#10 - 10/2017

bytes & genes

Η απόλυτη μπαταρία! Ακόμα και πριν λίγα χρόνια θα ανήκε στο ρεπερτόριο της “επιστημονικής φαντασίας”. Όχι πια. Πολύ περισσότερο που κάτι τέτοιο ήταν επειγόντως ζητούμενο.
Μια τεχνοερευνητική ομάδα απ’ το Χονγκ Κονγκ, με επικεφαλής τον καθηγητή υλικών και μηχανικής Chunyi Zhi, κατάφερε να φτιάξει μια επαναφορτιζόμενη μπαταρία που μπορεί να υφανθεί. Η μπαταρία συνίσταται από ίνες μετάλλων (ψευδάργυρου για την άνοδο και υδροξιδείου νικελίου-κοβαλτίου για την κάθοδο, με επικάλυψη ενός ρευστού ηλεκτρολύτη) που μπορούν να υφανθούν μόνες τους ή μαζί με ίνες βαμβακιού. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να έχει κανείς την μπαταρία του μαζί και μέσα στα ρούχα του, χωρίς να ξεχωρίζει κάτι. Εννοείται ότι οι δυνατότητες της μπαταρίας ακολουθούν το πλάτος και το πάχος της ύφανσης: στο πρότυπο που παρουσίασαν οι ερευνητές δίνει 33 mW ανά τετραγωνικό πόντο και 2,2 W ανά κυβικό πόντο - την μεγαλύτερη απόδοση από οποιαδήποτε άλλη παρόμοιας μπαταρίας μέχρι σήμερα. Σ’ αυτήν την φάση η υφαντή μπαταρία μπορεί να ηλεκτροδοτήσει leds, ανιχνευτές παλμών, φορετά ρολόγια, και άλλες μικρού μεγέθους και κατανάλωσης ατομικές συσκευές.
Η συγκεκριμένη μπαταρία θεωρείται υψηλής απόδοσης αλλά και αντοχής. Μετά από 1000 φορτίσεις / εκφορτίσεις κρατάει το 80% των δυνατοτήτων της. (Αργότερα αλλάξει κανείς ρούχο...)

Χαράς ευαγγέλια, λοιπόν, για τα “φορετά” και τους οπαδούς τους! Με ελάχιστες, ίσως, και πάντως ασήμαντες κοινωνικές παρενέργειες: μην με πλησιάζεις, θα σε κτυπήσει το ρεύμα μου... Ή: χαθήκαμε γιατί έπιασε ξαφνική βροχή και βρακύκλωσε η μπαταρία μου...

Δεν θα πρέπει να το προσπεράσετε με αδιαφορία. Πρόκειται για ρομποτικό καρότσι για ψώνια στο super market. Μπορεί, αν του εισάγει κανείς τους κατάλληλους κωδικούς, να “ψωνίσει μόνο του”. Μπορεί επίσης και να πληρώσει μόνο του...
Οι κατασκευαστές δεν αναφέρουν αυτή τη λεπτομέρεια: αν το “πληρώνω μόνη μου” της μηχανής σημαίνει “πληρώνω απ’ τον δικό μου, ρομποτικό λογαριασμό” ή χρειάζεται ο ιδιοκτήτης της να βάλει τα λεφτά.
Όπως φαίνεται σε τέτοιους κρίσιμους τομείς η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι, ακόμα, “μισή δουλειά”...

Γενετική βελτίωση. Όσοι / όσες ενδιαφέρονται να στοχαστούν για τους “ηθικούς κινδύνους” της 3ης και της 4ης βιομηχανικής / τεχνολογικής επανάστασης (και υπάρχουν πολλοί τέτοιοι, είτε “ειδικοί” είτε όχι) ας συνεχίσουν: είναι μάλλον απίθανο να προλάβουν οτιδήποτε. Αν υπάρξουν ποτέ πρακτικοί και αποτελεσματικοί περιορισμοί, θα είναι εκ των υστέρων.
Έχουμε γράψει για την λυδία λίθο της γενετικής μηχανικής, την crispr/cas9 (cyborg νο8). Με όπλο αυτήν, μια ομάδα αποτελούμενη από τεχνοεπιστήμονες του πανεπιστημίου του Oregon, του ινστιτούτου του Salk και του ινστιτούτου βασικών επιστημών της νότιας κορέας, ανακοίνωσε μέσω της επιθεώρησης Nature, τον περασμένο Ιούλη, ότι αφαίρεσε από ανθρώπινα εμβρυικά κύτταρα το γονίδιο που (κατά τους βιοτεχνολόγους) ευθύνεται για την υπερτροπική μυοκαρδιοπάθεια. Πρόκειται για μια πάθηση που εμφανίζεται σε ένα ποσοστό 2 επί τοις χιλίοις, και μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνική ανακοπή. Όσο για την υπευθυνότητα του συγκεκριμένου γονιδίου; Είναι θέμα φανατισμού των οπαδών του γενετικού ντετερμινισμού...
Σε κάθε περίπτωση οι γενετικοί κοπτοράπτες ανακοίνωσαν ότι η αφαίρεση του “κακού γονιδίου” ήταν πετυχημένη κατά 72%, και ότι αφησαν τα εμβρυϊκά κύτταρα να αναπτυχτούν για πέντε ημέρες πριν ολοκληρώσουν το πείραμα. Θεώρησαν ότι πολλαπλασιάζονταν κανονικά.

Όμως δεν είναι ζήτημα “ηθικών απειλών” - παρότι η γενετική τροποποίηση εμβίων είναι γεμάτη τέτοιες. Είναι, ακόμα, θέμα κοινής λογικής. Η στοχοποίηση γονιδίων σαν υπεύθυνων για το α ή το β είναι απλά μια ιδέα / θεωρία· και μάλιστα μια θεωρία που βάλλεται συστηματικά από άλλες τάσεις των βιοτεχνολογιών. Στην πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει πως δουλεύει το dna· και θα περάσει πολύς καιρός μέχρι να υπάρξει μη αμφισβητούμενη (και κυρίως: όχι στατιστική...) γνώση· αν υπάρξει ποτέ. Εν τέλει, τίποτα δεν εξασφαλίζεται με τον “κανονικό πολλαπλασιασμό των εμβρυϊκών κυττάρων”: το σε τι ον θα οδηγήσουν είναι άγνωστο.
Σωστά... Αλλά με την διαφήμιση, τις χρηματοδοτήσεις και το “επιστημονικό κύρος” του τάδε ή του δείνα πρωτοπόρου δεν τα βάζει κανείς. Έτσι δεν είναι;

Δι’ ευχών... Αν πας «αδιάβαστος», τότε ο μέγας πορτιέρης στις πύλες του after-live θα βρει πρόβλημα στα χαρτιά σου κι ίσως καταλήξεις σε κάποια limbo κατάσταση , κάτι σαν μεταθανάτιο «προσωρινό κέντρο φιλοξενίας». Αλλά αν σε «διαβάσει» ρομποτ-παπάς, τι γίνεται; Ίσως να καταλήγεις avatar στο second life, το sims ή ακόμη χειρότερα στο farmville του facebook. Οι χριστιανοί ταλιμπάν σίγουρα δεν έχουν απάντηση στο ερώτημα που θα ταλανίσει στο μέλλον κάθε πιστό, αλλά στην χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, πιο πρακτικοί άνθρωποι εκεί, τα ‘χουν κανονισμένα αυτά. Άμα η τελετή είναι ευλογημένη και το μήνυμα θεϊκό, είτε από άνθρωπο περνάει, είτε από ρομπότ, είτε από τοστιέρα, το ίδιο κάνει. Η συγχώρεση και η ανάπαψη της ψυχής μετράει το ίδιο, προσφερόμενη από ζωντανό παπά κι από ρομπότ· η δουλειά να γίνεται και το τελετουργικό να κρατιέται, τα υπόλοιπα είναι λεπτομέρειες. Κάπως έτσι το σκέφτηκαν στην Ιαπωνία και με δεδομένο το υψηλό κόστος μιας κηδείας της προκοπής, η εταιρία Nissei Eco προσφέρει στο βουδιστικό κοινό τον ιερέα-ρομπότ Pepper. Ο Pepper δεν έχει βγάλει ποιμαντική σχολή, μάλιστα κυκλοφορεί σε διάφορες εκδοχές, αλλά με την κατάλληλη αμφίεση και το ανάλογο λογισμικό, είναι έτοιμος να προσφέρει παρηγοριά και δυο-τρια συμπονετικά λόγια στους τεθλιμμένους συγγενείς στο ένα τέταρτο της τιμής του ζωντανού ανταγωνιστή του. Μια χαρά δηλαδή και συγγνώμη για το αδόκιμο της έκφρασης.
Στην ελλάδα της κρίσης θα ήταν σίγουρα μια καλή λύση και θα έλυνε κιόλας το πρόβλημα με την αδηφάγα μαυρορασοφορεμένη συντεχνία με τις βαθιές τσέπες. Κι όχι μόνο σε κηδείες! Θα ήταν απόλαυση ένας robopriest σε παραδοσιακά βαφτίσια, να βουτάει το βρέφος στη κολυμπήθρα κι από πίσω η νονά να είναι έτοιμη να πατήσει το restart, έτσι και κολλήσει το πρόγραμμα και χρειάζεται επανεκκίνηση...
Πριν πνιγεί το βαφτιστήρι.

Προσοχή στη φύση. Όποιος έχει βαρεθεί τις “φυσικές” μέδουσες, ίσως να μην χαρεί. Σαν αποτέλεσμα πάντως η ρομποτική μέδουσα της γερμανικής festo ήταν εντυπωσιακή. Δεν είναι, ίσως, η πιο ζόρικη από τεχνική άποψη κατασκευή της εταιρείας, ωστόσο ήταν επιβλητική... Παρουσιάστηκε στην παγκόσμια έκθεση ρομπότ στο Πεκίνο, απ’ τις 23 ως τις 27 Αυγούστου. Και, είτε το πιστεύετε είτε όχι, με αργές κινήσεις των “ποδιών” της σηκωνόταν και μετακινούνταν στον αέρα...

Η festo είναι μια γερμανική εταιρεία ρομπότ που ειδικεύεται στην απομίμηση φυσικών όντων. Από γλάρους μέχρι πεταλούδες και από ταραντούλες μέχρι μέδουσες. Αν πει κανείς “σιγά... και τι αξία έχουν οι ρομποτικές πεταλούδες;”, θα κάνει τραγικό λάθος. Η εξειδίκευση της festo στην πλήρη απομίμηση διάφορων έμβιων όντων μικρής κλίμακας σημαίνει την επίλυση πολύ δύσκολων τεχνικών προβλημάτων, όχι μόνο κυβερνητικού είδους αλλά και μηχανικού.
Το γεγονός ότι τα αποτελέσματα αυτής της εξειδικευμένης έρευνας είναι εντυπωσιακά, σημαίνει ότι η festo βρίσκει και πουλάει λύσεις σε πολλά άλλα προβλήματα μικρο-ρομποτικής.

Road? Everywhere! Νιώθοντας στις πλάτες τους την καυτή ανάσα της αλλαγής ενεργειακού παραδείγματος του καπιταλιστικού κόσμου, και άρα της πετρο-παρακμής τους, και μην έχοντας τι να κάνουν τα βουνά από πετροδόλαρα που συσσώρευσαν τις μαυρόχρυσες εποχές, οι σεΐχηδες της αραβικής χερσονήσου προσπαθούν να φτιάξουν ένα μέλλον για τα καθεστώτα τους χρηματοδοτώντας καινοτομίες (που, τελικά, θα αξιοποιηθούν αλλού...).
Στη φωτογραφία: ένα πρότυπο Volocopter, ρομποτικό ιπτάμενο όχημα δύο θέσεων, κάθετης απογείωσης / προσγείωσης, πετάει στις 26 Σεπτέμβρη του 2017 στον ουρανό του Dubai, στα ενωμένα αραβικά εμιράτα, μπροστά σε ουρανοξύστες (στις “επενδύσεις” της προηγούμενης εποχής). Η δοκιμαστική πτήση του Volocopter, που είναι project της ομώνυμης γερμανικής εταιρείας, αντιπροσωπεύει την αγχωμένη προσπάθεια των συντηρητικών αραβοδικτατόρων να μπουν έγκαιρα (και να πουλήσουν ανάλογα) το καινούργιο καπιταλιστικό παράδειγμα στις μεταφορές: το volocopter προορίζεται για ταξί, που θα ταιριάζει στη φουτουριστική αρχιτεκτονική της πόλης.
Οι αφέντες του Dubai έχουν επενδύσει ήδη και σε ένα άλλο παρόμοιο μοντέλο. Όμως μεγαλύτερο ενδιαφέρον απ’ τις σεϊχο-φιλοδοξίες έχουν τα λεγόμενα του συνιδρυτή της Vlocopter, Alexander Zosel:
...Αν πρόκειται να φτιάξεις δρόμους πρέπει να φτιάξεις και γέφυρες... Αυτό απαιτεί πολύ μεγάλα ποσά. Και είναι πάντα πολύ φτηνότερο το να επενδύσεις σ’ ένα σύστημα που δεν θα χρειάζεται τέτοιες υποδομές...
Πες τα χρυσόστομε! (Εμείς τα λέμε εδώ και καμμιά δεκαετία και μας κοροϊδεύουν...). Άσχετα απ’ το αν το Dubai θα καταφέρει να γίνει πρωτοπορεία (δεν θα καταφέρει· η κίνα θα προσπεράσει και εδώ...) η urban 3D μετακίνηση είναι η αναπόφευκτη εξέλιξη της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης. Τα πλεονεκτήματά της δεν είναι ότι θα γίνουν αχρείαστες οι γέφυρες. Αλλά η ταχύτητα προσέγγισης από οποιοδήποτε σημείο Α σε οποιοδήποτε σημείο Β· σίγουρα μέχρις ότου και τα μποτιλιαρίσματα γίνουν 3D.
Αν η καθιέρωση της τρισδιάστατης μαζικής μετακίνησης έχει καθυστερήσει, δεν είναι επειδή λείπουν οι (συχνά εντυπωσιακές) πειραματικές κατασκευές τύπου Volocopter. Αλλά επειδή πρέπει α) να δημιουργηθούν τα συστήματα αστικού (urban) ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας, και β) να επιστευτούν οι χρήστες την απόλυτα αυτοματοποιημένη / μηχανική πτήση. Σ’ αυτό το τελευταίο η πλήρως αυτοματοποιημένη /ρομποτική κίνηση των ι.χ. είναι το βασικό μάθημα εξοικείωσης και εμπιστοσύνης στις καινούργιες μηχανές· και το ρέκβιεμ των τεσσάρων τροχών...

Unchain my heart, baby let me go! Βηματοδότης: μια μικρή ιατρική συσκευή που φυτεύεται υποδόρια (ή αν είναι τελευταίο μοντέλο, ενδοκαρδιακά) στον καρδιοπαθή κι αποστολή της είναι να στέλνει ρυθμικά ηλεκτρικά σήματα στην καρδιά προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αρρυθμίες. Μια από τις πρώτες επιτυχημένες απόπειρες - προ εξήντα χρόνων - σύμφυσης ανθρώπου και μηχανής κι επομένως, μια πρωταρχική στιγμή στη γενεαλογία του cyborg.
Τις τελευταίες δεκαετίες, ακολουθώντας τις γενικότερες τάσεις πληροφοριοποίησης, οι βηματοδότες εξελίχτηκαν από απλές ηλεκτρικές συσκευές σε ολοκληρωμένα ηλεκτρονικά συστήματα, με firmware, προγράμματα, ασύρματο έλεγχο, αναβαθμίσεις κι όλα τα σχετικά. Αλλά όπου λειτουργούν τέτοια κυκλώματα, υπάρχει πάντα η πιθανότητα του hacking. Αυτό ανακάλυψε πρόσφατα η αμερικανική FDA, η κρατική υπηρεσία που ελέγχει τα φάρμακα και τα τρόφιμα, και προχώρησε σε άμεση ανάκληση μισού εκατομμυρίου βηματοδοτών της εταιρίας St. Jude Medical, όταν διαπίστωσε ότι το σύστημα remote ελέγχου των συσκευών θα μπορούσε να δεχτεί ασύρματη ηλεκτρονική επίθεση, προκαλώντας επικίνδυνες διακυμάνσεις στον καρδιακό παλμό των ασθενών κι οδηγώντας ακόμη και στο θάνατο. Να το διευκρινίσουμε: η ανάκληση δεν αφορά βηματοδότες σε στοκ, εν αναμονή χειρουργικής εμφύτευσής τους, αλλά μισό εκατομμύριο ήδη εγκατεστημένους, επομένως η ανάκληση αφορά πρακτικά τους ίδιους τους καρδιοπαθείς, οι οποίοι θα πρέπει να επισκεφτούν κάποιο εξουσιοδοτημένο συνεργείο της εταιρίας για να κάνουν αναβάθμιση. Επιπλέον, με αφορμή αυτή την «τρύπα» στο λειτουργικό, ακολούθησε και δεύτερος έλεγχος, από το Department of Homeland Security (!!!) που ανακάλυψε κι άλλα κενά στην ηλεκτρονική ασφάλεια των βηματοδοτών, υποχρεώνοντας σε ακόμη μία αναβάθμιση.
Αν και η πιθανότητα δόλιας επέμβασης σε τέτοιες ζωτικές (sic!) συσκευές δεν είναι απίθανη, η συζήτηση περί ενδεχόμενου hacking, από μια cyber-μαφία για παράδειγμα που θα ζητούσε λύτρα, μεταφέρει το θέμα στο πεδίο των εγκληματικών απειλών και της αναγκαίας «προστασίας», αποκρύπτοντας το εξίσου ουσιαστικό ότι οι κάθε είδους υπερμοντέρνες συσκευές που ενσωματώνονται - μεταφορικά ή κυριολεκτικά - τελούν υπό τον έλεγχο τρίτων, είτε εταιριών, είτε υπηρεσιών. Κατά συνέπεια, ο «απομακρυσμένος έλεγχος» πάνω σε αυτές επεκτείνεται στα ίδια τα υποκείμενα που τις «φοράνε»· κι ένα τέτοιο «hacking», αδιόρατο αλλά επίσημο, πώς αποτρέπεται;

Οι απολίτιστοι. Το εύρημα “Plimpton 322” (φωτογραφία), εδώ και 80 χρόνια στις συλλογές του πανεπιστημίου Columbia, είναι ηλικίας τουλάχιστον 3.700 χρόνων. Προέρχεται απ’ την μεσοποταμία, απ’ την επικράτεια της αρχαίας (και μυθικής) Βαβυλώνας. Όλες αυτές τις δεκαετίες αρχαιολόγοι και μαθηματικοί έσπαγαν τα κεφάλια τους για το τι γράφει. Ώσπου το περασμένο καλοκαίρι μια ομάδα απ’ το αυστραλέζικο πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας ανακοίνωσε ότι τα κατάφερε:
... Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό μαθηματικό έργο, που έγινε από ιδιοφυίες χωρίς καμία αμφιβολία... Αυτό που περιλαμβάνει δεν είναι απλά ο αρχαιότερος τριγωνομετρικός πίνακας αλλά κυρίως ο πιο απόλυτα ακριβής τριγωνομετρικός πίνακας που έγινε ποτέ μέχρι σήμερα... Μπορεί οι μαθηματικοί της Βαβυλώνας να ξεχάστηκαν επί 3.000 χρόνια αλλά αυτή η δουλειά μπορεί να έχει πρακτικές εφαρμογές στη σημερινή πληροφορική και στην εκπαίδευση στα μαθηματικά. Είναι ένα σπάνιο παράδειγμα ενός κόσμου αρχαίου που μας διδάσκει κάτι καινούργιο... Με το Plimpton 322 έχουμε στα χέρια μας μια απλούστερη και πολύ ακριβέστερη τριγωνομετρία, που έχει ξεκάθαρα πλεονεκτήματα απέναντι στην δική μας...
Ο ενθουσιασμός του Daniel Mansfield, καθηγητή μαθηματικών και στατιστικής στο πανεπιστήμιο, δεν είναι αδικαιολόγητος. Οι μαθηματικοί της βαβυλωνίας δεν χρησιμοποιούσαν σα βάση των υπολογισμών τους το 10 (“δεκαδικό σύστημα”) αλλά το 60. Πράγμα που τους έδινε δυνατότητες πολύ μεγάλης ακρίβειας, ειδικά στα μεγέθη τα μικρότερα της μονάδας. Και η εκτίμηση μετά την “αποκρυπτογράφηση” του Plimpton 322, είναι ότι επρόκειτο για εργαλείο δουλειάς: προσέφερε την εύκολη μέθοδο για να γίνονται γρήγορα υπολογισμοί είτε στις οριοθετήσεις γης (κτημάτων) είτε σε κατασκευές παλατιών, ναών, κλπ.
Τελευταίο αλλά όχι αδιάφορο: το διάβασμα του Plimpton 322 αποδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι το γνωστό “πυθαγόρειο θεώρημα” δεν ήταν καθόλου ...πυθαγόρειο! Ήταν γνωστό και καλά μελετημένο στη μεσοποταμία τουλάχιστον δέκα αιώνες πριν τον Πυθαγόρα. Κάπως “κυκλοφόρησε” (δεν ήταν, άλλωστε, κρατικό μυστικό!) και έφτασε, με καθυστέρηση 1000 χρόνων, ως τα μέρη μας...
Αλλά ας μην κατηγορήσουμε τον Πυθαγόρα. Έλληνας ήταν κι αυτός: αντέγραφε και λάνσαρε για δικό του κάτι που είχαν κάνει άλλοι πολύ πριν απ’ αυτόν...

Το ανθρώπινο μονοπώλιο στον φόνο... Θα μπορούσε να είναι κωμικό αν δεν ήταν γελοίο. Στα μέσα του περασμένου Αυγούστου 116 “ηγετικές περσόνες” της τεχνητής νοημοσύνης, μεταξύ των οποίων ο πολύς ιδιοκτήτης της tesla Elon Musk, έστειλαν επείγουσα και όλο αγωνία επιστολή στον οηε, ζητώντας του να απαγορεύσει την ανάπτυξη “φονικών ρομπότ” - για στρατιωτική χρήση. Ανάμεσα στα άλλα περιγράφουν με φρίκη τι θα συμβεί αν δεν γίνει άμεσα αυτή η απαγόρευση:
... Αν κατασκευαστούν θα επιτρέψουν στις στρατιωτικές αναμετρήσεις να γίνονται σε κλίμακα μεγαλύτερη από ποτέ, και σε χρονικές κλίμακες ταχύτητας που θα ξεπερνούν τις ανθρώπινες δυνατότητες αντίδρασης... Μπορεί να γίνουν όπλα τρόμου, όπλα που αυταρχικά καθεστώτα και τρομοκράτες θα χρησιμοποιήσουν σε βάρος αθώων πληθυσμών, και όπλα που θα μπορούν να χακάρονται και να δρουν με ανεπιθύμητους τρόπους... Απ’ την στιγμή που θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας θα είναι δύσκολο να κλείσει...

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η πλήρης ανεξαρτησία των ρομποτικών όπλων είναι “ηθικά λαθεμένη”. Και οι άλλοι ειδικοί, του οηε, που θα μελετούσαν το θέμα στα τέλη Αυγούστου αποφάσισαν να μεταθέσουν την συνάντησή τους για τον ερχόμενο Νοέμβρη. Να το σκεφτούν καλύτερα.

Αυτό που λένε οι “ειδικοί της τεχνητής νοημοσύνης” (και μάλλον άσχετοι για την πεζή ανθρώπινη τέτοια), είναι πως όσα εγκλήματα πολέμου έχουν γίνει ως τώρα, και συνεχίζονται κάθε δευτερόλεπτο σε πολλά σημεία του πλανήτη, και μάλιστα από τους πιο προηγμένους τεχνολογικά στρατούς, είναι ο.κ. - μόνο τα ρομποτικά όπλα “θα διαβούν το όριο της ηθικής”. Τα λένε αυτά με επίγνωση της πραγματικότητας ή επειδή θεωρούν ότι οι βομβαρδισμοί πόλεων στο ιράκ ή στην συρία είναι video games; Δεν ξέρουμε.
Θα μπορούσαν όμως να επικαλεστούν ένα και μόνο επιχείρημα, αδιάσειστο και ιστορικά τεκμηριωμένο: η δολοφονία των Άλλων μέσα στο είδος μας είναι μια σαδιστική απόλαυση, ανθρώπινη· εντελώς ανθρώπινη. Γιατί να χαθεί αυτή η διεστραμμένη χαρά μέσα απ’ την απόλυτη αυτοματοποίησή της;

Νευρόσκονη. Στις αρχές του περασμένου Αυγούστου, μια ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου του Berkeley, με επικεφαλής τον νευροεπιστήμονα Jose Carmera και τον μηχανικό υπολογιστών Michel Maharbiz, δημοσιοποίησε στην εξειδικευμένη επιθεώρηση Neyron τα αποτελέσματα μιας έρευνας / εφεύρεσης / εφαρμογής που, τι κοινότοπο, αναγγέλθηκε σαν ένα ακόμα βήμα στο ξεπέρασμα των ορίων ανάμεσα στη βιολογία και την πληροφορική.
Η ομάδα κατασκεύασε και μελέτησε σε λειτουργία ένα μικρορομπότ διαστάσεων 0,8 Χ 1 Χ 3 χιλιοστών, που εμφυτεύτηκε στο σώμα ενός πειραματόζωου, σε διάφορα σημεία του νευρικού του συστήματος. Το μικρορομπότ “σκόνη” δέχεται υπερηχητικά σήματα από έναν πομπό έξω απ’ το σώμα, και μέσω πιεζοηλεκτρικού φαινομένου τα μετατρέπει σε ρεύμα για να λειτουργεί. Όταν “παίρνει μπροστά” το εμφυτευμένο ρομπότ ανιχνεύει ηλεκτρικά σήματα του νεύρου μέσω ηλεκτροδίων, τα οποία εκπέμπει αφού τα μετατρέψει πάλι σε υπέρηχους, σε έναν δέκτη, επίσης εκτός σώματος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο λειτουργεί σαν εξ επαφής ανιχνευτής της λειτουργίας του νεύρου.
Το τεχνικό κατόρθωμα της συγκεκριμένης ομάδας είναι ότι η ηλεκτρική τροφοδοσία αλλά και η επικοινωνία του ρομπότ-σκόνη γίνεται με υπέρηχους. Έτσι έγινε εφικτό να περιοριστεί δραστικά το μέγεθός του και, κατά συνέπεια, οι δυνατότητες για εμφύτευση. Ο Dongjin Seo, μέλος της ομάδας, δεν έκρυψε την χαρά του:
... Αυτό μας επιτρέπει πλήθος εφαρμογών σε ότι αφορά την ενσωματωμένη τηλεμετρία: τώρα μπορούμε να εμφυτεύσουμε κάτι υπερ-μικρό πολύ βαθιά μέσα στο σώμα, παρκάροντάς το για παράδειγμα δίπλα σ’ ένα νεύρο, σ’ ένα όργανο, σε έναν μυ ή στο γαστρικό σύστημα, και να λαμβάνουμε τα δεδομένα ασύρματα...
Η ομάδα σκοπεύει να κατασκευάσει διάφορες λειτουργικές παραλλαγές του ρομπότ-σκόνη, καθώς η βιοηλεκτρική ιατρική θεωρείται αναπτυσσόμενος κλάδος· οι αντίστοιχες θεραπείες ονομάζονται ήδη “electroceuticals”. Πρόσφατα, για παράδειγμα, η γνωστή φαρμακοβιομηχανία GlaxoSmithKline ανακοίνωσε την δημιουργία απο κοινού με την θυγατρική της google Verify Life Sciences της εταιρείας Galvani Bioelectronics, με σκοπό την δημιουργία εμφυτευμάνων που θα ρυθμίζουν τη λειτουργία των νεύρων, με σκοπό την θεραπεία χρόνιων παθήσεων...

Διάγνωση τσέπης. Ο επιβάτης έχασε τις αισθήσεις του μέσα στο αεροπλάνο, στη διάρκεια της πτήσης. Για καλή του τύχη συνταξιδιώτης του ήταν ο Eric Topol. Ο Topol είναι καρδιολόγος· αλλά δεν του έκανε μαλάξεις. Έβγαλε το smart phone του και του έκανε επί τόπου ηλεκτροκαρδιογράφημα. Το οποίο έδειξε ότι ο αναίσθητος επιβάτης δεν είχε κάτι σοβαρό· λιποθύμησε εξαιτίας μιας περιστασιακής και συνηθισμένης καρδιακής αρρυθμίας.
Όμως δεν χρειαζόταν καν να είναι ο Topol γιατρός. Με έναν συγκεκριμένο αισθητήρα που κοστίζει 200 δολάρια και την κατάλληλη εφαρμογή στο smart phone, οποιοσδήποτε, ακόμα και ο πιο άσχετος με την ιατρική, θα μπορούσε να κάνει το ίδιο καρδιογράφημα· ή να μετρήσει το επίπεδο οξυγόνουν στο αίμα. Η εφαρμογή αυτόματα θα του έδειχνε αν όλα είναι μέσα στα όρια ή συμβαίνει κάτι παθολογικό.

Διάφορες εταιρείες κατασκευάζουν τέτοιου είδους “διαγνωστικές” apps, για χρήση σε “έξυπνα κινητά”: σκανάρουν διάφορα σημεία του σώματος συγκεντρώνοντας data που τα συγκρίνουν με βάσεις δεδομένων· ακόμα “αναγνωρίζουν” το είδος και την χρήση χαπιών. Θα γίνει γρήγορα όντως παιχνίδι το να “παίζεις τον γιατρό”, μάλλον προς θλίψη των επαγγελματιών της διαγνωστικής ιατρικής.
Είναι, πάντως, πολύ πιθανό ότι ο doctor smartphone είναι μια μεταβατική φάση στην ιστορία των πρωτοκοσμικών “επιστημών υγείας” (ή, έστω, των αναπαραστάσεων / διαγνώσεων περί “υγείας”). Οι εμφυτευμένοι ηλεκτρονικοί καταμετρητές θα αναδειχθούν αργά ή γρήγορα σαν η πιο εγγυημένη και υπεύθυνη στάση φροντίδας του εαυτού...

Καταπέλτες. Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται στον cern, της ηλεκτρομαγνητικής επιτάχυνσης, εξελίσσεται και αλλού· κι όχι για υποατομικά σωματίδια. Αλλά για όπλα. Η πιο πρόσφατη φάση πολεμικών ερευνών αφορά “ηλεκτρομαγνητικά πυροβόλα” που εκτοξεύουν μη εκρηκτικά βλήματα, με τέτοια όμως ταχύτητα (5, 6 ή 7 φορές την ταχύτητα του ήχου) ώστε να προκαλούν σοβαρές καταστροφές χωρίς να χρειάζεται να εκραγούν. Πρόκειται για “όπλα κινητικής ενέργειας”, πολύ εξελιγμένους καταπέλτες δηλαδή...
Στις πάνω φωτογραφίες δείχνονται τέτοια βλήματα, καθώς και ένα (αμερικανικό) πρότυπο ηλεκτρομαγνητικού κανονιού. Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του είδους όπλων είναι το χαμηλό κόστος τόσο της (ηλεκτρομαγνητικής) εκτόξευσης όσο και των βλημάτων. Προορίζονται να θάψουν οριστικά την “παραδοσιακή αντίληψη για την αντιπυραυλική άμυνα” σύμφωνα με την οποία ένας πύραυλος αναχαίτισης θα κατάφερνε να κτυπήσει σε μεγάλο ύψος μέσα στην γήινη ατμόσφαιρα έναν επιτιθέμενο πύραυλο (με πυρηνική κεφαλή): ο διάσημος “πόλεμος των άστρων” στην παλιά μορφή του τέλειωσε πριν αρχίσει.
Για μια σειρά κράτη (οι σχετικές έρευνες γίνονται απ’ όλες τις μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις: ηπα, ρωσία, κίνα... αλλά και ισραήλ...) η ιδέα του “πύραυλος εναντίον πυραύλου” υπήρξε ιδιαίτερα ακριβή και, τελικά, όχι ικανοποιητικά αποστελεσματική. Αντίθετα, τα φτηνά μη εκρηκτικά βλήματα όπως αυτό της πάνω φωτογραφίας (τωρινό κόστος: μόνο 21.000 δολάρια το κομμάτι), θα μπορούν να εκτοξεύονται κατά δεκάδες ή και εκατοντάδες, δημιουργώντας ένα “νέφος βλημάτων” που θα μπορεί να κτυπάει και να καταστρέφει τον απειλητικό πύραυλο (ή οποιοδήποτε άλλο πετούμενο) μόνο χάρη στην “φόρα” τους - αυτή είναι η ιδέα...
Το μόνο εμπόδιο, προς το παρόν, είναι η ακτίνα δράσης τέτοιων βλημάτων: κρατούν αξιοσημείωτη ποσότητα κινητικής ενέργειας μόνο μέχρι τα 100 χιλιόμετρα διαδρομής μέσα στην ατμόσφαιρα. Αυτό, προφανώς, σχετίζεται με την επιτάχυνση που αποκτούν μέσα στο ηλεκτρομαγνητικό κανόνι. Συνεπώς οι έρευνες για βελτίωση συνεχίζονται...