Page 3 - Πεζοδρόμιο #02

Π Πρ ρο οσ σε εκ κτ τι ικ κά ά, , χ χα αρ ρι ιτ τω ωµ µέ έν να α, , π πι ιο ο κ κο ον ντ τά ά. .. .. .

υτή η “αιώνια” αποστασιοποίηση απ’ τις ακτές, τις παραλίες, τα χείλη της
Αθάλασσας, άρχισε να αλλάζει σταδιακά στην Ευρώπη στη διάρκεια του 19ου
αιώνα. Για να ξεκινήσει αυτή η σταδιακή αλλαγή διασταυρώθηκαν διαφορετικές
εξελίξεις· όµως στο κέντρο της βρισκόταν αυτό το διανοητικό, ηθικό, αισθητικό
ρεύµα που ονοµάστηκε ροµαντισµός. Και αφορούσε, φυσικά, τις τότε “µεσαίες” και
“ανώτερες” τάξεις, αστούς αλλά και αριστοκράτες που έβγαιναν απ’ την ασφάλεια
των πύργων τους και των δασών τους καθώς έχαναν την πολιτική ισχύ και εξουσία.

Ο ιστορικός ροµαντισµός (στον 19ο αιώνα) ήταν το πρώτο σχετικά µεγάλο και
εξαιρετικά παραγωγικό κύµα επιστροφής στη φύση. Η σταδιακή ανάπτυξη των
πόλεων της 1ης βιοµηχανικής επανάστασης, οι (συχνά ριζικές) αλλαγές στην
καθηµερινότητα και στις κοινωνικές σχέσεις, η συγκέντρωση του προλεταριάτου
(συνήθως ξεριζωµένων, διωγµένων αγροτικών πληθυσµών) στις περιµέτρους
παλιών µεσαιωνικών πόλεων, τα φουγάρα και οι καπνοί, έγιναν για τους αστούς το
επίφοβο, απορριπτέο περιβάλλον απ’ το οποίο θα έπρεπε να δραπετεύουν µε κάθε
ευκαιρία. Ωρίµασε έτσι µια εντυπωσιακή ιδεολογική αντιστροφή. Ενώ πριν και επί
αιώνες οι ακτές ήταν τροµακτικές τώρα, µε τις βιοµηχανικές πόλεις και το
περιβάλλον της πρώτης βιοµηχανικής επανάστασης να κρίνεται “απάνθρωπο” (απ’
αυτούς, ωστόσο, που επωφελούνταν), η πρώην επίφοβη ακτογραµµή άρχισε να
γίνεται ο τόπος υποδοχής όσων δοκίµαζαν να δραπετεύσουν, έστω σαν διάλειµµα.

Συγχρονίστηκε µ’ αυτήν την τάση (ή και προηγήθηκε ελαφρά) η λογοτεχνία και η
ζωγραφική. Αίφνης ο τιποτένιος ψαράς ανακηρύσσεται σαν “ευγενής άγριος”,
αµόλυντος απ’ την πραγµατική και, κυρίως, την συµβολική “ρύπανση” της
µεταλλασσόµενης πόλης. Το περιβάλλον αυτού του πριν τιποτένιου και τώρα
ελκυστικού “άλλου”, το ακρογιάλι, η βάρκα που έχει συρθεί στην παραλία ή
λικνίζεται δεµένη σ’ έναν όρµο, τα δίχτυα του, τα ξυπόλυτα παιδιά του µε τον
περιτριγυρίζουν, όλα όσα πριν ήταν βρώµικα κι ασήµαντα, αρχίζουν να γίνονται
γραφικά. Άξια παρατήρησης, συµπάθειας, ακόµα και επαίνου.

Επιπλέον, σαν διαδοχή στην παλιά
συνήθεια των λουτρών (ακόµα και σε λίµνες
ή ποτάµια), οι γιατροί της εποχής αρχίζουν
να συστήνουν τα θαλάσσια λουτρά σαν
µέθοδο θεραπείας σε διάφορες µυικές (ή
ακόµα και συναισθηµατικές) “παθήσεις”. Με
το ίδιο ξάφνιασµα (όταν µιλάµε για µεγάλες
ιστορικές διάρκειες) που οι περιθωριακοί
ψαράδες ανέβηκαν στην υπόληψη και άρα και
στην αισθητική των αστικών αντιλήψεων, τα
ευρήµατα της χηµείας (τα άλατα, το ιώδιο
της θάλασσας) απέκτησαν απαράµιλλες
θεραπευτικές ιδιότητες.
Πίνακας του 1886
Ο ροµαντισµός του 19ου αιώνα, τα πρόδροµα φαινόµενα και όλες οι διαστάσεις
του άρχισαν και πέτυχαν µέσα σε λίγες δεκαετίες µια πρώτη “εξηµέρωση” εκείνου
που επί αιώνες θεωρούνταν άγριο, ανεξέλεγκτο και απάνθρωπο: της παραλίας, της