#10 - 10/2017

αγώνας για τα δικαιώματα των cyborgs; Υπάρχει, υπάρχει…

Τον Μάρτιο του 2013 πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο ASU της Αριζόνα το ετήσιο συνέδριο Emerge που ασχολείται με το μέλλον που επιφυλάσσει στην ανθρωπότητα η ανάπτυξη της τεχνολογίας. Ο τίτλος του συνεδρίου εκείνης της χρονιάς ήταν «το μέλλον της αλήθειας» κι ένας από τους καλεσμένους ήταν ο Neil Harbisson, ο οποίος θα έπαιρνε μέρος σε μια συζήτηση με θέμα «τις προοπτικές μας ως cyborgs».
Ο Harbisson είναι βρετανός καλλιτέχνης, μεγαλωμένος στην Καταλονία και ζει μόνιμα στην Νέα Υόρκη. Αυτό που τον έχει κάνει εξαιρετικά γνωστό, ιδίως στους κύκλους των διανοουμένων και των γκουρού της τεχνολογίας, δεν είναι τόσο το καλλιτεχνικό του έργο, όσο η κεραία που έχει εμφυτεύσει μόνιμα στο κρανίο του, χαρίζοντάς του τον μηντιακό τίτλο του «πρώτου cyborg». Ο Harbisson γεννήθηκε χωρίς την ικανότητα να βλέπει χρώματα, αλλά με την συσκευή που έχει εμφυτεύσει στο κεφάλι του, την οποία αποκαλεί «eyeborg», μπορεί να «ακούει» τα χρώματα ή έτσι τουλάχιστον το περιγράφει ο ίδιος. Η αντένα συλλαμβάνει ηχητικά κύματα, ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, σήματα κινητής τηλεφωνίας, οπτικοακουστικά σήματα, ενώ ταυτόχρονα έχει πρόσβαση στα δίκτυα wifi. Όλα τα σήματα που λαμβάνει η συσκευή μεταφράζονται αυτόματα σε ήχους που μεταδίδονται απευθείας στο κρανίο του «cyborg» καλλιτέχνη. Το 2010 ίδρυσε μαζί με άλλους το Cyborg Foundation, με στόχο «την υπεράσπιση των cyborg δικαιωμάτων, την προώθηση των cyborg μεταλλάξεων ως καλλιτεχνικού κινήματος και την υποστήριξη των ανθρώπων που θέλουν να γίνουν cyborgs».
Πριν το συνέδριο, ο Harbisson έδωσε στους διοργανωτές, μέσω email, την συνέντευξη που παραθέτουμε στη συνέχεια. Η συνέντευξη είναι αποκαλυπτική για πράγματα που μάλλον εσείς και σίγουρα εμείς αγνοούσαμε. Ότι οι cyborgs είναι μειονότητα και μάλιστα διωκόμενη· ότι η κοινωνία θα πρέπει να μάθει να αποδέχεται την τεχνολογικοποιημένη διαφορετικότητα· κι ότι η μοίρα ενός cyborg καλλιτέχνη που τρώει πόρτα στα Harrods είναι δυσβάστακτη…

Πρώτα, εξήγησέ μας τι είναι το «eyeborg». Τι σου έχει προσφέρει;

Το χρώμα είναι βασικά απόχρωση, κορεσμός και φωτεινότητα. Απ’ την γέννησή μου μπορούσα να δω το φως σε αποχρώσεις του γκρίζου, αλλά δεν μπορούσα να διακρίνω την απόχρωση ή τον κορεσμό. Το eyeborg ανιχνεύει την απόχρωση και την μετατρέπει σε ηχητική συχνότητα που μπορώ να την ακούω σαν νότα. Μεταφράζει επίσης τον κορεσμό σε ηχητική ένταση. Έτσι, αν είναι ένα πολύ έντονο κόκκινο, το ακούω πιο δυνατά.

Πώς το να γίνεις cyborg σου άλλαξε την ζωή;

Άλλαξε τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι τον κόσμο. Το χρώμα είναι παντού, έτσι τα πάντα άλλαξαν για μένα. Εξακολουθώ να μην βλέπω τα χρώματα, αλλά τα αντιλαμβάνομαι. Μπορώ να βιώσω το χρώμα με έναν τρόπο που μου επιτρέπει να γίνω μέρος αυτής της πραγματικότητας απ’ την οποία ήμουν αποκλεισμένος στο παρελθόν. Χάρη στο eyeborg, έχτισα μια καριέρα συνδυάζοντας μουσική και τέχνη. Δίνω κονσέρτα όπου συνδέω τον εαυτό μου σε ένα σετ ηχείων και παίζω τα χρώματα που βλέπει το κοινό πίσω σε αυτό. Επίσης, άρχισα να προσλαμβάνω τους ήχους σαν χρώματα. Οι τηλεφωνικές γραμμές έχουν γίνει πράσινες· το Rehab της Amy Winehouse φαίνεται κόκκινο και ροζ. Έτσι άρχισα να ζωγραφίζω αποτυπώνοντας τους ήχους γύρω μου. Έχω κάνει πίνακες με κομμάτια του Βιβάλντι, του Μπετόβεν και του Μότσαρτ μεταξύ άλλων. Τώρα φτιάχνω μια τσάντα που θα αλλάζει με βάση το αγαπημένο σου τραγούδι (χρησιμοποιώντας τις ίδιες τεχνικές που εφαρμόζω στη ζωγραφική μου).

Τι σημαίνει η λέξη cyborg για σένα;

Πιστεύω ότι το να είσαι cyborg είναι ένα συναίσθημα. Είναι όταν αισθάνεσαι ότι η κυβερνο-συσκευή δεν είναι πλέον ένα εξωτερικό στοιχείο, αλλά κομμάτι του οργανισμού σου. Μπορεί κάποιος να νιώθει ότι είναι cyborg βάζοντας απλά έναν αισθητήρα υπερύθρων στο πίσω μέρος του κεφαλιού του που δονείται όταν πλησιάζει κάποιος. Εάν έχεις τοποθετήσει έναν αισθητήρα μόνιμα στο σώμα σου, ο εγκέφαλος θα αποδεχτεί σταδιακά το νέο ερέθισμα σαν μια έξτρα αίσθηση που ενισχύει την αντίληψη του περιβάλλοντος.

Αποκαλείς τον εαυτό σου cyborg-ακτιβιστή. Τι προκλήσεις μπορεί να αντιμετωπίζουν οι cyborgs που εμείς οι υπόλοιποι αγνοούμε;

Δεν υπάρχει νομική προστασία των cyborgs. Το 2010, ξεκίνησα το Cyborg Foundation για να υπερασπίσω τα δικαιώματά μας. Οι cyborgs έχουν πεταχτεί έξω από πολλά μέρη επειδή φαίνονται σαν πιθανή απειλή στην ασφάλεια. Μ’ έχουν πετάξει έξω από μέρη όπως τα Harrods [στμ. υπερπολυτελές πολυκατάστημα του Λονδίνου], το Καζίνο Μόντε Κάρλο και πολλά σούπερ μάρκετ. Οι περισσότεροι κινηματογράφοι δεν μου επιτρέπουν την είσοδο, επειδή υποψιάζονται ότι θα μαγνητοσκοπήσω την ταινία. Κάποιες χώρες δεν θεωρούν έγκυρα τα διαβατήρια αν στην φωτογραφία φοράς οποιαδήποτε συσκευή. Το 2004 μου επιτράπηκε να βγάλω φωτογραφία διαβατηρίου φορώντας το eyeborg, πράγμα που έκανε πολύ ευκολότερα τα πράγματα στα αεροδρόμια.

Θα είμαστε όλοι cyborgs σε 100 χρόνια; Ή θα παραμείνει ένα περιθωριακό φαινόμενο;

Πιστεύω ότι το να είσαι cyborg θα είναι εξαιρετικά συνηθισμένο σε 100 χρόνια. Πιστεύω ότι ένα από τα πιο διαδεδομένα εμφυτεύματα θα είναι αυτά που θα ενισχύουν την αντίληψή μας μέσω απευθείας ερεθισμάτων στα οστά. Θα μπορούσαμε εύκολα να τοποθετήσουμε ένα cyborg αυτί απευθείας στα οστά του κρανίου για να ακούμε μουσική ή να δεχόμαστε τηλεφωνήματα, χωρίς να μπλοκάρουμε τα βιολογικά μας αυτιά. Αλλά το μέλλον πάει πέρα από τις cyborg επεμβάσεις. Θα έρθει μια εποχή που δεν θα χρειαζόμαστε τέτοιες επεμβάσεις για να ενισχύσουμε τις αισθήσεις μας, την αντίληψή μας ή τις ικανότητές μας. Το μεταcyborg μέλλον θα κυριαρχείται από εκτεταμένες γενετικές μεταλλάξεις και την χρήση του ίδιου μας του σώματος σαν πηγή ενέργειας.

Τι πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές είναι απαραίτητες προκειμένου να αφεθεί χώρος για τους cyborgs;

Οι πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές είναι ανάλογες με αυτές που απαιτούν οι τρανσέξουαλ εδώ και δεκαετίες. Χρειαζόμαστε νοσοκομεία για cyborgs, εξειδικευμένες κλινικές για κυβερνο-εμφυτεύματα, όπου οι γιατροί και οι μηχανικοί υπολογιστών δουλεύουν μαζί. Τώρα, αν δεν μπορώ να αντιληφθώ ένα χρώμα, δεν ξέρω αν πρέπει να πάω σε οπτικό, σε ω.ρ.λ. ή σε ειδικό της πληροφορικής. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τους cyborgs είναι να γίνουν κοινωνικά αποδεκτοί. Η κοινωνία πρέπει να αποδεχτεί ότι υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία σαν μέρος του σώματός τους. Πρέπει να συνηθίσουμε να βλέπουμε ανθρώπους με κεραίες να εξέχουν από τα κεφάλια τους.

μετάφραση: Harry Tuttle