σήμερα το ρωτάνε μόνο αν κάτι μπορεί να γίνει, ποτέ για το αν πρέπει να γίνει.

Μετά τη συνάντηση αυτή, ο Donnelly έκανε μια νέα στρατολόγηση για την SGMI, τον Mark Andrew Laverick, ειδικό στα χημικά και βιολογικά όπλα. Ώσπου, η «καταστροφή» που τόσο επιθυμούσαν οι Barrons και Donnelly συνέβη. Τον Μάρτιο του 2018, στο Salisbury, κάποιος δηλητηρίασε τον διπλό πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ και την κόρη του Γιούλια. Ενώ η επίσημη βρετανική εκδοχή, που έγινε πρόθυμα δεκτή από την συντριπτική πλειοψηφία των δυτικών media και κυβερνήσεων, ότι δηλητηριάστηκαν με την ουσία νοβιτσόκ από τις ρώσικες μυστικές υπηρεσίες, ήταν εύκολο να καταρριφθεί εξαιτίας του απλού γεγονότος ότι τα δύο θύματα εξακολουθούν να είναι ζωντανά, το Institute for Statecraft και η Integrity Initiative ανέλαβαν άμεση δράση.

Το πρώτο που έκανε η Initiative ήταν να ξεκινήσει την Operation Iris (επιχείρηση ίριδα), ένα πρόγραμμα συστηματικής παρακολούθησης και καταγραφής της κάλυψης της υπόθεσης Σκριπάλ από τα σημαντικότερα media στη δύση και την Ρωσία, αλλά και της σχετικής συζήτησης στα social media (σχετική δουλειά έκανε και ο ελληνικός πυρήνας).
Τον Απρίλιο, ο Andy Pryce, επικεφαλής του τμήματος «καταπολέμησης της παραπληροφόρησης» του βρετανικού υπεξ και συνεργάτης του IfS και της II, έστειλε στα media μια επιστολή όπου συνόψιζε όλα όσα, κατά την άποψή του, συνιστούσαν ρώσικη παραπληροφόρηση σχετικά με την υπόθεση. Ο Pryce κατηγορούσε την Ρωσία ότι πλαστογραφούσε στοιχεία, σκηνοθετούσε ρεπορτάζ κι ότι είχε εξαπολύσει μια στρατιά από trolls και twitter-bots που προωθούσαν την ιδέα ότι μπορεί οι Σκριπάλ να μην είχαν δηλητηριαστεί με νόβιτσοκ από το ρωσικό κράτος. Ένας από τους «ειδήμονες» που επικαλούνταν ο Pryce κι υποτίθεται ότι στήριζαν τις καταγγελίες του, ήταν και ο Dan Kaszeta, ο οποίος στην επιστολή αναφέρεται ως «ειδικός στα χημικά όπλα». Το πρόβλημα είναι ότι αφενός ο Kaszeta δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το αντικείμενο, αντίθετα ο τομέας του είναι η «διαχείριση κρίσεων» κι αφετέρου έγραφε άρθρα σχετικά με την υπόθεση Σκριπάλ για λογαριασμό της Initiative, η οποία τον πλήρωνε για την αρθρογραφία του, ήταν δηλαδή έμμισθος κονδυλοφόρος.

Αλλά το σημαντικότερο στοιχείο που δείχνει την άμεση εμπλοκή τoυ IfS και της II με την υπόθεση Σκριπάλ, δεν είναι τόσο οι συζητήσεις που είχαν προηγηθεί ή οι ενέργειες μετά, όσο μία συνάντηση στα γραφεία του ινστιτούτου στο Λονδίνο, τον Ιούλιο του 2018. Σε ένα από τα έγγραφα που διέρρευσαν περιλαμβάνονται τα ονόματα και οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις μιας σειράς στελεχών του στρατού, της κυβέρνησης και κάποιων think tanks. Σύμφωνα με τον ανώνυμο που δημοσίευσε τα έγγραφα, η λίστα περιλαμβάνει «τους υπαλλήλους [του IfS] που συμμετείχαν σε μια κλειστή σύσκεψη με τα ‘λευκά κράνη’». Αν σας διαφεύγει, η οργάνωση «λευκά κράνη» που χρηματοδοτείται από τις ΗΠΑ και το ΗΒ και κατευθύνεται από τις αντίστοιχες μυστικές υπηρεσίες, δρα στη Συρία και βασική της δουλειά ήταν η σκηνοθεσία επιθέσεων με χημικά που δήθεν διέπραξε το καθεστώς Ασάντ. Ένα όνομα στη λίστα έχει ειδικό βάρος:

Ο Pablo Miller είναι πράκτορας της MI6 και ήταν ο επί χρόνια «χειριστής» (handler) του Σκριπάλ· επιπλέον τυγχάνει να είναι και γείτονάς του στο Salisbury. Ένα άλλο όνομα στη λίστα είναι αυτό Howard Body, ο οποίος είναι δεύτερος στην ιεραρχία στο τμήμα επιστημονικής υποστήριξης του Porton Down. Το Porton Down είναι η έδρα του μεγαλύτερου επιστημονικού, τεχνολογικού κι ερευνητικού κέντρου του υπουργείου άμυνας και είναι διαβόητο για την μυστικότητα που καλύπτει τις στρατιωτικές έρευνές του· τυγχάνει επίσης και αυτό να βρίσκεται δίπλα στο Salisbury.

Συνοψίζοντας, έχουμε μια γκρούπα αποτελούμενη κατά βάση από πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών και ειδικούς του επικοινωνιακού πολέμου, η οποία πιέζει για κλιμάκωση της αναμέτρησης με την Ρωσία, έχει σχέδιο για μια μαζική απέλαση ρώσων διπλωματών «από όσες περισσότερες χώρες γίνεται», συζητάει για μια «καταστροφή που θα ξυπνήσει τον κόσμο», συνωμοτεί με στόχο την ενεργητικότερη εμπλοκή του στρατού στη χάραξη της πολιτικής, η οποία συνεργάζεται με στρατιωτικούς ειδικούς στον χημικό πόλεμο, συσκέπτεται με μια καθοδηγούμενη οργάνωση με ειδίκευση στο στήσιμο fake χημικών επιθέσεων, αλλά και με τον πράκτορα που καθοδηγούσε τον Σκριπάλ και ταυτόχρονα εξαπολύει μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση infowar γύρω από την υπόθεση Salisbury…
Εάν αυτό είναι άλλη μία «θεωρία συνωμοσίας», τότε τα γεγονότα και οι λογικοί συσχετισμοί τους δεν έχουν πλέον καμία αξία.

clusters - οι πυρήνες σε κάθε χώρα - η ελληνική περίπτωση

Το μέγεθος της εκστρατείας που είχαν εξαπολύσει οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες μέσω του Institute for Statecraft και της Integrity Initiative αναδεικνύεται με τον πιο καθαρό στο τεράστιο δίκτυο πυρήνων που είχαν στήσει στην Ευρώπη (συν την Μέση Ανατολή, την βόρεια Αφρική και την βόρεια Αμερική) με επιδοτούμενους δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς, πολιτικούς και ειδικούς των media. Σε ένα από τα έγγραφα του πρώτου πακέτου, το οποίο φαίνεται να συνόδευε την αίτηση χρηματοδότησης προς το υπεξ για την περίοδο 2018-’19, καταγράφονται συνοπτικά τα επιτεύγματα της «φάσης 1»:

1. Ανάπτυξη και επιβεβαίωση του σχεδίου και της μεθοδολογίας των πυρήνων· στήσιμο πυρήνων σε μια σειρά χωρών με διαφορετικές συνθήκες...
Σύνδεση media, ακαδημαϊκών, πολιτικών και ακτιβιστών σε κάθε χώρα με στόχο τον επηρεασμό της πολιτικής και της κοινωνίας: [αναφέρεται ως παράδειγμα επιτεύγματος] η σίγαση των φιλορωσικών φωνών στην σερβική τηλεόραση…
2. Κάνουμε τους ανθρώπους (στην κυβέρνηση, τα think tanks, το στρατό, τους δημοσιογράφους) να δουν την μεγάλη εικόνα, κάνουμε τους ανθρώπους να καταλάβουν ότι είμαστε κάτω από συγκεντρωτική, σκόπιμη, υβριδική επίθεση από την Ρωσία…
3. Αύξηση της ταχύτητας απάντησης, κινητοποιώντας το δίκτυο των ακτιβιστών, στο κυνήγι του «golden minute» [η μοναδική, κατάλληλη στιγμή]…
Σε ποια έκταση εμπλεκόμαστε με τις κυβερνήσεις στους άλλους πυρήνες; Λεπτομέρειες για την Γαλλία και την Λιθουανία έχουν ήδη αναφερθεί, οπότε δεν τις χρειαζόμαστε.
Εμπλεκόμαστε με κυβερνήσεις μόνο πολύ διακριτικά, βασιζόμενοι εντελώς σε εμπιστευτικές προσωπικές επαφές, ειδικά για να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα δουν τη δράση μας ως πρόβλημα και προσπαθούμε να τους επηρεάσουμε ευγενικά [gently], όπως ταιριάζει σε μια ΜΚΟ όπως η δική μας… [sic]

Σε ένα άλλο ντοκουμέντο, του Ιουλίου 2018, με τον τίτλο «έκθεση προόδου στην εγκατάσταση εθνικών πυρήνων» και τον χαρακτηρισμό «εμπιστευτικό», καταγράφεται η κατάσταση των πυρήνων σε είκοσι κράτη και περιοχές. Παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα από ορισμένες περιπτώσεις· πλην της Ισπανίας, στην οποία αναφερθήκαμε ήδη, αφορούν στη Γερμανία, η οποία χαρακτηρίζεται «πολύ δύσκολος, αλλά εξαιρετικά σημαντικός στόχος»· την Λιθουανία, που αντιμετωπίζεται σαν υποδειγματική περίπτωση· τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, λόγω εγγύτητας· και φυσικά στην Ελλάδα, για ευνόητους λόγους.

ιntegrity γερμανίας

Στον πυρήνα αυτό επικεφαλής είναι ένας διακεκριμένος ακαδημαϊκός, που συνταξιοδοτήθηκε πρόσφατα από το SWP [Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας, ένα από τα πλέον βαρύγδουπα ινστιτούτα της Γερμανίας], με την συνεργασία ενός think tank, του Zentrum Liberale Moderne, που φτιάχτηκε πρόσφατα από έναν πρώην κοινοβουλευτικό στο Βερολίνο. Η ανάπτυξη του πυρήνα βασίστηκε στην δουλειά ενός ειδικού των δημοσίων σχέσεων από το ΗΒ, ο οποίος διαμένει περιστασιακά στο Βερολίνο. Κάθε χρόνο το άτομο αυτό συντάσσει μια έκθεση για την ρωσική επιρροή στην Γερμανία, τόσο στην αγγλική όσο και στην γερμανική γλώσσα. Η γερμανική εκδοχή έχει κυκλοφορήσει σε σημαντικούς γερμανικούς πολιτικούς κύκλους, περιλαμβανομένου του γραφείου της καγκελαρίου. […] Ο πυρήνας έχει επίσης υποστηρίξει εργασίες ανάλυσης της ειδικής ευπάθειας της Γερμανίας στην ρωσική επιρροή. Το βάθος αυτής της ευπάθειας και η ένταση των προσπαθειών της Ρωσίας, κάνουν την Γερμανία έναν εξαιρετικά δύσκολο, αλλά εξίσου σημαντικό, στόχο.

ιntegrity λιθουανίας

Η Λιθουανία έχει γίνει ιδιαίτερα σημαντική στο δίκτυό μας, εξαιτίας της εμπειρίας που έχει στην αντιμετώπιση της ρωσικής κακόβουλης επιρροής και παραπληροφόρησης. Προς το παρόν έχουμε τέσσερα κέντρα ειδικών στην Λιθουανία. Από το 2015 έχουμε στενούς δεσμούς με την ομάδα Stratcom [Strategic Communications] των λιθουανικών ενόπλων δυνάμεων, και στηριζόμαστε στην ειδίκευσή τους, με την υποστήριξη του λιθουανού αρχηγού του επιτελείου, για να εκπαιδεύουμε άλλους πυρήνες πάνω στην αποτελεσματική μεθοδολογία εντοπισμού ρωσικών δραστηριοτήτων. Συγκροτήσαμε έναν δεσμό ανάμεσα σε αυτή την ομάδα και την UK 77 Bde [Βρετανική 77η Ταξιαρχία. Η επίσημη αρμοδιότητά της είναι ο «μη θανατηφόρος πόλεμος»· πρακτικά όλες οι μορφές του κυβερνοπολέμου] με αποτέλεσμα η UK 77 Bde να υιοθετήσει τις λιθουανικές τεχνικές. Με την υποστήριξη του λιθουανικού υπεξ, έχουμε στήσει μια ερευνητική ομάδα στο Ινστιτούτο Πολιτικών Αναλύσεων του Βίλνιους, που διεξάγει μελέτες πάνω σε νέες πλευρές της ρωσικής κακόβουλης επιρροής. Επιχορηγούμε ένα δίκτυο «ξωτικών», που έχει στηθεί για να αντιμετωπίσει τα ρωσικά τρολς [sic! Σε εφεδρεία για τον κυβερνοπόλεμο τι έχουν; Νεράιδες;] και τώρα αναπτύσσει την ικανότητά του να βοηθάει άλλους πυρήνες να στήσουν ανάλογους οργανισμούς στις χώρες τους. Επίσης, μέσω του υπεξ και της Εθνικής Βιβλιοθήκης, έχουμε αναπτύξει μια καλή σχέση εργασίας με το πανεπιστήμιο Vytautas Magnus στο Κάουνας. Αυτή η σχέση μας επιτρέπει επαφή με το Κέντρο Ζαχάρωφ [στη Ρωσία] μέσω του οποίου μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στην ρωσική κοινωνία των πολιτών και σε ειδικούς που αναπτύσσουν νέα εργαλεία ανάλυσης των social media. Αυτά τα τέσσερα κέντρα ειδικών από εδώ και στο εξής θα συντονίζονται από ένα παλιό μέλος του Ινστιτούτου [IfS] με βάση την λιθουανική Εθνική Βιβλιοθήκη.

εκστρατεία στα Βαλκάνια

Στο τελευταίο πακέτο εγγράφων που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο, Φεβρουάριο 2019, υπάρχουν αρκετές αναφορές στα Βαλκάνια, τα οποία φαίνεται ότι θα αποτελούσαν σημαντικό πεδίο δράσης του Ifs και της II για το ’19. Ανάμεσα στα έγγραφα υπάρχει και μία επιστολή του Donnelly, στην οποία προτείνει το στήσιμο μιας εκστρατείας επιρροής στα δυτικά Βαλκάνια. Το σχεδιαζόμενο πρόγραμμα θα εκτελούνταν σε συνεργασία με την πολυεθνική εταιρεία μάρκετινγκ Edelman, η οποία, σύμφωνα με τον Donnelly, θα μπορούσε να στήσει τηλεοπτικά προγράμματα που «θα προωθούν τα σωστά μηνύματα», την «εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας», ακόμη και «μια σαπουνόπερα που να εξετάζει το πρόβλημα της διαφθοράς» (την οποία ο Donnelly θεωρούσε ως πεδίο άσκησης ρωσικής επιρροής). Μάλιστα, για την συγκεκριμένη εκστρατεία, το IfS ήταν έτοιμο να ζητήσει από το βρετανικό υπεξ χρηματοδότηση 5,5 εκατομμυρίων λιρών.

Η επιστολή απευθύνεται προς το πρώην στέλεχος της MI6 Guy Spindler και τον Keith Sargent (αναφέρεται ως ειδικός στην «χρηστή διακυβέρνηση»), ο οποίος φαίνεται πώς θα αναλάμβανε κεντρικό ρόλο στην βαλκανική εκστρατεία. Ο Donnelly τους εξηγεί πως η δουλειά «θα χρειαστεί τοπικούς εταίρους στα δυτικά Βαλκάνια», που θα βοηθήσουν τους δημοσιογράφους να εντοπίσουν «ποιοι θα μπορούσαν να είναι σύμμαχοι» ώστε «να έρθουν σε ταξίδια στο Λονδίνο, στα κεντρικά του NATO, κτλ». Το γενικό πλαίσιο της εκστρατείας είναι «να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων και της στρατηγικής της HMG» [κυβέρνηση της αυτού μεγαλειότητας]. Το έγγραφο έχει ημερομηνία 15 Οκτωβρίου, χωρίς όμως το έτος. Λογικά όμως είναι του 2018, αφού το σχέδιο αναφέρει ως πιθανή ημερομηνία έναρξης της εκστρατείας τον Ιανουάριο του 2019.
Συνεχίζοντας για τα Βαλκάνια, η αναφορά περί της δράσης των πυρήνων γράφει τα εξής:

Αρχικά ελπίζαμε να στήσουμε έναν ενιαίο πυρήνα δυτικών Βαλκανίων, αλλά γρήγορα διαπιστώσαμε ότι οι χώρες στην περιοχή, αν και πρόθυμες να συνεργαστούν μεταξύ τους, αρνούνταν να το κάνουν εάν κάποια άλλη χώρα θεωρούνταν επικεφαλής. Κατά συνέπεια, στήσαμε πυρήνες σε κάθε βαλκανική χώρα όπως μπορούσαμε, συνδέοντάς τους τοπικά, αλλά και με το ευρύτερο διεθνές δίκτυο. Τόσο στην Σερβία, όσο και στο Μαυροβούνιο εργαζόμαστε από κοινού με τα τοπικά παραρτήματα του Atlantic Treaty Association. Οι επικεφαλής των πυρήνων ετοιμάζουν για τώρα ένα πρόγραμμα προτεινόμενων ενεργειών για να το μελετήσουμε και γράφουν μια ανάλυση για την κατάσταση στις χώρες τους σχετικά με τα ρωσικά μέσα και την έκταση της επιρροής και της παραπληροφόρησης.

ο ελληνικός πυρήνας

Αν στα δυτικά Βαλκάνια, η Initiative είχε πρόβλημα επειδή η κάθε χώρα δεν ανεχόταν την άλλη, στην Ελλάδα είχε κατά πώς φαίνεται το πρόβλημα ότι τα μέλη του πυρήνα δεν ανέχονταν μεταξύ τους. Αυτός είναι μάλλον ο λόγος που ο πυρήνας Ελλάδας είχε συγκροτηθεί από δύο διαφορετικές ομάδες - μία στην Αθήνα και μία στην Θεσσαλονίκη - που συντονίζονταν όχι σε απευθείας επαφή, αλλά μέσω Λονδίνου. Υπάρχει μάλιστα έγγραφο που αναφέρεται σε «μυστική συνάντηση» [covert meeting] σε σπίτι μέλους του πυρήνα στην Αθήνα. (Παραείναι πολλές οι συναντήσεις και οι ενέργειες της Initiative που χαρακτηρίζονται ως «μυστικές» για μία «μκο» που δήθεν προασπίζεται την «διαφάνεια» και την «δημοκρατία»). Στην συνάντηση αυτή, στην οποία θα συμμετείχαν επίσης μέλη των πυρήνων από την Ισπανία και την Σερβία (τουλάχιστον, με βάση τα ονόματα που αναγνωρίσαμε), ο βρετανός συντονιστής που κάνει την αναφορά ανησυχεί επειδή ορισμένα μέλη δείχνουν «απροθυμία» να συναντηθούν με κάποιον συγκεκριμένο, επειδή δεν «αισθάνονται ασφάλεια».
Στα έγγραφα περιλαμβάνονται αρκετά ακόμη στοιχεία, από αιτήματα του ελληνικού πυρήνα για χρηματοδότηση (20 χιλιάδες ευρώ σε μία περίπτωση, 25 χιλιάδες σε μια άλλη, προτάσεις για αρκετές αμοιβές του χιλιάρικου ανά «πρότζεκτ» σε μια τρίτη), μέχρι εκθέσεις για τη δράση και την «ποιότητα» των ομάδων, μέχρι λίστες με τα ονόματα των μελών (σε αρκετά έγγραφα, μάλιστα σε ένα από αυτά, ορισμένα μέλη σημειώνονται ως «integrated», δηλαδή «ενσωματωμένα»).

Στην έκθεση με την κατάσταση των πυρήνων, η αναφορά στην Ελλάδα είναι η εξής:

Η Ελλάδα είναι μια ιδιαίτερα ευαίσθητη χώρα για να δράσουμε, με δεδομένες τις τρέχουσες πολιτικές και οικονομικές προκλήσεις. Αυτές, μαζί με την πρόσφατη ιστορία της, την κάνουν ιδιαίτερα ευάλωτη στην ρωσική επιρροή και τις προσπάθειες παραπληροφόρησης. Κατά συνέπεια, ο ελληνικός πυρήνας μας αναπτύσσεται με έναν μοναδικό τρόπο. Έχουμε δύο εντελώς διακριτές ομάδες ειδικών που συντονίζονται μέσω Λονδίνου. Η ομάδα της Αθήνας αποτελείται από δημοσιογράφους που ενεργούν πολύ διακριτικά και τα βασικά τους μέσα διάδοσης είναι άρθρα και ένα website. Έχουν φτιάξει μια πολύ καλή μελέτη της ρωσικής επιρροής στην Ελλάδα μέσω ολιγαρχικών καναλιών. Μια δεύτερη ομάδα έχει έδρα μέσα στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης [κρίνοντας από τα υπόλοιπα έγγραφα, γίνεται φανερό ότι εννοεί το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας], όπου ο καθηγητής έχει εγκαταστήσει ένα εργαστήριο παρακολούθησης των media, το οποίο καταγράφει τα άρθρα σχετικά με την ρωσική επιρροή και μετράει τις τάσεις των media και του κοινού απέναντι στη Ρωσία. Η πρώτη τους συνεισφορά ήταν μια μελέτη για τις αντιδράσεις στην Ελλάδα σχετικά με την υπόθεση Σκριπάλ [η επιμονή της Initiative για την υπόθεση Σκριπάλ, αποκτά ειδική βαρύτητα με βάση τα όσα αναφέραμε παραπάνω]. Διασπορά κάνουν μέσω πανεπιστημιακών εκδόσεων και μαθημάτων.

Βασικό εργαλείο στις χώρες που δραστηριοποιήθηκε η Initiative είναι η διοργάνωση σεμιναρίων «κατάρτισης για δημοσιογράφους, φοιτητές και ευρύτερα ακτιβιστές της δημόσιας σφαίρας». Εξάλλου, ο ίδιος ο Donnelly είχε προσωπική εμπειρία τέτοιων «μαθημάτων», αφού την δεκαετία του ’90 συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση ανάλογων σεμιναρίων στην Σλοβακία με στόχο την «εκπαίδευση πολιτικών που με την σειρά τους θα έδειχναν στους επιχειρηματίες τους κατάλληλους τρόπους να ασκούν πίεση στην κυβέρνηση, χωρίς να καταφεύγουν στον γνωστό καφέ φάκελο». Ένα τέτοιο σεμινάριο «εκπαίδευσης» φαίνεται πως είναι αυτό που διοργανώθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2018 στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Αν κρίνουμε από τον τίτλο του, «η ρωσική ορθόδοξη εκκλησία: ένα κρατικό εργαλείο κακόβουλης επιρροής», το σεμινάριο ήταν κλειστό· θα ήταν αδιανόητο να καλεστεί δημόσια μια τέτοια «αντι-ορθόδοξη» εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη. Εισηγητής στο σεμινάριο ήταν ο Victor Madeira, ο οποίος αναφέρεται στα έγγραφα ως μέλος του «office core team», του σκληρού πυρήνα δηλαδή της Initiative, και ειδικός στην «ορθόδοξη εκκλησία». Μέρος της εισήγησής του ήταν μια παρουσίαση slides· το πρώτο από αυτά θα μπορούσε κάλλιστα να έχει φιλοξενηθεί στις σελίδες του διαβόητου Der Stürmer. Δείχνει το πρόσωπο ενός ρώσου παπά σαν το μπροστινό μέρος μιας ατμομηχανής, να κρατάει μια τσάντα (γεμάτη ρούβλια;)· διάσπαρτα είναι σύμβολα όπως το σφυροδρέπανο, το «cccp», το κόκκινο αστέρι, μαζί με μπόλικα χρυσαφικά, ενώ ο οδηγός (μια καρικατούρα του Πούτιν) μοιάζει σχεδόν ποντικίσιος. Αν μη τι άλλο, η άθλια αισθητική των πρακτόρων της αυτού μεγαλειότητας ταιριάζει κατάλληλα, χωρίς να τον κρύβει, με τον ρατσισμό τους.

o τέταρτος παγκόσμιος στις οθόνες σας

Το μότο της Integrity Initiative είναι «υπερασπίζοντας τη δημοκρατία ενάντια στην παραπληροφόρηση». Πίσω από το σύνθημα αυτό, κατασκευάστηκε από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και χρηματοδοτήθηκε από τα υπουργεία εξωτερικών και άμυνας ένας αόρατος μηχανισμός χειραγώγησης και διασποράς προπαγάνδας, μέσω των κατεστημένων δυτικών media και των social media, με στόχο την πολεμική κλιμάκωση του ανταγωνισμού με την Ρωσία.

Είναι η δεύτερη φορά που το ηνωμένο βασίλειο βρίσκεται να πρωταγωνιστεί σε ανάλογη επιχείρηση στον κυβερνοχώρο. Η πρώτη ήταν με την Cambridge Analytica, βρετανικό κατασκεύασμα που διέπρεψε στις αμερικανικές εκλογές και το brexit. Η δεύτερη τώρα με την Integrity Initiative και την δράση της κυρίως στην Ευρώπη. Ορισμένες παραλληλίες ανάμεσα στις δύο υποθέσεις αξίζει να μην περάσουν απαρατήρητες. Πρώτον, και εξαιρετικά σημαντικό, δεν γνωρίζουμε τους λόγους εν τέλει και τις διαδρομές μέσω των οποίων έφτασαν να αποκαλυφθούν. Δεύτερον, σε επίπεδο πολιτικών συμβολισμών τουλάχιστον, οι δύο μηχανισμοί δείχνουν να εμπίπτουν σε διαφορετικό στρατηγικό σχεδιασμό. Η μεν πρώτη ήταν σαφώς φιλο-Τραμπ και οι πολέμιοι της, από το πεδίο της καθεστωτικής πολιτικής και των media, πάσχισαν τραβώντας την υπόθεση από τα μαλλιά και με γελοίες εικασίες να ανακαλύψουν ρωσική ανάμειξη πίσω από την Analytica. Η δεύτερη είναι εντελώς αντι-ρωσική, την υπερασπίστηκαν αυτοί ακριβώς που κατηγορούσαν την πρώτη κι επιπλέον δεν είναι απίθανο να εμπλέκεται ακόμη και με την κατασκευή από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες του περίφημου «φακέλου Τραμπ» που υποτίθεται περιείχε στοιχεία για συνεργασία του αμερικανού προέδρου με την Ρωσία. Αν υπάρχει κάτι που μπορεί να δείχνουν αυτές οι αντιθέσεις, είναι το ενδεχόμενο της σύγκρουσης φραξιών στο εσωτερικό, που κονταροχτυπιούνται κι αν χρειαστεί αλληλοαποκαλύπτονται προκειμένου να επιβάλλουν την στρατηγική τους. Αλλά αυτές οι συγκρούσεις, δεν σημαίνουν απαραίτητα αναστολή των σχεδίων· μπορούν όμως να κάνουν τις άθλιες συνέπειες ακόμη αθλιότερες.

Η επιχειρηματολογία με την οποία οι πράκτορες της αυτού μεγαλειότητας φρόντισαν να επενδύσουν τη δράση τους - ότι η Ρωσία είναι το απόλυτο μέγεθος δολιότητας που επιβουλεύεται «την δημοκρατία μας» - μπορεί να είναι αποκαλυψιακή, μια γελοία επανάληψη του δίπολου «καλών-κακών» των προηγούμενων παγκόσμιων πολέμων, αλλά είναι εξίσου αποκαλυπτική για το στρατόπεδο που εκπροσωπούν. Εφόσον η Ρωσία επιδίδεται σε υβριδικό, πληροφοριακό πόλεμο προπαγάνδας κι έχει εξαπολύσει στρατιές τρολς στον κυβερνοχώρο, πάει ο συλλογισμός, τότε η παράταξη των «καλών» είναι απόλυτα δικαιολογημένη να κάνει το ίδιο σε υπερθετικό βαθμό.

Ασφαλώς, θα ήταν αφέλεια να θεωρήσουμε ότι η Ρωσία (ή η Κίνα, ή…) δεν έχει αναπτύξει τις δικές της τεχνικές και μεθόδους πληροφοριακού πολέμου, αλλά αυτό κάνει την επιχειρηματολογία των πρακτόρων της αυτού μεγαλειότητας και των συνεργών τους ακόμη απεχθέστερη και γελοιωδέστερη: γίνεται πόλεμος, αλλά «εμείς» κραδαίνουμε την ρομφαία της δημοκρατίας την ώρα που μετατρέπουμε τις δυτικές κοινωνίες σε οργουελιανά πρότυπα, ενώ οι «εχθροί» έχουν κέρατα και ουρά εωσφόρου. Πάντως το τελικό συμπέρασμα παραμένει το ίδιο: το διαδίκτυο είναι πλέον - από τα social media μέχρι τις ηλεκτρονικές σελίδες των κατεστημένων media, από τα σχόλια στο Twitter μέχρι τα λήμματα της Wikipedia, από τα memes μέχρι τις αναρτήσεις του Facebook - μέτωπο πρώτης γραμμής του τέταρτου παγκόσμιου πολέμου.

Η έκταση του δικτύου που είχε στήσει η Initiative, η μεθοδολογία της, οι συγκεκριμένες ενέργειες που καταγράφονται στα δημοσιευμένα έγγραφα (συν όσες ακόμη δεν περιλαμβάνονται και παραμένουν άγνωστες) συγκλίνουν σε δύο αλληλοσυμπληρούμενα συμπεράσματα. Το πρώτο: οποιαδήποτε «αλήθεια» γίνεται viral και mainstream στο διαδίκτυο, είναι εξαιρετικά πιθανό να αποτελεί εργαλείο χειραγώγησης και προϊόν στρατιωτικού σχεδιασμού. Το δεύτερο: ακροατήριο, έτσι όπως το ξέραμε, δεν υπάρχει πλέον. Επιχειρήσεις όπως αυτή της Integrity στηρίζονται στην διανοητική αδράνεια των «χρηστών» και την αγελαία συμπεριφορά τους, που καθιστά το ακροατήριο «τουβλάκια» σε έναν χάρτη, τα οποία μετακινούνται και χρησιμοποιούνται από τα επιτελεία κατά το δοκούν. Όμως αυτό δεν ακυρώνει την ενεργητική συμμετοχή πολλών, που καταπίνουν αμάσητο οτιδήποτε διαβάσουν χωρίς τον παραμικρό έλεγχο και διασταύρωση και το αναπαραγάγουν στο πολλαπλάσιο. Είναι η μικρή, πλην καίρια, συμμετοχή τους στις μάχες που διεξάγονται. Σε άλλες εποχές, στον β' παγκόσμιο για παράδειγμα, κάτι τέτοιο θα δοξαζόταν ως επιτέλεση «πατριωτικού καθήκοντος». Στην εποχή μας, που οι περισσότεροι είναι ψηφιακές υπερ-προσωπικότητες, είναι προτιμότερο αυτή η συμμετοχή να προκαλείται «διακριτικά», για να μην χαλάσει η ψηφιακή μούρη κανενός. Ίσως να μοιάζει σχήμα υπερβολής, μπορεί όμως να αντικατοπτρίζει την εποχή μας: η περιήγηση και η δραστηριοποίηση στο διαδίκτυο έχει πάψει να είναι μια ιδιωτική υπόθεση και αρκεί ένα retweet, ένα like, ή μια αναδημοσίευση για να πάρει κάποιος ενεργό μέρος στις πολεμικές εκστρατείες στον κυβερνοχώρο που έχουν σχεδιάσει και διεξάγουν τα στρατιωτικά επιτελεία.

Hurry Tuttle