#22 - 10/2021
01001100110122 – cyborg
Cognitive capitalism. Κάθε κύμα σημαντικής (καπιταλιστικής) μηχανοποίησης κινείται στο ίδιο μοτίβο: είτε υπεξαίρεση γνώσεων απ το ανθρώπινο και ενσωμάτωσής τους στο μηχανικό σκέλος του κεφάλαιου (απ’ την “ζωντανή” στη “νεκρή” εργασία) είτε συστηματική υποτίμηση έως καταστροφή ανθρώπινων γνώσεων που θεωρούνται ασύμβατες με τον “καινούργιο κόσμο”.
Την διαδικασία αυτή, που δεν είναι καθόλου αφηρημένη αλλά σημαίνει την συστηματική υποτίμηση έως και απαγόρευση των ανθρώπων που κατέχουν την “ξεπερασμένη” γνώση, μπορεί να την διαπιστώσει όποιος ενδιαφέρεται και στην 1η, και στην 2η, και στην 3η βιομηχανική επανάσταση. Ο επαναστατικός χαρακτήρας των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων έγκειται κυρίως σ’ αυτό: στην καταβαράθρωση των κάθε φορά προηγούμενων ανθρώπινων γνώσεων / σχέσεων και στην ανάδειξη νέων, μηχανικά μεσολαβημένων. Φυσικά (για να μην γίνουν παρεξηγήσεις) ο κοινωνικός και γνωσιακός ορίζοντας όπου συμβαίνουν τέτοιες αλλαγές δεν είναι ο ίδιος. Στη διάρκεια της 1ης βιομηχανικής επανάστασης ο ορίζοντας ήταν ο στενός της οργάνωσης της εργασίας σε συγκεκριμένους τομείς, καθώς και της οργάνωσης των μεταφορών (τραίνα, ατμόπλοια). Στη 2η ήταν πιο διευρυμένος... Στην 3η ακόμα περισσότερο... Στην 4η ο ορίζοντας της υπεξαίρεσης / καταστροφής / μηχανοποίησης είναι τόσο διευρυμένος ώστε να περιλαμβάνει το σύνολο της καθημερινής ζωής - και όχι μόνο, για παράδειγμα, την ρομποτοποίηση στις βιομηχανίες, που στην πραγματικότητα ανήκει σε μεγάλο βαθμό στην 3η επανάσταση.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο η καπιταλιστική “ανάπτυξη” σε κάθε κύμα της παράγει, δημιουργεί, την μαζική άγνοια που χρειάζεται, και την πόλωση ανάμεσα στους κάθε φορά “ειδικούς” (γνώστες) και τους πολύ περισσότερους κάθε φορά δια της βίας δημιουργημένους “άσχετους”. ΄Ένα απλό, προσιτό παράδειγμα απ’ τα χαρακτηριστικά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης είναι η χρήση του GPS για τις καθημερινές μετακινήσεις. Μια μηχανή με οθόνη, ένας αλγόριθμος και η χαρτογράφηση μιας περιοχής (οι διαφορετικές πλευρές της συγκεκριμένης ψηφιακής μηχανοποίησης) απαιτούν όλο κι όλο απ’ τον χρήση να σημειώσει τον προορισμό της μετακίνησής του (την αφετηρία / θέση του η μηχανή την ξέρει ήδη...). Απο ‘κει και πέρα η μετακίνηση είναι μηχανικά καθοδηγούμενη με φωνητικές εντολές και οπτικές αναπαραστάσεις.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει όποιος θέλει ότι μ’ αυτόν τον τρόπο εξαφανίζεται όχι μόνο κάθε εμπειρική γνώση για (και σχέση με) οποιοδήποτε μέρος, αλλά και κάθε ενδιαφέρον για τέτοια γνώση. Η μηχανικά καθοδηγούμενη μετακίνηση υπακούει στη λιτότητα / αυστηρότητα της “πιο γρήγορης, πιο εύκολης” διαδρομής ανάμεσα σε μια αρχή και σ’ ένα τέλος, με πλήρη αδιαφορία για οτιδήποτε ενδιάμεσο, εκτός αν είναι διαφημιστικού ενδιαφέροντος ανάλογα με το καταναλωτικό προφίλ του χρήση (ανάλογα, δηλαδή, με τα προσωπικά δεδομένα που έχουν σφετεριστεί και επεξεργαστεί άλλοι αλγόριθμοι). Η “απώλεια” μέσα την πόλη, κάτι που είτε σαν πρόθεση είτε σαν “ατύχημα” έχει υμνηθεί απ’ τα αντάρτικα πνεύματα στο παρελθόν είτε εξαφανίζεται είτε ξεπέφτει σε μηχανικό λάθος. Το ίδιο ισχύει για την τυχαιότητα. Αυτά είναι κοινωνικές, εμπειρικές ποιότητες του “παλιού κόσμου” - στον καινούργιο αλγοριθμικό καπιταλιστικό κόσμο της απόλυτης ακρίβειας δεν έχουν θέση. Είναι επίσης κοινωνικές γνώσεις άχρηστες από καπιταλιστική άποψη (με την ευρεία έννοια): θεωρούνται, μόνο, σπατάλη χρόνου.
Αυτός ο μετασχηματισμός ξανασυμβαίνει, με βίαιο τρόπο - και η υγιεινιστική τρομοεκστρατεία είναι η ως τώρα πιο πανηγυρική καταδήλωσή του. Το “γνωσιακό κεφάλαιο” της 4ης βιομηχανικής επανάστασης είτε οριστικοποιεί την υποτίμηση / μηχανική απαλλοτρίωση κοινωνικών γνώσεων που έγινε ήδη στη διάρκεια της 3ης, είτε εγκαινιάζει μια ακόμα πιο βίαιη καταστροφή γνώσεων και αισθήσεων, για το σώμα, την “φύση” και την “φυσικότητα”, τον χρόνο, τις κοινωνικές σχέσεις, και πολλά άλλα.
Συμβαίνει το εξής ενδιαφέρον από εργατική, ανταγωνιστική άποψη. Ο “μέσος τύπος” του “καλού στρατιώτη στον πόλεμο κατά του αόρατου εχθρού” είναι εκείνος που πιστεύει την κυρίαρχη δημαγωγία, θεωρεί ότι “ενημερώνεται” επαρκώς μέσω αυτής της πίστης, αρνείται ή δεν μπορεί πια να ερευνήσει εξονυχιστικά τα καθεστωτικά θεωρήματα, υποφέρει μεν απ’ τις αντιφάσεις τους αλλά δεν έχει πια τίποτα άλλο να κρατηθεί εκτός απ’ την εξουσία των ενσωματωμέντων στο σύστημα “ειδικών” (δηλαδή των ειδικευμένων ηλίθιων). Οι “καλοί στρατιώτες” στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν είναι μόνο βαθιά αλλά και πεισματικά, εγωϊστικά ignorants, την ίδια στιγμή που πιστεύουν για τα Εγώ τους το ακριβώς αντίθετο: ότι ξέρουν...
Απ’ την αντίθετη μεριά, μέσα απ’ την θολούρα της τερατολογίας και του αντιδραστικού συντηρητισμού, συναντάει κανείς αρκετούς που αναγκάστηκαν να ψάξουν - και το έκαναν! Διάβασαν και ξαναδιάβασαν, συνέκριναν, συζήτησαν, κατέληξαν σε τεκμηριωμένα συμπέρασματα απέναντι στα οποία το μόνο που απομένει στους “νέους συστημικούς” είναι εκείνο που κληρονόμησαν απ’ τους παλιούς: οι απειλές, η ελεεινολογία, οι διαγραφές, η λογοκρισία. Αν και δεν μυθοποιούμε αυτό το είδος αυτομόρφωσης (συχνά δεν έχει το βάθος που απαιτεί η ουσιαστική κριτική), είναι γεγονός: είναι πολύ πιθανότερο να βρει κανείς ανθρώπους με γνώσεις και στέρεα επιχειρήματα στην μεριά όσων είναι ενάντια στην υγιεινιστική τρομοεκστρατεία, παρά στην μεριά εκείνων που την υπερασπίζονται.
Συμβαίνει, λοιπόν, αυτό: ο “γνωσιακός καπιταλισμός”, ο καπιταλισμός των “έξυπνων μηχανών”, των “έξυπνων αλγόριθμων”, της “τεχνητής νοημοσύνης”, συγκεντρώνει, κεφαλαιοποιεί , διαμορφώνει σαν φανατικούς οπαδούς του τους ignorants - και προσπαθεί να εξουδετερώσει τους αμφισβητίες όχι απλά και μόνο σαν τέτοιους αλλά (κι αυτό έχει στρατηγικό χαρακτήρα) σαν μη αφομοιωμένους γνώστες!
Από πρώτη ματιά μοιάζει αντιφατικό: θέλουν τα αφεντικά του “γνωσιακού” καπιταλισμού ανθρώπους ανίκανους να διακρίνουν ακόμα και τα πιο στοιχειώδη στην εξέλιξή του; Ακριβώς!!! Το engineering of everything, η μηχανική / ψηφιακή μεσολάβηση των πάντων, σημαίνει αφαίρεση ακόμα και των βασικών μη μηχανικών γνώσεων της καθημερινής ζωής απ’ το ανθρώπινο. Και την μετατροπή της ζωής (κοινωνικής και φυσικής) σε χειρισμό μηχανών και υποτέλεια στους τεχνικούς του κεφάλαιου.
Οι “πτωχοί τω πνεύματι” σαν μάζες με ατομικές ψευδαισθήσεις δεν θα είναι μακάριοι στην άλλη ζωή. Τα αφεντικά του “great reset” διαφημίζουν ότι “δεν θα έχεις ατομική ιδιοκτησία και θα είσαι ευτυχισμένος” - δεν εννοούν τον κομμουνισμό αλλά πως όλα θα νοικιάζονται από εταιρείες... Με πιο ψιλά γράμματα το συμβόλαιο του καπιταλιστικού μέλλοντος γράφει “θα είσαι ένας ανειδίκευτος της καθημερινής ζωής, απλός χειριστής έξυπνων συσκευών, υπάκουος, και θα είσαι ευτυχισμένος”...
Ziggy Stardust
