#32 - 02/2025

η ζωή στον πάγκο του χασάπη

Μετά από χρόνια αντιπαραθέσεων και διακρατικών διαφωνιών, η πλειοψηφία των κρατών μελών της «συνέλευσης» της Σύμβασης του ΟΗΕ για την Βιοποικιλότητα (Convention on Biodiversity / COB) υιοθέτησε [τον περασμένο Νοέμβρη] μια απόφαση ορόσημο για κάτι που ονομάζεται «DSI». DSI σημαίνει Digital Sequence Information. Αναφέρεται στις ψηφιακές καταγραφές βιολογικών κωδίκων όπως το DNA, το RNA ή τα αμινοξέα των πρωτεϊνών. Αυτοί οι βιολογικοί κώδικες συγκεντρώνονται, αποθηκεύονται και γίνονται αντικείμενα επεξεργασίας σε ψηφιακή μορφή ρουτινιάρικα πλέον, και έχουν γίνει η ακατέργαστη «πρώτη ύλη» που πάνω της στηρίζεται η παγκόσμια βιομηχανία βιοτεχνολογιών της οποίας η χρηματιστηριακή «αξία» υπολογίζεται σήμερα σε 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για το γενετικό υλικό φυτών, ζώων, ιών, βακτηριδίων, κάθε είδους ζωντανών οργανισμών συν ό,τι συγκεντρώνεται από ανθρώπινα δείγματα για ιατρική χρήση. Ο διαρκώς αυξανόμενος όγκος του «DSI», που δεν είναι απλά «γενετικές πληροφορίες» γενικά κι αόριστα αλλά μάλλον το γενετικό / ψηφιακό «ανάγλυφο» όλης της ζωής στον πλανήτη, συναγωνίζεται πλέον σε μέγεθος τον όγκο των κειμένων και των εικόνων του διαδικτύου. Και μπορεί να τον ξεπεράσει.
Είτε το περιμένατε είτε όχι αυτό το γενετικό / ψηφιακό «καθολικό» είναι ιδιόκτητο.

Μπορεί να μην μας / σας ενδιαφέρει τι κάνει και τι δεν κάνει αυτό το παρακμιακό πλέον «όργανο» που λέγεται ΟΗΕ, όμως καθώς οι σχέσεις εξουσίας, κυριότητας και ελέγχου διαμορφώνονται από πάνω προς τα κάτω (το αντίθετο θα ονομαζόταν κοινωνική επανάσταση!) αξίζει (το λιγότερο…) να ξέρουμε το πως μια διεθνής σύμβαση που ξεκίνησε (ας πούμε) καλοπροαίρετα το 1992, εννοούμε την Σύμβαση για την Βιοποικιλότητα (ως αποτέλεσμα της Earth Summit στο Rio την ίδια χρονιά) με τον ευγενή στόχο της προληπτικής ετοιμότητας απέναντι στη γενετική τροποποίηση φυτών και ζώων και στη βιοπειρατεία, κατέληξε το 2024 να είναι σχεδόν το αντίθετο. Πώς έγινε αυτό – και γιατί.

Η Σύμβαση για την Βιοποικιλότητα οριστικοποιήθηκε ως κείμενο στο Ναϊρόμπι τον Μάιο του 1992 και άνοιξε για υπογραφές στην Σύνοδο του ΟΗΕ για το περιβάλλον και την ανάπτυξη (UNCED) στο Rio de Janeiro στις 5 Ιουνίου 1992. Τέθηκε σε ισχύ στις 29 Δεκεμβρίου 1993.

… Η βιοασφάλεια [1Όπως καταλαβαίνετε ακόμα και αυτό ο όρος «κατασχέθηκε» τελικά απ’ το βιο-πληροφορικο-μιλιταριστικό σύμπλεγμα - και έγινε στρατιωτικός...] είναι ένα απ’ τα βασικά ζητήματα στα οποία εστιάζει η Σύμβαση. Αυτό το concept αναφέρεται στην ανάγκη να προστατευτούν η ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον απ’ τις πιθανές παρενέργειες της σύγχρονης βιοτεχνολογίας. Την ίδια στιγμή, η σύγχρονη βιοτεχνολογία αναγνωρίζεται ως έχουσα μια μεγάλη προοπτική για την προαγωγή της ανθρώπινης ευζωϊας, ειδικά σε ότι αφορά τις κρίσιμες ανάγκες για τροφή, γεωργία και φροντίδα της υγείας. Η Σύμβαση αναγνωρίζει καθαρά αυτές τις δύο πλευρές της σύγχρονης βιοτεχνολογίας. Απ’ την μια μεριά στηρίζει την πρόσβαση και την μεταφορά τεχνολογιών, συμπεριλαμβανόμενων της βιοτεχνολογίας, που σχετίζονται με την διατήρηση και την βιώσιμη χρήση της βιοποικιλότητας. Απ’ την άλλη επιδιώκει να εξασφαλίσει την ανάπτυξη των κατάλληλων διαδικασιών ώστε να βελτιωθεί η ασφάλεια της βιοτεχνολογίας στο πλαίσιο του γενικού στόχου της Σύμβασης για την μείωση όλων των πιθανών κινδύνων για την βιοποικιλότητα, λαμβάνοντας επίσης υπόψη του κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία. Το άρθρο 8 αναφέρεται σε μέτρα που τα Μέλη θα πρέπει να πάρουν σε εθνικό επίπεδο, ενόσω το άρθρο 19 προσδιορίζει τις βάσεις για την ανάπτυξη ενός διεθνούς νομικά δεσμευτικού εργαλείου σε σχέση με το θέμα της βιοασφάλειας.
Στη δεύτερη συνάντησή της, που έγινε το Νοέμβριο του 1995, η Συνέλευση των Μελών της Σύμβασης δημιούργησε μια ad hoc ομάδα εργασίας σε σχέση με την βιοποικιλότητα, με στόχο να δημιουργηθεί ένα προσχέδιο πρωτοκόλλου για την βιοασφάλεια, με ιδιαίτερη εστίαση στις διασυνοριακές μετακινήσεις οποιουδήποτε γενετικά τροποποιημένου οργανισμού που θα ήταν αποτέλεσμα της σύγχρονης βιοτεχνολογίας και θα μπορούσε να προκαλέσει παρενέργειες στην διατήρηση και στην βιώσιμη χρήση της βιοποικιλότητας. Μετά από κάμποσα χρόνια διαπραγματεύσεων, το Πρωτόκολλο, που έγινε γνωστό ως Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για την Βιοασφάλεια, οριστικοποιήθηκε και υιοθετήθηκε στο Μόντρεαλ στις 29 Ιανουαρίου του 2000, σε μια έκτακτη συνάντηση της Συνέλευσης των μελών.

Το συμπέρασμα του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης χειροκροτήθηκε ως ένα σημαντικό βήμα μπροστά, που παρέχει ένα διεθνές ρυθμιστικό πλαίσιο συμφιλίωσης των αναγκών της προστασίας του εμπορίου και του περιβάλλοντος με σεβασμό σε μια γρήγορα αναπτυσσόμενη παγκόσμια βιομηχανία, την βιομηχανία της βιοτεχνολογίας,. Έτσι το Πρωτόκολλο δημιουργεί ένα περιβάλλον που διευκολύνει τις περιβαλλοντολογικά αξιόπιστες εφαρμογές της βιοτεχνολογίας, κάνοντας εφικτό το μέγιστο όφελος απ’ τις δυνατότητες που προσφέρει η βιοτεχνολογία, ελαχιστοποιώντας απ’ την άλλη μεριά τους πιθανούς κινδύνους στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία [2ΌΗ εισαγωγή απ’ την επίσημη ιστοσελίδα του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης.].

Το ποτήρι μισογεμάτο ή το ποτήρι μισοάδειο: ανάλογα με τους προσανατολισμούς και τις απόψεις του καθενός αυτή η «διαδρομή κορυφής» απ’ το 1992 ως το 2000 για τον συγκερασμό των συμφερόντων μιας «γρήγορα αναπτυσσόμενης παγκόσμιας βιομηχανίας» με την προστασία της «φυσικής βιοποικιλότητας και της ανθρώπινης υγείας» θα μπορούσε να θεωρηθεί πετυχημένη∙ ή, απλά, απατηλή. Για να το δείξουμε με άλλο παράδειγμα, θα ήταν ως εάν η «ανθρωπότητα» (πιο σωστά: οι πολιτικές εξουσίες πάνω της) να ανησυχούσαν για την οπλοποίηση της πυρίτιδας (μιας κινέζικης εφεύρεσης για χρήση διασκέδασης: πυροτεχνήματα) κάπου εκεί στον 14ο αιώνα, και να έκαναν διαδοχικές «συμβάσεις» για τον έλεγχο της χρήσης της, αποκλειστικά για «καλούς σκοπούς»…

[...]

...η συνέχεια στο έντυπο τεύχος του Cyborg.
[ σημεία διακίνησης ]

Ziggy Stardust

Σημειώσεις

1 – Όπως καταλαβαίνετε ακόμα και αυτό ο όρος «κατασχέθηκε» τελικά απ’ το βιο-πληροφορικο-μιλιταριστικό σύμπλεγμα - και έγινε στρατιωτικός...
[ επιστροφή ]

2 – Η εισαγωγή απ’ την επίσημη ιστοσελίδα του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης. Προσβάσιμη εδώ>>
[ επιστροφή ]