#24 - 06/2022

Nευροαποικισμός

Έχουμε νανορομπότς που ... συνδέσουν το νεοφλοιό μας μ’ έναν συνθετικό νεοφλοιό στο cloud... Η σκέψη θα γίνει ... ένα υβρίδιο βιολογίας και μη βιολογίας...

Παρανοϊκοί ή όχι προφήτες

Πιθανόν να μην ξέρετε τι είναι ο νεοφλοιός (συγχωρείται...) και ποιος είπε την παραπάνω κουβέντα (αυτό όχι και τόσο). Ο Ray Kurzweil, 74 χρόνων, είναι σπουδαία προσωπικότητα στον αμερικάνικο τεχνο-φουτουρισμό. Εφευρέτης, επιχειρηματίας, προφήτης, συγγραφέας, βραβευμένος το 1999 στον Λευκό Οίκο απ’ τον τότε πρόεδρο Clinton με το κορυφαίο βραβείο “για την τεχνολογία και την καινοτομία”, φανατικός κήρυκας του μετα-ανθρωπισμού και της singularity, αλλά επίσης ακραία υποχόνδριος σε ζητήματα της υγείας (του) και της αθανασίας (του), ο Kurzweil είναι από εκείνες τις φιγούρες που μορφοποιούν πολύ περισσότερο από τύπους σαν τον Gates τους στόχους και τους προσανατολισμούς του “νευροεπιστημονικού” και όχι μόνο τομέα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Προσωποποιεί (κάτι που πάντως μπορεί να γίνει εύκολα αποπροσανατολιστικό) υπαρκτές και σε εξέλιξη καπιταλιστικές τάσεις για την μηχανική αποικιοποίηση των πάντων.

Κι αν μέσα σ’ αυτά τα “πάντα” τα κύτταρα έχουν κεντρική θέση για τους γενετιστές, τους βιοτεχνολόγους και τις ανάλογες επιχειρήσεις, για τους νευρο-τεχνικούς στο κέντρο βρίσκεται η μηχανική αποικιοποίηση του ανθρώπινου εγκεφάλου και των νευρικών κυττάρων. Οι σχετικές εφαρμογές μπορεί να μην διαφημίζονται (ακόμα) ή και να μην επιβάλλονται (ακόμα), όμως είναι πολύ κοντύτερα απ’ ότι νομίζουμε.

Για παράδειγμα, σ’ ένα τυχαία επιλεγμένο paper απ’ την αμερικανική επιθέωρηση frontiers in neurosciences με ημερομηνία 29 Μάρτη 2019 και τίτλο Διεπαφή Ανθρώπινου Εγκεφάλου / Cloud (Human Brain / Cloud Interface) [1Προσβάσιμο στη διεύθυνση https://doi.org/10.3389/fnins.2019.00112] 18 ερευνητές (ανάμεσά τους εξειδικευμένοι γιατροί, τεχνικοί υπολογιστών, πανεπιστημιακοί) υποστήριζαν:

Το Internet συγκροτείται από ένα παγκόσμιο αποκεντρωμένο συστημα που υπηρετεί την συλλογική προσπάθεια της ανθρωπότητας να παράξει, να επεξεργαστεί και να αποθηκεύσει data, και το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται στο γρήγορα επεκτεινόμενο cloud. Ένα σταθερό, ασφαλές σύστημα που θα δουλεύει σε πραγματικό χρόνο μπορεί να επιτρέψει την διάδραση του cloud με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική που εδώ την αναφέρουμε σαν “human brain/cloud interface” (B/CI) θα μπορούσε να βασίζεται σε τεχνολογία που εδώ αναφέρονται σαν “νευρο-νανο-ρομποτική”. Οι μελλοντικές νευρο-νανο-ρομποτικές τεχνολογίες αναμένεται να διευκολυνουν ακριβείς διαγνώσεις και κάποια στιγμή θεραπείας σε πάνω από 400 καταστάσεις που επηρεάζουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η νευρο-νανο-ρομποτική μπορεί επίσης να συμβάλει στην B/CI μέσω της ελεγχόμενης διασύνδεσης μεταξύ νευρικής δραστηριότητας και εξωτερικής αποθήκευσης και επεξεργασίας δεδομένων, μέσω της απευθείας επίβλεψης των περίπου 86 Χ 109 νευρώνων και των περίπου 2 Χ 1014 νευρικών συνάψεων. Κινούμενα μέσα στο ανθρώπινο κυκλοφορικό σύστημα, τρία είδη νευρο-νανο-ρομπότ (ενδο-νευρο-μποτς, γλοια-μποτς και συναψο-μποτς) θα μπορούν να διέλθουν απ’ τον σύνορο αίματος - εγκεφάλου, να μπουν στο εγκεφαλικό παρέγχυμα, να εισέλθουν σε συγκεκριμένα κύτταρα του ανθρώπινου εγκεφάλου, και να αυτοεγκατασταθούν στον άξονα τμημάτων των νευρώνων (τα ενδο-νευρο-μποτς), μέσα σε νευρογλοιακά κύτταρα (τα γλοια-μποτς) και σε στενή συνάφεια με τις νευρικές συνάψεις (τα συναψο-μποτς). Μ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορούν να μεταφέρουν ασύρματα έως περίπου 6 Χ 1016 bits ανά δευτερόλεπτο ηλεκτρικών πληροφοριών που θα είναι προϊόντα επεξεργασίας των νευρικών συνάψεων και θα έχουν κωδικοποιηθεί απ’ τον ανθρώπινο εγκέφαλο, μέσω βοηθητικών νανορομποτικών οπτικών ινών (30 cm3) με δυνατότητα να πιάνουν έως 1018 bits/sec δίνοντας έτσι την δυνατότητα γρήγορης μεταφοράς δεδομένων σ’ έναν υπερυπολογιστή στο cloud, για παρακολούθηση του εγκεφάλου σε πραγματικό χρόνο και ανάλογη εξαγωγή data...
... Θεωρούμε πειστικό ότι μέσα στα επόμενα 20 - 30 χρόνια, η νευρο-νανο-ρομποτική θα έχει φτάσει σ’ ένα τέτοιο σημείο ανάπτυξης ώστε να προσφέρει μια ασφαλή, σίγουρη, διαρκή, σε πραγματικό χρόνο διεπεαφή ανάμεσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο και βιολογικά και μη συστήματα υπολογιστών, ενισχύοντας την διάδραση ανθρώπινου εγκεφάλου με ανθρώπινο εγκέφαλο (brain-to-brain interfaces / BTBI), ανθρώπινου εγκέφαλου - υπολογιστή (brain-computer interfaces / BCI) και, ειδικά, εκλεπτισμένη διεπαφής ανθρώπινου εγκεφάλου - cloud (B/CI). Τέτοιου είδους ανθρώπινα συστήματα μπορεί να αλλάξουν δραματικά την επικοινωνία ανθρώπων / μηχανών, κάνοντας πραξη την σημαντική ενίσχυση της ανθρώπινης συνείδησης...

Είτε αυτά φαίνονται ενδιαφέροντα και ελπιδοφόρα είτε επικίνδυνα έως αποκρουστικά, η μέση ιδέα (θα) είναι ότι τα 20 με 30 χρόνια είναι πολύς καιρός, και ότι τα πιο πάνω παραείναι μελλοντολογία για να τα πάρει κάποιος στα σοβαρά. Η πραγματικότητα είναι διαφορετική: τα βήματα γίνονται, οι τεχνολογίες δημιουργούνται ήδη, και η μηχανική αποικιοποίηση του ανθρώπινου εγκεφάλου (και του οτιδήποτε μπορεί να ονομασθεί αισθήσεις, σκέψη, μνήμη ή συνείδηση) είναι δηλωμένος στόχος πάμπλουτων και ιδιαίτερα δυνατών “παραγόντων” του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου.
Είτε θεωρηθούν παρανοϊκοί είτε μεγαλοφυείς είναι εδώ. Μπορεί, φυσικά, οι νευρο-τεχνολόγοι και τα έργα τους να αγνοηθούν, όπως γίνεται εδώ και δεκαετίες με τους γενετιστές και τους βιοτεχνολόγους. “Αυτά είναι δύσκολα ζητήματα, επιστημονικά, και πρέπει να τα αφήσουμε στους ειδικούς” συμβουλεύει η τρέχουσα σοφία των υπνοβατών... (Και δέχεται να δεθεί χειροπόδαρα).

Μια μίκρη δόση ιστορίας: εγκεφαλογραφήματα και ηλεκτροσόκ

Ο εγκέφαλος παράγει “ηλεκτρικά πεδία” - ή “κάτι” που μπορεί να θεωρηθεί “ηλεκτρικό πεδίο”. Αυτή είναι η ανακάλυψη που αποτελεί την αφετηρία της “ανάγνωσης” του ανθρώπινου εγκεφάλου έξω και πέρα από οποιονδήποτε λόγο, έκφραση, χειρονομία ή μορφασμό των ατόμων του είδους μας. Είναι μια ανακάλυψη (ή μια θεωρία) που ξεκίνησε στα 1875 όταν ο Richard Caton, άγγλος γιατρός, κατέγραψε “ηλεκτρικά σήματα” από εκτεθειμένους (με χειρουργική αφαίρεση τμημάτων του κρανίου) εγκεφάλους ζώων. Ο Caton αρχικά ακούμπησε δυο ηλεκτρόδια στους κροτάφους και διαπίστωσε μια μικρή διαφορά τάσης χρησιμοποιώντας ένα πρωτόγονο γαλβανόμετρο. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1887, ο Caton ανακοίνωσε ότι διαπίστωσε διαφοροποιήσεις σ’ αυτά τα σήματα όταν φώτιζε το ένα ή το άλλο μάτι του ζώου...
Η δυτική τεχνο-επιστήμη αναγνωρίζει εν τέλει στον αυστριακό ψυχίατρο Hans Berger την πρώτη εφεύρεση μιας μεθόδου να καταγράφονται αυτά τα “ηλεκτρικά σήματα” μετά από έρευνες μεταξύ 1924 και 1929: του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος. Οι “μη κανονικές” μετρήσεις των “ηλεκτρικών κυμάτων” του εγκεφάλου θεωρήθηκαν ικανός τρόπος διάγνωσης βλαβών (συμπεριλαμβανομένων σε περίοπτη θέση των “ψυχικών διαταραχών”...) και τα εργαστήρια που έκαναν ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα βάζοντας ηλεκτρόδια σε διάφορα εξωτερικά σημεία του κρανίου (με διαρκώς εξελισσόμενο εξοπλισμό) άρχισαν να πολλαπλασιάζονται εκθετικά πριν και κατά την διάρκεια του Β παγκόσμιου πολέμου.

Σχεδόν ταυτόχρονα ωστόσο η σχέση (ανθρώπινου) εγκεφάλου και ηλεκτρισμού δεν έμεινε σε μια μονόδρομη εννόηση, του είδους “ο εγκέφαλος παράγει ηλεκτρικά κύματα - τα καταγράφουμε για να εντοπίσουμε τις βλάβες του”. Απέκτησε και την ανάποδη φορά: “στέλνουμε ηλεκτρισμό στον εγκέφαλο - για να διορθώσουμε κάποια βλάβη του”. Μόλις το 1938 δυο ιταλοί ψυχίατροι, οι Ugo Cerletti και Lucio Bini, είχαν την ιδέα ότι μπορούν να προκαλέσουν τεχνητή επιληπτική κρίση διοχετεύοντας ρεύμα στον εγκέφαλο - για θεραπευτικούς λόγους. Συγκεκριμένα: για την θεραπεία της σχιζοφρένειας, και αργότερα των μανιών, της κατάθλιψης...
Η εφεύρεση του ηλεκτροσόκ [2Μιας και οι κυρίαρχες απόψεις περί “ψυχικών παθήσεων” είναι αυθαίρετες (ακόμα και ως προς τα αίτιά τους...) ήταν / είναι αναμενόμενο πως και οι “θεραπευτικές πρακτικές” χρησιμοποιήθηκαν κατά βούληση όσων είχαν την εξουσία. Τα ηλεκτροσόκ χρησιμοποιήθηκαν και εναντίον “αντιφρονούντων” (αφού δεν θα μπορούσαν να είναι κάτι άλλο από ψυχικά διαταραγμένοι). Για μια ιστορική περίοδο, στη δεκαετία του 1980 και λίγο μετά, θεωρήθηκαν βασανιστήριο απ’ το κίνημα της αντιψυχιατρικής, κι αυτό επηρεάσε σε κάποιο βαθμό τμήματα των δυτικών κοινωνιών και των αντιλήψεών τους. Ωστόσο δεν καταργήθηκαν: χρησιμοποιούνται πάντα, ενισχυμένα από έρευνες που τα βρίσκουν αβλαβή και αποτελεσματικά.
Μπορούμε να το διατυπώσουμε ως εξής: η βίαιη και οδυνηρή πρόκληση τεχνητής επιληπτικής κρίσης είναι θεραπευτική (!!)...] μπορεί και πρέπει να ειδωθεί σαν η σημαντική, συμπληρωματική πλευρά του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος. Με την έννοια ότι σε καπιταλιστικές κοινωνίες που είχαν αρχίσει να εξοικειώνονται με τον ηλεκτρισμό και διάφορες λίγο πολύ εντυπωσιακές για τα δεδομένα των αρχών του 20ου αιώνα χρήσεις του, η ιδέα ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι κάτι σαν “ηλεκτρογεννήτρια”, της όποιας τα λειτουργικά μυστικά είναι ηλεκτρομαγνητικού τύπου, και που είτε “δουλεύει σωστά” είτε “λάθος” (οπότε χρειάζεται εξωτερική ηλεκτρική παρέμβαση...) ήταν η κοινή βάση. Η κοινή τεχνική παραδοχή.

Αν δεν έχεις κάποια ιδέα περί ηλεκτρισμού και, επιπλέον, μηχανήματα που είτε να τον παράγουν είτε να τον καταγράφουν, είναι αδύνατο να έχεις την ιδέα ότι ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο που παράγει ηλεκτρικά σήματα! Αυτή η δεύτερη ιδέα είναι, λοιπόν, ιστορικά και τεχνικά προσδιορισμένη: είναι μια ιδέα που γεννήθηκε, καθόλου συμπτωματικά, στην 1η βιομηχανική επανάσταση· και ωρίμασε στην 2η. Αυτός ο ιστορικός και τεχνικός υπερκαθορισμός έχει μεγαλύτερη σημασία απ’ ότι θα σκεφτόταν κάποιος πρόχειρα και επιφανειακά.
Για παράδειγμα η ιδέα ότι τα “νεύρα είναι σύρματα που μεταφέρουν τα μηνύματα απ’ τις αισθητηριακές αφετηρίες στον εγκέφαλο” είναι μια ιδέα αναλογίας που γεννήθηκε απ’ την καθιέρωση του τηλέγραφου. Είναι σωστή ή λάθος; Μπορεί να θεωρηθεί έγκυρη ή είναι αυθαίρετη; Πρακτικά αυτή η ιδέα απαγορεύεται να αμφισβητηθεί για όσο καιρό ο ηλεκτρισμός είναι το “κυρίαρχο παράδειγμα”, όχι πια με την μορφή του τηλέγραφου αλλά του δυαδικού ηλεκτρονικού / πληροφορικού μοντέλου.
Μ’ αυτήν την έννοια η αναπαράσταση του εγκεφάλου, των νευρώνων, των νευρικών συνάψεων ως ενός ηλεκτρικού μεγα-κυκλώματος, με input και output, μοιάζει να μην επιδέχεται αμφισβήτηση όσο κάποιος παραμένει μέσα στα τεχνοκρατικά πλαίσια. Επιδέχεται μόνο νέες έρευνες και ακόμα πιο εκλεπτυσμένες εφαρμογές...

Να γιατί τα νανο-ρομποτ που κινούμενα μέσω του αίματος “αυτοεγκαθίστανται” σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου λαμβάνοντας και “εκπέμποντας” δισεκατομύρια bits “πληροφοριών” ανά δευτερόλεπτο είναι μια ιδέα τεχνολογικά συνεπής με τις προδιαγραφές της 4ης βιομηχανικής επανάστασης· αδιάφορο τι είναι τελικά (και τι δεν είναι) το νευρικό σύστημα στο σύνολό του: οι αναπαραστάσεις της πραγματικότητας είναι ισχυρές όταν παραμερίζουν (αν χρειαστεί απαγορεύοντάς την) οποιαδήποτε απορία γι’ αυτές... Αν οι “ειδικοί” υποστηρίζουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι απλά ένας αναβαθμισμένος υπερ-υπολογιστής, δεν μπορεί παρά να είναι τέτοιος· έτσι δεν πάει;

Ηλεκτρόδια - και έλεγχος

Πώς, λοιπόν, καταγράφονται, απεικονίζονται τα “ηλεκτρικά σήματα” του εγκεφάλου; Και πως μπορεί να γίνει παροχή ηλεκτρισμού (πάλι “ηλεκτρικών σημάτων”) σ’ αυτόν; Με ηλεκτρόδια... Όσο περισσότερα τόσο το καλύτερο.
Το ιδανικό θα ήταν τα ηλεκτρόδια να ακουμπάνε τους νευρώνες - αυτό είναι γνωστό εδώ και πάνω από έναν αιώνα! Πώς όμως; Γίνεται να γεμίσει το κρανίο τρύπες για να φτάσουν τα ηλεκτρόδια ως τον στόχο τους; Οι τεχνο-επιστήμονες πολύ θα το ήθελαν (πάντα για το καλό της έρευνας και της ανθρωπότητας) - αλλά είναι επικίνδυνο και, σε τελευταία ανάλυση, ανήθικο. Να μια τεχνολογική πρόκληση πρώτου μεγέθους που ασφαλώς θα ιντρίγκαρε δεκάδες, εκατοντάδες “ειδικούς” για πολλά χρόνια: πως να φυτέψουν ηλεκτρόδια στο κεφάλι χωρίς να κάνουν το κρανίο σουρωτήρι...

Συνεπώς η ανακοίνωση του γνωστού MIT στις 29 Μάη του 2014 ήταν θριαμβευτική με όλο το (καπιταλιστικό / τεχνολογικό) δίκιο της: Ο στρατός χρηματοδοτεί διεπαφή εγκεφάλου-υπολογιστή για να ελέγξει τα συναισθήματα - ένα πρόγραμμα 70 εκατομυρίων δολαρίων θα προσπαθήσει να αναπτύξει εμφυτεύματα στον εγκέφαλο για να ρυθμίζουν τα αισθήματα των ψυχικά ασθενών...

Μεταφέρουμε ολόκληρο το άρθρο, για την ιστορική και πολιτική σημασία του:

Ο ερευνητής Jose Carmera έχει δουλέψει επί χρόνια εκπαιδεύοντας μαϊμούδες macaque να κινούν κέρσορες υπολογιστή και ρομποτικούς βραχίονες με το μυαλό τους. Αυτό το πετυχαίνει εμφυτεύοντας ηλεκτρόδια στους εγκεφάλους τους για να παρακολουθεί την νευρική δραστηριότητα. Τώρα, σαν τμήμα ενός σαρωτικού προγράμματος 70 εκατομυρίων δολαρίων απ’ τον αμερικανικό στρατό, ο Carmera έχει καινούργιο στόχο: να χρησιμοποιήσει εγκεφαλικά εμφυτεύματα για να διαβάσει, και ύστερα να ελέγξει, τα συναισθήματα των ψυχικά άρρωστων ανθρώπων.

Την βδομάδα που πέρασε η Defence Advanced Research Projects Agency ή DARPA έδωσε δύο μεγάλα συμβόλαια στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασσαχουσέτης και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, San Francisco, για να κατασκευάσουν ηλεκτρικά εγκεφαλικά εμφυτεύματα που είναι σε θέση να διαχειριστούν επτά ψυχιατρικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανόμενων της εξάρτησης, της κατάθλιψης, και της διπολιτικής διαταραχής.

“Φαντάσου ότι έχω εξάρτηση απ’ το αλκοόλ και έχω όρεξη να πιώ” λέει ο Carmera, που είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Berkley, και συμμετέχει στο project του UCSF. “Μπορούμε να εντοπίσουμε αυτό το αίσθημα και ύστερα να δώσουμε ένα ερέθισμα στον εγκέφαλο για να το κόψουμε”.

Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μια επιδημία ψυχικών ασθενειών μεταξύ των βετεράνων, με αριθμό αυτοκτονιών τριπλάσιο ή τετραπλάσιο απ’ αυτόν του γενικού κοινού. Τα φάρμακα και η λογοθεραπεία έχουν περιορισμένη χρήση, κι αυτός είναι ο λόγος που ο στρατός στρέφεται σε νευρολογικές συσκευές, λέει ο Justin Sanchez, διευθυντής του προγράμματος της Darpa, που ονομάζεται Subnets, Systems-Based Neurotechnology for Emerging Therapies.

“Θέλουμε να κατανοήσουμε τα εγκεφαλικά δίκτυα στις νευροψυχιατρικές ασθένειες, να αναπτύξουμε τεχνολογία για να μετράμε, και ύστερα να στέλνουμε σήματα ακριβείας στον εγκέφαλο” λέει ο Sanchez. “Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό και καινούργιο. Αυτές οι οι συσκευές δεν υπάρχουν ως τώρα”.

Σύμφωνα με τα συμβόλαια, που είναι τα μεγαλύτερα ως σήμερα που υλοποιούν την πρωτοβουλία BRAIN του προεδρου Obama (το πρόγραμμα χαρτογράφησης του εγκεφάλου που ανακοινώθηκε πέρυσι απ’ τον Λευκό Οίκο) το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια θα πάρει 26 εκατομύρια δολάρια και το νοσοκομείο της Μασσαχουσέτης 30. Εταιρείες όπως ο γίγαντας ιατρικών μηχανημάτων Medtronic και η startup Cortera Neurotechnologies, μια spin out απ’ το εργαστήριο ασύρματων επικοινωνιών του Berkley, θα συμβάλουν στην προσπάθεια προσφέροντας τεχνολογία. Η αρχική έρευνα θα γίνει σε ζώα, αλλά η DARPA ελπίζει να φτάσει σε δοκιμές σε ανθρώπους μέσα σε δυο ή τρία χρόνια.

Η έρευνα αυτή πατάει σε μια μικρή αλλά ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά συσκευών που δουλεύουν κατευθύνοντας τα νεύρα, τόσο μέσα όσο και έξω απ’ τον εγκέφαλο. Πάνω από 110.000 ασθενείς με parkinson έχουν εγκατεστημένους μηχανισμούς που ελέγχουν το τρέμουλο του σώματος στέλνοντας ηλεκτρικούς παλμούς στον εγκέφαλο. Πιο πρόσφατα, γιατροί χρησιμοποίησαν αυτούς τους μηχανισμούς για να αντιμετωπίσουν σοβαρές περιπτώσεις ψυχαναγκαστικών διαταραχών. Τον περασμένο Νοέμβρη ο FDA ενέκρινε το NeuroPace, το πρώτο εμφύτευμα που ταυτόχρονα κάνει καταγραφές του εγκεφάλου και τον επηρεάζει. Χρησιμοποιείται για την επιτήρηση επιληπτικών κρίσεων, και τις σταματάει στέλνοντας ηλεκτρικούς παλμούς. Επιπλέον οι γιατροί στις ΗΠΑ συνταγογραφούν συσκευές νευρικών μηχανισμών αξίας περίπου 2,6 δισεκατομυρίων δολαρίων το χρόνο, σύμφωνα με εκτιμήσεις της σχετικής βιομηχανίας.

Οι ερευνητές λένε ότι κάνουν γρήγορες βελτιώσεις στα ηλεκτρονικά, συμπεριλαμβανόμενων των μικρών, εμφυτεύσιμων υπολογιστών. Μ’ αυτό το πρόγραμμα το γενικό νοσοκομείο της Μασσαχουσέτης θα συνεργαστεί με τα εργαστήρια Draper του Καίμπριτζ της Μασσαχουσέτης, για να δημιουργήσουν νέα είδη μηχανισμών. Η ομάδα του πανεπιστήμιου της Καλιφόρνια υποστηρίζεται από ερευνητές ασύρματων μικροηλεκτρονικών του Berkeley, που έχουν ήδη δημιουργήσει διάφορα πρωτότυπα σμικρυμένων εμφυτευμάτων για τον εγκέφαλο. Ο Michel Maharbiz, καθηγητής στο τμήμα ηλεκτρολόγων μηχανικών του Berkley, λέει ότι η πρωτοβουλία Obama για τον εγκέφαλο, και τώρα το χρήμα της DARPA, έχει δημιουργήσει μια “τροφοδοτούμενη τρέλα” γύρω απ’ τη νέα τεχνολογία. “Είναι η μεγάλη στιγμή για να δημιουργήσεις τεχνολογίες για τον εγκέφαλο” λέει.

Η καινούργια ερευνητική κατεύθυνση έχει ονομαστεί από κάποιους “συγκινησιακές διεπαφές εγκεφάλου-υπολογιστή” , που σημαίνει ηλεκτρονικές συσκευές που τροποποιούν τα αισθήματα, ίσως υπό τον έλεγχο των σκέψεων και των επιθυμιών του ασθενούς. “Βασικά προσπαθούμε να φτιάξουμε τη νέα γενιά ψυχιατρικών εγκεφαλικών μηχανισμών” λέει ο Alik Widge, ερευνητής στην ομάδα του γενικού νοσοκομείου.

Ο Darin Dougherty, ψυχίατρος που διευθύνει το τμήμα νευροθεραπειών του γενικού νοσοκομείου της Μασσαχουσέτης, λέει ότι ένα ζητούμενο είναι να διαγράψουν τον φόβο στους βετεράνους που υποφέρουν από μετατραυματική διαταραχή. Ο φόβος παράγεται στην αμυγδαλή - ένα τμήμα του εγκεφάλου που εμπλέκεται στις συναισθηματικές αναμνήσεις. Αλλά μπορεί να καταπνιγεί με σήματα προερχόμενα από μια άλλη εγκεφαλική περιοχή, τον μεσοκοιλιακό προμετωπιαίο φλοιό. “Η ιδέα θα μπορούσε να είναι να αποκωδικοποιηθεί ένα σήμα της αμυγδαλής που να δείχνει υπερδραστηριότητα, κι έπειτα να διαδοθεί αλλού έτσι ώστε να πιέσει τον φόβο” λέει ο Dougherty.

Μια τέτοια έρευνα δεν είναι απαλλαγμένη από δυσοίωνα υπονοούμενα. Στη δεκαετία του 1970 ο νευροεπιστήμονας του Yale Jose Delgado [3Ο Delgado, ισπανικής καταγωγής, μετακόμισε το 1974 στη Μαδρίτη, ύστερα από πρόσκληση του τότε υπουργού υγείας, για να φτιάξει μια καινούργια ιατρική σχολή στο πανεπιστήμιο της πόλης. Δεν ξέρουμε τι έφτιαξε, ξερουμε όμως ότι το 1974 η ισπανική κοινωνία ζούσε κάτω απ’ την μπότα του φασίστα στρατηγού Franco. Ψόφησε την επόμενη χρονιά (1975) αλλά ποτέ δεν έγινε “αποχουντοποίηση” του ισπανικού συστήματος.
Εν τω μεταξύ ο Delgado, όσο ακόμα ήταν στις ηπα κάνοντας τις έρευνές του, είχε εκδόσει το μόνο βιβλίο του, με τον χαρακτηριστικό τίτλο: Φυσικός έλεγχος του μυαλού: προς μια ψυχοπολιτισμένη κοινωνία...] έδειξε ότι μπορούσε να προκαλέσει αισθήματα σε ανθρώπους, όπως χαλάρωση ή άγχος, χρησιμοποιώντας εμφυτεύματα που τα αποκαλούσε “stimoceivers” [σύνθετη λέξη, απ’ το stimulation και το receiver]. Αλλά ο Delgado, που επίσης χρηματοδοτούνταν απ’ τον στρατό, έφυγε απ’ τις ηπα μετά από ακροάσεις στο Κογκρέσσο κατά τις οποίες κατηγορήθηκε ότι δημιουργεί “ολοκληρωτικές” συσκευές ελέγχου της σκέψης. Σύμφωνα με επιστήμονες που χρηματοδοτούνται απ’ την DARPA, η υπηρεσία ανησύχησε για το πως θα γινόταν αντιληπτό το πρόγραμμα Subnets, και προσέλαβε ένα πανελ ειδικών στην ηθική για να το επιβλέπουν.

Οι ψυχιατρικές εμφυτεύσεις θα ελέγχουν στην πράξη το πως δρουν άνθρωποι με ψυχολογικά προβλήματα, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις έμμεσα, αλλάζοντας το πως αισθάνονται. Για παράδειγμα, ένας μηχανισμός που κόβει την επιθυμία για κοκαΐνη θα μπορούσε να αλλάξει την συμπεριφορά του εξαρτημένου. “Ο σκοπός είναι να αλλάξουμε το πως αισθάνονται οι άνθρωποι, και να αλλάξουμε το τι κάνουν. Αυτά είναι αξεδιάλυτα δεμένα μεταξύ τους”λέει ο Dougherty.

O Dougherty υποστηρίζει ότι μια εγκεφαλική εμφύτευση θα πρέπει να γίνεται για ασθενείς που πράγματι είναι ψυχικά άρρωστοι, και δεν μπορούν να βοηθηθούν από φάρμακα ή ψυχοθεραπεία. “Δεν θα είναι ποτέ η πρώτη επιλογή, του είδους α, έχεις αυτή τη διαταραχή, πάμε στο χερουργείο” λέει. “Θα προορίζεται για ανθρώπους που δεν βλέπουν αποτελέσματα με τις άλλες θεραπείες”.

Όπως εύκολα καταλαβαίνει ο καθένας οι “επιτροπές ηθικής” είναι ένας συνδυασμός διαφημιστικών τακτικών και “επιτροπών συσκευασίας”: το πως θα πουλήσει κάθε εμπλεκόμενος σε τέτοιου είδους έρευνες το εγκληματικό έργο του σαν φροντίδα για τον συνάνθρωπο. Υπάρχουν πολλοί διατεθειμένοι να φάνε το δόλωμα μαζί με το αγκίστρι και την πετονιά, εξαιτίας (συνήθως) της διανοητικής και ηθικής οκνηρίας τους· ας μην μιλήσουμε για την πολιτική τέτοια.
Ωστόσο η ανάγνωση του πιο πάνω ύμνου δεν αφήνει περιθώρια στους ηλίθιους. Οι ψυχικά πάσχοντες είναι ταυτόχρονα ένα πρώτο target group “εγκεφαλικών διορθώσεων” αλλά και πεδίο δοκιμών, συν πεδίο συγκρότησης του Παραδείγματος, του Μοντέλου. Ειδικά σε κοινωνίες και εποχές όπου είναι κοινοτοπία η (επίσημη, επιστημονική) παραδοχή ότι ψυχικά πάσχοντες είναι μεγάλο μέρος του πληθυσμού - ωστόσο “δεν θα ασχοληθούμε με τις αιτίες - θα ασχοληθούμε με τις διορθώσεις”.

Το μοντέλο αυτών των διορθώσεων είναι η εντυπωσιακή (πράγματι) και αναβαθμισμένη μορφή των ηλεκτροσόκ: διαβίβαση “ηλεκτρικών παλμών” (που τώρα που μπορεί να ονομάζονται ακόμα και “πληροφορίες”...) σε πολύ συγκεκριμένα σημεία των νευρώνων του εγκεφάλου, έτσι ώστε να παραχθεί ένα πολύ συγκεκριμένο αποτέλεσμα “σήματος” απ’ αυτούς και, στη συνέχεια, η επιθυμητή συμπεριφορά. Το κομμάτι της πληροφορικής καταγραφής, της παρακολούθησης των λανθασμένων εγκεφαλικών λειτουργιών μέσω ηλεκτρικών υπολογιστών, είναι το μισό της διαχείρισης· η εξελιγμένη εκδοχή του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (ή του μεταγενέστερου μαγνητοεγκεφαλογραφήματος). Η “διόρθωση”, η στοχευμένη ηλεκτροφόρτιση των “δυσλειτουργικών” νευρώνων, η ηλεκτρική διόρθωσή τους, είναι το άλλο μισό. Στον πυρήνα του πράγματος, στα βασικά της αναπαράστασης του τι είναι ο εγκέφαλος, οι τεχνο-επιστήμονες παραμένουν πιστοί στα δόγματα και στις πεποιθήσεις των ομοίων τους έναν αιώνα πριν. Έχουν όμως βελτιωθεί σημαντικά τα εργαλεία τους.

Εκείνο για το οποίο η μιλιταριστική DARPA εγκαινίαζε το 2014 έναν καινούργιο κωδικό χρηματοδοτήσεων και η “τεχνο-επιστημονική κοινότητα” ακόνιζε τα όπλα της δεν ήταν ωστόσο απλά η επισκευή των ... διαταραγμένων, έστω κι αν αυτοί παραμένουν πάντα ο ευκολότερος στόχος. Ήταν μάλλον (και παραμένει) το γενικό know how, συμπεριλαμβανομένων οπωσδήποτε των κατάλληλων συσκευών και επεμβάσεων στον εγκέφαλο, για τον εξωτερικό, remote έλεγχο της λειτουργίας του υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Ένας στόχος εξαιρετικά δυσοίωνος, όποια κριτήρια κι αν χρησιμοποιήσει κάποιος· ωστόσο τεχνικά εφικτός ή ρεαλιστικός για το κοντινό μέλλον.
Την δεκαετία του ‘70, στα πρώιμα βήματά της αυτή η εκστρατεία αποικιοποίησης, ήταν εύκολο να αναγνωριστεί σαν αυτό που είναι: τεχνο-ολοκληρωτισμός. Ο Delgado (και η ομάδα του) μπορεί να είχε όλα τα επιστημονικά διαπιστευτήρια, μπορεί επίσης να ήταν πρωτοπόρος. Έπρεπε όμως να απολογηθεί για τον στόχο του να ελέγχει τα συναισθήματα των άλλων, αδιάφορο αν θεωρούνταν υγιείς ή όχι. Προφανώς έπαιζε σημαντικό ρόλο η τότε κινηματική καχυποψία (έως εχθρότητα) προς την αυθεντία των ειδικών· ο τότε ανανεωμένος και εμπλουτισμένος ουμανισμός ενός καλού τμήματος των δυτικών κοινωνιών· η τότε πλούσια αντιεξουσία.
Μισό αιώνα μετά αυτή η αυθεντία είχε / έχει αποκατασταθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε οι σχεδιασμοί και οι στόχοι να μην κρύβονται. Ο ουμανισμός είναι εντελώς κομφορμιστικός ή/και έχει αντικατασταθεί απ’ το ενδιαφέρον για τα ζώα συντροφιάς. Όσο για την αντιεξουσία; Έχει γίνει τόσο ρηχή και προσχηματική ώστε είναι πιθανότερο να την συναντήσει κανείς σαν συνήγορο οποιουδήποτε τεχνοκρατικού πειράματος.

Neuralink

O Elon Musk έχει γίνει ευρύτερα διάσημος για την φίρμα ηλεκτρικών αυτοκινήτων που προωθεί· ακόμα και για την πρόσφατη εξαγορά της εταιρείας twitter. H επιχειρηματική εμπλοκή του (για την ακρίβεια: η επιχειρηματική εμπλοκή εκείνων που τον χρηματοδοτούν, απ’ τους τοξικούς των εμιράτων ως τον συνιδρυτή της πλατφόρμας paypal...) σε εφαρμογές νευροτεχνολογιών είναι (σχετικά) λιγότερο γνωστή - ιδιαίτερα χαρακτηριστική ωστόσο.

H neuralink corporation (μια νευροτεχνολογική επιχείρηση στην οποία ο Musk είναι ο ένας απ’ τους δύο αρχικούς μετόχους που έχουν απομείνει) ιδρυθηκε το 2016. Η “πρωτοβουλία Brain” (Brain Initiative) που είχε ανακοινώσει ο Obama 3 χρόνια νωρίτερα (τον Απρίλη του 2013), οι κρατικές ομοσπονδιακές χρηματοδοτήσεις από διάφορες μεριές, οι άμεσες και έμμεσες χρηματοδοτήσεις της darpa, είχαν ανοίξει ήδη την όρεξη και τον δρόμο επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων, πανεπιστημίων και λοιπών ενδιαφερόμενων. Συνεπώς η neuralink αρχικά δεν ήταν παρά μια έφοδος στον ανθρώπινο εγκέφαλο ανάμεσα σε αρκετές άλλες. Είχε όμως περισσότερο χρήμα (από πίσω της) και καλύτερη promotion (τον Musk).

Ένα χρόνο μετά την δημιουργία της και την πρόληψη ειδικών, τον Απρίλη του 2017 η εταιρεία (δηλαδή ο Musk) ανακοίνωσε ότι η ηλεκτρική θεραπεία σοβαρών “ασθενειών του εγκεφάλου” είναι μεν ο αρχικός στόχος, αλλά μόνο σαν πέρασμα προς τον τελικό, που δεν ήταν άλλος απ’ την ανθρώπινη επαύξηση, ή αλλιώς μετα-ανθρωπισμό. Κατά τον Musk αυτό θα επιτευχθεί με έναν ψηφιακό μανδύα πάνω και γύρω απ’ τον εγκέφαλο, που θα τοποθετείται όχι υποχρεωτικά με χειρουργική επέμβαση, έτσι ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματική “συμβίωση του ανθρώπου με την τεχνητή νοημοσύνη”.
Το πρώτο βήμα σ’ αυτήν την εκστρατεία αποικιοποίησης του ανθρώπινου εγκέφαλου δεν θα μπορούσε να είναι άλλο απ’ την εκλέπτυνση και τον πολλαπλασιασμό των ηλεκτροδίων που “συλλαμβάνουν” την ηλεκτρική λειτουργία των νευρώνων· η όσο το δυνατόν καλύτερη και “λεπτότερη” αναβάθμιση των παλιών μεθόδων. Ενώ η κατασκευή λεπτότατων ηλεκτροδίων και κυκλωμάτων ελάχιστου μεγέθους που να εκπέμπουν ασύρματα ήταν μια μέτριου μεγέθους πρόκληση για τους τεχνικούς της μικροηλεκτρονικής, σαφώς μεγαλύτερη ήταν η επιλογή του τρόπου τοποθέτησης αυτού του μηχανισμού σε επαφή με τους νευρώνες. Εδώ χρειάστηκε να κατασκευαστεί ένα χειρουργικό ρομπότ υψηλής ακρίβειας αφού για τέτοια λεπτοδουλειά δεν θα μπορούσε κανείς να εμπιστευτεί τα χέρια ανθρώπων χειρούργων.

Εν τέλει το 2020 ο Musk επέδειξε θριαμβευτικά την πρώτη πειραματική δοκιμή του μηχανισμού που είχε εν τω μεταξύ κατασκευαστεί, εμφυτευμένου σε κεφάλια γουρουνιών. Τι πετύχαινε ο μηχανισμός (μεγέθους νομίσματος); Την καταγραφή ηλεκτρικών σημάτων που σχετίζονταν με την κίνηση του ζώου· ας πούμε με τις “εγκεφαλικές εντολές” για κίνηση. Η πιο εντυπωσιακή επίδειξη έγινε μερικούς μήνες, τον Απρίλη του 2021, όταν ένας πίθηκος macaque, με δύο εγκεφαλικά εμφυτεύματα, εμφανίστηκε να παίζει το παλιό video game pong ... με την σκέψη του: τα εμφυτευμένα ηλεκτρόδια “συλλάμβαναν” τα ηλεκτρικά φορτία που μέσα απ’ τους νευρώνες του πιθήκου αντιστοιχούσαν στις εντολές που θα έδινε στους μυς των χεριών του (αν επρόκειτο να τα χρησιμοποιήσει...) για να παίξει το παιχνίδι, τα μετέδιδαν ασύρματα σ’ έναν δέκτη, που στη συνέχεια τα μετέφερε στον υπολογιστή [4Πριν μάθει να κουνάει τις ρακέτες του pong “με το μυαλό του” ο συγκεκριμένος πίθηκος θα πρέπει να είχε γίνει άσσος του παιχνιδιού - με τα χέρια του. Πρώτον γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο θα συλλαμβάνονταν τα “σωστά εγκεφαλικά σήματα” απ’ τους ερευνητές ώστε να τα προσαρμόσουν κατάλληλα τον δέκτη και την επεξεργασία τους, και δεύτερον για να μάθει σε δεύτερο χρόνο το ίδιο το ζώο να είναι συγκεντρωμένο στη σκέψη του χωρίς να χρησιμοποιεί τα χέρια του. Δυσκολευόμαστε να φανταστούμε πως έγινε και πόσο κράτησε μια τέτοια εκπαίδευση, αλλά καλόπιστα ας δεχτούμε ότι έγινε.
Εκείνο που δεν είπε όμως ο Musk ήταν ότι στη διάρκεια των πειραμάτων, από το 2017 ως το 2021, χρησιμοποιήθηκαν 23 πίθηκοι macaque, απ’ τους οποίους πέθαναν οι 15. Εξαιτίας των πειραμάτων. Η επίσημη εξήγηση που δόθηκε απ’ την neuralink όταν διέρρευσε αυτό το θανατικό ήταν ότι οι πίθηκοι πέθαναν εξαιτίας υποκείμενων νοσημάτων· πράγμα που προφανώς το αντέγραψαν απ’ τις ανάλογες εξηγήσεις για τις δολοφονίες ανθρώπων με τις mRNA πλατφόρμες γενετικής μηχανικής...
Αν (πάντως...) συνυπολογιστεί η φονικότητα αυτών των δοκιμών και των μολύνσεων που μπορούν να προκληθούν εξαιτίας τέτοιων εμφυτεύσεων, τότε η ανθρώπινη (εγκεφαλική) επαύξηση με ηλεκτρόδια σε επαφή με τους νευρώνες θα πρέπει να κηρυχτεί επίσημα και κατηγορηματικά απαγορεύμενη. Απ’ την άλλη, φυσικά, υπάρχει το δίκαιο της τεχνο-επιστημονικής προόδου, αδιάφορο αν στο δρόμο της σπέρνει πτώματα.].
Στο μεγαλύτερο μέρος της αυτή η τεχνολογία ήταν γνωστή και σε πειραματική χρήση απ’ τις αρχές της δεκαετίας του 2000, 20 χρόνια πριν την επίδειξη της neuralink. Η πρόοδος που είχαν κάνει οι τεχνικοί της εταιρείας ήταν στο ότι τα ηλεκτρόδια λειτουργούσαν ασύρματα (και όχι με καλώδια, όπως πριν) και, επίσης, ο μεγαλύτερος αριθμός τους: 3000 αντί για τα 200 έως 300 που ήταν οι συνηθισμένες κατασκευές ως τότε. Ο μεγάλος αριθμός ηλεκτροδίων συμβάλει ασφαλώς στην μεγαλύτερη “πυκνότητα σήματος”, άρα στην μεγαλύτερη ακρίβεια αποικιοποίησης των νευρικών κυττάρων. Το χειρουργικό ρομπότ, ειδικά φτιαγμένο για τέτοιου είδους εμφυτεύσεις, ήταν επίσης πρόοδος.
Η neuralink έχει ζητήσει απ’ τις αρχές του 2022 άδεια απ’ τον αμερικανικό fda για να προχωρήσει σε πειράματα με ανθρώπους. Απόφαση δεν γνωρίζουμε ως την στιγμή που κλείνει η ύλη αυτού του τεύχους. Αναζητεί επίσης (η εταιρεία) έναν διευθυντή για αυτήν την “κλινική δοκιμή”, ενημερώνοντας ότι θα συνεργαστεί με μερικούς απ’ τους πιο καινοτόμους γιατρούς και με κορυφαίους μηχανικούς.

Θα παρατηρούσε κάποιος ότι για 15 χρόνια αποκαλυψιακών ανακοινώσεων και τιτιβισμάτων το αποτέλεσμα ήταν μάλλον μέτριο [5Η ανταγωνίστρια νευροτεχνολογική Stenrode ακολουθεί άλλη μέθοδο με τον ίδιο στόχο, και έχει πάρει ήδη το o.k. του fda για πειράματα σε ανθρώπους. Ένα απ’ τα μειονεκτήματα του “synchron” είναι ωστόσο ότι μπαίνει στον εγκέφαλο μέσω αιμοφόρων αγγείων με όριο πάχους (προς τα κάτω), συνεπώς δεν μπορεί να πάει παντού. Ένα δεύτερο μειονέκτημα είναι ότι δεν χρειάζεται εμφύτευση μέσω χειρουργικής επέμβασης στο κρανίο, το “καλώδιο” του synchron καταλήγει σ’ ένα εμφύτευμα στο στήθος, το οποίο είναι ο πομπός-των-πληροφοριών που λαμβάνει αυτός ο μηχανισμός.] - και, απ’ την άλλη, επικίνδυνο, χωρίς να συνυπολογιστεί η ηλεκτρονική χειραγώγηση του εγκεφάλου, την οποία πολλοί και διάφοροι εύχονται και δεν θεωρούν με καμμία έννοια απειλή... Και, πράγματι, ο Musk άρχισε να χαμηλώνει τις προσδοκίες της neurolink, τουλάχιστον προς το παρόν. Είναι όμως αυτή η καθυστέρηση παρηγορητική;

Όχι. Πρώτον επειδή σ’ αυτήν την εκστρατεία μηχανικής αποικιοποίησης του ανθρώπινου εγκεφάλου και του κάθε τι που προέρχεται ή καταλήγει σ’ αυτόν έχει πέσει πολύ χρήμα, και θα συνεχίσει να πέφτει ακόμα περισσότερο, ακόμα κι αν τα επιτεύγματα είναι για αρκετό διάστημα “μικρά βήματα”. Δεύτερον, επειδή ακόμα και “μικρά βήματα” μπορούν να συγκλίνουν σε κάτι σαν κβαντικό άλμα στις σχετικές έρευνες / εφαρμογές, σε μια απότομη επιτάχυνση.
Το σημαντικότερο ωστόσο είναι η σημασία που έχει η μηχανική αποικιοποίηση του (ανθρώπινου) εγκεφάλου για την καπιταλιστική πολιτική οικονομία στην ιστορική φάση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Όπως κι αν αποκαλείται η άμεση και αμφίδρομη πρόσδεση του ανθρώπινου νευρικού συστήματος, των αισθήσεων, του ανθρώπινου εγκεφάλου με τις ψηφιακές μηχανές (“επαύξηση”, “μετα-ανθρωπισμός”, “human plus”...) δεν είναι παρά το πιο πρόσφατο “κατόρθωμα” της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης της εργασίας (της διανοητικής εν προκειμένω) και της ζωής, στην οποία ο ρόλος της μηχανοποίησης είχε περιγραφτεί πολύ καλά απ’ τον Μαρξ, στα Grundrisse [6Grundrisse, Der Kritik Der Politischen Okonomie - Βασικές γραμμές της κριτικής της πολιτικής οικονομίας - 1857/1858.], και ειδικά στις σελίδες που έχουν ονομαστεί Απόσπασμα για τις μηχανές.

Αυτή η σημασία είναι στρατηγική! Και παρότι (κοινωνικές) ενστάσεις ή αντιδράσεις απέναντι σ’ αυτήν την μηχανική αποικιοποίηση θα μπορούσαν να προκύψουν από διάφορες αφετηρίες, μόνο η αντικαπιταλιστική κατεύθυνση μπορεί να φωτίσει την και να κτυπήσει στην ρίζα του κακού.

Ο Μαρξ έγραψε έχοντας μπροστά του το πρώτο κύμα μηχανοποίησης της χειρωνακτικής εργασίας, και τις κινούμενες με ατμό μηχανές· την 1η βιομηχανική επανάσταση δηλαδή. Σημείωνε λοιπόν μεταξύ άλλων:

... [Η μηχανή] δεν είναι όπως το εργαλείο, που ο εργάτης το εμψυχώνει σαν όργανο με την δική του επιδεξιότητα και δραστηριότητα, και που άρα ο χειρισμός του εξαρτιέται απ’ τη δεξιοτεχνία του εργάτη. Αντίθετα η μηχανή, που αντί για τον εργάτη κατέχει αυτή επιδεξιότητα και δύναμη, είναι αυτή η ίδια ο δεξιοτέχνης, που έχει δική του ψυχή, τους μηχανικούς νόμους που επιδρούν μέσα στη μηχανή... Η παραγωγική διαδικασία έπαψε να είναι εργασιακή διαδικασία με την έννοια πως η εργασία επικρατεί πάνω της σαν κυριαρχική της ενότητα. Αντίθετα, εμφανίζεται μόνο σαν συνειδητό όργανο, σαν ξεχωριστοί ζωντανοί εργάτες διασκορπισμένοι σε διάφορα σημεία του μηχανικού συστήματος· υποταγμένοι στη συνολική διαδικασία των ίδιων των μηχανημάτων· και οι ίδιοι ένα απλό μέρος του συστήματος...
... Στα μηχανήματα, η γνώση εμφανίζεται σαν ξένη, εξωτερική προς τον εργάτη· και η ζωντανή εργασία εμφανίζεται υποταγμένη στην αντικειμενοποιημένη [στις μηχανές], που διαθέτει αυτοτελή δράση. Ο εργάτης εμφανίζεται σαν περιττός, στο μέτρο που η δράση του δεν καθορίζεται απ’ τις ανάγκες του κεφάλαιου.

Εύκολα μπορεί όποιος θέλει να καταλάβει πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος που διασυνδέεται με το cloud, με τους “σκληρούς δίσκους” κάποιου ιδιοκτήτη και με την “τεχνητή νοημοσύνη” των μηχανών (του ίδιου ιδιοκτήτη) είναι, ακριβώς, το ζωντανό εξάρτημα του μεγα-μηχανισμού, υποταγμένο στη συνολική διαδικασία που κινούν τα συμφέροντα του ιδιοκτήτη, ένα απλό μέρος του συστήματος.
Υπάρχει ωστόσο μια ιδιοποιός διαφορά ανάμεσα στις μηχανές που είχε μπροστά του ο Μαρξ και σ’ αυτές που έχουμε μπροστά μας σήμερα: η συνείδηση. Τώρα η συνείδηση δεν είναι ένας εξωτερικός απ’ την μηχανή παράγοντας, αλλά γίνεται τμήμα της. Κατά την γνώμη μας η μηχανική αποικιοποίηση του εγκεφάλου είναι μηχανοποίηση (και εν τέλει υποδούλωση) της συνείδησης. Αν και οι μέχρι τώρα επιδείξεις των νευροτεχνολόγων δείχνουν (σκόπιμα) την μονόδρομη “ροή πληροφοριών” απ’ τους νευρώνες στις μηχανές αναπαριστώντας έτσι την ψευδή υπεροχή του συνειδητού οργάνου του μεγα-μηχανισμού (της ανθρώπινης σκέψης, αίσθησης...), οι πραγματικές δυνατότητες (και η πραγματική αξία) του πλήρους interface είναι όταν αυτή η ροή είναι αμφίδρομη. Όταν, δηλαδή, οι νευρώνες, ο εγκέφαλος, δέχεται “πληροφορίες” ή ακόμα καλύτερα οδηγίες / διαταγές απ’ τις μηχανές· και ανταποκρίνονται σ’ αυτές.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η στόχευση υπέρ αυτής της “πληρότητας” δεν αποκρύβεται απ’ τους νευροτεχνολόγους. Αντίθετα διαφημίζεται σαν θεραπευτική: τα παραδείγματα για το πως μπορούν να ελεγθούν ή και να κοπούν οι εξαρτήσεις (εντός ή εκτός εισαγωγικών) είναι κάτι παραπάνω από δηλωτικά! Αρκεί να φτάσει το κατάλληλο σήμα στον κατάλληλο νευρώνα ώστε να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη συμπεριφορά λένε με καμάρι, συμπληρώνοντας με ένα κλείσιμο του ματιού, μην ανησυχείτε όμως, αυτό θα το κάνουμε μόνο στους ψυχικά πάσχοντες, για να τους “ευθυγραμμίσουμε”...
Το επαναλαμβάνουμε: δεν πρόκειται μόνο για τεχνολογίες ψηφιακής αναβάθμισης των ηλεκτροεγκεφαλογραφημάτων. Αλλά (κυρίως) για αξιοσημείωτη ψηφιακή αναβάθμιση των ηλεκτροσόκ: αντί για την χοντροκομμένη παροχή μιας ηλεκτρικής τάσης στον εγκέφαλο ώστε να “ανασυνταχτεί” (;) λίγο πολύ στα τυφλά η λειτουργία του, η λεπτοδουλεμένη και καλά στοχευμένη εκπομπή ηλεκτρικών φορτήσεων, με σκοπό τον λεπτομερειακό, μικρομοριακό, κυτταρικό έλεγχο της σκέψης.

Αν αυτά φαίνονται μακρινά, ο πιο πειστικός και διαθέσιμος δείκτης των “προοπτικών” των νευροτεχνολογιών ξεδιπλώνεται στο site της αμερικανικής DARPA - και καλό θα ήταν να μην υποτιμάει κανείς τέτοιες εκθέσεις, ακόμα κι αν δεν καταλήξουν σύντομα σε εφαρμογές όλες οι (χρηματοδοτούμενες απ’ τον στρατό) έρευνες. Όμως ακόμακαι οι αποτυχίες συνιστούν “μικρά βήματα”...
Παραθέτουμε ενδεικτικά αποσπάσματα: [7DARPA and the Brain Initiative. Διαθέσιμο στη διεύθυνση https://www.darpa.mil/program/our-research/darpa-and-the-brain-initiative]

Σχεδιασμός συστήματος νευρωνικής μηχανικής / NESD (Γεφύρωση του βιοηλεκτρικού χάσματος) [8Η δημοσίευση στις 19 Γενάρη του 2016...]
Ένα νέο πρόγραμμα της DARPA στοχεύει να αναπτύξει μια εμφυτεύσιμη νευρωνική διεπαφή ικανή να παρέχει πρωτοφανή ανάλυση σήματος και εύρος ζώνης μεταφοράς δεδομένων μεταξύ του ανθρώπινου εγκεφάλου και του ψηφιακού κόσμου. Η διεπαφή θα χρησιμεύει ως μεταφραστής, κάνοντας την μετατροπή ανάμεσα στην ηλεκτροχημική γλώσσα που χρησιμοποιούν οι νευρώνες στον εγκέφαλο και στα 0/1 που αποτελούν την γλώσσα της τεχνολογίας πληροφοριών. Ο στόχος είναι να επιτευχθεί αυτός ο σύνδεσμος επικοινωνίας με μια βιοσυμβατή συσκευή όχι μεγαλύτερη από ένα κυβικό εκατοστό.
... “Τα σημερινά καλύτερα συστήματα διεπαφής εγκεφάλου - υπολογιστή είναι σαν δύο υπερυπολογιστές να προσπαθούν να μιλήσουν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας ένα παλιό modem 300 baud”, δήλωσε ο Pfillip Alvelda, διευθυντής του προγράμματος NESD. “Φανταστείτε τι θα γίνει δυνατό όταν αναβαθμίσουμε τα εργαλεία μας για να ανοίξουμε πραγματικά το κανάλι μεταξύ του ανθρώπινου εγκεφάλου και των σύγχρονων ηλεκτρονικών”...

Μη χειρουργική νευροτεχνολογία επόμενης γενιάς (Ν3)
Το πρόγραμμα Ν3 στοχεύει να αναπτύξει ένας ασφαλές, φορητό σύστημα νευρικής διεπαφής ικανό να διαβάζει και να γράφει σε πολλά σημεία του εγκεφάλου ταυτόχρονα. Ενώ η πιο προηγμένη νευροτεχνολογία απαιτεί χειρουργική εμφύτευση ηλεκτροδίων, το Ν3 επιδιώκει τεχνολογία υψηλής ανάλυσης, που λειτουργεί χωρίς την απαίτηση για χειρουργική επέμβαση, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από υγιή άτομα...

Επαναφορά ενεργής μνήμης (RAM)
Το πρόγραμμα RAM στοχεύει στην ανάπτυξη και δοκιμή μιας ασύρματης, πλήρως εμφυτεύσιμης συσκευής νευρικής διεπαφής για ανθρώπινη χρήση. Η συσκευή θα διευκόλυνε τον σχηματισμό νέων αναμνήσεων και την ανάκτηση υπαρχουσών...

Επαναφορά ενεργής μνήμης (Επανάληψη RAM)
Το πρόγραμμα RAM Replay θα διερευνήσει τον ρόλο της νευρικής “επανάληψης” στο σχηματισμό και την ανάκληση της μνήμης, με στόχο να βοηθήσει τα άτομα να θυμούνται καλύτερα συγκεκριμένα περιστατικά και δεξιότητες που έχουν μάθει. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ανάπτυξη νέων και αυστηρών υπολογιστικών μεθόδων για να βοηθηθούν οι ερευνητές να προσδιορίσουν όχι μόνο ποια στοιχεία του εγκεφάλου έχουν σημασία για τον σχηματισμό και την ανάκληση μιας μνήμης, αλλά και το πόση σημασία έχουν...

Εκπαίδευση στοχευμένης νευροπλαστικότητας (ΤΝΤ)
Το πρόγραμμα ΤΝΤ επιδιώκει να προωθήσει τον ρυθμό και την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης γνωστικών δεξιοτήτων μέσω της ακριβούς ενεργοποίησης των περιφερικών νεύρων που μπορούν με τη σειρά τους να προωθήσουν και να ενισχύσουν τις νευρωνικές συνδέσεις στον εγκέφαλο. Η ΤΝΤ θα επιδιώξει την ανάπτυξη μιας τεχνολογικής πλατφόρμας για τη βελτίωση της εκμάθησης ενός ευρέος φάσματος γνωστικών δεξιοτήτων, με στόχο τη μείωση του κόστους και της διάρκειας του εκτεταμένου προγράμματος εκπαίδευσης του υπουργείου άμυνας, βελτιώνοντας παράλληλα τα αποτελέσματα....

“Διάβασμα” και “γράψιμο” στον ανθρώπινο εγκέφαλο... “Σβήσιμο”, “γράψιμο”, “ενίσχυση” της ανθρώπινης μνήμης: αυτή είναι η τωρινή επιδιωκόμενη εξέλιξη· νευρο-ψηφιακή λοβοτομή για να την ονομάσουμε με ιστορικό τρόπο... Δεν είναι καθόλου μακρυά - αν έτσι νομίζετε...

Και για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα: θα υπάρξουν αρκετοί τσάτσοι που θα υποδεχτούν με χειροκρότημα (και) αυτήν την “επιστημονική πρόοδο”.

Ziggy Stardust

Σημειώσεις

1 - Προσβάσιμο στη διεύθυνση https://doi.org/10.3389/fnins.2019.00112
[ επιστροφή]

2 - Μιας και οι κυρίαρχες απόψεις περί “ψυχικών παθήσεων” είναι αυθαίρετες (ακόμα και ως προς τα αίτιά τους...) ήταν / είναι αναμενόμενο πως και οι “θεραπευτικές πρακτικές” χρησιμοποιήθηκαν κατά βούληση όσων είχαν την εξουσία. Τα ηλεκτροσόκ χρησιμοποιήθηκαν και εναντίον “αντιφρονούντων” (αφού δεν θα μπορούσαν να είναι κάτι άλλο από ψυχικά διαταραγμένοι). Για μια ιστορική περίοδο, στη δεκαετία του 1980 και λίγο μετά, θεωρήθηκαν βασανιστήριο απ’ το κίνημα της αντιψυχιατρικής, κι αυτό επηρεάσε σε κάποιο βαθμό τμήματα των δυτικών κοινωνιών και των αντιλήψεών τους. Ωστόσο δεν καταργήθηκαν: χρησιμοποιούνται πάντα, ενισχυμένα από έρευνες που τα βρίσκουν αβλαβή και αποτελεσματικά.
Μπορούμε να το διατυπώσουμε ως εξής: η βίαιη και οδυνηρή πρόκληση τεχνητής επιληπτικής κρίσης είναι θεραπευτική (!!)....
[ επιστροφή]

3 - Ο Delgado, ισπανικής καταγωγής, μετακόμισε το 1974 στη Μαδρίτη, ύστερα από πρόσκληση του τότε υπουργού υγείας, για να φτιάξει μια καινούργια ιατρική σχολή στο πανεπιστήμιο της πόλης. Δεν ξέρουμε τι έφτιαξε, ξερουμε όμως ότι το 1974 η ισπανική κοινωνία ζούσε κάτω απ’ την μπότα του φασίστα στρατηγού Franco. Ψόφησε την επόμενη χρονιά (1975) αλλά ποτέ δεν έγινε “αποχουντοποίηση” του ισπανικού συστήματος.
Εν τω μεταξύ ο Delgado, όσο ακόμα ήταν στις ηπα κάνοντας τις έρευνές του, είχε εκδόσει το μόνο βιβλίο του, με τον χαρακτηριστικό τίτλο: Φυσικός έλεγχος του μυαλού: προς μια ψυχοπολιτισμένη κοινωνία...
[ επιστροφή]

4 - Πριν μάθει να κουνάει τις ρακέτες του pong “με το μυαλό του” ο συγκεκριμένος πίθηκος θα πρέπει να είχε γίνει άσσος του παιχνιδιού - με τα χέρια του. Πρώτον γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο θα συλλαμβάνονταν τα “σωστά εγκεφαλικά σήματα” απ’ τους ερευνητές ώστε να τα προσαρμόσουν κατάλληλα τον δέκτη και την επεξεργασία τους, και δεύτερον για να μάθει σε δεύτερο χρόνο το ίδιο το ζώο να είναι συγκεντρωμένο στη σκέψη του χωρίς να χρησιμοποιεί τα χέρια του. Δυσκολευόμαστε να φανταστούμε πως έγινε και πόσο κράτησε μια τέτοια εκπαίδευση, αλλά καλόπιστα ας δεχτούμε ότι έγινε.
Εκείνο που δεν είπε όμως ο Musk ήταν ότι στη διάρκεια των πειραμάτων, από το 2017 ως το 2021, χρησιμοποιήθηκαν 23 πίθηκοι macaque, απ’ τους οποίους πέθαναν οι 15. Εξαιτίας των πειραμάτων. Η επίσημη εξήγηση που δόθηκε απ’ την neuralink όταν διέρρευσε αυτό το θανατικό ήταν ότι οι πίθηκοι πέθαναν εξαιτίας υποκείμενων νοσημάτων· πράγμα που προφανώς το αντέγραψαν απ’ τις ανάλογες εξηγήσεις για τις δολοφονίες ανθρώπων με τις mRNA πλατφόρμες γενετικής μηχανικής...
Αν (πάντως...) συνυπολογιστεί η φονικότητα αυτών των δοκιμών και των μολύνσεων που μπορούν να προκληθούν εξαιτίας τέτοιων εμφυτεύσεων, τότε η ανθρώπινη (εγκεφαλική) επαύξηση με ηλεκτρόδια σε επαφή με τους νευρώνες θα πρέπει να κηρυχτεί επίσημα και κατηγορηματικά απαγορεύμενη. Απ’ την άλλη, φυσικά, υπάρχει το δίκαιο της τεχνο-επιστημονικής προόδου, αδιάφορο αν στο δρόμο της σπέρνει πτώματα.
[ επιστροφή]

5 - Η ανταγωνίστρια νευροτεχνολογική Stenrode ακολουθεί άλλη μέθοδο με τον ίδιο στόχο, και έχει πάρει ήδη το o.k. του fda για πειράματα σε ανθρώπους. Ένα απ’ τα μειονεκτήματα του “synchron” είναι ωστόσο ότι μπαίνει στον εγκέφαλο μέσω αιμοφόρων αγγείων με όριο πάχους (προς τα κάτω), συνεπώς δεν μπορεί να πάει παντού. Ένα δεύτερο μειονέκτημα είναι ότι δεν χρειάζεται εμφύτευση μέσω χειρουργικής επέμβασης στο κρανίο, το “καλώδιο” του synchron καταλήγει σ’ ένα εμφύτευμα στο στήθος, το οποίο είναι ο πομπός-των-πληροφοριών που λαμβάνει αυτός ο μηχανισμός.
[ επιστροφή]

6 - Grundrisse, Der Kritik Der Politischen Okonomie - Βασικές γραμμές της κριτικής της πολιτικής οικονομίας - 1857/1858.
[ επιστροφή]

7 - DARPA and the Brain Initiative. Διαθέσιμο στη διεύθυνση https://www.darpa.mil/program/our-research/darpa-and-the-brain-initiative
[ επιστροφή]

8 - Η δημοσίευση στις 19 Γενάρη του 2016...
[ επιστροφή]