Page 49 - Το βιβλίο των αντιρρήσεων

“υπάρχει, όµως, και ένα είδος εργασίας που είναι πολύτιµο”. Ποιός όµως µπορεί να εί- ριάτο”; Ήταν οι προσωρινής απασχόλησης εργάτες / µισθωτοί / σύγχρονοι προλετάρι-
ναι ο λόγος µιας τέτοιας µυθοποίησης από την δικιά µας, την εργατική µεριά; Κανέ-
νας.
Υπάρχει κάτι ακόµα, που έχει τεράστια σηµασία. Διάφορες µορφές εκµετάλλευσης,
ακόµα και άγριας, που θεωρούνταν “ξεπερασµένες” απ’ την καπιταλιστική εξέλιξη, εί-
ναι εδώ και χαίρουν άκρας υγείας (για τα συµφέροντα των αφεντικών). Η δουλεία, η
κανονική δουλεία, είναι εδώ, και µάλιστα όχι στον µακρινό “τρίτο κόσµο” αλλά σε κα- του “πρεκαριάτου”) ξέχασαν να θυµηθούν ότι σε αρκετά µεγάλο βαθµό “προσωρινές”
λά κρυµµένες θέσεις του πρώτου. Η απόσπαση απόλυτης υπεραξίας, µε την επιµήκυν-
ση του ωραρίου ακόµα και ως τα όρια της εξόντωσης, είναι εδώ: στην ιαπωνία λέγεται
“karosi” (θάνατος από υπερκόπωση), στα πιο high tech ερευνητικά εργαστήρια γίνε-
ται εθελοντικά (και για την εξασφάλιση της καριέρας) ακόµα κι αν καταλήγει στον θά- (κατά τα γούστα τους) ξεκοµµένη από µια βαθιά ιστορική και µατοβαµµένη έννοια:
νατο, σε διάφορες δουλειές του πρωτογενούς και του δευτερογενούς γίνεται µε ψυχο-
λογική βία, αλλού έχει το όνοµα “απλήρωτες υπερωρίες”.
Το να επιλέγει κανείς το αγαπηµένο του “εργατικό hype” για να την βγάλει πολιτικά
ή/και γνωσιοθεωρητικά, µόνο ολέθρια αποτελέσµατα µπορεί να έχει. Το να έχουµε
µπροστά µας το σύνολο της κατάστασης του πολυεθνικού προλεταριάτου, και µάλιστα
µέσα στο διευρυµένο “πλαίσιο εκµετάλλευσης” που έχει ονοµαστεί κοινωνικό εργο-
στάσιο (όπου πολλά είναι στόχοι εκµετάλλευσης) µπορεί να µην δίνει εύκολες απαν-
τήσεις σε κάθε ένα χωριστό ζήτηµα της εργατικής καθηµερινότητας (και γι’ αυτό να
µην προσφέρεται για θεωρητικές ποζεριές) αλλά αποτρέπει τα τραγικά λάθη.
Πριν κάποια χρόνια είχε γίνει της µόδας σε διάφορους κατά φαντασίαν “επαναστα-
τικούς κύκλους” ο εξ ιταλίας προερχόµενος όρος “πρεκαριάτο”. Τι ήταν το “πρεκα-
49
οι. Και γιατί αυτή η κατηγορία εργατών ήταν απαραίτητο όχι απλά να έχει το δικό της
ειδικο όνοµα (αντί του σύγχρονη εργατική τάξη...) αλλά να αναγορευτεί, περίπου, στη
θέση του σύγχρονου πρωτοπόρου και εν δυνάµει επαναστάτη; Δεν υπήρχε κανένας τέ-
τοιος πολιτικός λόγος! Επιπλέον, οι υποστηρικτές του δήθεν καινοφανούς χαρακτήρα
της προσωρινότητας στον καπιταλισµό (και άρα της εν δυνάµει πρωτοποριακότητας
ήταν οι σχέσεις εργασίας ΠΡΙΝ την γενίκευση και καθιέρωση του φορντικού παρα-
δείγµατος στον µεταπολεµικό κόσµο. Ξεχνώντας να θυµηθούν αυτή την ιστορική λε-
πτοµέρεια, κατασκευάζαν µια έννοια (του “πρεκάριου”) απόλυτα και δικαιολογηµένα
αυτήν του τακτικά µετασχηµατιζόµενου προλετάριου. Μ’ άλλα λόγια χόρευαν στις πιο
γλυκειές µελωδίες του µεταµοντερνισµού.
Στην ίδια σχολή σκέψης ανήκει και η δήθεν φοβερή αποκάλυψη του “γνωσιακού ερ-
γάτη” και της “άυλης εργασίας”. Προσπαθεί να πουλήσει έναν υποτιθέµενο αναλυτι-
κό νεωτερισµό, προσφέροντας όµως µια πολύ βολική (και “υψηλής υπεραξίας!) ιδεο-
λογική εκδούλευση στο σύστηµα: το κοµµατίασµα και την πολιτική διατίµηση της σύγ-
χρονης εργατικής τάξης.
Άυλη εργασία δεν υπάρχει, το είπαµε ήδη. Οι “γνωσιακοί εργάτες” δεν είναι παρά
ένα τµήµα των σύγχρονων διανοητικών προλετάριων· και, οπωσδήποτε, µέσα στο πα-
ραµύθι “η γνώση είναι κεφάλαιο”, υπάρχει τόσο µια καινούργια µισθωτή αριστοκρα-
τία όσο και ένα διαρκώς επεκτεινόµενο προλεταριάτο. Δεν χρειαζόµαστε καθόλου νε-
ολογισµούς και θεωρητικές ακροβασίες για να καταλάβουµε αυτήν την πραγµατικό-
τητα. Χρειαζόµαστε να αναλύουµε τις τωρινές και µελλοντικές καπιταλιστικές τάσεις,
ανανεώνοντας και όπου χρειάζεται εφευρίσκοντας επιπλέον εργαλεία. Χρειαζόµαστε
να ξέρουµε µε ακρίβεια την γενεαλογία αυτών των τάσεων. Και, παράλληλα, µε την
ίδια οξύτητα, χρειάζεται να θυµόµαστε. Τι; Την ενιαία πραγµατικότητα της εργατικής
τάξης, σ’ όλη την ιστορία της, όποια τεχνική σύνθεση κι αν είχε / έχει.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 - Sarajevo νο 67, Νοέµβρης 2012, “άυλος” καπιταλισµός;
2 - Τέταρτο τετράδιο για εργατική χρήση, Block.
3 - Έχουµε ακούσει, επίσης, ορισµένες µεγαλειωδώς βλακώδεις απόψεις που υπο-
στηρίζουν πως όσο µεγαλύτερος είναι ο µισθός τόσο µεγαλύτερη είναι η αποσπώµενη
υπεραξία (!!!!)
4 - Οι φίρµες αθλητικών ειδών, για παράδειγµα.
5 - Αναλυτικότερα στο Sarajevo νο 78, Νοέµβρης 2013, στην άλλη άκρη του i-phone.
Για χάρη της τεκµηρίωσης αυτής εδώ της αναφοράς, αντιγράφουµε:
...
Τυπικά, το ποσοστό κέρδους της foxconn έπεσε πιο κάτω απ’ το µισό σε µια πεν-
ταετία, από 3,7% στις αρχές του 2007 σε 1,5% προς το τέλος του 2012. Αλλά τα κα-
θαρά κέρδη αυξήθηκαν θεαµατικά, επειδή αυξήθηκαν οι παραγγελίες (και η δουλειά
µε οριακούς µισθούς). Απ’ την µεριά της apple τα πράγµατα έγιναν πολύ καλύτερα.
Το ποσοστό κέρδους της ήταν 18,7% το 2007, και εκτοξεύτηκε σε 39,3% στις αρχές
του 2012. Χρησιµοποιώντας σαν µαστίγιο και καρότο µαζί τον αυξανόµενο όγκο πω-
λήσεων άρα και παραγγελιών, η αµερικανική εταιρεία είναι το έµµεσο αφεντικό, που
συνεργαζόµενο µε το άµεσο (την foxconn) επιτάχυνε και επιδείνωσε βίαια την κα-
τασκευαστική δουλειά, δηλαδή την ζωή εκατοντάδων χιλιάδων κινέζων προλετά-
ριων, απαιτώντας 12ώρη καθηµερινή δουλειά (µε απλήρωτες τις υπερωρίες) έτσι
ώστε να επιτυγχάνεται η just in time πώληση πολλών εκατοντάδων χιλιάδων iphone,
ταυτόχρονα, σε πολλά µέρη του κόσµου, την πρώτη ηµέρα της κυκλοφορίας κάθε και-
νούργιου µοντέλου.
Τα νούµερα είναι εντυπωσιακά στο πως καταγράφουν την επίθεση του κεφάλαιου
εναντίον της εργασίας. Η λιανική τιµή πώλησης ενός iphone στις ηπα είναι 549 δο-
λάρια. Απ’ αυτό το ποσό µόνο το 1,8%, δηλαδή λιγότερο από 10 δολάρια, αφορά το
“κόστος εργασίας” για την κατασκευή του. Τα 321 δολάρια (το 58,5%) είναι έσοδο
της apple. Τα υπόλοιπα 218 δολάρια είναι το κόστος των πρώτων υλών (συµπερι-
λαµβανόµενου του εξαιρετικά χαµηλού κόστους της εργασίας που χρειάζεται για την
εξόρυξη και την επεξεργασία τους - 120 δολάρια), το κόστος των µεταφορών και της
αποθήκευσης, και φυσικά τα κέρδη της foxconn.
...