Τρίτη 10 Μάρτη. Υπάρχει ένα αόρατο βαθύ χάσμα στις καπιταλιστικές κοινωνίες, που βαθαίνει από τεχνοεπιστημονική «επανάσταση» σε τεχνοεπιστημονική «επανάσταση». Είναι το χάσμα ανάμεσα σ’ αυτό που θα λέγαμε μέση κοινωνική γνώση (ακόμα και για ζητήματα απτά, όπως το σώμα, η καλή του κατάσταση, κλπ) και σ’ αυτό που λέγεται επιστημονική γνώση – για τα πάντα. Σε όλους τους κλάδους (και όχι μόνο τους σχετικούς με την υγεία) αυτό που λέγεται τεχνοεπιστήμη είναι συσσωρευμένη και ισχυρά διαχωρισμένη απ’ τις κοινωνίες γνώση (δεν συζητάμε εδώ αν αυτή η γνώση είναι έγκυρη ή όχι – τεράστιο αλλά διαφορετικό θέμα). Οι υπήκοοι εκπαιδευόμαστε σταθερά και συστηματικά να πιστεύουμε ότι οι επιστήμονες ξέρουν – και δεν μπορούν παρά να ξέρουν! Μάλιστα όσο πιο επείγον είναι ένα ζήτημα (τα ζητήματα υγείας ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία) τόσο πιο έντονα η επιστημονική φιγούρα (ο «γιατρός») αναδεικνύεται, στα όρια της μαγείας, σε γνώστη/σωτήρα. Και επειδή «ξέρουν» οι επιστήμονες (ή αυτό υποστηρίζουν) νομιμοποιείται κάθε μεταφορά πόρων (κατ’ αρχήν χρήματος) προς τις έρευνές τους. Χωρίς κανένα έλεγχο και καμμία γνώση των χρηματοδοτών (: της εργασίας…) για το τι είναι και τι αφορούν αυτές…
Είναι, κατά συνέπεια, αδιανόητο για οποιοδήποτε κλάσμα, τμήμα της όποιας «επιστημονικής κοινότητας» να δηλώσει δημόσια ΔΕΝ ΞΕΡΩ! Είναι αδιανόητο να παραδεχτεί αυτό που συμβαίνει τώρα (με τον covid-19) αλλά επίσης συμβαίνει συχνά σε πολλά ζητήματα, ίσως λιγότερο επείγοντα αλλά όχι ασήμαντα: πάνω στην παντοκρατορία της κατοχής της γνώσης στηρίζεται αφενός η υπεροχή της «επιστημονικής γνώσης» μέσα στις καπιταλιστικές κοινωνίες, αφετέρου οι υλικοί όροι της ζωής των επιστημόνων. Οι χρηματοδοτήσεις.
Θα δεχόμασταν σαν θέμα σοβαρής έρευνας και συζήτησης το κατά πόσον ακόμα και η τεχνητή, με άγνοια (και με ψέμματα) συντήρηση της «κοινωνικής εμπιστοσύνης» στη γνώση των επιστημόνων είναι προτιμότερη απ’ το να αφεθεί χώρος για κάθε δεισιδαιμονία (παρότι άφθονες δεισιδαιμονίες ανθούν γύρω γύρω, ακόμα και μέσα στους επιστημονικούς κύκλους). Θα συμφωνούσαμε – δεν πάσχουμε από “αντι-επιστημονικό” πάθος… Υπάρχει οπωσδήποτε κι ένα επόμενο ζήτημα, του πως η όποια επιστημονική γνώση γίνεται εμπόρευμα, και επιστρέφει στις κοινωνίες που συντηρούν οικονομικά την επιστημονικότητα για να ξαναπληρωθεί (πολλές φορές πανάκριβα) σαν κάτι διαχωρισμένο και φετιχιστικό.
Αλλά τώρα το ζήτημα είναι αυτό: τα κράτη λαμβάνουν πρωτοφανή μέτρα ελέγχου του κοινωνικού εργοστάσιου, εν ονόματι ενός φαντάσματος θανάτου που είναι μόνο φάντασμα, επειδή η «επιστήμη δεν ξέρει»… Όσο κι αν θεωρηθεί εύλογο το ότι το «να μην ξέρεις» επιτρέπει το «να φοβάσαι ακόμα και το χειρότερο», εδώ συμβαίνει κάτι πολύ σοβαρό: μαζική εξαπάτηση με όρους κρατικής εξουσίας. Γιατί ακόμα κι αν οι επιστήμονες δεν θέλουν να πουν ανοικτά «δεν ξέρουμε» με έναν τρόπο που θα κλόνιζε την κοινωνική εμπιστοσύνη στην επιστημοσύνη (τους), θα έπρεπε να έχουν κάνει κάτι άλλο, και να το έχουν κάνει έγκαιρα και αποφασιστικά: να εμποδίσουν πειστικά την ανάπτυξη των μαζικών φοβιών για το χειρότερο· και την κρατική δράση που μοιάζει να καλύπτει προληπτικά την απόσταση ανάμεσα στην ασημαντότητα της τωρινής εκδοχής του covid-19 και το (άγνωστο) ενδεχόμενο μιας όντως επικίνδυνης μετάλλαξής του… Ενώ είναι σίγουρο ότι το know how αυτής της κρατικής δράσης ανοίγει και θα προχωρήσει (και) σε άλλους δρόμους.