#14 - 02/2019

engineering of everything: η ατμόσφαιρα...

Μπορεί ο αμερικάνος πρόεδρος να ειρωνεύεται, ζητώντας την επιστροφή του “global warming” τις μέρες (στα τέλη του περασμένου Γενάρη) που στο βόρειο και κεντρικό τμήμα των ηπα είχε πολικές (κυριολεκτικά) θερμοκρασίες. Ωστόσο η “υπεθέρμανση του πλανήτη” (μερικές φορές “φαινόμενο του θερμοκηπίου”) βρίσκεται εδώ και δυο τουλάχιστον δεκαετίες στην ημερήσια διάταξη κυβερνητικών μέτρων, συνεδρίων, ενεργειακής αναδιάρθρωσης - απειλών “Αποκάλυψης” αλλά και μύθων. Η πιο γνωστή πλευρά του ζητήματος είναι ο περιορισμός των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Δεν είναι η μόνη. Ούτε πρόκειται για την ομολογημένη στόχευση στην αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου του καπιταλιστικού κόσμου, με την απομάκρυνση απ’ την καύση υδρογονανθράκων· κατ’ αρχήν πετρελαίου, για γεωπολιτικούς λόγους.
Σύμφωνα με την wikipedia:

Geoengineering [θα μπορούσαμε να το πούμε “γεωμηχανική’;] είναι ο πιο συνηθισμένος όρος για την climate engineering. Πρόκειται για την ηθελημένη και μεγάλης κλίμακας παρέμβαση στο γήινο κλιματικό σύστημα, συνήθως με σκοπό να αντιστραφεί η παγκόσμια υπερθέρμανση. Ο όρος climate engineering είναι όρος ομπρέλλα, που καλύπτει μέτρα δύο κατηγοριών: την απομάκρυνση των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και την διαχείριση της ηλιακής ακτινοβολίας. Η δεύτερη κατηγορία προσεγγίσεων στοχεύει στην αντιμετώπιση των συνεπειών των φαινομένων του θερμοκηπίου μέσα από παρεμβάσεις ώστε να απορροφά ο πλανήτης μικρότερη ποσότητα ηλιακής ακτινοβολίας.

Αυτή καθ’ αυτή η άποψη περί υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι, ουσιαστικά, χωρισμένη στα δύο. Στη μια μεριά βρίσκονται όλα όσα μπορούν να θεωρηθούν “επιστημονικά δεδομένα” - τα οποία, παράδοξο ή όχι, δεν είναι πολλά. Απ’ την άλλη μεριά βρίσκονται οι κοινωνικές πεποιθήσεις και, οπωσδήποτε, οι ερμηνείες των αισθητών αλλαγών στο κλίμα όταν σχετίζονται (ή όχι) με την άποψη περί υπερθέρμανσης.
Για παράδειγμα οι αλλαγές (και η σταδιακή άνοδος) της μέσης θερμοκρασίας στα ανώτερα στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας τις τελευταίες δεκαετίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ακριβή και απτά “επιστημονικά δεδομένα” - τα θερμόμετρα δεν κοροϊδεύουν. Η αιτιολόγηση αυτής της ανόδου (καθώς και οι προβλέψεις για την πορεία της) είναι, όμως, εντελώς διαφορετικό ζήτημα. Για παράδειγμα η ιδέα περί αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη από ανθρωπογενείς παράγοντες, και πιο συγκεκριμένα λόγω της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, δεν είναι ιδέα του 20ου αιώνα με αιτία την Β βιομηχανική επανάσταση - όπως νομίζουν πολύ. Αλλά των αρχών του 19ου - μιας περιόδου που η Α βιομηχανική επανάσταση (και η καύση άνθρακα) ήταν μόλις στα πρώτα της βήματα, και σε καμμία περίπτωση ένα εντατικό φαινόμενο παγκόσμιας κλίμακας.

Όπως πολλοί άλλοι βικτωριανοί φυσικοί φιλόσοφοι ο John Tyndall ενδιαφερόταν για πολλά ζητήματα. Ενώ ετοίμαζε μια σημαντική μελέτη για την “θερμότητα σαν τρόπο κίνησης” είχε χρόνο να ασχολείται και με τη γεωολογία. Ο Tyndall είχε από πρώτο χέρι γνώση του αντικειμένου, μιας και ήταν ενθουσιώδης αλπινιστής. Καθώς ήταν εξοικειωμένος με τους παγετώνες στα βουνά, είχε πεισθεί ότι δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν κολοσσιαία στρώματα πάγου κάλυπταν όλοι την βόρεια Ευρώπη. Πως έγινε εφικτό να αλλάξει το κλίμα τόσο δραστικά;
Μια πιθανή απάντηση θα ήταν η αλλαγή στην σύνθεση της γήινης ατμόσφαιρας. Ξεκινώντας από την δουλειά του Joseph Fourier τη δεκαετία του 1820, οι επιστήμονες εκείνης της εποχής είχαν καταλάβει ότι τα αέρια στην ατμόσφαιρα θα μπορούσαν να παγιδεύουν την θερμότητα που φτάνει απ’ τον ήλιο. Όπως το έθεσε ο Fourier, η ενέργεια με την μορφή του ορατού φωτός διαπερνά εύκολα την ατμόσφαιρα, και φτάνει στην επιφάνεια ζεσταίνοντάς της· αλλά η θερμότητα δεν μπορεί να ανακλαστεί εύκολα στο διάστημα. Επειδή ο αέρας απορροφά αόρατες ακτίνες θερμότητας καθώς αυτή βγαίνει απ’ την επιφάνεια. Ο έτσι θερμαινόμενος αέρας ξαναεκπέμπει ένα μέρος της θερμότητας στην επιφάνεια, διατηρώντας την ζεστή...
Οι εξισώσεις και τα δεδομένα που είχαν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες τον 19ο αιώνα ήταν ελάχιστα για να μπορέσουν να κάνουν έναν ακριβή υπολογισμό. Ωστόσο οι φυσικοί εκείνης της περιόδου ήταν πεπεισμένοι ότι μπορούσαν να αποδείξουν ότι ένας απλός βράχος χωρίς ατμόσφαιρα, και σε απόσταση απ’ την ήλιο όσο η γη, θα ήταν πολύ πιο κρύος απ’ τον δικό μας πλανήτη.
Ο Tyndall το έκανε σκοπό του να βρει αν πράγματι υπάρχουν αέρια στη γήινη ατμόσφαιρα που να μπορούν να παγιδεύσουν την θερμότητα. Το 1859, ύστερα από προσεκτική εργαστηριακή δουλειά, ταυτοποίησε διάφορα αέρια που θα μπορούσαν να λειτουργούν έτσι. Το πιο σημαντικό ήταν η αέρια μορφή του νερού, οι υδρατμοί. Επίσης αποτελεσματικό ήταν το διοξείδιο του άνθρακα, παρά την ιδιαίτερα αραιή συγκέντρωση του στην ατμόσφαιρα. [1Spencer Weart, The carbon dioxide greenhous effect, 2008.]

Έχει το ενδιαφέρον του το γεγονός ότι η διαπίστωση της ευθύνης του διοξειδίου άνθρακα προέκυψε ιστορικά μαζί με την διαπίστωση της ακόμα μεγαλύτερης ευθύνης των υδρατμών (για την “παραγωγή” της γήινης θερμότητας). Συνεπώς, εξαιρουμένης της ηλιακής ακτινοβολίας, ο άλλος σημαντικός παράγοντας γι’ αυτήν την θερμότητα και την συγκράτηση ενός μέρους της ήταν (τουλάχιστον με βάση τις διαπιστώσεις του πρωτοπόρου Tyndall) το γεγονός ότι το 70% της επιφάνειας του πλανήτη γη καλύπτεται με νερό... Δύσκολο θα ήταν να αποδειχθεί σαν επιστημονικά σωστή η άποψη (του 19ου αιώνα) ότι “ένας απλός βράχος χωρίς ατμόσφαιρα... κλπ” αφού, πολύ απλά, ήταν ένας κυκλικός συλλογισμός: αν δεν έχει νερό δεν έχει ατμόσφαιρα...
Σε κάθε περίπτωση, στα τέλη του 19ου αιώνα, ο σουηδός φυσικο-χημικός Svante Arrhenius, με τα ίδια προ-ιστορικά ενδιαφέροντα με τον Tyndall, υποστηρίξε ότι αν η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αυξηθεί στο μέλλον, αυτό ίσως επηρεάσει το κλίμα. Αναδρομικά, κατά την γνώμη του Arrhenius, το ξεπέρασμα της εποχής των παγετώνων θα έπρεπε να αποδοθεί στο διοξείδιο του άνθρακα που είχε εκλυθεί απ’ τις εκρήξεις των ηφαιστείων.
Γιατί, όμως, ο Arrhenius έδωσε τέτοια έμφαση, σε σχέση με την θερμότητα στην επιφάνεια και τα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας, στο διοξείδιο του άνθρακα και όχι στους πολύ περισσότερους υδρατμούς; Για ταπεινούς λόγους: η ποσότητα των υδρατμών στην ατμόσφαιρα αλλάζει συνέχεια, συνεπώς δεν θα μπορούσε ένας τόσο ασταθής παράγοντας να γίνει αντικείμενο μέτρησης και, κατά συνέπεια, επιστημονικό στοιχείο... Κατά την άποψη του Arrhenius η αύξηση της συγκέντρωσης CO2 δεν θα επηρέαζε άμεσα αλλά έμμεσα την θερμοκρασία, επειδή θα μείωνε την εξάτμιση του νερού - που, κατά τα άλλα, παρέμενε ο βασικός (αλλά μη μετρήσιμος) ρυθμιστής της θερμοκρασίας του πλανήτη.

Οι ιδέες αυτές δεν έγιναν αποδεκτές σαν πραγματική επιστήμη για κάμποσες δεκαετίες· παρότι κατά διαστήματα, διάφοροι φυσικοί τις επανάφεραν στην ημερήσια διάταξη. Στη δεκαετία του 1950 το θέμα της αύξησης της θερμοκρασίας παρέμενε ένα μάλλον περιθωριακό ζήτημα στους επιστημονικούς κύκλους· ήταν όμως η δημοσιογραφική προβολή του που άρχισε να τραβάει την προσοχή. Το Νοέμβρη του 1957 η εφημερίδα της Ιντιάνα The Hammond Times είχε ρεπορτάζ για την θέση ενός ακαδημαϊκού γεωλόγο / ωκεανολόγου, του Roger Revelle, σύμφωνα με τον οποίο η εκπομπή CO2 προκαλεί ενα “φαινόμενο του θερμοκηπίου” ... που μπορεί να προκαλέσει ριζικές αλλαγές στο κλίμα... Θα έπρεπε να υπάρχει ήδη, κοινωνικά κατακτημένη η έννοια του “θερμοκηπίου” αφενός· και θα έπρεπε να έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον (και η αγωνία) για τα ζητήματα πάνω απ’ την επιφάνεια της γης (ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων για το διάστημα), για να αρχίσει να γίνεται η ατμόσφαιρα αντικείμενο ενδιαφέροντος και, πιθανόν, πηγή κινδύνων. Τα μέσα του 20ου αιώνα ήταν “ώριμη” εποχή για αυτό...

Εν τέλει, κι ενώ η ανθρωπογενής υπερθέρμανση της γης περιστρεφόταν γύρω απ’ την βιομηχανική εκπομπή CO2, παρέμενε στα σχετικά χαμηλά ράφια των επιστημονικών ενδιαφερόντων. Ήταν άλλα πιο απτά ζητήματα, όπως η (επίσης βιομηχανική) προέλευση της μόλυνσης της ατμόσφαιρας των πόλεων (συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, της ραγδαίας αύξησης στη χρήση ι.χ.), που έκαναν τον αέρα (και το κλίμα) απτά θέματα υγείας - και πολιτικού ενδιαφέροντος.
Το καλοκαίρι του 1988 ήταν ιδιαίτερα ζεστό στις ηπα, ενώ δημιουργήθηκε και έντονη λειψυδρία σε διάφορες περιοχές, καθώς είχε βρέξει λίγο τους αμέσως προηγούμενους χειμώνες. Ο κλιματολόγος της nasa James Hansen κλήθηκε να καταθέσει στο αμερικανικό κογκρέσσο τις διαθέσιμες επιστημονικές εξηγήσεις. Στις 23 Ιούνη (1988) ο Hansen δήλωσε ότι “... Η παγκόσμια υπερθέρμανση έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε μπορούμε να πούμε με υψηλό βαθμό βεβαιότητας ότι υπάρχει σχέση αιτίου αποτελέσματος ανάμεσα στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις παρατηρούμενες θερμοκρασίες...”
Η ημερομηνία θα μπορούσε να θεωρηθεί γενέθλια από πολιτική άποψη: ο τύπος (εφημερίδες και τηλεόραση) διέδωσαν μαζικά την γνωμάτευση του ειδικού, το κοινό έδειξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, οι δημόσιες συζητήσεις άναψαν... Απο εκείνο το χρονικό σημείο και μετά ο καπιταλιστικός πλανήτης άρχισε να νοιώθει σα να είναι σκεπασμένος με ένα τεράστιο αλλά αόρατο νάυλον - δικής του κατασκευής.

θερμικός θάνατος; η λύτρωση!

Δεν σκοπεύουμε να εμπλακούμε ούτε κατά λάθος σε μια διένεξη περί “αιτίων και αποτελεσμάτων” σχετικά με την αύξηση των μέσων θερμοκρασιών· είναι μια διένεξη ισχυρά (και καθεστωτικά) πολιτικοποιημένη, ειδικά απ’ την στιγμή που οι αμερικάνοι συντηρητικοί, υπό τον Trump, αποσύρθηκαν απ’ την “διεθνή συμφωνία για το κλίμα” - για να προστατέψουν το πετρελαϊκό ενεργειακό μοντέλο του αμερικανικού καπιταλισμού, μιας και αυτός έχει μείνει αισθητά πίσω στην αλλαγή παραδείγματος. Ωστόσο αυτή η αλλαγή ενεργειακού παραδείγματος (δηλαδή η σταθερή μείωση της χρήσης υδρογονανθράκων, αρχίζοντας απ’ το πετρέλαιο) θα ήταν εύλογη για διάφορους λόγους, ακόμα και χωρίς φαινόμενο του θερμοκηπίου...

Αντίθετα έχει ενδιαφέρον το πως και γιατί η εκτεταμένη διεθνής κρατική (κατ’ αρχήν) αυτοδέσμευση για συστηματική μείωση των εκπομπών CO2 στη γήινη ατμόσφαιρα εισάγεται στα τεχνολογικο/επιστημονικά “ενδιαφέροντα” (ή/και συμφέροντα) της 3ης και, πια, της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.

Η ιδέα της τοπικής τροποποίησης του κλίματος και οι εφαρμογές της (που έχουν προκαλέσει ένα καποιο ενδιαφέρον αλλά και θεωρείες συνωμοσίας) είχε πολύ πιο ταπεινές αιτίες απ’ την διάσωση του πλανήτη. Είναι γνωστό, για παράδειγμα (ήδη απ’ τον Β παγκόσμιο) ότι οι συννεφιές και οι ομίχλες είναι ιδιαίτερα ενοχλητικές για ορισμένους τύπους βομβαρδισμών (ας πούμε κατά κινούμενων στόχων, που δεν μπορούν να προσδιοριστούν μέσω geolocation). Συνεπώς μια μεθοδική “διάλυση της συννεφιάς” σε μια ορισμένη περιοχή και για συγκεκριμένη διάρκεια υπήρξε ζητούμενο όχι των οικολόγων αλλά των στρατηγών. Ανάλογη είναι η “ζήτηση” βροχής σε περιοχές με παρατεταμένες περιόδους λειψυδρίας, που απειλούν είτε την αγροτική παραγωγή είτε την ηλεκτρική (μέσα από υδροηλεκτρικά φράγματα). Η τεχνολογική διαχείριση των νεφών είναι, λοιπόν, ένας υπαρκτός τομέας εφαρμογών. Έχει, όμως, άλλο όνομα: λέγεται τροποποίηση καιρού. [2Η τεχνητή πρόκληση βροχής μέσω του “ραντίσματος” του αέρα με ιωδιούχα άλατα είναι γνωστή πρακτική εδώ και δεκαετίες. Υπάρχουν, μάλιστα, και διακρατικές συμφωνίες για την αλληλοενημέρωση μεταξύ τους όταν γίνονται τέτοιες ενέργειες.]

Αντίθετα, η υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς εμφανίζεται σαν παγκόσμιο πρόβλημα, δίνει έδαφος για εξαιρετικά τολμηρές έως fiction (προς το παρόν..) ιδέες. Απ’ την “απορρόφηση” του CO2 (και το “θάψιμό” του στα έγκατα της γης...) μέχρι την δημιουργία κάποιου είδους “φίλτρου” στη στρατόσφαιρα, ώστε να απορροφά ένα μέρος της ηλιακής ενέργειας.
Για παράδειγμα η Zhen Dai, ερευνήτρια του Harvard, πρότεινε σε μια πρόσφατη δημοσίευσή της (αρχές του 2019) τον ψεκασμό της στρατόσφαιρας (σε ύψος, ενδεικτικά, 20 χιλιομέτρων απ’ την επιφάνεια της θάλασσας) με σκόνη ανθρακικού ασβεστίου - χρησιμοποιείται ως τώρα κοινότοπα, σαν διευκολυντικό της πέψης. Κατά την γνώμη της Dai και της ομάδας της, το υλικό αυτό είναι το πιο ακίνδυνο για να αντανακλά ένα μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας, πριν αυτή φτάσει στην ατμόσφαιρα και στην επιφάνεια της γης.
Οι έρευνες της Dai γίνονται ως τώρα μέσα ηλεκτρονικών προσομοιώσεων. Προτείνει (και ψάχνει την κρατική άδεια και την χρηματόδοτηση) πειράματα σε πραγματικές συνθήκες: τον ψεκασμό με ανθρακικό ασβέστιο της στρατόσφαιρας πάνω από επιλεγμένες περιοχές των ηπα με ειδικά μπαλόνια, και μετρήσεις του πως λειτουργεί σαν φίλτρο. Προφανώς διαφορετικά πάχη ενός τέτοιου στρώματος θα έχουν διαφορετική αποτελεσματικότητα.

Το Harvard δείχνει να θέλει την πρωτοπορεία στο θέμα. Και, όπως συνέβη όταν άρχισε η “αναγνώριση του φαινομένου του θερμοκηπίου” μέσω της μηντιακής προβολής του, έτσι και τώρα έγκυρα μήντια παίζουν τον ρόλο τους. Σε ένα άρθρο του (στις 23 Νοέμβρη του 2018) κάτω απ’ τον τίτλο “Η ηλιακό γεωμηχανική μπορεί να είναι “αξιοσημείωτα φτηνή” - έκθεση” ο αγγλικός guardian έγραφε:

Το να ψύξουμε την γη ψεκάζοντας μικροσωματίδια που μπλοκάρουν τον ήλιο στη στρατόσφαιρα μπορεί να είναι “αξιοσημείωτα φτηνό” σύμφωνα με την πιο λεπτομερή ανάλυση μηχανικής που έχει γίνει ως τώρα.
Ο φόβος ότι ένα κράτος παρίας ή μια στρατιωτική δύναμη θα μπορούσε να πάρει τον έλεγχο του παγκόσμιου κλίματος μονομερώς είναι αβάσιμη προσθέτουν οι ερευνητές, καθώς θα χρειάζονταν πολλές χιλιάδες πτήσεις, κι αυτό θα γινόταν γρήγορα αντιληπτό.

Η νέα έρευνα υπολόγισε τα κόστη της τεχνολογίας του να τοποθετηθούν εκατομμύρια τόνοι σωματιδίων ασβεστίου ψηλά στην ατμόσφαιρα. Αυτή η μορφή γεωμηχανικής μιμείται τα αποτελέσματα μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων, που μείωσαν σημαντικά την γήινη θερμοκρασία στο παρελθόν.
“Δείχνουμε ότι ένα υποθετικό πρόγραμμα τέτοιας διασποράς, παρότι είναι ταυτόχρονα ιδιαίτερα αβέβαιο και ιδιαίτερα φιλόδοξο, θα ήταν τεχνικά εφικτό” είπε ο Gernot Wagner, απ’ το πανεπιστήμιο του Harvard. “θα ήταν, επίσης, αξιοσημείωτα φτηνό, με ένα κόστος κατά μέρο όρο γύρω στα 2 έως 2,5 δισ. δολάρια τον χρόνο”. Οι τρέχουσες επενδύσεις στις πράσινες τεχνολογίες είναι περίπου στα 500 δισεκατομύρια δολάρια τον χρόνο.

Η ιδέα της γεωμηχανικής προκαλεί αντιρρήσεις, με όσους είναι αντίθετοι να υποστηρίζουν ότι θα είναι μια φτηνή λύση στην υπερθέρμανση του πλανήτη, και έτσι θα αδυνατίσει τις προσπάθειες να κοπούν οι ρίζες των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Άλλοι προειδοποιούν ότι υπαρχει ο κίνδυνος σοβαρών και μην εντοπίσιμων συνεπειών, όπως ανομβρίες και ζημιές στις καλλιέργειες. Τον Οκτώβρη, πάνω από 100 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών καταδίκασαν την γεωμηχανική σαν “επικίνδυνη, αχρείαστη και άδικη”. [3Το κείμενο της διαμαρτυρίας με τίτλο “κάτω τα χέρια απ’ τη μάνα γη”, σε μορφή pdf, διαθέσιμο στην διεύθυνση http://www.geoengineeringmonitor.org/wp-content/uploads/2018/10/HOME_manifesto-EN-Nov21.pdf]
Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες λένε ότι το να μην προχωρήσει η γεωμηχανική έρευνα μπορεί να αποδειχθεί ακόμα πιο επικίνδυνο, καθόσον η κλιματική αλλαγή μπορεί να έχει τόσο κανές συνέπειες που οι κυβερνήσεις να μην μπορούν να τις αντιμετωπίσουν”.

“Δυστυχώς, η κλιματική αλλαγή είναι τόσο επιτακτική ώστε πρέπει να σκεφτόμαστε γρήγορες δράσεις” λέει ο δρ. Matthew Watson του πανεπιστημίου του Μπρίστολ. “Μερικοί υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να κάνουμε τέτοιες έρευνες, αλλά προσωπικά νομίζω ότι θα ήταν λάθος αυτό. Μπορεί να έρθει μια στιγμή, στο όχι μακρινό μέλλον, που θα είναι ανήθικο το να μην επέμβουμε”.

Μια ερευνα, που δημοσιοποιήθηκε στην επιθεώρηση Environmental Research Letters, έδειξε ότι ο πιο φτηνός τρόπος για να απλωθούν τα σωματίδια ασβεστίου χρειάζεται την κατασκευή ενός νέου τύπου αεροπλάνου. Αν τα σηματίδια ασβεστίου επρόκειτο να τοποθετηθούν με εμπορικά αεροπλάνα, θα έπεφταν πίσω στη γη μέσα σε λίγες ημέρες.
Δεν υπάρχει αεροπλάνο που να μπορεί να κουβαλήσει τόνους τέτοιων σωματιδίων σε ύψος 20 χιλιομέτρων, ένα ύψος που χρειάζεται για να μείνουν εκεί για ένα έτος ή και παραπάνω. Οι πύραυλοι είναι πολύ ακριβή λύση. Το νέου είδους αεροπλάνο θα έπρεπε να έχει μεγαλύτερα φτερά και 4 μηχανές αντί για 2, καθώς ο αέρας σ’ αυτό το ύψος έχει πυκνότητα μόλις το 7% εκείνης που έχει στην επιφάνεια της θάλασσας. “Θα ήταν μια ασυνήθιστη σχεδίαση, αλλά δεν χρειάζονται άλματα από τεχνολογική άποψη” λέει ο Wake Smith, αεροναυπηγός που συνεργάστηκε με τον Wagner.

Οι ερευνητές υπολόγισαν το κόστος ενός 15ετούς προγράμματος, που θα απαιτούσε τη ναυπήγηση 6 έως 8 νέων αεροπλάνων τέτοιου τύπου κάθε χρόνο, και συμπεριέλαβαν τα κόστη για τους μισθούς των πληρωμάτων, τις επισκευές, την ασφάλιση, τα καύσιμα, τα ανταλλακτικά, και την εκπαίδευση. Το πρόγραμμα θα ξεκινούσε με 4.000 πτήσεις τον χρόνο και στην κορύφωσή ττου, στο τέλος της 15ετίας, θα έφτανε τις 60.000 πτήσεις τον χρόνο, από 100 αεροπλάνα.

Το αποτέλεσμα ενός τέτοιου προγράμματος θα ήταν η μείωση της θέρμανσης κατά 0,1 βαθμό Κελσίου τον χρόνο, με συνολική μείωση κατά 1,5 βαθμούς, λέει ο Wagner. Αυτή η εκτίμηση έγινε με μια υπόθεση εργασίας ότι οι εκπομπές θα μειώνονταν μεν αλλά, παρόλα αυτά, η αύξηση της θερμοκρασίας που θα προκαλούνταν θα ήταν 3 βαθμοί Κελσίου, ένα επίπεδο που θεωρείται καταστροφικό απ’ τους επιστήμονες. Μια πρόσφατη έρευνα του διακυβερνητικού προγράμματος για το κλίμα του οηε (IPCC) έδειξε ότι το μέγιστο ανεκτό επίπεδο αύξησης της θερμοκρασίας είναι οι 1,5 βαθμοί.

Οι ερευνητές λένε ότι δεν υποστηρίζουν την ανάπτυξη της ηλιακής γεωμηχανικής, αλλά ότι πιστεύουν ότι πρέπει να συνεκτιμηθεί. “Μπορεί να είναι μέρος μιας ευρύτερης κλιματικής πολιτικής που κατ’ αρχήν περιλαμβάνει την μείωση των εκπομπών και την απορρόφηση του διοξειδίου απ’ την ατμόσφαιρα” λέει ο Wagner.
...

Σ’ αυτή τη φάση οι συγκεκριμένες εκδοχές γεωμηχανικής μπορεί να μοιάζουν στο ευρύτερο κοινό fiction - λιγότερο ωστόσο από άλλα project όπως ο εποικισμός της Σελήνης ή οι κβαντικοί υπολογιστές. Το χαμηλό κόστος τους είναι δελεαστικό - ενώ οι βασικές αντιρρήσεις προέρχονται απ’ το ότι δεν είναι σαφείς οι αρνητικές συνέπειες (του περιορισμού της ηλιακής ακτινοβολίας [4Οι χημικές βιομηχανίες αντι-ηλιακών θα πρέπει να βρουν καινούργιες δικαιολογίες για να προωθούν τα εμπορεύματά τους - να μια αρνητική συνέπεια!]). Απ’ την άλλη μεριά οι τεχνολογίες “απορρόφησης” του CO2 απ’ την ατμόσφαιρα (συνήθως κατ’ ευθείαν απ’ την πηγή της δημιουργίας του, τις βιομηχανίες) και η ανακύκλωσή του για διάφορους σκοπούς αναπτύσσονται μεν αλλά απέχουν πολύ απ’ το να μορφοποιούν μια “ριζοσπαστική” εφαρμογή μεγάλης κλίμακας για την επόμενη δεκαετία. Εδώ πρόκειται για την ηλεκτροχημική απομίμηση της φωτοσύνθεσης (των φυτών). Υπάρχουν 25 τέτοια εφαρμοσμένα project σε διάφορα μέρη του κόσμου, αλλά ο στόχος της διεθνούς υπηρεσίας ενέργειας ήταν για περισσότερα από 100 ως το 2020.

Παρά τον από πρώτη ματιά φουτουριστικό χαρακτήρα της ιδέας να μπει ο πλανήτης μέσα σε μια φούσκα “αντι-θερμοκηπίου”, και παρά την ισχυρή πιθανότητα ότι θα μπορούσαν να προκύψουν απρόβλεπτες συνέπειες από μια τέτοια εφαρμογή, υπάρχει κάτι (πέρα απ’ το σχετικά χαμηλό κόστος) που είναι ιντριγκαδόρικα υπέρ τέτοιου είδους σχεδίων: το ότι θα μπορούσαν, όντως, να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες! Εάν το επερχόμενο internet of things μορφοποιεί την τάση της καθολικής καταγραφής / αναπαράστασης των πάντων και της διαμόρφωσης προβλέψεων μέσα από “έξυπνους” αλγόριθμους, είναι ακριβώς το απρόβλεπτο που μπορεί να τροφοδοτεί την εξέλιξη της 4ης βιομηχανικής επανάστασης...

Ziggy Stardust

Σημειώσεις

1 - Spencer Weart, The carbon dioxide greenhous effect, 2008.
[ επιστροφή ]

2 - Η τεχνητή πρόκληση βροχής μέσω του “ραντίσματος” του αέρα με ιωδιούχα άλατα είναι γνωστή πρακτική εδώ και δεκαετίες. Υπάρχουν, μάλιστα, και διακρατικές συμφωνίες για την αλληλοενημέρωση μεταξύ τους όταν γίνονται τέτοιες ενέργειες.
[ επιστροφή ]

3 - Το κείμενο της διαμαρτυρίας με τίτλο “κάτω τα χέρια απ’ τη μάνα γη”, σε μορφή pdf, είναι διαθέσιμο εδώ.
[ επιστροφή ]

4 - Οι χημικές βιομηχανίες αντι-ηλιακών θα πρέπει να βρουν καινούργιες δικαιολογίες για να προωθούν τα εμπορεύματά τους - να μια αρνητική συνέπεια!
[ επιστροφή ]