#09 - 06/2017

bytes & genes

Βελτιώσου, αλλιώς χάσου! Δεν θέλετε να βελτιώσετε την μνήμη σας (είτε οι νευροεπιστήμονες βρουν το πως δουλεύει, είτε όχι); Δεν θέλετε να βελτιώσετε την “επεξεργασία δεδομένων” της σκέψης σας; Ούτε την ταχύτητα με την οποία αποφασίζετε; Αν όχι προσέξτε: η άρνησή σας θα σας οδηγήσει στον χαμό.
Η “ψηφιακή” επέκταση / επαύξηση των ανθρώπινων δυνατοτήτων, και μάλιστα όχι μόνο ή όχι τόσο των σωματικών αλλά κυρίως των διανοητικών, είναι το άγιο δισκοπότηρο των κυβερνητικών τεχνοεπιστημονικών ερευνών και εμπορικών εφαρμογών που είναι καθ’ οδόν. (Περισσότερα τον επόμενο Οκτώβρη, στο φεστιβάλ του game over). Υποθέτει κανείς ότι τα κηρύγματα υπέρ αυτής της εξέλιξης είναι “θετικά”: ένας ύμνος στις καινούργιες δυνατότητες που θα αποκτήσει το είδος μας...
Δεν είναι τα μοναδικά. Ο Elon Musk μπορεί να μην είναι τόσο γνωστός στα μέρη μας σαν όνομα, είναι όμως σαν “πρωτοπόρος εφαρμοστής”: είναι ιδιοκτήτης της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Tesla, που θεωρείται η αιχμή της παραγωγής ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Είναι, επίσης, ιδιοκτήτης της SpaceX, μιας εταιρείας που χρηματοδοτεί την κατασκευή των ιπτάμενων μέσων (και όχι μόνο) που θα οδηγήσουν το είδος μας στον Άρη.
Τώρα επεκτείνεται σ’ έναν άλλο τομέα, μέσω μιας καινούργιας εταιρείας του, της Neuralink. Σκοπός της η κατασκευή εγκεφαλικών εμφυτευμάτων που θα μετατρέψουν τους φορητούς υπολογιστές σε “φυσική” προέκταση του ανθρώπινου κεφαλιού.
Γιατί τέτοιο ενδιαφέρον; Ο Musk έχει ένα διαφορετικό επιχείρημα για την αναγκαιότητα του πράγματος. “Η τεχνητή νοημοσύνη των μηχανών” λέει “προχωράει τόσο γρήγορα, ώστε αν ΔΕΝ τις διασυνδέσουμε με την δική μας θα ξεφύγουν και θα μας υπερφαλαγγίσουν σαν είδος”! Είναι θέμα επιβίωσης του είδους (λέει). Μόνο αν διασυνδεθούμε απόλυτα με τις μηχανές θα κρατάμε το ίδιο επίπεδο ευφυίας μ’ αυτές...
Αυτό ακούγεται σαν απειλή! Είναι, άραγε, μια “έξυπνη σκέψη”; Εξαρτάται. Ο Musk είναι ήδη διασυνδεμένος με τις νέες τεχνολογίες - οικονομικά και εμπορικά βέβαια. Είναι ένας δεσμός που τον κάνει, πράγματι, “εξυπνότερο”... (Για την τσέπη του..).

Οι γενιές που μεγαλώσαμε στον 20ο αιώνα εκπαιδευτήκαμε να χρησιμοποιούμε συγκεκριμένες συμβολικές παραστάσεις στην κωδικοποίηση του κόσμου. Ανάμεσα σε αυτές, οι εικόνες της «κατασκευής» και του «χτισίματος» είχαν μια γενικευμένη συμβολικότητα. Σχεδόν τα πάντα μπορούσαν να αναπαρασταθούν με την χρήση αυτών των εικόνων: οι σχέσεις «χτίζονται», η συναίνεση «κατασκευάζεται», οι αυτοκρατορίες «χτίζονται», η προσωπικότητα «χτίζεται», οι προϋποθέσεις «κατασκευάζονται», κλπ, κλπ… Είναι μια εικονογραφία βγαλμένη από την κυριαρχία της βιομηχανίας, της πολεοδομίας και της κλασσικής μηχανολογίας. Φαίνεται όμως πως οι γενιές του 21ου αιώνα θα πρέπει να συνηθίσουν σε άλλες κωδικοποιήσεις: η ζωή δεν θα «χτίζεται», αλλά πλέον θα «εκτυπώνεται».

Οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά η ανάπτυξή τους και οι εφαρμογές τους ξεπερνούν πια το στάδιο της κατασκευής απλών γεωμετρικών σχημάτων. Οι 3D-printers εκτυπώνουν οχήματα, γέφυρες, σπίτια, εξαρτήματα για πιο εξελιγμένους 3D-printers, τρόφιμα (μην ταράζεστε, ισχύει) και τώρα πια μπορείτε να προμηθευτείτε έναν σχετικά φτηνό μηχάνημα για να εκτυπώνετε ζωντανούς ιστούς.
Δεν είναι καινοτομία! Για παράδειγμα ο 3D-Bioplotter (πάνω, αξίας 180.000 ευρώ, πάμφθηνος για τα δεδομένα της έρευνας) χρησιμοποιείται εκτεταμένα από ερευνητικά εργαστήρια για πιο προχωρημένες εκτυπώσεις. Το τελευταίο επίτευγμα του ήταν η εκτύπωση μιας ποντικίσιας ωοθήκης στην οποία φυτεύτηκε ένα ωάριο, μεταμοσχεύτηκε σε ποντικό κι εν τέλει γεννήθηκαν υγιέστατα ποντικάκια (κάτι που όντως έλειπε απ’ τον κόσμο: ποντικάκια με πιστοποιητικό υγείας...). Η εταιρεία BioBots απ’ την μεριά της έχει επενδύσει στο να κάνει την εκτύπωση ανθρώπινων ιστών κι οργάνων ρουτίνα. Ο εκτυπωτής BioBot-1 του 2015 (κάτω) στοιχίζει μόλις 9.000 ευρώ κι έχει μια μεγάλη γκάμα στις εκτυπώσεις ιστών, που ξεκινούν από το δέρμα και φτάνουν μέχρι τις βαλβίδες της καρδιάς. Με τον BioBot-2 των 30.000 ευρώ που θα κυκλοφορήσει στο τέλος του χρόνου, η εταιρεία επιχειρεί να κάνει ακόμη πιο user-friendly την εκτύπωση κομματιών του σώματος. Οι χρήστες θα ανεβάζουν στο cloud της εταιρείας τις παραμέτρους της εκτύπωσης, ένα ειδικό λογισμικό θα μεταφράζει τα στοιχεία σε πρωτόκολλο για τον εκτυπωτή και μετά την εκτύπωση ειδικοί μετρητές κι ανιχνευτές θα «τρέχουν» μια σειρά αναλύσεων προκειμένου να ελεγχθεί η συμβατότητα και υγεία του εκτυπωμένου ιστού. Επιπλέον, η BioBots έχει ρίξει στην αγορά έτοιμα κιτ προ-επεξεργασμένων ιστών (κάτι σαν τις προτηγανισμένες πατάτες), για παράδειγμα χόνδρους ή οστά, ώστε να διευκολύνει κι επιταχύνει την διαδικασία της εκτύπωσης.

Δεν χρειάζεται να το επαναλάβουμε ότι οι συνθήκες που εκτυπώνονται στα πλαίσια της βιοπληροφορικής αλλαγής παραδείγματος, μεταβάλλουν ριζικά τις παραδοσιακές ερμηνείες για τον κόσμο και τα ανθρώπινα όντα.
Τι προσωπικότητα άραγε θα εκτυπώσει ο άνθρωπος του 21ου αιώνα;

Remember, or not. Γιατί ο τρόπος που θυμόμαστε (όπως, άλλωστε, και όλα τα έμβια όντα) τραβάει τόσο πολύ την προσοχή των επιστημόνων; Αν τους ρωτήσετε και ασχοληθούν να σας απαντήσουν, θα πάρετε μια τετριμένη ιατρική διακήρυξη: “για να βρεθούν θεραπείες για διάφορες μορφές αμνησίας, άνιας κλπ”. Όμως, είτε το παραδέχονται είτε όχι όλοι αυτοί οι νευροεπιστήμονες που σκαλίζουν τους εγκεφάλους (ή προσομοιώσεις τους) για να βρουν τα μυστικά της μνήμης, υπάρχουν ατσάλινοι κανόνες. Για να είναι εμπορικά αξιοποιήσιμη οποιαδήποτε θεραπεία θα πρέπει να έχει υπολογίσιμη πελατεία. Συνεπώς, θεραπείες της αμνησίας θα υπάρξουν μόνο όταν αυτή γενικευτεί...

Στις αρχές του περασμένου Απρίλη μια ομάδα νευροεπιστημόνων του “κέντρου νευρογενετικής” του MIT δημοσίευσε στο περιοδικό science τα αποτελέσματα μιας έρευνας που έγινε σε ποντίκια· και οι ίδιοι ισχυρίζονται πως το μοντέλο που διαμόρφωσαν για την μνήμη των ποντικών ισχύει και για το είδος μας. Σύμφωνα με τα πορίσματά τους κάθε ερέθισμα δημιουργεί σε διαφορετικές θέσεις του εγκεφάλου δύο και όχι ένα μνημονικά αποτυπώματα. Το πρώτο, στον ιππόκαμπο, προορίζεται για άμεση χρήση, είναι δηλαδή “μνήμη εργασίας”, προσωρινό ίχνος, μικρής διάρκειας. Αν το ερέθισμα δεν επαναληφθεί άμεσα, αυτό το μνημονικό αποτύπωμα διαγράφεται. Το δεύτερο, στον φλοιό, “αποθηκεύεται” για καιρό και ανακαλείται μόνο κάτω από συγκεκριμενες συνθήκες πίεσης.

Αν σκεφτείτε ότι αυτό το δυϊκό μοντέλο ταιριάζει απόλυτα στην τεχνική δομή της μνήμης των υπολογιστών, σε τέτοιο βαθμό ώστε να υποθέσετε ότι οι νευροβιολόγοι βρήκαν ακριβώς αυτό που έψαχναν εμπνευσμένοι απ’ τις σύγχρονες πληροφορικές μηχανές τότε... Τότε “θα τακτοποιηθείτε” όταν βρουν πως δημιουργείται από νευροβιολογική άποψη η κριτική... Και που “αποθηκεύετε”...

Η κουλτούρα της ειλικρίνειας: Αυτός είναι ο δηλωμένος στόχος του κινεζικού κράτους σε ένα σχέδιο που μορφοποιεί εκείνο που κάνουν ήδη οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις, μόνο που το βάζει κάτω από επίσημο κρατικό έλεγχο ενοποιώντας του και δίνοντάς του έναν total σκοπό.
Πρόκειται για μια ενιαία ψηφιακή “πλατφόρμα ζωής” που θα περιλαμβάνει, σαν υποσύνολα, όλες τις υπο-πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται για διάφορες καθημερινές δραστηριότητες. Επικοινωνία, διασκέδαση, πληροφόρηση, σχέσεις με την κρατική γραφειοκρατία, κλπ. Μ’ άλλα λόγια τα “προγράμματα” που στη δύση είναι υπό τον έλεγχο διαφορετικών εταιρειών, θα “δουλεύουν” στην κίνα σε μια ενιαία πλατφόρμα, έτσι ώστε η συγκέντρωση των data από διαφορετικές πλευρές της ψηφιακής ζωής / μεσολάβησης να είναι απλή.
Το βασικό (που ήδη συμβαίνει στις δυτικές κοινωνίες) θα είναι η (αλγοριθμική) “αξιολόγηση” μέσα απ’ το profiling. Αλλά στο κινεζικό σχέδιο η “αξιολόγηση” του καθενός και της καθεμιάς θα είναι ενιαία. Έτσι ώστε οι “βαθμοί” που συγκεντρώνει κάθε χρήστης να αφορούν το σύνολο της ζωής του, και σίγουρα τους σημαντικότερους τομείς της. Με βάση αυτήν την “βαθμολογία”, δυναμική και online, κάθε υπήκοος θα έχει ανταμοιβές (bonus), όπως δωρεάν εισιτήρια μεταφοράς, για μια συναυλία, ή ευνοϊκή μεταχείριση σε πρόσληψη· ή “ποινές”, όπως μειονεκτήματα εδώ ή εκεί. Ένα σύστημα “πιστωτικό / χρεωστικό” με όρους ζωής.
“Κουλτούρα ειλικρίνειας”; Ναι: ειλικρίνεια της επιτήρησης...

Σκέψου. «Στόχος του προγράμματος είναι η ανάπτυξη ενός βιο-τσιπ εμπνευσμένου από τον εγκέφαλο που θα μιμείται την λειτουργία, το μέγεθος, την δύναμη και την κατανάλωση ενέργειας ενός βιολογικού εγκεφαλικού φλοιού. Εάν αποδειχτεί επιτυχημένο, το πρόγραμμα θα θέσει τα θεμέλια για λειτουργικές μηχανές που θα μπορούν να ενισχύουν τον άνθρωπο σε πολλές από τις πλέον απαιτητικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι πολεμιστές σήμερα, όπως την επεξεργασία χρήσιμων πληροφοριών και τον σχεδιασμό επιχειρήσεων.» Η διακήρυξη αυτή - ή υπόσχεση ή απειλή, όπως θέλετε πάρτε το - αφορά στο πρόγραμμα SyNAPSE (Systems of Neuromorphic Adaptive Plastic Scalable Electronics ), είναι του 2008 και προέρχεται από την διαβόητη DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency). Το πρόγραμμα συνεχίζει να εξελίσσεται από τότε, αν και δεν έχουν γίνει γνωστά τα αποτελέσματα κι αν τείνουν σε εγκέφαλο πρωτεύοντος θηλαστικού, ερπετού ή αμοιβάδας. Αλλά όπως και να ’χει για τις νευροεπιστήμες το «ξεκλείδωμα των μυστηρίων» του εγκεφάλου είναι έργο πρώτης γραμμής. Ο στόχος είναι είτε η κατασκευή μιας συσκευής που να μιμείται την εγκεφαλική λειτουργία, είτε ανάποδα, ο έλεγχος της λειτουργίας ενός ζωντανού εγκεφάλου μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων.

Την δεύτερη κατεύθυνση ακολούθησαν αυστραλοί ερευνητές, οι οποίοι στις αρχές Μάη ανακοίνωσαν ότι κατάφεραν να αναπτύξουν εγκεφαλικά κύτταρα εγκιβωτισμένα σε έναν ημιαγωγό. Όχι, μέχρι τώρα δεν κατάφεραν να συνδέσουν λειτουργικά τον ημιαγωγό με τα κύτταρα, αφού εξάλλου αυτό που εξυπηρετεί το βιο-τσιπάκι είναι η δημιουργία ενός απόλυτα ελεγχόμενου περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα πολλαπλασιαστούν τα κύτταρα και θα χτίσουν συνάψεις. Μέχρι τώρα το πρόβλημα ήταν ότι σε συνθήκες εργαστηρίου ήταν αδύνατον να επιτευχθεί αυτή η υψηλής τάξης οργάνωση που απαιτείται προκειμένου να αναπτυχθούν τα εγκεφαλικά κύτταρα. Το αποτέλεσμα ήταν να πολλαπλασιάζονται μεν και να συνάπτονται, αλλά με έναν εντελώς χαοτικό κι ακατανόητο τρόπο που καμία σχέση δεν είχε με ζωντανό εγκέφαλο. Αντίθετα, στο ηλεκτρονικά ελεγχόμενο περιβάλλον του ημιαγωγού, τα κύτταρα (από εγκέφαλο ποντικού) σχημάτισαν νευρώνες με κανονικές νευρικές απολήξεις, οι οποίες με την σειρά τους ενώθηκαν σε νευρικές συνάψεις και μάλιστα σε ένα απόλυτα ευθυγραμμισμένο και τακτοποιημένο πλέγμα.

Κάπως έτσι, η πατροπαράδοτη προτροπή «πότε θα βάλεις μυαλό επιτέλους!» θα αποκτήσει στον 21ο αιώνα ένα εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο…

(Στην φωτογραφία, μια συστοιχία 4x4 μικροκυκλωμάτων SyNAPSE. Κάθε τσιπάκι έχει ένα εκατομμύριο «νευρώνες» με 256 εκατομμύρια συνάψεις μεταξύ τους.)

Η εταιρία Verily Life Sciences προέκυψε από τη μετονομασία της Google Life Sciences στα τέλη του 2015. Εκτός από την κεντρική συμμετοχή της στο Precision Medicine Initiative, η Verily τρέχει και το δικό της αντίστοιχο project με την ονομασία “Baseline”. Στα πλαίσια αυτού του project και σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια Duke και Stanford Medicine θα συλλεχθούν δεδομένα 10.000 ατόμων, που θα συμμετέχουν επί πληρωμή.
Εκτός από αναλύσεις του dna και του μικροβιώματος, η συγκέντρωση δεδομένων αφορά πληροφορίες σχετικά με την ψυχολογική και την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση καθώς και για τον τόπο προέλευσης των συμμετεχόντων. Η κάλυψη των εξόδων του project και τα κέρδη από αυτό θα προκύψουν από την εμπορική αξιοποίηση των δεδομένων, κυρίως από την πώλησή τους σε φαρμακευτικές εταιρίες. Με το κόστος ανά συμμετέχοντα να υπολογίζεται στα 50.000-100.000 δολάρια, η Verily θα πρέπει να καταφέρει να εισπράξει από την πώληση των data περισσότερα από 1 δις δολάρια.
Καθόλου δύσκολο, αφού μια εταιρική συνδρομή για την πρόσβαση στα δεδομένα μπορεί να κοστίζει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Για τη συλλογή πολλών από τα δεδομένα, θα χρησιμοποιηθούν φορητές συσκευές και αισθητήρες με τις αντίστοιχες εφαρμογές.
Κάπως έτσι οι όροι και οι προϋποθέσεις για την χρήση και την εμπορική αξιοποίηση των δεδομένων των συμμετεχόντων θα περάσουν στα ψιλά γράμματα με ενα “tap” στο “I agree”· και ούτε λόγος για την υπεραξία.

Μπορεί να μοιάζει με μεγάλο φωτοτυπικό, αλλά δεν πρόκειται για αυτό. Το μηχάνημα HiSeq X της Illumina σε κάθε 3ήμερο τρέξιμο, με βάση τις προδιαγραφές, μπορεί να παράξει την πλήρη ανάλυση 16 ανθρώπινων γονιδιωμάτων. Η εταιρία πουλάει το μηχάνημα και σε 10άδες με την ονομασία HiSeq X Ten και σε αυτή την περίπτωση ο ρυθμός παραγωγής αυξάνεται, θεωρητικά, στις 18.000 χαρτογραφήσεις πλήρους γονιδιώματος ετησίως. Το HiSeq X Ten κοστίζει 10 εκατομμύρια δολάρια και ως τον Σεπτέμβρη του 2016 είχαν πουληθεί 35 σετ παγκοσμίως, τα οποία θα πρέπει να έχουν ήδη αρχίσει να δουλεύουν 24/7, αν είναι κάποια στιγμή να “βγάλουν τα λεφτά τους”.
Η γκάμα μηχανημάτων της Illumina περιλαμβάνει και μικρότερες συσκευές ανάλυσης με μικρότερες όμως δυνατότητες παραγωγής. Το πόσα χρόνια θα χρειαστεί για να δούμε έναν dna-sequencer στα specifications των smartphones ή των wearables μένει να φανεί.
Εν τω μεταξύ, η Illumina έχοντας αγοράσει το 2015 την εταιρία Helix, έχει ήδη μπει στον κόσμο των mobile applications, φιλοδοξώντας να προωθήσει την ανάπτυξη των “consumer genomics” σε εκατομμύρια χρήστες εφαρμογών, με στόχο να καταλήξει το dna τους στα μηχανήματά της.

Το ρομπότ σαν παιχνίδι. Ξεχάστε την barbie!!! Μπορεί να αναπαρήγαγε τα mainstream πρότυπα για τα κορίτσια, αλλά είναι είδος του 20ου αιώνα. Το μέλλον ανήκει στην “επόμενη γενιά” - και η φίλη μου η Cayla είναι μια καλή εισαγωγή. Αν και, σαν πρωτοπορεία, αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα.
Η Cayla κυκλοφόρησε εφοδιασμένη με μια συσκευή bluetooth που της επέτρεπε να “ακούει” και να “μιλάει” στα παιδιά· πράγμα που έτσι κι αλλιώς συμβαίνει με “παιχνίδια επί της οθόνης”. Είχε μικροκάμερα (στα μάτια) και μικρόφωνο. Η “κοινωνικότητά” της οφείλεται στο ότι είναι διασυνδεμένη στο internet: ανάλογα με αυτό που (της) λέει ένα παιδί, βρίσκει διαδικτυακά (προφανώς σε σύνδεση με την εταιρεία και τους αλγορίθμους της) το νόημα και αμέσως την καλύτερη απάντηση.

Η Cayla είχε αρχίσει να πουλάει καλά στις αγορές των ηπα και της ευρώπης, μέχρις ότου ένας φοιτητής του πανεπιστημίου του Saarland υπέδειξε ότι η “κούκλα” μπορεί εύκολα να γίνει μηχανή παρακολούθησης μέσω διαδικτύου, από οποιονδήποτε χακάρει το όχι ιδιαίτερα σύνθετο λογισμικό της. Ή, ακόμα, και απ’ την ίδια της κατασκευαστική εταιρεία. Τότε η γερμανική ομοσπονδιακή υπηρεσία διαδικτυακής ασφάλειας βγήκε (τέλη του περασμένου Φλεβάρη) και ζήτησε απ’ τα παιχνιδάδικα να σταματήσουν να πουλάνε την Cayla· και απ’ τους γονείς να την αγοράζουν.
Δεν θα αμφισβητήσουμε την ευαισθησία της γερμανικής υπηρεσίας που θεώρησε την Cayla “παιχνίδι επιτήρησης” που θα μπορούσε να αποδειχθεί επικίνδυνο για τα παιδιά. Το ότι η κατασκευάστρια είναι αμερικανική (η genesis toys) θα έπαιξε έναν επιπλέον ρόλο. Όμως έχουμε μια ερώτηση. Αν αποκλειόταν η εμπλοκή τρίτων (και κακόβουλων) είναι σίγουρο ότι οι γονείς του πρωτοκοσμικού 21ου αιώνα δεν θα ήθελαν να επιτηρούν τα παιδιά τους ακόμα και μέσα από τα παιχνίδια τους;
Καθόλου σίγουρο δεν το έχουμε...

Quantum. Οι κβαντικοί υπολογιστές είναι κοντύτερα απ’ ότι νομίζουμε και πάντως αρκετά κοντά ώστε να μείνουμε έξω απ’ την (όπως έχει αναγγελθεί) τεράστια τεχνολογική / κυβερνητική επανάσταση που θα φέρουν. Είναι, βέβαια, μακρυά ακόμα απ’ την οικιακή χρήση. Αλλά...

Η αμερικανική IBM, που έχει επενδύσει πολλά στις σχετικές έρευνες, ανακοίνωσε στις αρχές του περασμένου Μάρτη ότι θα διαθέσει δωρεάν (προς το παρόν) πρόσβαση στην universal quantum-computing service που δημιούργησε, μια υπηρεσία που υποστηρίζεται από μια “πλατφόρμα” για προγραμματιστές. Ο σκοπός της προσφοράς της IBM είναι ο σχεδιασμός εφαρμογών που θα μπορούν να “τρέχουν” σε κβαντικούς υπολογιστές.
Με την “φυσική” έννοια δεν υπάρχουν ακόμα κβαντικοί υπολογιστές παρά μόνο ερευνητικά προγράμματα σε πολύ αρχική φάση. Η IBM σχεδιάζει να έχει φτιάξει ένα κβαντικό υπολογιστικό σύστημα 50-qubit τα επόμενα χρόνια. Προς το παρόν η “πλατφόρμα” που διαθέτει από πέρυσι (quantum experience) είναι 5-qubit.
Ωστόσο η τίποτα δεν πρόκειται να προχωρήσει περιμένοντας να κατασκευαστεί η μηχανή! Μέσα από προσομοιώσεις οι προγραμματιστές που δεν θέλουν να εξαφανιστούν στο μέλλον θα πρέπει να προετοιμάζονται ήδη· ο κβαντικός προγραμματισμός θα είναι εντελώς διαφορετικός απ’ τον ως τώρα.
Έτσι 40.000 χρήστες του quantum experience, ως τώρα, έχουν “τρέξει” 275.000 δοκιμαστικές εφαρμογές. Και έπεται η εκθετική συνέχεια....

(Στην φωτογραφία: πλάνο από animation - του πανεπιστημίου της Οξφόρδης - βασικής γνωριμίας με την κβαντική υπολογιστική...)

Δεν είναι αυτό που νομίζετε. Δεν είναι ένα χέρι που κάπου ψιλοτραυματίστηκε. Είναι ένα χέρι μετά την εμφύτευση ενός μικροτσίπ, μεγέθους μισής οδοντογλυφίδας, με επέμβαση που κρατάει λιγότερο από ένα λεπτό της ώρας. Το μικροτσίπ, που επικοινωνεί ασύρματα με άλλες συσκευές (smartphones, pcs κλπ) που βρίσκονται σε απόσταση λίγων μέτρων, “καταγράφει και μεταφέρει” δεδομένα υγείας...
Την εμφύτευση την έχουν κάνει ήδη πάνω από μια χιλιάδα σουηδοί· και ο αριθμός τους μεγαλώνει.

Πιθανόν να φρίξετε, αλλά καλύτερα να το σκεφτείτε. Γιατί υπάρχει μια ιδιαίτερα ρεαλιστική προσέγγιση που συμπυκνώνεται στη λέξη “σιγά!”. Στην αντίρρηση, για παράδειγμα, ότι με τέτοιες εμφυτεύσεις τα “προσωπικά δεδομένα” μπορεί να γίνουν φύλλο και φτερό, ο Markus Bylund, σουηδός ειδικός της πληροφορικής στρατηγικής απαντάει: Ασχολείστε με τέτοια ασήμαντα πράγματα όπως η εμφύτευση μικροτσίπς; Την ίδια ώρα απεριόριστη ποσότητα προσωπικών δεδομένων παρέχεται εθελοντικά και κυκλοφοράει μαζικά μέσα από τις τηλεπικοινωνίες και τις ανταλλαγές μηνυμάτων. Αν υπάρχει κίνδυνος για τις δημοκρατικές κοινωνίες αυτός δεν βρίσκεται στις εμφυτεύσεις..

Πείτε ότι κάνει λάθος... (Το λέτε;)

Το επιστημονικό έπος. Όποιος νομίζει (ή νομίσει στο μέλλον) ότι η καινοτόμος συνταγή για το γενετικό μοντάζ που λέγεται Crispr/Cas-9 (δες Cyborg 8: γενετική κοπτοραπτική) είναι ένα αγνό επίτευγμα της ανθρώπινης δημιουργικότητας κάνει λάθος. Για όλους τους λόγους του κόσμου. Και γι’ αυτόν: τίνος είναι η ιδιοκτησία του επιτεύγματος; Γιατί χωρίς ιδιοκτησία (εκμετάλλευσης) “θαύματα” δεν υπάρχουν.
Στα μέσα Φλεβάρη το αμερικανικό “γραφείο καινοτομιών και εμπορικών σημάτων” αποφάσισε ότι η πατέντα (και άρα τα δικαιώματα εκμετάλλευσης) της Crispr/Cas-9 ανήκουν στο ινστιτούτο Broad, μια κοινοπραξία του Harvard και του MIT. Επειδή ούτε ο καπιταλιστικός κόσμος (γενικά) ούτε ο τεχνοεπιστημονικός (ειδικά) είναι αγγελικοί, η αγωγή του Broad στρεφόταν κατά της γαλλίδας μικροβιολόγου Emmanuelle Charpentier (του Βερολινέζου ινστιτούτου Max Plank) και της βιοχημικού Jennifer Doudna (του καλιφορνέζικου Berkley).

Μια σταγόνα συμπάθειας τώρα: οι Charpentier και Doudna έχουν βραβευτεί πολλές φορές και από διάφορους για τις ανακαλύψεις τους στην Crispr/Cas-9, και διεθνώς θεωρούνται ΟΙ εφευρέτριες της μεθόδου. Τα πορίσματά τους τα δημοσιοποίησαν στο περιοδικό science τον Ιούνη του 2012, ενώ ένα μήνα πριν, τον Μάη του 2012 είχαν κάνει αίτηση για το πατεντάρισμα της μεθόδου. Αντίθετα, το team του ινστιτούτου Broad έκανε αίτηση τον Δεκέμβρη του ‘12. Μετά από 7 μήνες δηλαδή.
Και λοιπόν; Νίκησε αυτός που έπρεπε να νικήσει!Πίσω απ’ το Broad είναι μια εταιρεία, η Editas Medicine. Καθαρά αμερικανική... Και τι να σου κάνει το “γραφείο”;

Πατέντα είτε εδώ είτε εκεί, τελικά εκεί που συμφέρει περισσότερο. Ηθικό δίδαγμα: όποιος νομίζει ότι η “τεχνολογία” είναι τεχνολογία κάνει ασυγχώρητο λάθος. Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε!

Βαλίτσες... και φιλιά στη μαμά! Είναι δείγμα των καιρών. Την προηγούμενη φορά που έγινε mainstream η φιλολοφία για “μετανάστευση σε άλλους πλανήτες” ήταν όταν οι αμερικάνοι επέδειξαν παγκόσμια την προσελήνωσή τους. Πρόγραμμα “apollo”, τέλη δεκαετίας του ‘60, αρχές του ‘70. Το “ο άνθρωπος στο φεγγάρι” ήταν τότε τόσο δυνατό ώστε να επιτρέψει κάθε άλλη φαντασίωση: “ο άνθρωπος στον άρη”, “ο άνθρωπος στον κρόνο”... Στην πράξη το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα “απέδειξε την ανωτερότητά του” (έναντι του σοβιετικού), έβγαλε τα συμπέρασματα και τις τεχνικές εφαρμογές που ήθελε για την “επί γης ειρήνη” (καταλαβαίνετε...), και άφησε τους πλανήτες στην ησυχία τους.

Η σχετική φιλολογία έχει επανακάμψει, αλλά τώρα με προφητείες “Αποκάλυψης”. Ο πολύς Stephen Hawking δήλωσε, για παράδειγμα, στις αρχές της χρονιάς, ότι το ανθρώπινο είδος έχει δεν έχει άλλα 100 χρόνια ζωής στον πλανήτη γη, λόγω κλιματικών αλλαγών - αυτό πριν ο Trump αποσύρει τις ηπα απ’ το παγκόσμιο deal του Παρισιού. Αργότερα (πάντα πριν τον Trump) ο Hawking έκανε μια διορθωτική δήλωση, ότι τα 100 χρόνια μπορεί να είναι και 1000, αλλά καλού κακού πρέπει να προετοιμαζόμαστε. Παρόμοιου στυλ είναι και άλλες διαπιστώσεις ή προφητείες: θα πρέπει να την κάνουμε (κι αν όχι όλοι σίγουρα μερικοί...) απ’ τον πλανήτη όχι υποχρεωτικά για λόγους σπορ ή τουριστικής περιέργειας αλλά (και) για λόγους ανάγκης.

Η τωρινή συγκυρία έχει να κάνει με τα προγράμματα πολέμου απ’ το διάστημα και τις σχετικές χρηματοδοτήσεις. Που θα πρέπει να έχουν εκ των προτέρων (ιδεολογική) νομιμοποίηση, επειδή μπορεί να γίνουν και παρεξηγήσεις. Ένας πόλεμος - απ’ - το - διάστημα θα μπορούσε να περιλαμβάνει (για τους πιο τεχνοφιλόδοξους) “βάση διαπλανητικών πυραύλων” στο φεγγάρι και το κατάλληλα “τροποποιημένο” στρατιωτικό προσωπικό· όχι, πάντως, μπαξέδες, pets και ποδηλατόδρομους εκεί!
Φυσικά η μόνιμη επέκταση είναι δομική για τον γήινο καπιταλισμό. Πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει σα σύστημα μόνο αν απλώνεται. Όμως, πριν κυνηγήσει τους πλανήτες, έχει να αποικιοποιήσει ακόμα το 70% της γης: τους βυθούς των θαλασσών. Συνεπώς, πριν εκτοξευτούν τα αφεντικά και οι επιχειρήσεις τους έχουν κάτι κοντινότερο: να βουλιάξουν.
Αν και όχι με τον τρόπο που θα φροντίζαμε αν μπορούσαμε...

Δημόσια τάξη και ασφάλεια. Το τεχνολογικό φεστιβάλ στο Ανόβερο είναι απ’ τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Και μάλλον το μεγαλύτερο στην ευρώπη. Έχει τον ρόλο που είχε η θρυλική “μεγάλη βιομηχανική έκθεση” στο Crystal Palace, στο Λονδίνο, το 1851. Με μια τεράστια διαφορά: τέτοιου είδους “ένοπλες παρελάσεις” των μηχανικών δυνατοτήτων του καπιταλισμού γίνονται πια πολλές, διαρκώς, ακόμα και μόνο ψηφιακά.
Το φετεινό φεστιβάλ είχε ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια: από εφαρμογές “αντιτρομοκρατίας” μέχρι προστασία απέναντι στο hacking. Στοιχειώδεις γνώσεις του πως δουλεύει ο καπιταλισμός, ασφαλής ή ανασφαλής, θα υποδείκνυαν τον ιδεολογικό χαρακτήρα του πράγματος: ποτέ κανείς δεν θα είναι εντελώς ασφαλής (εκτός αν έχει πολλά λεφτά), για τον απλό λόγο ότι θα πρέπει να πουλιέται διαρκώς, όλο και πιο αναβαθμισμένη, η “ασφάλεια”. Κι αυτό το εμπόριο χρειάζεται μαζική προώθηση “ανασφάλειας”.

Ένα απ’ τα εκθέματα, πάντως, ήταν μια ιαπωνικής προέλευσης εφαρμογή αναγνώρισης προσώπων μέσα σε πλήθος. Μιε εφαρμογή που συνεργάζεται με τις συνηθισμένες κάμερες ασφαλείας, καδράρει μαζικά πρόσωπα, τα “πρακολουθεί” εν κινήσει, έως ότου, μέσα από βάσεις facial δεδομένων, αναγνωριστεί αν υπάρχει κάποιος “επικίνδυνος”. Ή ότι άλλο.
Είναι η δουλειά που έκαναν άλλοτε οι ρουφιάνοι, αλλά τώρα είναι (ή δείχνει) αδύνατο να την αναλάβουν μόνοι τους. Απλά πρέπει να πεισθούν και οι μυστικές υπηρεσίες: να παραιτηθούν απ’ το σχέδιο stay in front, δηλαδή την οργάνωση σφαγών στο ψαχνό.
Αυτό δείχνει ότι θα αργήσει... Στο τέλος, όπως έγινε στη Μασσαλία, θα αναγκάζονται οι “αρχές” να κρύβουν αυτά που “μάζεψαν” οι κάμερες ασφαλείας με τα έξυπνα προγράμματα...

Όλα είναι ένα ψέμμα... Αν είχατε κάποια ανησυχία (και γιατί να μην έχετε;), κάποια αγωνία για το τι γίνεται με το Σύμπαν (τουλάχιστον αυτό για το οποίο κοσμολόγοι και αστρολόγοι ορκίζονται πως είναι “υπαρκτό”) τότε τα τελευταία νέα είναι μάλλον δυσάρεστα. Μια πρόσφατη έρευνα (6 Ιούνη 2017) πρότεινε (στην αμερικανική αστρονομική εταιρεία) μια εικόνα του Κόσμου σαν μούχλα. Και (μάλλον χειρότερο) τοποθέτησε τον γαλαξία μας (το “μας” είναι καταχρηστικό φυσικά..) σε μια απ’ τις τρύπες αυτής της ινώδους δομής· όπου οι ίνες είναι βέβαια άλλοι γαλαξίες, πιο συμπαγείς.

Και γιατί αυτή η θεωρία έχει σημασία; Για τους αστρονόμους έχει: προσπαθεί να εξηγήσει το γιατί διαφορετικές τεχνικές που χρησιμοποιούν για να μετρήσουν την διαστολή του σύμπαντος, δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα. Μην στεναχωριέστε λέει η θεωρία, ας την πούμε έτσι, της κοσμικής αποσύνθεσης: αυτό οφείλεται στο ότι όλες οι μετρήσεις μας γίνονται μέσα απ’ την τρύπα. Σωστό ακούγεται. Αν είσαι μέσα στην τρύπα δεν βγάζεις άκρη...

Δεν θα το κρύψουμε: ησυχάσαμε κάπως. Απομένει η απορία, που θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμα και αντι-επιστημονική: γιατί συνεχίζουν να χρηματοδοτούνται αυτές οι έρευνες κι αυτές οι επιστήμες; Μπορούμε να διατυπώσουμε ανάλογες δοξασίες εντελώς δωρεάν. Π.χ.: ο κόσμος είναι σαν στρείδι.

(Και μην ρωτάτε τι είναι απ’ έξω...)