#16 - 10/2019

01001100110116 – cyborg

Αλγοριθμική διεύθυνση - Ο όρος είναι καινούργιος. Εκτός απ’ τους ειδικούς, η λέξη “αλγόριθμος” είναι μυστηριώδης. Ο τυπικός ορισμός ωστόσο διαφωτίζει (απ’ την ελληνική wikipedia):

“Ως αλγόριθμος ορίζεται μια πεπερασμένη σειρά ενεργειών, αυστηρά καθορισμένων και εκτελέσιμων σε πεπερασμένο χρόνο, που στοχεύουν στην επίλυση ενός προβλήματος. Πιο απλά αλγόριθμο ονομάζουμε μία σειρά από εντολές που έχουν αρχή και τέλος, είναι σαφείς και έχουν ως σκοπό την επιλυση κάποιου προβλήματος.
Η λέξη αλγόριθμος προέρχεται από μία διατριβή του Πέρση μαθηματικού Μοχάμτν ιμπν Μουσά αλ-Χουαρίζμι, η οποία περιείχε συστηματικές τυποποιημένες λύσεις αλγερβρικών προβλημάτων και αποτελεί ίσως την πρώτη πλήρη πραγματεία άλγεβρας. ΄¨Ετσι η λέξη αλγόριθμος καθιερώθηκε αργά τα επόμενα χίλια χρόνια με την έννοια “συστηματική διαδικασία αριθμητικών χειρισμών”....

Όσονδήποτε σύνθετος ή “μυστηριώδης” είναι ο αλγόριθμος, οποιαδήποτε ζωϊκά χαρακτηριστικά κι αν του αποδοθούν (“ευφυία”, “ευαισθησία”, κλπ) παραμένει αυτό: μια διάταξη κομματιάσματος και ανασύνθεσης μιας διαδικασίας σε “βήματα”. Όταν η διαδικασία ολοκληρωθεί μ’ αυτόν τον τρόπο, πρέπει να προκύπτει ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

Παρότι οι πρώτοι θεμελειωτές της ηλεκτρικής διευθέτησης αυτής της ανάλυσης / κατακερματισμού / διάταξης σε βήματα (όπως ο Turing) το είχαν τονίσει καθαρά, στην εξέλιξη της “ανάπτυξης” της πληροφορικής / κυβερνητικής μοιάζει να ξεχάστηκε: ο αλγόριθμος (και η αλγοριθμοποίηση, σαν διαδικασία) αφορά εκείνο που ονομάζεται “διανοητική εργασία”· και οτιδήποτε περιλαμβάνει σκέψη. Μ’ άλλα λόγια ο αλγόριθμος (η αλγοριθμοποίηση) είναι η μαθηματική και μηχανική προσομοίωση της σκέψης· όπως το ποδήλατο (ή το αυτοκίνητο) είναι η μηχανική προομοίωση της έμβιας κίνησης στη στεριά.

Αν, λοιπόν, κάποιος είναι σε θέση α) να αναλύσει όχι μόνο τις κινήσεις αλλά και τις εντολές / σκέψεις που σχετίζονται μ’ ένα πρακτικό έργο· ας πούμε την μετακίνηση ενός ποτηριού πάνω σ’ ένα τραπέζι· β) να μετατρέψει τα βήματα σκέψης σε ένα δυαδικό σύστημα “ναι ή όχι”· γ) να μετατρέψει αυτά τα “ναι ή όχι” σε κίνηση ή μη κίνηση ρεύματος μέσα από κατάλληλα διαμορφωμένα κυκλώματα· και δ) να οδηγήσει αυτή τη ροή ηλεκτρικού ρεύματος είτε σε κάποια οθόνη είτε σε κάποιου είδους μηχανική κίνηση, τότε έχει κάνει την 3η και την 4η βιομηχανική επανάσταση!

Δεν απλοποιούμε! Παρότι η τεχνική διάσταση είναι εντυπωσιακή, τα πραγματικά ερωτήματα (που αφορούν την ζωή των πάντων) δεν σχετίζονται με τις τεχνικές γνώσεις ττου καθενός αλλά μάλλον με την συνειδητοποίηση του πόσο εκτεταμένη μπορεί να είναι (και ήδη είναι...) αυτή η “ηλεκτρομηχανική μεσολάβηση” (καθοδηγούμενη από αλγόριθμους) μέσα στις κοινωνικές σχέσεις· και τι συνέπειες έχει. Θα ήταν, τηρουμένων των αναλογιών, της ίδιας τάξης ερωτήματα με εκείνα σχετικά με το ζήτημα της ηλεκτρομηχανικής μεσολάβησης της κίνησης: απ’ το ποιες έχουν υπάρξει οι συνέπειες οποιουδήποτε είδους απ’ την καθιέρωση της καθιστής μετακίνησης μέχρι τις συνέπειες της γενικευμένης χρήσης του κινητήρα εσωτερικής καύσης, από οικονομική, κοινωνική, εργασιακή, περιβαλλοντική και οποιαδήποτε άλλη άποψη. Όσο χρειάζεται το να είναι κανείς τεχνικός αυτοκινήτων για να ασχοληθεί με τις απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα (δεν χρειάζεται καθόλου!) άλλο τόσο χρειάζεται να είναι τεχνικός υπολογιστών ή/και προγραμματισμού για να καταπιαστεί με τα χαρακτηριστικά και τις συνέπειες το engineering of everything!

Υπάρχει διεθνώς μια κάποια σποραδική αρθρογραφία περί “Ψηφιακού Ταιηλορισμού”. Το στρατηγικό μειονέκτημα όσων τέτοιων κειμένων έχουμε υπόψη είναι ότι περιορίζονται στην οργάνωση της εργασίας· στο ψηφιακό management σε διάφορους εργασιακούς τομείς.

Αλλά το κυριολεκτικά επαναστατικό (απ’ την μεριά του καπιταλισμού) δεν βρίσκεται μόνο στην ψηφιακή αναδιοργάνωση της εργασίας. Βρίσκεται στο γεγονός ότι με την ίδια ακριβώς μέθοδο και διαδικασία (την αλγοριθμοποίηση) αναδιοργανώνεται το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων... Και στο ότι αυτή η αναδιοργάνωση έχει ήδη προχωρήσει, γινόμενη δεκτή με ενθουσιασμό!

Η καθιέρωση του (ας τον πούμε έτσι) “Αναλογικού Ταιηλορισμού” πρώτα στα αμερικανικά μηχανουργεία στα τέλη του 19ου αιώνα συνάντησε εργατικές αντιστάσεις, αμφιβολίες, εργοδοτικές επιφυλάξεις... Χρειάστηκαν περισσότερες από 4 δεκαετίες για να γίνει κανόνας ο βιομηχανικός Ταιηλορισμός. Αντίθετα, σε ότι αφορά την ψηφιακή καθολικότητά του, έχουν γίνει τεράστια βήματα κοινωνικής αποδοχής σε πολύ μικρότερο χρόνο· και είναι προ των πυλών ακόμα μεγαλύτερα.
Μοιάζει σαν οι πρωτοκοσμικές κοινωνίες να είναι “μαγεμένες” απ’ τις “ευκολίες” και την “αμεσότητα” αυτής της σε εξέλιξη εκρηκτικής τεχνολογικής (αλλά και πολιτικής, και κοινωνικής, και νομικής, και αισθητικής, και ψυχοσυναισθηματικής) αναδιάρθρωσης. Μοιάζουν σα να έχουν τυφλωθεί (και αποβλακωθεί) αυτές οι κοινωνίες...