#32 - 02/2025

01001100110132 – cyborg

επιστημονισμός > Θεωρείται απ’ τους κορυφαίους παγκόσμια ειδικούς στον τομέα του... Είναι ένας απ’ τους θεμελιωτές της “μεταεπιστήμης”, της επιστημονικής μελέτης των επιστημονικών μεθόδων αυτών καθαυτών, κυρίως στην κλινική ιατρική και στις κοινωνικές επιστήμες... Η συλλογική έρευνα υπό την διεύθυνσή του που δημοσιοποιήθηκε το 2006 με τίτλο Why Most Published Research Findings Ara False (“Γιατί οι περισσότερες δημοσιευμένες έρευνες είναι λάθος”) ήταν δυναμίτης στα θεμέλια των επιστημονικών δημοσιεύσεων (άρα και των επιστημονικών αληθειών) σ’ όλο τον δυτικό κόσμο· κι όμως, όχι μόνο δεν έγινε εφικτό να αμφισβητηθεί αλλά θεωρείται απ’ τις κορυφαίες στον κόσμο στην αναγνωσιμότητα και στις αναφορές...
Κι ωστόσο, όταν απέδειξε ότι το ποσοστό θνησιμότητας απ’ τον covid-19 (χωρίς μεθόδους αντιμετώπισης) ήταν πολύ μικρότερο απ’ όσο υποστηριζόταν επίσημα διεθνώς και ότι, κατά συνέπεια, όλα τα απαγορευτικά μέτρα και όλη η τρομοκρατία ήταν ένα φιάσκο, αντιμετωπίστηκε ως ... “πληρωμένος καραγκιόζης”... (Εκ των υστέρων αυτή η έρευνα θεωρείται μια απ’ τις 20 κορυφαίες μελέτες όλων των εποχών!)

Λέγεται John Ioannidis, και το τελευταίο πράγμα που θα χρειαζόταν (και θα κάναμε) είναι η υπεράσπισή του! Δεν την χρειάζεται! Είναι ωστόσο ένα υπαρκτό, ζωντανό και ιδιαίτερα γνωστό παράδειγμα / δυσοίωνη απάντηση στο ερώτημα “τι είναι λοιπόν η επιστήμη στον τωρινό καπιταλιστικό κόσμο;” Ουσιαστικά επειδή τόσο οι “ειδικοί” της πρόσφατης τρομοεκστρατείας, οι κάθε είδους δημαγωγοί αλλά και η μεγάλη μάζα των ignorants που ακολούθησαν όπως οι τυφλοί στον Άδη τις κυρίαρχες “θεωρίες”, οχυρώθηκαν πίσω απ’ την λέξη “επιστήμη” για να κατατροπώσουν οποιονδήποτε τους αμφισβητούσε, είτε ήταν ο Ioannidis (και άλλοι ανάλογης αναγνώρισης) είτε οποιοσδήποτε κοινός θνητός κάπου στην υποσαχάρια Αφρική.

Προσπαθώντας να απαντήσουν στο ερώτημα “τι είναι λοιπόν η επιστήμη...” από κοινωνιολογική και ιδεολογική σκοπιά, κάποιοι τολμηροί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τις τελευταίες δεκαετίες ανθίζει (στις αναπτυγμένες καπιταλιστικά κοινωνίες, σίγουρα στις δυτικές) ο επιστημονισμός. Μια ιδεολογία δηλαδή που μυθοποιεί de facto οτιδήποτε χαρακτηρίζεται “επιστήμη”, ένας φετιχισμός που έχει διαβρώσει όχι μόνο γενικά τις κοινωνικές σχέσεις αλλά και ειδικά όσους / όσες κολάνε στο μπράτσο τους τα όποια “επιστημονικά γαλόνια”.

Υπάρχουν διάφοροι ισχυροί παράγοντες στους οποίους οφείλεται η άνθηση του “επιστημονισμού” και, στην ουσία, η διάλυση της κριτικής σκέψης που άλλοτε (αλλά πολλές δεκαετίες πριν!) θεωρούνταν η βάση της όποιας επιστήμης. Πρώτα πρώτα η μαζικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (που ήταν η απάντηση του συστήματος στις αμφισβητήσεις των δεκαετιών του ‘60 και του ‘70) κατασκεύασε μια γενική και μαζική ιδέα “ειδίκευσης” μέσα στις καπιταλιστικές κοινωνίες, με συνέπεια η οποιαδήποτε “επιστήμη” ή ειδίκευση να γίνει φετίχ κοινωνικού στάτους.

Ύστερα η διασπορά διάφορων τεχνοεπιστημονικών “θαυμάτων” στην αγορά και στην κατανάλωση μετέτρεψε (αφηρημένα) τις τεχνοεπιστήμες σε κρίσιμο παράγοντα της καθημερινής ζωής· χωρίς αυτές δεν νοείται πια ζωή, κοινωνικότητα, κλπ.

Τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο: η μαζικοποίηση της ιδιωτικής / επιχειρηματικής χρηματοδότησης των επιστημονικών ερευνών (με την ταυτόχρονη σημαντική υποχώρηση των δημόσιων χρηματοδοτήσεων: νεοφιλελευθερισμός...) “έδεσε” την υποτιθέμενη “επιστημονική εγκυρότητα” με την δημαγωγία, την προπαγάνδα, κλπ: από τις φτηνιάρικες τηλεοπτικές εκπομπές για οτιδήποπτε (κυρίως για “θέματα υγείας και ομορφιάς”...) ως την εμπορευματική διαφήμιση· και από τους σεισμολόγους μέχρι...

Όταν ο John Ioannidis (και πολλοί άλλοι αναγνωρισμένοι) γκρεμιζόταν βίαια απ’ το βάθρο του “στο όνομα της επιστήμης”, εκείνο που συνέβαινε ήταν πολύ σοβαρότερο απ’ την τύχη του ενός ή του άλλου ατόμου. Εκείνο που συνέβαινε ήταν ότι στο πλαστογραφημένο δίπολο “επιστήμη κατά του λαϊκισμού”, ο επιστημονισμός γινόταν μια ακόμα εκδοχή του κατάλληλα καθοδηγούμενου λαϊκισμού!
Θα πει κάποιος: “Δεν είναι λαϊκισμός. Είναι εκδημοκρατισμός!” Με ποια έννοια είναι δημοκρατική η φράση “τα εμβόλια είναι νέας τεχνολογίας, γι’ αυτό είναι καλα”; Με ποια έννοια είναι δημοκρατική η είδηση “έγινε για πρώτη φορά κβαντική τηλεμεταφορά” - τελεία;
Υπάρχει ένα δια ταύτα στην επέλαση του επιστημονισμού; Υπάρχει, και μπορεί να βρεθεί στην καταγωγή των τεχνολογικών επιδείξεων του καπιταλισμού για “λαϊκή χρήση”: στην μεγάλη βιομηχανική έκθεση που έγινε αρχικά στο Crystal Palace στο Λονδίνο το 1851, και στη συνέχεια περιόδευσε σε διάφορες άλλες πρωτεύουσες.
Ήταν η μηχανική (“ένοπλη”) παρέλαση του κεφάλαιου και των δυνατοτήτων του. Τότε και έκτοτε. Το ίδιο είναι και τώρα: Ο επιστημονισμός δεν εκλαϊκεύει. Θαμπώνει, μαγεύει, πειθαρχεί...

Ziggy Stardust