Κυριακή 6 Γενάρη. Από επιλογή και όχι από “τύχη” μιλήσαμε δημόσια κάποτε (σαν μητροπολιτικά συμβούλια αυτόνομων) για εκείνο που συνέβαινε ήδη: την προλεταριοποίηση τμημάτων της “μεσαίας τάξης”. Αν, μάλιστα, ήθελε να είναι κανείς ακριβέστερος θα μιλούσε, κυρίως, για την επανα-προλεταριοποίηση της επόμενης γενιάς μικροαστών (: μικροαστικοποιημένων μισθωτών / εργατών…) που είχαν σκαρφαλώσει σαν “λαθρεπιβάτες” (ας μας επιτραπεί ο όρος!) στον ιπτάμενο δίσκο της διευρυμένης “μεσαίας τάξης” – αλλά έτρωγαν πια κλωτσιές. Η κυρίως (αν και όχι η μοναδική) σκάλα της “λαθρεπιβίβασης” είναι βέβαια γνωστή: η μαζική “ανώτατη εκπαίδευση” με όλους τους αποπάνω ορόφους της, τις υποσχέσεις της…
Τι θα έκανε λοιπόν αυτό το μαζικό υποκείμενο που ποτέ στην ιστορία δύο αιώνων δεν υπήρξε σταθερά “αστικό” (και “δημοκρατικό”) με καμία σοβαρή έννοια, μόλις θα έχανε την “κοινωνική θέση” – ή, πράγμα που από πολλές απόψεις είναι ακόμα χειρότερο, την προοπτική μιας καλής και σταθερής θέσης στη “μεσαία τάξη”; Τι θα έκανε;
Θεωρητικά (για την όποια αναλυτική, πολιτική, και πάντα εργατική έρευνα που εξελίχθηκε, κάποια στιγμή, σε Sarajevo) δύο ήταν τα ενδεχόμενα. Είτε αυτό το υποκείμενο θα ξεφορτωνόταν, γρήγορα, ατομικά και συλλογικά, την φρικτή εσωτερίκευση της έκπτωσης· της “ματαίωσης των προσδοκιών”… Οπότε θα μελετούσε τις διαδικασίες “κοινωνικής ανόδου και καθόδου” κοιτώντας τες απ’ την καινούργια (έστω και ανεπιθύμητη…) εργατική, προλεταριακή κατάσταση… προκειμένου να συμβάλει στην ανασύνθεση των εργατικών / αντικαπιταλιστικών αρνησικυριών… Είτε θα κρατούσε και θα ανανέωνε (ενισχυόντάς τα μάλιστα) τα original ιστορικά μικροαστικά χαρακτηριστικά, παράγοντας και αναπαράγοντας «συγκινήσεις»: φθόνο, μνησικακία, φοβίες, ανασφάλειες, αδιαφορίες, επιθετικότητα κατά των πιο αδύναμων… κλπ.
Αρχές του 2019 πια και ξέρουμε τι έγινε και τι γίνεται ως τώρα. Το δεύτερο. Απ’ τα μαζικά φαινόμενα (τύπου «αγανακτισμένοι» α λα ελληνικά ως τα πρόσφατα «κίτρινα γιλέκα») που εκτοξεύονται στην υπόδειξη όχι «ζητημάτων εξουσίας» έτσι γενικά αλλά ζητημάτων πατερναλισμού της εξουσίας ειδικά έως αποκλειστικά… από τον μαζικό πρωτοκοσμικό ρατσισμό (απέναντι, φυσικά, στην Άλλη εργατική τάξη) και εθνικισμό, ως τις πολιτικές τους εκφράσεις, είναι ο «πληγωμένος μικροαστισμός» που εκδηλώνεται – ή ξερνάει. Ακόμα και των μισθωτών…