Page 6 - Το βιβλίο των αντιρρήσεων
P. 6
άλλο τρόπο εργάτες (τα πολιτικά µας αφεντικά “απλήρωτοι του twitter”;) οπότε υπάρ- πλήκτρα, οθόνες και αξία
αυτής. Πρόκειται για ένα σύστηµα εκµετάλλευσης (σχεδόν) των πάντων µέσα στις κοι-
νωνικές σχέσεις. Για παράδειγµα υπάρχει µια κατηγορία βιοτεχνιών ή και βιοµηχα-
νιών µε είδη δώρων. Από λουλούδια έως... Αυτός ο κλάδος εκµεταλλεύεται (κυρίως)
την εργασία όσων δουλεύουν σ’ αυτόν (το “εργασία” και το “δουλεύουν” ας εννοηθεί
µε την πιο παραδοσιακή έννοια), αλλά και την κοινωνική διάθεση για δώρα. Δώρα εορ-
ταστικά, δώρα ερωτικά, δώρα φιλικά, δώρα επαγγελµατικά. Θα ήταν υπερβολικό,
ακραίο, να υποστηρίξει κανείς ότι κάθε ένας / κάθε µια που αγοράζει ένα δώρο και κά-
θε ένας / κάθε µια που δέχεται ένα δώρο “δουλεύει” µε έµµεσο αλλά οργανικό τρόπο για
τις βιοµηχανίες, τις βιοτεχνίες και τα εµπορικά ειδών δώρων. Θα ήταν εξίσου ακραίο πλήκτρα, οθόνες και αξία
να υποστηριχτεί πως κάθε ερωτική πράξη µεταξύ διαφορετικών φύλων που καταλήγει
σε εγκυµοσύνη (επιθυµητή ή όχι) αποτελεί, τελικά, “δουλειά” για λογαριασµό της βιο- ριττού πληθυσµού, οπότε µειώνει τον ανταγωνισµό µεταξύ των εργατών, εµποδί-
µηχανίας της γυναικείας υγείας. ζοντας, ως ένα βαθµό, την πτώση του µισθού κάτω από ένα ελάχιστο όριο, ενώ πα-
Το πολιτικά λαθεµένο, για την οπτική της σύγχρονης εργατικής τάξης, είναι πως έτσι ράλληλα ο αγώνας εναντίον του εγκλήµατος απορροφά ένα άλλο τµήµα του ίδιου
διαµορφώνεται µια θεωρία “παν-εργατισµού”, όπου όλοι / όλες είναι “εργάτες” επει- πληθυσµού. Άρα, ο εγκληµατίας αναδεικνύεται σε µιαν από εκείνες τις φυσικές “εξι-
δή είναι αντικείµενα εκµετάλλευσης µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Όµως µια τέτοια θε- σορροπήσεις” που αποκαθιστούν το σωστό επίπεδο και ανοίγουν µια ολόκληρη προ-
ωρία θολώνει εντελώς όχι µόνο το ποιά είναι πραγµατικά η σύγχρονη εργατική τάξη αλ- οπτική “ωφέλιµων κλάδων απασχόλησης”.
λά και το εναντίον ποιών πρέπει να πολεµήσει: όλοι είναι µε τον ένα ή τον Οι επενέργειες του εγκλήµατος στην εξέλιξη των παραγωγικών δυνάµεων θα µπο-
ρούσαν να αποδειχθούν ως την τελευταία λεπτοµέρεια. Οι κλειδαριές θα είχαν απο-
χει µεν καπιταλισµός, αλλά δεν έχουµε ταξικό αντίπαλο! Π ρ ο σ π α θώ ντας να α ν- κτήσει τη σηµερινή τους αρτιότητα, αν δεν υπήρχαν κλέφτες; Η νοµισµατοκοπία θα
τ ι µ ε τ ω π ί σ ε ι κ α ν ε ί ς τ η ν µ ι κ ρ ο α σ τ ι κ ή α υ θ α ι ρ ε σ ί α ( τ α δ ό γ µ α τ α έφτανε στην τωρινή της τελειότητα, αν δεν υπήρχαν παραχαράκτες; Το µικροσκόπιο
2
π ε ρ ί ε ξα φ ά ν ι σ η ς τ η ς ε ρ γ α τ ι κ ή ς τ ά ξ η ς ) π έ φ τ ε ι σ ε µ ι α χ ε ι ρ ό τ ε ρ η θα έβρισκε ποτέ τρόπο να περάσει στη συνήθη εµπορική σφαίρα (βλ. και Babbage ),
“ πα ν - ερ γ α τι κ ή” . αν δεν γινόταν απάτη στο εµπόριο; Τέλος, η εφαρµοσµένη χηµεία δεν οφείλει στη νο-
θεία των εµπορευµάτων και στην προσπάθεια ανακά-
Υπάρχει ένα διάσηµο κείµενο του κυρ Κάρολου, που λέγεται “εγκώµιο του εγκλήµα- λυψής της όσα ακριβώς οφείλει και στον τίµιο πα-
τος”, που θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί σαν ιστορική θεµελίωση αυτού που χαρα- ραγωγικό ζήλο; Το έγκληµα επινοεί διαρκώς νέα
κτηρίσαµε “παν-εργατισµό”: επιθετικά µέσα για να προσβάλει την ιδιοκτησία,
Ο φιλόσοφος παράγει ιδέες, ο ποιητής ποιήµατα, ο πάστορας κηρύγµατα, και ού- κι έτσι γεννά και νέα αµυντικά µέσα, οπότε επιδρά
τω καθεξής. Ο εγκληµατίας παράγει εγκλήµατα. Αν προσέξουµε καλύτερα πώς σχε- παραγωγικά στην ανακάλυψη νέων µηχανών - όπως
τίζεται αυτός ο τελευταίος κλάδος παραγωγής µε το κοινωνικό σύνολο, θ’ απαλ- ακριβώς και οι απεργίες. Ας αφήσουµε όµως τη σφαίρα
λαγούµε από πολλές προκαταλήψεις. Ο εγκληµατίας δεν παράγει µόνο εγ- του ιδιωτικού εγκλήµατος: χωρίς εθνικό έγκληµα θα µπο-
κλήµατα, αλλά και ποινικό δίκαιο και τον καθηγητή που διδά- ρούσε να υπάρξει παγκόσµια αγορά; Θα υπήρχαν έθνη; Άραγε
σκει ποινικό δίκαιο και, συνάµα, το αναπόφευκτο σύγ- το δέντρο της αµαρτίας δεν είναι, ταυτόχρονα, και δέντρο της γνώ-
γραµµα µε το οποίο ο ίδιος καθηγητής ρίχνει στην αγο- σης, από την εποχή του Αδάµ ως σήµερα;
ρά τις παραδόσεις του εν είδει “εµπορεύµατος”. Έτσι
2
πολλαπλασιάζεται ο εθνικός πλούτος, για να µην ανα- Στο Μύθο των Μελισσών (1705), ο Mandeville έχει αποδείξει την πα-
φέρουµε την ατοµική απόλαυση που παρέχει το χειρό- ραγωγική δύναµη που διαθέτουν όλα τα πιθανά είδη επαγγελµάτων, αλλά και το γε-
γραφο του συγγράµµατος στο δηµιουργό του, όπως µας νικό συµπέρασµα όλου αυτού του επιχειρήµατος:
λέει ένας πολύ αξιόπιστος µάρτυρας, ο καθηγητής “Αυτό που ονοµάζουµε στον κόσµο µας Κακό, είτε ηθικό είτε φυσικό, είναι η µε-
Roscher. 2 γάλη αρχή που µας κάνει κοινωνικά πλάσµατα, η σταθερή βάση, η ζωή και το στή-
Πέραν τούτου, ο εγκληµατίας παράγει ολόκληρη την ριγµα όλων των τεχνών και των ενασχολήσεων ανεξαιρέτως· και τη στιγµή που θα
αστυνοµία και την ποινική οικονοµία, κλητήρες, δικα- έπαυε να υπάρχει το Κακό, η κοινωνία θα ήταν καταδικασµένη να φθαρεί, αν όχι να
στές, δήµιους, ενόρκους και λοιπά· όλοι αυτοί οι ετερό- καταποντιστεί αύτανδρη.”
κλητοι επαγγελµατικοί κλάδοι, που αποτελούν ισάριθµες
κατηγορίες του κοινωνικού καταµερισµού της εργασίας, Μόνο που, βέβαια, ο Mandeville ήταν απείρως πιο τολµηρός και έντιµος από τους
αναπτύσσουν διάφορες ικανότητες του ανθρώπινου φιλισταίους απολογητές της αστικής κοινωνίας.
πνεύµατος, φτιάχνουν νέες ανάγκες αλλά και νέους τρό-
πους για την ικανοποίησή τους. Και µόνο τα βασανιστή- Εάν κάποιος ψάχνει “ιερά κείµενα”, τότε αυτό το πνευµατώδες σχόλιο του Μαρξ µπο-
ρια έγιναν αφορµή για τις ευφυέστερες µηχανικές εφευ- ρεί πράγµατι να χρησιµοποιηθεί σαν απόδειξη του ότι α) ο εγκληµατίας (άσχετα απ’ το
ρέσεις, ενώ πλήθος τίµιοι χειρωνάκτες απασχολούνται είδος του εγκλήµατος που διαπράττει και την κοινωνική του θέση, το ίδιο ο φτωχοδιά-
στην παραγωγή των σχετικών εργαλείων. βολος που κλέβει απ’ το µπακάλικο και ο ζηλότυπος αστός που σκοτώνει την σύζυγο)
είναι ο πιο σκληρά “εργαζόµενος” (και άρα “εκµεταλλευόµενος”) σ’ όλη την ανθρώ-
Ο εγκληµατίας παράγει µια εντύπωση, εν µέρει ηθική, εν µέρει τραγική, αναλόγως, πινη ιστορία· και β) κατά συνέπεια οτιδήποτε, σαν κοινωνική συµπεριφορά, είναι αρ-
κι έτσι προσφέρει µια “υπηρεσία” στη διακίνηση των ηθικών και αισθητικών συγ- κετά διαδεδοµένο και “παραγωγικό” άµεσα ή έµµεσα, µπορεί να τοποθετηθεί επίσης
κινήσεων του κοινού. Δεν παράγει µόνο συγγράµµατα ποινικού δικαίου, ούτε απλώς στο εννοιακό δίπολο εργασία - εκµετάλλευση.
τους ποινικούς κώδικες και τους νοµοθέτες, παράγει και τέχνη, ωραία λογοτεχνία, Αίφνης, όχι ο εγκληµατίας αλλά ο ερωτευµένος θα έµπαινε στη θέση του µηχανοδη-
µυθιστορήµατα, ακόµη και τραγωδίες, όπως αποδεικνύουν όχι µόνο η Ενοχή του γού της γενικής κοινωνικής παραγωγικότητας, ένα είδος παµπάλαιου πολυλειτουργι-
Müllner και οι Ληστές του Schiller, αλλά επίσης ο Οιδίπους (του Σοφοκλή) και ο κού εργάτη! Ο έρωτας παράγει και έγκληµα· παράγει όµως και τέχνη υψηλού επιπέδου,
2
Ριχάρδος ο Τρίτος (του Shakespeare). Ο εγκληµατίας σπάζει την µονοτονία και την όχι µόνο λογοτεχνία αλλά και τραγούδι, γλυπτική, ζωγραφική, κινηµατογράφο, θέα-
καθηµερινή ασφάλεια της αστικής ζωής. Έτσι την προστατεύει από την τελµάτωση τρο ή χορό· παράγει θεσµούς και αποκλεισµούς· γιορτές και τελετές· πόλεµο και ει-
και προκαλεί την ανήσυχη ένταση και την κινητικότητα, χωρίς τις οποίες θα αµβλυ- ρήνη· κλπ.
νόταν ακόµη και η ορµή του ανταγωνισµού. Δίνει, λοιπόν, ένα κίνητρο στις παρα- Αλλά όχι. Ο κυρ Κάρολος δεν ήθελε να περιπαίξει τις ίδιες τις απόψεις του περί ερ- 6
γωγικές δυνάµεις. Το έγκληµα αποσύρει από την αγορά εργασίας ένα τµήµα του πε- γασίας και εκµετάλλευσής της στον καπιταλισµό. Ήθελε να κοροϊδέψει τους φιλισταί-
