#11 - 02/2018

bytes & genes

Έξυπνες μηχανές, ανόητοι χρήστες. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ένας μέσος χρήστης έξυπνου κινητού ελέγχει τη συσκευή κατά μέσο όρο 150 φορές την ημέρα. Κάτι, που σε βάθος χρόνου, μεταφράζεται σε σπατάλη 7 χρόνων μπροστά από την οθόνη (μόνο του κινητού, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται κι άλλες συσκευές) στη διάρκεια μιας ζωής. Η ανοησία του tittytainment σχεδιάζεται πλέον με επιστημονική ακρίβεια, και είναι αποτελεσματική!!!
Κανονικά θα έπρεπε οι εταιρείες να πανηγυρίζουν: “τα πρώτα εφτά χρόνια ήταν το δύσκολο - ας τα κάνουμε δεκαετέσσερα!” Κυκλοφορούν όμως και εκτιμήσεις ανησυχίας. Η αιτία λέγεται «πολυ-διάσπαση της προσοχής». Μία άλλη σειρά επιστημονικών ερευνών, ενίοτε χρηματοδοτούμενων από τις ίδιες τις εταιρείες πληροφορικής, έρχεται να δείξει ότι η ικανότητα εστίασης της προσοχής μειώνεται συστηματικά τα τελευταία χρόνια. Ό,τι δεν χωράει σε μια οθόνη μερικών ιντσών και δεν εξαντλείται με μερικά scroll, φαίνεται πως είναι καταδικασμένο στην αφάνεια.
Το πρόβλημα έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις ώστε κάποιες εταιρείες παροχής ψηφιακού περιεχομένου προσπαθούν να ενσωματώσουν στο περιεχόμενο τους ορισμένες «σημαδούρες» για να λειτουργούν ως σημεία αγκίστρωσης της προσοχής και να μην αποσπώνται οι καταναλωτές (π.χ., προηγμένα στατιστικά στοιχεία την ώρα ενός αγώνα). Το κακό θα ήταν μικρό για τις ίδιες τις εταιρείες, αν το ζήτημα περιοριζόταν στην κατανάλωση. Όμως η αδυναμία συγκέντρωσης σε μια δραστηριότητα μπορεί να έχει επιπτώσεις και στην αποδοτικότητα των εργαζομένων, οπότε το κακό δεν θα είναι καθόλου μικρό πλέον.
Δεν θα εκπλαγούμε αν σε λίγο καιρό απαγορευτούν τα έξυπνα κινητά στους χώρους εργασίας. Αν όμως αυτό γίνει αφορμή για να εμφανιστούν «κινήματα» κατά της εργοδοτικής αυθαιρεσίας (υπερασπιζόμενα στην ουσία το δικαίωμα στο tittytainment), αυτό ομολογουμένως θα ήταν απογοητευτικό.

Ένα κόκκινο αμάξι με δυο πύραυλους. Κάθε εποχή καπιταλιστικής μετάβασης, αλλαγής μοντέλου, έχει τους τυχοδιώκτες που της αναλογούν. Ο Musk είναι τέτοιος. Υπό άλλες συνθήκες, καπιταλιστικού 20ου αιώνα για παράδειγμα, θα βρισκόταν φυλακή ή θα πουλούσε χαρτομάντηλα στα φανάρια. Αλλά η 4η βιομηχανική επανάσταση χρειάζεται τους “ήρωές” της, έστω και για λίγο· ακόμα κι αν αυτό που “πουλάνε” πρόκειται να ξεπεραστεί, σαν εμπόρευμα, πολύ γρήγορα.
Ο Musk φαίνεται σαν ιδιοκτήτης της Tesla. Μια αυτοκινητοβιομηχανίας που ξεπήδησε απ’ το πουθενά, λανσάρωντας ηλεκτρικά / αυτόματα ι.χ. Τα μοντέλα της Tesla είναι, πράγματι, καλοσχεδιασμένα· και η προώθησή τους μέσω της περσόνας του “οραματιστή” πιάνει (κανείς δεν ξέρει καν τα ονόματα των ceo άλλων αυτοκινητοβιομηχανιών!). Αλλά ενώ ο Musk “πουλάει” τις μεγάλες παραγγελίες για να κρατάει ψηλά τις μετοχές της Tesla (οπότε και τον δικό του πλούτο), η παραγωγική δυνατότητα της επιχείρησης είναι πολύ μικρότερη· και με πολύ μεγαλύτερο κόστος σε σχέση με τους ανταγωνιστές.
Ο ίδιος ο Musk μιλάει για “κόλαση της παραγωγής”. Σύμφωνα με το business insider στις 6/1, ναι μεν η Tesla πούλησε το 2017 κάτι περισσότερο από 100.000 κομμάτια, κάνοντας ρεκόρ στην 14χρονη ιστορία της, αλλά “χαλάει” στην κατασκευή τους τα ίδια ποσά με την General Motors που έχει πολλαπλάσια παραγωγή. Επιπλέον, ενώ η G.M. μετατρέπει το χρήμα που επενδύεται σ’ αυτήν σε καθαρά κέρδη, η Tesla κατέγραψε στο τρίτο 3μηνο του 2017 τεράστιες ζημιές· τις μεγαλύτερες στην ιστορία της. Εντέλει (το business insider) πετώντας ένα ακόμα δηλητηριώδες καρφί, παρατηρεί: “Το model 3” (το διαμάντι στο στέμμα του Musk) “είναι βασικά ένα ηλεκτρικό Honda Accord. Αλλά η Honda, χωρίς να κάνει ιδιαίτερη προσπάθεια, φτιάχνει και πουλάει 100.000 κομμάτια κάθε χρόνο μόνο στις ηπα.”
Στον “πρωτοπόρο” Musk αναγνωρίζεται η φιλοδοξία να θεωρηθεί ηγέτης μιας ακόμα βιομηχανικής επανάστασης στην κατασκευή ι.χ.. Ο Henry Ford ήταν ηγέτης της πρώτης, με την καθιέρωση της αλυσίδας συναρμολόγησης και μαζικής παραγωγής· η Toyota ηγέτης της δεύτερης, με τους “κύκλους παραγωγής” και την just in time οργάνωσή της.
O Musk; “Μοιράζει χρήμα” διασκεδάζοντας, πρόσφατα με την εκτόξευση ενός Tesla στο διάστημα. “Μου αρέσει πολύ η σκέψη ενός αυτοκινήτου που περιπλανιέται αδιάκοπα στο διάστημα και μπορεί μια μέρα, εκατομμύρια χρόνια στο μέλλον, να ανακαλυφθεί από μια εξωγήινη φυλή” - είπε.
Χμμμμ... Θα μπορούσε να θεωρηθεί “επιθετική πολιτική πωλήσεων”. Αλλά μήπως αυτός ο τυχοδιώκτης απλά “ξεπλένει”; (θα ταίριαζε στον πυρήνα της καπιταλιστικής συσσώρευσης του 21ου αιώνα...)

Η ουδετερότητα του διαδικτύου. Τι είναι το internet (το γνωστό); Μορφή τηλεπικοινωνιών; Ή μέθοδος παροχής υπηρεσιών; Η διαφορά δεν φαίνεται με πρώτη ματιά, ειδικά αν κάποιος δεν έχει ασχοληθεί με τις λεπτομέρειες που διαμορφώνουν το νομικό καθεστώς του internet.
Σύμφωνα με τον Tim Wu, καθηγητή νομικής και δικαίου των media στο Columbia, το internet είναι ένας “κοινός φορέας επικοινωνιών”, άσχετα απ’ την μορφή που έχουν αυτές· μια εξελιγμένη παραλλαγή του τηλεφωνικού δικτύου. Σύμφωνα μ’ αυτή την προσέγγιση το internet είναι “δημόσιο αγαθό”. Και γι’ αυτό όσοι παρέχουν ιντερνετικές συνδέσεις πρέπει να υπηρετούν την “ουδετερότητα του διαδικτύου”: πρέπει, δηλαδή, να αντιμετωπίζουν τους πελάτες τους ισότιμα, να κάνουν τις ίδιες χρεώσεις ομοιόμορφα, και να μην κάνουν διακρίσεις (τιμολογιακές κατ’ αρχήν) ανάλογα με τον πελάτη, ή/και το περιεχόμενο (των πληροφοριών), ή/και τα site, τις πλατφόρμες, τις εφαρμογές, το είδος του εξοπλισμού του πελάτη ή την μέθοδο της επικοινωνίας μέσω δικτύου.
Αυτή είναι η παγκόσμια αποδεκτή θέση, και τα κράτη έχουν νομοθετήσει σχετικά. Αλλά στις ηπα, στα τέλη του περασμένου χρόνου, η προσέγγιση αυτή άλλαξε· προς στιγμήν. Ήταν μια σύγκρουση ανάμεσα στις (τηλεπικοινωνιακές) εταιρείες που παρέχουν πρόσβαση στο internet, οι οποίες ήθελαν να καθιερώσουν “ευέλικτα τιμολόγια” κάνοντας διακρίσεις στους πελάτες τους, και στις εταιρείες που παρέχουν περιεχόμενο, και ήθελαν να διατηρηθεί η “ουδετερότητα” του internet.
Προς στιγμήν κέρδισαν οι πρώτες, όταν η “ομοσπονδιακή επιτροπή τηλεπικοινωνιών” θεώρησε το internet “παροχή υπηρεσιών πληροφόρησης”, επιτρέποντας έτσι την διαφορική τιμολόγηση. Οι δεύτερες, και το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των χρηστών (λογικό!) αντεπιτέθηκαν, μεταφέροντας το θέμα στα αμερικανικά νομοθετικά σώματα. Εκεί, παρότι οι αποφάσεις δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα, είναι σαφέστατη η επιλογή να μείνει το internet “κοινό αγαθό”, με την έννοια της ισότητας στη δυνατότητα πρόσβασης.
Αυτά για το υπάρχον internet. Για το επόμενο; Θα δείξει...

Citius, altius, fortius, digitalius. Ένας από τους στόχους της Νότιας Κορέας κατά τη διάρκεια των χειμερινών ολυμπιακών αγώνων (ξεκίνησαν στις 9 Φλεβάρη, και οι παραολυμπιακοί θα τελειώσουν στα μέσα Μάρτη) είναι να κάνει επίδειξη στα μάτια του διεθνούς κοινού των ρομποτικών επιτευγμάτων της. Ξεκινώντας εδώ και δύο χρόνια, χάρη στη γενναία επιχορήγηση της κυβέρνησης, εταιρείες, πανεπιστήμια κι ερευνητικά κέντρα, έχουν φτιάξει μια κουστωδία 80 περίπου διαφορετικών ρομποτικών μοντέλων που θα κυκλοφορούν μεταξύ των επισκεπτών κατά τη διάρκεια των αγώνων. Οι τομείς στους οποίους θα απασχοληθούν είναι τρεις: παροχή πληροφοριών στους τουρίστες, καθαριότητα και ψυχαγωγία. Ρομπότ θα τριγυρνούν στους χώρους σφουγγαρίζοντας και γυαλίζοντας πατώματα· άλλα ρομπότ θα ζωγραφίζουν σε τεράστιες οθόνες θέματα από τα αθλήματα των προηγούμενων ημερών· κάποια άλλα θα κατευθύνουν χαμένους επισκέπτες και θα τους κερνούν αναψυκτικά· άλλα θα κάνουν επιδείξεις, έξι-έξι μαζί, στην κατάβαση με σκι και στο σλάλομ· άλλα, σαν μεγεθυμένα ατσάλινα χρυσόψαρα, απλά θα κολυμπούν στα σιντριβάνια προς τέρψη του κοινού.
Πάντως, τα αρχικά σχέδια ήταν διαφορετικά: να αναλάβουν τα ρομπότ υπηρεσίες φύλαξης και περιπολιών. Κρίθηκε όμως πρόωρο ένα τέτοιο σχέδιο, επειδή θα απαιτούσε μεγαλύτερη διασύνδεση των εταιρειών με το στρατό κι επιπλέον η χρηματοδότηση δεν επαρκούσε για μια τόσο φιλόδοξη προοπτική. Έτσι, σ’ αυτούς τους ολυμπιακούς, τα ρομπότ θα περιοριστούν σε ρόλο χαριτωμένων μεταλλικών καραγκιοζάκων. Στο μέλλον, αν δεν έχουν κάποιο βραχίονα προσαρμοσμένο σε σκανδάλη, ίσως να αγωνίζονται κιόλας· χωρίς ντόπες, για το ολυμπιακό ιδεώδες…

Πρακτικό πνεύμα. Ενώ ο αμερικάνος “πρωτοπόρος” Musk πετάει συμβολικά το Tesla του στους σκουπιδότοπους του διαστήματος, οι κινέζοι κατασκευαστές δείχνουν πολύ πιο προσγειωμένοι: πέρα απ’ τα ηλεκτρικά / αυτόματα ι.χ. (των οποίων η κινέζικη αγορά είναι εξασφαλισμένη...) ασχολούνται με τη next generation των εμπορικά αξιοποιήσιμων ιδιωτικών μετακινήσεων - στον αέρα. (Κι αυτό μας αρέσει!).
Η Ehang ολοκλήρωσε πρόσφατα πάνω από 1.000 δοκιμαστικές πτήσεις του μοντέλου της 184, κάτω από όλες τις πιθανές και απίθανες καιρικές συνθήκες. Με ισχυρούς ανέμους· με ομίχλη· με υψηλή θερμοκρασία· με κάτω απ’ το μηδέν· με βροχές. Στις δοκιμές τα εντελώς αυτόματα “copters” οδήγησαν 40 διαφορετικοί άνθρωποι, στελέχη και εργαζόμενοι της εταιρείας, δημοσιογράφοι, κυβερνητικοι αξιωματούχοι... Το Ehang 184 δεν χρειάζεται “δίπλωμα οδήγησης”: η μόνη κίνηση που κάνει ο οδηγός είναι να κουνήσει έναν μοχλό α λα joy stick μπροστά και πίσω, για την απογείωση και την προσγείωση.
Η Ehang σκοπεύει να ξεκινήσει την μαζική παραγωγή του 184 άμεσα, για χρήση “αεροταξί”. Καθώς η αγορά θα διαμορφώνεται, θα βελτιώνονται τα χαρακτηριστικά (αυτονομία, αποστάσεις) και θα αναπτύσσεται α λα κίνα το “big data” σύστημα urban ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.
Εν τω μεταξύ μια άλλη κινέζικη επιχείρηση, η Zhejiang Geely Holding Group Co, αγόρασε τον περασμένο Νοέμβρη την Βοστωνέζικη Terrafugia, που επίσης σχεδιάζει ιπτάμενα αυτοκίνητα - με design α λα “blade runner”.
Ίσως η Ιστορία αποδειχθεί σκληρή με τυχοδιώκτες “πρωτοπόρους” σαν τον Musk: όταν το κόκκινο Tesla θα περιπλανιέται γύρω απ’ τον Άρη ελπίζοντας να το ανακαλύψουν και να το θαυμάσουν εξωγήινοι, γύρω απ’ τον πλανήτη Γη θα ζουζουνίζουν κινέζικα copters...

Police glasses. Αυτό που δεν πέτυχε η goggle με τα “γυαλιά” της, θα το πετύχει το κινεζικό κράτος - βάζοντας τα γυαλιά στον αμερικανικό “γίγαντα”. Γιατί το να μπορεί να επιτηρεί ο καθένας ον καθένα μέσω των google glasses, δηλαδή τόσο φανερά, ήταν κάτι πρόωρο για τις πρωτοκοσμικές κοινωνικές σχέσεις, όπου πολλοί θέλουν να το κάνουν αλλά όχι να τους το κάνουν.
Αντίθετα, το κινεζικό κράτος αποδεικνύεται πιο πρακτικό. Εξοπλίζει τους μπάτσους του με γυαλιά με μικροκάμερες και δικτυακή σύνδεση με μια βάση δεδομένων. Οι μικροκάμερες μπορούν να φωτογραφίζουν τους όποιους “υπόπτους” και να στέλνουν τις φωτογραφίες τους στα κεντρικά, όπου μέσω λογισμικού “αναγνώρισης προσώπου” το κέντρο ξεσκαρτάρει και ειδοποιεί το πεζό περίπολο για τον ποιον του ενός ή του άλλου.
Η ταχύτητα με την οποία γίνονται αυτές ανταλλαγές πληροφοριών δεν μας είναι γνωστή· αλλά έχουμε εμπιστοσύνη στους κινέζους τεχνολόγους. Σίγουρα θα κάνουν το καλύτερο δυνατό.
Κι έτσι το κινεζικό καθεστώς προσθέτει άλλον έναν τομέα στον οποίο πρωτοπορεί. Δεν είναι μυστικό: πολλοί είναι στον “πρώτο κόσμο”, τεχνοκράτες και ανθρωποδιοικητές, που ζηλεύουν τον ολοκληρωτικό τρόπο με τον οποίο το Πεκίνο αξιοποιεί αλλά και εξελίσσει την “κοινωνική κυβερνητική”...

Ντοπαμίνη 1. Η “επιστημονική” προσέγγιση το αναλύει ως εξής: Χάρη στις νευροεπιστήμες αρχίζουμε να κατανοούμε ότι το να επιτυγχάνει κανείς ένα στόχο ή να λαμβάνει μια ανταμοιβή επειδή ολοκλήρωσε ένα καθήκον μπορεί να προκαλέσει έξαψη σε συγκεκριμένους νευρώνες, που εκλύουν το νευροδιαβιβαστή ντοπαμίμη προς τα κέντρα απόλαυσης του εγκεφάλου. Αυτό με τη σειρά του προκαλεί το αίσθημα της ευχαρίστησης.
Κατά συνέπεια κάποιοι άνθρωποι “κολλάνε” με την αναζήτηση της ευχαρίστησης αυτού του είδους και εμπλέκονται σε διαρκώς επαναλαμβανόμενες κινήσεις και ενέργειες, όπως η ανάγκη να παίζουν διαρκώς ένα video game, ή να ελέγχουν διαρκώς το mail τους, ή να τζογάρουν διαρκώς online. Παγιδεύονται μέσα στην επανάληψη, μέσα στο ίδιο κύκλωμα.

Ντοπαμίνη 2. Η εμπορική και χυδαία κοινωνιολογική προσέγγιση πάει κάπως έτσι: Σύμφωνα με μια μελέτη σε καταναλωτές στην αυστραλία, που έγινε από την εταιρεία πωλήσεων μέσω media RadiumOne, η χρήση των social media είναι χρυσωρυχείο ντοπαμίνης. “Κάθε φορά που στέλνουμε, μοιραζόμαστε ή πατάμε το “like”, κάθε φορά που σχολιάζουμε κάτι ή στέλνουμε μια φωτογραφία ή ένα video, δημιουργούμε μια προσδοκία για τους εαυτούς μας” λέει το αποτέλεσμα της έρευνας. “Αποκτάμε μια αίσθηση ανήκειν, και εξελίσουμε τους εαυτούς μας μέσω του μοιράσματος”. Ο Mauricio Delgado, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Rutgers, λέει πως όταν μοιράζεσαι πράγματα που σου δίνουν με φυσικό τρόπο μια δόση ντοπαμίνης, παίρνεις μια δεύτερη δόση όταν τα στέλνεις σε άλλους και περιμένεις το “like” τους.
Θα μπορούσαμε να περιγελάσουμε και τους νευροεπιστήμονες, και τους ψυχολόγους - φυσικά και τους εμπόρους με τους διαφημιστές! Κάνουν “ανακαλύψεις” στα σοβαρά, λες και το είδος μας ξεκίνησε μόλις πριν μια δεκαετία την ύπαρξή του στον πλανήτη. Λες και μόλις προχτές άρχισαν να εκλύονται ορμόνες: δεν υπήρχε ζωή πριν το facebook!!!
Το γεγονός είναι τα λεγόμενα social media κάνουν για τις κοινωνικές σχέσεις ότι κάνουν οι ακίνητοι ηλεκτρικοί διάδρομοι των γυμναστηρίων σε σχέση με το παιγνιώδες περπάτημα: προσφέρουν μια προσομοίωση, εύκολη· σε μια ιστορική περίοδο ώριμου καπιταλισμού όπου η ευκολία θεωρείται απόλυτα θετική. Όχι για νευροβιολογικούς αλλά ξεκάθαρα για κοινωνικούς και ιδεολογικούς λόγους.
Μοιάζει ο νεαρός που είναι κολλημένος με το smartphone του με τον συνταξιούχο που σκαλίζει κάθε απόγευμα τον κήπο του; Και των δύο το νευρικό σύστημα “εκλύει ντοπαμίνη” - και λοιπόν;
Το σίγουρο είναι ότι κανείς δεν έκανε περιουσία απ’ το σκάψιμο του κήπου κάποιου άλλου· και κανένας, επίσης, δεν έκανε καριέρα σχολιάζοντας κηπουρούς και χαμάληδες...

Τεχνητά ποντίκια. Όχι, όμως, απ’ αυτά που σκεφτήκατε! Βιο-ιατρικοί μηχανικοί απ’ το πανεπιστήμιο Duke της βόρειας Καρολίνα ανακοίνωσαν μέσω paper στο nature ότι έφτιαξαν (για πρώτη φορά) ανθρώπινα λειτουργικά μυικά κύτταρα, ξεκινώντας από δερματικά βλαστοκύτταρα.
Η διαδικασία έγινε εφικτή αφού πρώτα τα δερματικά βλαστοκύτταρα “επαναπρογραμματίστηκαν”. Εξελίχτηκαν έτσι σε μυικά· και, στη συνέχεια, τοποθετούμενα σε ειδικούς “σκελετούς”, με την κατάλληλη “διατροφή”, έγιναν στοιχειωδώς λειτουργικά, με την έννοια ότι αντιδρούσαν “κάπως” σε ηλεκτρικούς παλμούς και βιοχημικά σήματα.
Που θα είναι χρήσιμη αυτή η εφεύρεση; Κάποια απάντηση θα έχουν οι ειδικοί, όπως πάντα. Υπάρχουν, για παράδειγμα, σπάνιες μυικές δυσπλασίες σε μωρά, που αν η τεχνική βελτιωθεί θα μπορούν να αντιμετωπιστούν πιο εύκολα απ’ ότι με μεταμοσχεύσεις απ’ το ίδιο σώμα.
Κατά τα άλλα, αν το πράγμα γίνει όντως λειτουργικό, ίσως βρει μεγαλύτερη πελατεία στην “προσθήκη μάζας” στους γυμναστηριακούς. Μερικές ενέσεις κατάλληλα “προγραμματισμένων” βλαστοκυττάρων, και ιδού η “ντουλάπα”...

(Η φωτογραφία είναι τα εν λόγω μυϊκά κύτταρα, αλλά από μικροσκόπιο).

Μεταϋλισμός; Τα “μεταϋλικά” (metamaterials) είναι τεχνητά υλικά με σχεδιασμένη όχι μόνο την σύστασή τους αλλά και την μοριακή τους δομή. Και, σαν τέτοια, εμφανίζουν συμπεριφορές εντελώς άγνωστες (τουλάχιστον για την κοινή εμπειρία), ακόμα και αντίθετες με τις συνήθως αναμενόμενες. Στη διάθλαση του φωτός, στην ηλεκτρική και θερμική αγωγιμότητα, και σε πολλά άλλα “φυσικά φαινόμενα” τα μεταϋλικά εμφανίζονται να ανατρέπουν τις καθιερωμένες βεβαιότητες για το τι περιμένει κανείς από στερέα ή υγρά...
Πρόκειται για έναν ερευνητικό κλάδο αιχμής (“φυσική νέων υλικών”) που δεν έχει ξεδιπλώσει ακόμα το φάσμα των πρακτικών εφαρμογών του. Κι ίσως αρκετές απ’ αυτές να μην γίνουν ποτέ αντιληπτές απ’ τους άσχετους, δηλαδή την μεγάλη μάζα των υπηκόων - που κατέχουν όλο και λιγότερη γνώση ακόμα και για πράγματα που χρησιμοποιούν καθημερινά.
Απ’ την άλλη μεριά αυτός ο υλικότατος “μεταϋλισμός” θα συμβάλει με ταιριαστό τρόπο στην εμπέδωση μιας μαζικής μεταφυσικής ακόμα και σε ότι αφορά την υλικότητα του κόσμου. Υποθέτουμε ότι αυτό δεν θα στεναχωρήσει πολλούς: η “μαγεία”, ακόμα κι αν είναι καπιταλιστικότατη, δεν παύει να είναι χειραγωγική...

Ηλεκτρικές αναμνήσεις. Μια ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου της νότιας Καλιφόρνια και της ιατρικής σχολής του Wake Forest ανακοίνωσε ότι επιβεβαίωσε πειραματικά την θετική συνεισφορά εμφύτευσης ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο, σε ζητήματα μνήμης.
Οι ερευνητές έβαλαν σε “εθελοντές” που βρίσκονταν σε αντι-επιληπτική θεραπεία ηλεκτρόδια, σε συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου, διοχετεύοντας μικρά ηλεκτρικά σήματα. Σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους μετρήθηκε η κατά 15% βελτίωση της άμεσης μνήμης, και η κατά 25% βελτίωση της “μνήμης εργασίας”, σε όλους τους εθελοντές - μεγέθη που επιβεβαιώνουν προηγούμενα συμπεράσματα που είχαν γίνει σε πειραματόζωα.
Στη διάρκεια του ίδιου πειραματικού course οι ερευνητές (παραδέχτηκαν ότι) έκαναν και τις ανάποδες μετρήσεις. Πως θα μπορούσαν να “χειροτερέψουν” τη μνήμη, μέσω των ίδιων ηλεκτροδίων, με διαφορετικές τάσεις (ή διάρκειες) της μίνι ηλεκτροπληξίας.
Όπως πάντα οι έρευνες γίνονται για “καλό σκοπό”: να βοηθηθούν ασθενείς με απώλεια μνήμης ή alzheimer. Για τι άλλο θα γίνονταν, άλλωστε; Όπως είναι γνωστό “οι κακοί βρίσκονται στη φυλακή”...

Cyborg 11

Τα ρομπότ δολοφόνοι δεν είναι μόνο σιδερένιες μηχανές με φονικές προδιαγραφές, αλλά και αιθέριες οντότητες στο διαδίκτυο. Τα bots («χαϊδευτική» συντομογραφία του robot) είναι ρομποτικά προγράμματα - software robot devices - επιφορτισμένα με συγκεκριμένες λειτουργίες εντός ενός ηλεκτρονικού συστήματος. Συνηθισμένες λειτουργίες τους μπορεί να είναι η προστασία ενός υπολογιστή από κακόβουλες επιθέσεις, η περιήγηση του διαδικτύου σε αναζήτηση νέου περιεχομένου ή ακόμη και η προσβολή κάποιου δικτύου, εάν το bot είναι στα χέρια κάποιου hacker. Η DARPA έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα bots επειδή θεωρούνται παράγοντες κλειδιά για την εξέλιξη ενός μελλοντικού (ή ήδη κηρυγμένου;) κυβερνοπολέμου. Ο στόχος είναι ξανά διπλός: προστασία των φίλιων δικτύων και χτυπήματα στον κυβερνοχώρο εναντίον των αντιπάλων. Οι φιλοδοξίες της DAPRA δεν είναι καθόλου περιορισμένες· φτάνουν μέχρι την χρήση των bots στην «δημιουργία τάσεων στα social media» και «οργανωμένη διασπορά ψευδών ειδήσεων - fake news - στο διαδίκτυο».
Στα πλαίσια των σχετικών δοκιμών, τον Αύγουστο του 2016 η DARPA διοργάνωσε στο Ντάλας το πρώτο τουρνουά μάχης μεταξύ bots, με τον τίτλο «Darpa Cyber Grand Challenge». Αν και οι αγώνες hacking δεν είναι κάτι καινούριο, ήταν η πρώτη φορά που μια τέτοια δοκιμασία δεν αφορούσε ανθρώπους αλλά πληροφορικές οντότητες. Η σημασία που έδινε η DARPA στο τουρνουά φαίνεται από τον προϋπολογισμό του· 55 εκατομμύρια δολάρια το κόστος της διοργάνωσης, συν 3,75 εκατομμύρια έπαθλο στους νικητές.
Προκειμένου να διεξαχθεί ο αγώνας η DARPA έστησε εφτά supercomputers στους οποίους εγκατέστησε όλα τα cutting edge κι απόρρητα προγράμματά της συν πολλά ακόμη· σε κάθε μηχάνημα είχαν αφεθεί εσκεμμένα δεκάδες «τρύπες» στα συστήματά τους. Τεχνολογική καινοτομία αποτέλεσε ακόμη και το πρωτότυπο σύστημα παρακολούθησης και τρισδιάστατης απεικόνισης της λειτουργίας των εφτά υπολογιστών. Τα εφτά bots (κάποιο κόλλημα των διοργανωτών με την ταινία «και οι εφτά ήταν υπέροχοι»;) ανέλαβαν το καθένα από ένα supercomputer με αποστολή αφενός να το προστατεύσουν, αποτρέποντας επιθέσεις και διορθώνοντας κενά ασφαλείας, κι αφετέρου να επιτεθούν σε όλα τα υπόλοιπα εκμεταλλευόμενα τις αδυναμίες των αντίπαλων συστημάτων. Ο αγώνας διεξήχθη σε 96 γύρους· σε κάθε νέο η DARPA φόρτωνε ένα νέο σετ προγραμμάτων κι υπηρεσιών. Τα συμπεράσματα ήταν σε μεγάλο βαθμό αναπάντεχα. Μολονότι τα bots σε ορισμένους τομείς δεν έφτασαν στο επίπεδο της εκλεπτυσμένης και πρωτότυπης δουλειάς ενός έμπειρου hacker (σύμφωνα με τους διοργανωτές, φαίνεται να υστερούσαν σε φαντασία που επιτρέπει στους hackers να σκαρφίζονται διαρκώς πρωτότυπους τρόπους επίθεσης), η μεθοδολογία της «δουλειάς» τους ήταν εντελώς ασυνήθιστη κι ακατανόητη. Είναι χαρακτηριστικό ότι το bot που τελικά νίκησε ενώ προηγούνταν σταθερά και με διαφορά στη βαθμολογία, στον 52ο γύρο για κάποιο δικό του λόγο σταμάτησε να δουλεύει· δεν βγήκε νοκ άουτ ή «χάλασε», απλά το ίδιο επέλεξε να αδρανοποιηθεί. Παρόλη την αδράνειά του, διατήρησε την πρωτιά σε όλους τους επόμενους γύρους κι όταν στον προτελευταίο η διαφορά μειώθηκε σημαντικά, ενεργοποιήθηκε ξανά και κατοχύρωσε την πρωτιά. Κάποιο άλλο bot εντόπισε κενά ασφαλείας που ήταν άγνωστα και δεν είχαν εγκατασταθεί από την DARPA, ενώ ένα τρίτο κατάφερε να εκμεταλλευτεί κάποιες «αρχαίες» τρύπες από τις πρώτες μέρες του internet, τις οποίες οι προγραμματιστές θεωρούσαν ότι είχαν αντιμετωπίσει οριστικά. Ταυτόχρονα δύο άλλα bots φόρτωσαν τόσο πολύ τα συστήματα ευθύνης τους, προκαλώντας εντέλει την κατάρρευσή τους.
Σε γενικές γραμμές, το τουρνουά κρίθηκε πετυχημένο και «διδακτικό», γι’ αυτό εξάλλου η DARPA το επανέλαβε ξανά πέρυσι και σκοπεύει να το συνεχίσει. Τα τελικά αποτελέσματα, εάν δεν τα ζούμε ήδη περιδιαβαίνοντας στο διαδίκτυο, θα τα καταλάβουμε εκ των υστέρων· αλλά μάλλον θα είναι αργά…

Μακρυά απ’ τις κακές σκέψεις! Ενώ κάποιοι ερευνητές ψάχνουν αυτό που, στο κάτω κάτω της γραφής, κάποτε θα επιτρέψει στην τεχνοεπιστήμη να βοηθάει όσους δίνουν εξετάσεις να “θυμούνται όλη την ύλη” (σελ. 56) κάποιοι άλλοι θέλουν να προσφέρουν κοινωνικό έργο ευρύτερης σημασίας.
Μια έρευνα νευροχημικών απ’ το πανεπιστήμιο του Cambridge, της οποίας τα πορίσματα δημοσιοποιήθηκαν στα nature το περασμένο φθινόπωρο, ισχυρίζεται ότι βρήκε την αιτία που ανεπιθύμητες σκέψεις έρχονται και ξανάρχονται στο μυαλό· δίνοντας την υπόσχεση ότι αυτό, στο όχι μακρινό μέλλον, θα αντιμετωπιστεί.
Κατά τους ερευνητές το κακό συμβαίνει εξαιτίας μιας χημικής ουσίας που εκκρίνεται από εγκεφαλικά κύτταρα: του νευροδιαβιβαστή GABA. Κατά τους ειδικούς, η συγκέντρωση του GABA στον ιππόκαμπο του ανθρώπινου εγκεφάλου σχετίζεται με την δυνατότητα να απωθήσει κανείς τις “δυσάρεστες σκέψεις” και να εμποδίσει τις σχετικές αναμνήσεις απ’ το να επανέρχονται.
Το θριαμβευτικό ύφος του καθηγητή Michael Anderson, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, δεν αφήνε περιθώρια παρεξηγήσεων. “Αυτό που είναι συναρπαστικό, είναι ότι τώρα γινόμαστε πολύ ακριβείς... Πριν, εκείνο που μπορούσαμε να πούμε ήταν ‘αυτό το τμήμα του εγκεφάλου επηρεάζει το άλλο’. Αλλά τώρα μπορούμε να πούμε ποιοι νευροδιαβιβαστές είναι σημαντικοί. Και, κατά συνέπεια, μπορούμε να εμπλακούμε στη λειτουργία συγκεκριμένων νευρώνων, κάτι που θα μας επιτρέψει να σταματήσουμε τις ανεπιθύμητες σκέψεις”.
Η σκέψη του καθηγητή Anderson και της ομάδας του δηλώνει πως είναι “επιθυμητή”. Πόσο καιρό θα πάρει, άραγε, για να φτιαχτεί και να πατενταριστεί η “θεραπεία”;
Αγοραστές, το θεωρούμε βέβαιο,θα βρεθούν πολλοί και πρόθυμοι...”Από σήμερα στη δουλειά μόνο σκέψεις παραγωγικές”!!!

Ρομποτική δικαιοσύνη. Το 2013 η πολιτεία του Μίσιγκαν αντικατέστησε το 25ετές μηχανογραφικό σύστημα της υπηρεσίας ασφάλισης ανέργων (αντίστοιχη του οαεδ) με ένα σύγχρονο αυτοματοποιημένο σύστημα, με το όνομα MiDAS (Michigan Integrated Data Automated System) προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και να μειωθεί το λειτουργικό κόστος της υπηρεσίας· αναλαμβάνοντας ο MiDAS τον μεγαλύτερο όγκο εργασιών θα μπορούσε να μειωθεί το προσωπικό κατά 1/3, απολύοντας 400 υπαλλήλους, όπως και έγινε. Από την αρχή ακόμη, οι αλγόριθμοι του MiDAS αποδείχτηκε εντυπωσιακών δυνατοτήτων: οι αιτήσεις χορήγησης επιδόματος ανεργίας που κρίθηκαν μέσω ρομποτικών αλχημειών ως απόπειρες εξαπάτησης της υπηρεσίας πενταπλασιάστηκαν, ενώ τα πρόστιμα που επέβαλλε ο MiDAS εκτινάχτηκαν από τα 3 εκατομμύρια δολάρια (μέσος όρος των προηγούμενων ετών) σε 69 εκατομμύρια. Η αυστηρότητα του MiDAS ήταν ακραία: το συνηθισμένο πρόστιμο που επέβαλε ήταν 400% του ποσού της επιδότησης. Μετά από δύο χρόνια λειτουργίας, χρειάστηκαν μερικές χιλιάδες προσφυγές στα δικαστήρια κατά των αποφάσεων του MiDAS (που δικαιώθηκαν σε ποσοστό 95%) και η επέμβαση των ομοσπονδιακών αρχών, προκειμένου η πολιτεία να βγάλει από την πρίζα τον ρομποτικό γραφειοκράτη.
Το Μίσιγκαν δεν είναι η μόνη περίπτωση: η robo-adjudication, δηλαδή η ρομποτική διαδικασία λήψης δικαστικών και διοικητικών αποφάσεων, είναι ανερχόμενη τάση. Η Αυστραλία χρησιμοποιεί ένα ανάλογο σύστημα με το MiDAS, το Centrelink, από το 2016 κι εκεί με τα ίδια αποτελέσματα. Κι ενώ η αυστραλέζικη κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι το σύστημα λειτουργεί όπως θα έπρεπε κι εντός των προδιαγραφών του, μια ανεξάρτητη έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Centrelink σχεδιάστηκε με πρωτεύοντα στόχο την μείωση του κόστους και λειτουργεί εσκεμμένα με τρόπο που να απορρίπτει ένα μεγάλο ποσοστό αιτήσεων ή ακόμη και να αποφέρει κέρδη μέσω των προστίμων.
Αντίστοιχες εφαρμογές δοκιμάζονται ήδη και στα ποινικά δικαστήρια. Τον περασμένο Αύγουστο η IBM έθεσε σε πιλοτική λειτουργία σε συνεργασία με ορισμένα δικαστήρια ανηλίκων των ΗΠΑ ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που υποτίθεται θα «υποβοηθά» τους δικαστές. Το πρόγραμμα επεξεργάζεται όλες τις καταθέσεις και τα στοιχεία μίας υπόθεσης και παραδίδει στον φυσικό δικαστή μία συμπύκνωση των ευρημάτων του, με βάση την οποία βγαίνει η ετυμηγορία. Απλά ειπωμένο, με πρόσχημα τον όγκο των στοιχείων, το ρομπότ θα κατευθύνει - ή χειραγωγεί - τον δικαστή προς την «σωστή» απόφαση.
Επίσης, τον περασμένο Νοέμβριο μία ομάδα ερευνητών του University College London και του University of Sheffield κατασκεύασαν έναν πρόγραμμα-«δικαστή» τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο δοκίμασαν σε υποθέσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το πρόγραμμα τροφοδοτήθηκε με τις δικογραφίες 584 υποθέσεων κι αφού επεξεργάστηκε τα στοιχεία, έβγαλε τις δικές του αποφάσεις, οι οποίες σε ποσοστό 72% ήταν ταυτόσημες με αυτές του δικαστηρίου.
Επομένως στο εγγύς μέλλον, η δικαιοσύνη δεν θα είναι μόνο τυφλή, αλλά και δυαδική· κι ίσως μας αφεθεί η ευχέρεια επιλογής μεταξύ robo-judge και Judge Dredd.