#02 - 02/2015

bytes & genes

Ένα μικρό ανθρωποειδές ρομπότ δείχνει σε ένα δημοτικό θηλέων στην ιρανική πόλη Varamin, λίγο έξω απ’ την Τεχεράνη, ότι ακόμα και οι μηχανές έχουν ψυχή: προσεύχεται, για να ωθήσει τις μικρές μαθήτριες να κάνουν το ίδιο. Εφεύρεση και κατασκευή ενός δασκάλου, το ρομποτάκι ονομάζεται “Veldan”, που σημαίνει “η νεότητα στους ουρανούς”.
Άσχημο νέο! Δεν έφταναν οι “φυσικοί” εκπρόσωποι - του - θεού, τώρα κινδυνεύουμε να γεμίσουμε και με ρομποτικούς.

Τα google glass μπορεί να τραβάνε ζόρια (η μοίρα του πρωτοπόρου που βιάζεται) αλλά η apple δείχνει να κατεβαίνει στον στίβο των “φορετών” (wearables) πατώντας γερά. Το ρολόι της (διαθέσιμο την ερχόμενη άνοιξη) έχει τα προσόντα να “κλέψει καρδιές”, κι όχι επειδή βγάζει στο καντράν καρδούλες.
Αντιγράφουμε απ’ την “καθημερινή” στις 12 Φλεβάρη, ίσα ίσα για να δείτε τι απ’ την εμπορική εκστρατεία μιας τέτοιας εταιρείας είναι ήδη μέρος του κοινωνικού περιβάλλοντός σας / μας:
Ο Τιμ Κουκ, διευθύνων σύμβουλος της Apple, αναφέρει ότι η διατήρηση της καλής μας υγείας είναι ένα απ’ τα βασικά πλεονεκτήματα του περίφημου έξυπνου ρολογιού Apple Watch... Ανάμεσα σε αυτά που θα μπορεί να κάνει το έξυπνο ρολόι είναι να μας υπενθυμίζει κάθε ώρα ότι πρέπει να είμαστε πιο δραστήριοι. “Αν κάθομαι για υπερβολικά πολλή ώρα, θα μου χτυπάει το χέρι και θα μου θυμίζει ότι πρέπει να σηκωθώ από την πολυθρόνα και να κινηθώ. Πολλοί γιατροί πιστεύουν ότι το καθισιό είναι ο νέος καρκίνος” δήλωσε ο Κουκ... “Κάθε ώρα, στις παρά δέκα, θα σας θυμίζει ότι πρέπει να κινηθείτε. Πολλοί εργαζόμενοι στην Apple χρησιμοποιούν ήδη το έξυπνο ρολόι και τους βλέπεις στις παρά δέκα ξαφνικά να σηκώνονται όλοι μαζί και να κινούνται. Είναι ένα θέαμα που χρειάστηκε να το συνηθίσουμε, αλλά είναι καταπληκτικό” επισήμανε ο Κουκ.
Σίγουρα είναι πολλοί αυτοί που πρέπει να πετάγονται κάθε παρά δέκα ή και πέντε: είναι βασικό για να μην τους πάρουν για ψόφιους... Επίσης είναι πολλοί αυτοί που λένε ότι όπου νάνε “θα σηκωθούν απ’ τον καναπέ”· ένα φορετό ξυπνητήρι μπορεί να τους βοηθήσει. Αλλά η μαύρη αλήθεια είναι ότι ήδη υπάρχουν τέτοια apps για smart phones, που θυμίζουν πράγματα που αν τα ξεχάσεις πέθανες: όπως, ας πούμε, ότι πρέπει να πιείς νερό...
Θα φτιάξουμε κι εμείς μια τέτοια εφαρμογή: κυκλοφόρησε το νέο cyborg, μην το ξεχάσεις, τρέχα, αν αργήσεις χάθηκες!

Η εικονογράφηση της αυτοεπιτήρησης / αυτοποσοτικοποίησης σαν (tribal) tatoo.
Υπάρχει όντως μια “φυλή”: οι πρώτοι...

Αν προσέξετε το ογκώδες αντικείμενο, μπορεί και να μοιάζει με ρομποτικό άλογο. Κάτι παρόμοιο είναι, αλλά όχι για αγώνες ή βόλτες! Πρόκειται για “σύστημα υποστήριξης στρατιωτικών μονάδων”, του αμερικανικού στρατού, σχεδιασμένο για να κουβαλάει τον βαρύ εξοπλισμό των πεζοναυτών όταν είναι υποχρεωμένοι να πεζοπορούν.
Η εικόνα είναι από “αγώνα επίδειξης” τέτοιου είδους ρομπότ, οργανωμένο απ’ την αμερικανική DARPA (“μητέρα” και του διαδικτύου), στην Φλόριντα, στα τέλη Δεκέμβρη του 2013. Και πράγματι, το LS3 (αυτό είναι το όνομα του συγκεκριμένου μοντέλου) άρχισε να προχωράει “εκτός γραμμής” με αποτέλεσμα να πρέπει κάποιος να το σπρώξει ξανά στον “ίσιο δρόμο”.
Τα πράγματα δεν θα είναι τόσο χαριτωμένα όταν και αν τέτοιες μηχανές μπουν σε χρήση. Μπορείτε να φανταστείτε ό,τι τραβάει η ψυχή σας για την “δυστροπία” κάποιου LS3 ή LS4 σε συνθήκες μάχης... Κάτι ρεαλιστικό θα μπορούσε να είναι ότι στη διάρκεια κάποιας επιχείρησης παθαίνει βλάβη, και οι αμερικάνοι πεζοναύτες είναι υποχρεωμένοι να κουβαλήσουν όχι μόνο τον οπλισμό τους, αλλά και το πανάκριβο ηλεκτρομηχανικό τους μουλάρι...

Η ασπρόμαυρη φωτογραφία (στο έντυπο cyborg) αδικεί το θέμα, αλλά προσπαθήστε να το φανταστείτε. Το ερημικό βραχώδες τοπίο ανήκει στον πλανήτη Άρη. Το όχημα που διακρίνεται κάτω δεξιά είναι το curiosity rover, το διαστημικό όχημα της nasa που προσγειώθηκε στον Άρη τον Αύγουστο του 2012 κι έκτοτε είναι σε μόνιμη αποστολή εξερεύνησης του κόκκινου πλανήτη. Οι τρεις φιγούρες που αχνοφαίνονται να περιεργάζονται ένα πέτρωμα είναι τα avatars επιστημόνων που (μέσω της ολογραφικής τεχνολογίας OnSight, την οποία ανέπτυξαν από κοινού η microsoft και η nasa, και της wearable τεχνολογίας HoloLens της πρώτης) μπορούν να κάνουν τις έρευνες τους μέσα σε ένα μικτό περιβάλλον προσομοίωσης και πραγματικότητας. Αν αυτά τα κορυφαία καπιταλιστικά ιδρύματα δεν διακρίνονταν για την μετριοφροσύνη τους, τότε θα διακήρυτταν με κάθε μέσο το οριστικό διαζύγιο της ανθρώπινης διάνοιας και δραστηριότητας από τους ζωώδεις περιορισμούς της χειρωνακτικής εργασίας. Μπορεί να χρειάστηκαν εκατομμύρια εργατοώρες πριν, αλλά πλέον η δημιουργικότητα είναι αιθέρια και άυλη, θα έλεγαν· παράγει αποτελέσματα χωρίς δαπάνη εργασίας, θα έλεγαν...
Αλλά η εικόνα είναι μια οφθαλμαπάτη, κατάλληλα σκηνοθετημένη για να αποκρύψει την κτηνωδία της αλήθειας. Ότι υπάρχει μια ζωτική αρτηρία που συνδέει άμεσα αυτό το τεχνολογικό θαύμα (και κάθε άλλο) με τους εργάτες μεταλλωρύχους που σκάβουν για “σπάνιες γαίες” και τις εργάτριες που λιώνουν συναρμολογώντας υπολογιστικές μηχανές, αλλά και τους μετανάστες σκλάβους του πρώτου κόσμου, τους πληβείους της εγκληματικής οικονομίας που δουλεύουν με την κάνη στον κρόταφο, τους σύγχρονους εργάτες κι εργάτριες που δουλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί, όλους κι όλες αυτές που εργάζονται σε καθεστώς βαρβαρότητας. Χωρίς αυτούς κι αυτές, ο υπερτεχνολογικοποιημένος καπιταλισμός θα τέλειωνε κάτω από το βάρος της νεκρής εργασίας που τον κατακλύζει.
Κρατήστε αυτόν τον υπαινιγμό, γιατί είναι στην καρδιά της κριτικής στην τεχνολογία.

Αν θυμάστε τον Michael Jackson - και ποιος αλήθεια μπορεί να το ξεχάσει; - ίσως έχετε αναρωτηθεί: τι ήταν εντέλει αυτός ο εκθαμβωτικός κομήτης που διέσχισε κάποτε τον ουρανό του θεάματος; Τι πλάσμα ήταν αυτό μετά από τις τόσες μεταμορφώσεις/τροποποιήσεις κι έναν τόσο τεχνητό θάνατο που προήλθε από λανθασμένη χορήγηση του χημικού κοκτέιλ που κρατούσε σε λειτουργία τις εύθραυστες ζωτικές του λειτουργίες;
“Τα καλύτερα μηχανήματά μας είναι φτιαγμένα από ηλιακό φως... Οι άνθρωποι δεν έχουν φτάσει σε τίποτε άλλο τόσο κοντά στο ρευστό, ως υλικοί και διαφανείς... Τα cyborgs είναι αιθέρας, η πεμπτουσία". Δεν υπάρχει πιο ακριβής περιγραφή του Jackson από αυτή που έκανε η Haraway μιλώντας για το cyborg.
Ούτε λευκός, ούτε μαύρος· ούτε παιδί, ούτε ενήλικας· ούτε ανθρώπινος, ούτε τερατώδης· μισός γεννημένος, μισός κατασκευασμένος: ο Michael Jackson ήταν η επιτομή της διάσπασης των ορίων και του ξεπεράσματος των συνόρων, ακριβώς όπως περιγράφονται στο cyborg manifesto. Υπάρχοντας στο μεταίχμιο μεταξύ οργανικού και ανόργανου, μεταξύ του ενσαρκωμένου πλάσματος και του πληροφοριακού σήματος, μεταξύ της ζωής και της αιθέριας επικοινωνίας, ο Michael Jackson κατέληξε προϊόν μετάλλαξης του ανθρώπου που κάποτε ήταν.
Ένα πράγμα δεν απέφυγε: τον θάνατο. Ίσως επειδή είναι ακόμα νωρίς για την cyber αθανασία...

Κανέναν δεν ενδιέφερε (ως τώρα) πως φτιάχνονται οι εύκαμπτες οθόνες, τηλεοράσεων ή “έξυπνων κινητών”, και ο λόγος είναι απλός: δεν κυκλοφορούν τέτοιες στο εμπόριο. Και γι’ αυτή την έλλειψη ο λόγος είναι επίσης απλός: μεγάλο κόστος...
Όχι πια. Μια εταιρεία spinout του MIT (ονόματι Kateeva) εφηύρε έναν σχετικά φτηνό τρόπο γραμμικής εκτύπωσης οργανικών διόδων (OLEDs) σε αλλεπάλληλες στρώσεις, με ένα τελικό εύκαμπτο αποτέλεσμα.
Και πάλι δεν θα μάθουμε και δεν θα μάθετε πως ακριβώς θα φτιάχνονται αυτές οι οθόνες. Τουλάχιστον θα το διασκεδάσουμε: δώσε μου την παλιά σου οθόνη για να τυλίξω ψάρια - αν δεν τυπώνονται κι αυτά από 3D εκτυπωτές...

Κόσμος και κοσμάκης ψάχνει να βρει τρόπο να αδυνατίσει (τουλάχιστον ως τώρα, πλην κυκλοφορήσουν τα φορετά που θα επιβάλλουν: σήκω και τσακίσου να κάνεις άλλη μια βόλτα στο τετράγωνο), οπότε να άλλος ένας αστείος: παγωμένο γιλέκο. Μπορεί να μην βοηθάει στις πολύ κοντινές σχέσεις (“πάλι πάγος είσαι”) αλλά μπρος τα κάλλη τι είναι ο πόνος;
Κατά τον αμερικάνο δόκτορα Wayne B. Hayes οι αθλητές κολύμβησης έχουν αυξημένες καύσεις επειδή το νερό είναι κρύο. Κατά τους ολλανδούς Wouter van Marken Lichtenbelt, Boris Kingma, Anouk van der Lans και Lisje Schellen, το κρύο εντατικοποιεί τον μεταβολισμό (πως και μας είχε διαφύγει;...) οπότε...
Το κατεψυγμένο γιλέκο είναι έτοιμο σαν σχέδιο και υλικά, αλλά θεωρείται ακόμα ακριβή η παραγωγή και το εμπόριό του. ‘Ωσπου να βγει στην πιάτσα δεν δικαιολογούνται καθυστερήσεις: σακούλες με παγάκια πρωί, μεσημέρι, βράδυ, στην πλάτη και στο στήθος. Και κυρίως στον ύπνο: άμα χιονίζει ή κάνει ψόφο, στρωματσάδα στο μπαλκόνι. Και το πρωί fitness!
Δεν θα μας ξεκάνει το “φαινόμενο του θερμοκηπίου”! Κατάψυξη και στυλ: αυτή θα είναι η απάντηση για ό,τι δεν καταφέρει να πετύχει ο λιτός βίος...