#08 - 02/2016

bytes & genes

Robocop. Θα θυμόμαστε κάποτε ότι τα πρώτα ρομπότ-αστυνομικοί εμφανίστηκαν το 2016 στην άκρη της σαουδαραβικής χερσονήσου, στο ντουμπάι. Θα θυμόμαστε ότι λανσαρίστηκαν τότε σαν καινοτομία περισσότερο, παρά σαν πραγματική δύναμη ελέγχου και καταστολής. Θα θυμόμαστε το λευκοπράσινο ανθρωπόμορφο, αλλά απρόσωπο ρομπότ, με την οθόνη στην θέση του στήθους, να κυκλοφορεί άγαρμπα στους χώρους της έκθεσης GITEX, να κάνει χειραψίες και να αναγνωρίζει πρόσωπα. Μπορεί να θυμόμαστε ότι έλεγαν πως πρόκειται περισσότερο για «τουριστική ατραξιόν», που θα δίνει πληροφορίες, θα δέχεται πληρωμές για πρόστιμα και θα μπορεί να ακούσει, να καταγράψει και να προωθήσει καταγγελίες για παράνομες πράξεις. Θα θυμόμαστε ίσως ότι περισσότερο εντύπωση είχε κάνει η τεχνολογία του ρομπότ, παρά ο λόγος κατασκευής του, οι εξελισσόμενες δυνατότητές του και η χρήση του σε πλήρη ανάπτυξη.
Θα τα θυμόμαστε αυτά κάποτε… αλλά δεν θα γελάμε καθόλου.

Όταν η ακροδεξιά αποπειράται να «αποκαλύψει» τις «συνωμοσίες του συστήματος» και ξερνάει ρατσισμό. Σύμφωνα με το κείμενο, η φωτογραφία είναι σκηνοθετημένη, οι πρόσφυγες (σε εισαγωγικά) είναι βαλτοί και καμία σχέση δεν έχουν με την Συρία ή όποιο άλλο εμπόλεμο μέρος. Η αγαπημένη εμμονή των ακροδεξιών όλου του πλανήτη: οι μετανάστες και πρόσφυγες είναι «βαλτοί» και «πράκτορες»…

Κάντε στην άκρη! Αυτόνομα αυτοκίνητα; Ναι! Αυτόνομα φορτηγά; Ναι! (Διαβάστε ένα σχετικό σχόλιο στα b&g τεύχους 3). Αυτόνομες ιπτάμενες μηχανές; Ναι! Αυτόνομα πλοία; Αυτόνομα τάνκερ, εμπορικά, οχηματαγωγά ή πολεμικά πλοία; Όχι ακόμη, αλλά δεν πρόκειται να αργήσουν… Η Rolls-Royce εκτιμά ότι η τεχνολογία υπάρχει ήδη και το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξουν αυτόνομα πλοία, αλλά πότε. Η ίδια απαντά ότι στα επόμενα λίγα χρόνια θα χρησιμοποιούνται σε πορθμεία και σε παράκτιες ή/και μικρές εμπορευματικές διαδρομές και μες στην επόμενη δεκαετία θα εκτελούν απρόσκοπτα υπερωκεάνιες διαδρομές στις ανοιχτές θάλασσες.
Ναυτιλιακές εταιρείες, πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, ασφαλιστικές εταιρείες και κρατικές υπηρεσίες δουλεύουν ήδη εντατικά στην κατεύθυνση της αυτόνομης ναυσιπλοΐας. Η ίδια η Rolls-Royce συμμετέχει σε ένα φινλανδικό βιομηχανικό πρόγραμμα με τίτλο «Advanced Autonomous Waterborne Applications». Η Ε.Ε. έχει στήσει το πρόγραμμα «μη επανδρωμένης ναυσιπλοΐας μέσω έξυπνων δικτύων» με έδρα το Αμβούργο και αντικείμενο την τεχνική, οικονομική και νομική βιωσιμότητα ενός εμπορικού στόλου μη-επανδρωμένων πλοίων. Στη Νορβηγία, η πολυεθνική εταιρεία πιστοποίησης κι ασφάλειας θαλασσίων μεταφορών DNV βρίσκεται πίσω από ένα σχέδιο ναυπήγησης μη-επανδρωμένων σκαφών για την μεταφορά εμπορευμάτων κατά μήκος της νορβηγικής ακτογραμμής. Στην Κίνα, η κρατική υπηρεσία ναυσιπλοΐας και το τεχνολογικό πανεπιστήμιο Wuhan συνεργάζονται με στόχο την κατασκευή αυτόνομων πλοίων, για χρήση είτε εμπορική είτε πολεμική. Κι επειδή όλοι συμφωνούν ότι το βασικότερο εμπόδιο δεν είναι η έλλειψη τεχνολογίας, αλλά η απαραίτητη προσαρμογή του διεθνούς νομικού πλαισίου και των κανονισμών, μια κοινοπραξία έξι κρατών υπό την ηγεσία της Σουηδίας, αλλά και οι αρμόδιες υπηρεσίες της Βρετανίας, ασχολούνται ήδη με τις νομικές επιπλοκές που μπορεί να παρουσιάσει ένα πλεούμενο στα διεθνή ύδατα χωρίς ούτε έναν άνθρωπο εν πλω.
Η επιχειρηματολογία υπέρ της αυτόνομης ναυσιπλοΐας ξεκινάει - ασφαλώς! - με τα προβλήματα που προκύπτουν από την ύπαρξη πληρωμάτων στα καράβια. Πρώτον, λέει η ασφαλιστική Allianz, το 72 με 96% των θαλάσσιων ατυχημάτων οφείλεται στο ανθρώπινο λάθος. Δεύτερον, η παρουσία πληρώματος, με όλες τις ανάγκες που έχει, στερεί από το πλοίο πολύτιμο χώρο που θα μπορούσε να διατεθεί στην μεταφορά φορτίου. Καταστρώματα, καμπίνες, εργαστήρια, εγκαταστάσεις ηλεκτρισμού, αποχέτευσης, θέρμανσης, όλα θα μπορούσαν να αφαιρεθούν σε ένα αυτόνομο πλοίο. Τρίτον, τα πληρώματα δυσανασχετούν στα μακροχρόνια ταξίδια και η κούραση καταβάλλει τους ναύτες. Επιπλέον, τα αυτόνομα πλοία, λένε οι ειδήμονες, θα είναι απόρθητα στην πειρατεία (δεν θα μπορεί καν να σταθεί άνθρωπος πάνω τους, πόσο μάλλον να τα κουμαντάρει), λιγότερο ενεργοβόρα, πιο ασφαλή στις τρικυμίες και πιο συνεπή στα χρονοδιαγράμματα.
Μην περιμένετε πάντως το επόμενο ταξίδι σας στο Αιγαίο να το κάνετε με κάποιο hi-tech επιβατηγό· πιο πιθανό είναι να αντικρύσετε ένα ρομποτικό αντιτορπιλικό σε περιπολία…

Μεγάλη μπάλα! Διαδικτυακές αγορές προϊόντων σε μια αγορά με πάνω από 10 εκατομμύρια καταστήματα, δωρεάν μηνύματα, κλήσεις και βίντεο-κλήσεις, διαμοιρασμός αρχείων (ακόμα και πολυμεσικών, μεγάλου μεγέθους), κοινωνική δικτύωση τόσο για προσωπικούς όσο και για επαγγελματικούς λόγους, διαδικτυακές πληρωμές λογαριασμών και μεταφορά χρημάτων, κλείσιμο ραντεβού στον γιατρό (κι οπουδήποτε αλλού). Αρκετοί απ' όσοι διαβάζετε αυτό το σημείωμα πολύ πιθανόν να κάνετε κάποια από τα παραπάνω (ή και όλα!) χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή ή το κινητό σας. Πόσες εφαρμογές πρέπει να κατεβάσετε, πόσους λογαριασμούς πρέπει να φτιάξετε και πόσα password πρέπει να θυμάστε; Κι αν υπήρχε μόνο μία εφαρμογή που θα χρειαζόταν έναν μόνο λογαριασμό και θα προσέφερε όλα αυτά και μερικά ακόμη (one app to rule them all); Δεν θα ήταν κάτι «επαναστατικό»;
Αν τυχόν μένετε στην κίνα, είστε «τυχεροί». Για τους κινέζους, η εφαρμογή αυτή είναι εδώ και κάποια χρόνια μέρος της καθημερινότητάς τους. Λέγεται Weixin, έχει τεράστια επιτυχία (μετράει εκατοντάδες εκατομμύρια χρηστών) και η αξία της υπολογίζεται γύρω στα 80 δισ. δολλάρια. Το φαινόμενο Weixin έχει εντυπωσιάσει τόσο κάποιους δυτικούς ώστε ο Economist του αφιέρωσε ένα άρθρο το περασμένο καλοκαίρι και ακολούθησε ένα αντίστοιχο στην έντυπη έκδοση του Spiegel τον περασμένο Νοέμβριο (και όσα άλλα δεν έχουμε υπόψη). Φτιαγμένη από την κινέζικη εταιρεία Tencent, η εφαρμογή του Weixin ξεκίνησε ως κόπια του ICQ (παλιά εφαρμογή άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων, ισραηλινής έμπνευσης) για να εξελιχθεί σε κάτι που μόνο στα όνειρά τους μπορούν να φανταστούν οι αντίστοιχες εταιρείες της Silicon Valley, που κάθε μιά τους παλεύει μπας και πάρει τη μερίδα του λέοντος σε έναν μόνο από τους παραπάνω κλάδους (και που φυσικά παρακολουθούν από πολύ κοντά το Weixin).
Το ότι η κίνα, από αποθήκη φθηνής εργασίας, αρχίζει να προβάλει ως σοβαρός ανταγωνιστής ακόμα και σε τομείς έντασης κεφαλαίου, είναι κάτι που οι δυτικοί αρχίζουν να το χωνεύουν σιγά - σιγά (έστω και ξεροκαταπίνοντας). Το ότι όμως θα μπορούσε να είναι τόσο μπροστά σε κάτι τόσο high-tech που μόνο η Silicon Valley θα είχε «δικαίωμα» να φτιάξει και μόνο οι «φιλελεύθεροι» δυτικοί να αποδεχτούν, ε, αυτό, παραπάει! Οι δυτικοί αναλυτές σπάνε το κεφάλι τους για να καταλάβουν πώς κατάφεραν κάτι τέτοιο οι κινέζοι. Μήπως γιατί πολλοί κινέζοι περάσαν κατευθείαν από την προ-διαδικτυακή εποχή στην εποχή των έξυπνων κινητών; Μήπως γιατί η κινέζικη κυβέρνηση εφαρμόζει προστατευτικές πολιτικές ακόμα και στο internet; Μήπως, λέμε εμείς, θα αρχίσουν κάποια στιγμή να σιγοψιθυρίζουν ότι το διαδίκτυο γίνεται πιο αποδοτικό όταν δεν είναι τόσο άναρχο και υπάρχει κι ένας βαθμός συγκεντρωτικής και σχεδιασμένης διαχείρισης; Έχουν οι καιροί γυρίσματα! (Ο Μέσσι, πάντως, καλοπληρώθηκε για να διαφημίσει το Weixin...)

Με μια ματιά. Θα σας περνούσε ποτέ απ’ το μυαλό ότι κάτι τόσο κοινότοπο όσο το “ψάχνω να βρω τα κλειδιά μου, που στο διάολο τα άφησα;” θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο “επιστημονικής έρευνας”; Όχι. Δεν πειράζει. Αν έχετε (μελλοντικά) στο περιβάλλον σας έναν ρομποτικό οικιακό βοηθό και του πείτε “ρε συ, βρες μου τα κλειδιά”, αυτός θα πρέπει να το κάνει, ακόμα κι αν το μπρελόκ δεν έχει πομπό προσδιορισμού θέσης - δεν ανήκει (ακόμα) στο internet of things...
Στην αγγλική επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B, μια ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου του Aberdeen δημοσίευσε πρόσφατα μια πρώτη προσέγγιση του “πως ψάχνουμε να βρούμε κάτι”, στηριγμένη στην ανάλυση της όρασή μας. Η αρχική παραδοχή της έρευνας ήταν ότι οι περισσότεροι / ες ψάχνουν να βρουν κάτι που έχασαν σε μέρη που αποκλείεται να είναι.

Στην πειραματική φάση της έρευνας ζήτησαν από 14 εθελοντές να εντοπίσουν μια ευθεία γραμμή γωνίας 45 μοιρών σε μια οθόνη υπολογιστή. Η οθόνη ήταν χωρισμένη στα δύο. Στο αριστερό τμήμα της οθόνης υπήρχαν πολλές γραμμές, σε διάφορες γωνίες, κάθετες, οριζόντιες, λοξές. Στο δεξιό οι γραμμές είχαν οι περισσότερες την ίδια γωνία, αν και όχι 45 μοιρών. Οι κινήσεις των ματιών των εθελοντών καταγράφονταν.
Η ομάδα των πανεπιστημιακών υποστηρίζει ότι οι εθελοντές χάλασαν την ίδια ώρα και στα δύο μισά της οθόνης, κοιτώντας πότε το ένα και πότε το άλλο, αν και η λογική (η δική τους σίγουρα!) θα υποδείκνυε ότι μια γρήγορη ματιά στο δεξιό τακτοποιημένο τμήμα της οθόνης θα έδειχνε αν εκεί είναι (ή δεν είναι) η αναζητούμενη γραμμή. Συνεπώς (λένε οι ερευνητές) το λογικό θα ήταν αρχικά να αποκλειστεί το δεξιό τμήμα και ύστερα το μάτι να ασχοληθεί με το αριστερό αποκλειστικά.

Χαιρόμαστε κατά κάποια έννοια με το αποτέλεσμα της έρευνας· είναι άσχετο με την ανθρώπινη πραγματικότητα (αλλά ίσως είναι χρήσιμο για ρομποτικούς ανιχνευτές). Γιατί η έγνοια του “μήπως κάτι μου διέφυγε;”, που γίνεται πράγματι βασανιστική όταν ψάχνει κανείς κάτι ξανά και ξανά στα ίδια σημεία (ενώ τα έχει ήδη ψάξει), είναι σημαντική σε άλλες περιπτώσεις. Όταν ξανακοιτάμε και ξανακοιτάμε κάτι, με διαλείματα ενδιάμεσα και με διαφορετικό βαθμό προσοχής κάθε φορά· και βρίσκουμε πράγματι κάτι που δεν είχαμε προσέξει ως εκείνη την στιγμή.
Εν τω μεταξύ υπάρχουν κι άλλοι μισοσυνειδητοί τρόποι ψαξίματος. Αλλά ας μην τους λέμε: όλοι αυτοί οι ερευνητές βρίσκονται στην εξουσία...

Το «κακό μάτι» και η ευλογία. Η πίστη στη βασκανία, το «μάτιασμα», το «γλωσσοφάγωμα» κι αντίστοιχα, στο «ξεμάτιασμα», τα φυλαχτά και τις ευλογίες, είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα του αρχαϊκού εγκεφάλου και της πρωτόγονης προσπάθειας του δεισιδαίμονα ανθρώπου να «προστατευτεί» από σκοτεινές δυνάμεις που πίστευε ότι τον επιβουλεύονταν. Στην εποχή μας οι δυνάμεις της επιστήμης έχουν δώσει οριστική απάντηση στις μεταφυσικές φοβίες, έχουν εκθρονίσει τον θεό και οι αστείρευτες τεχνολογικές δυνατότητες έχουν οπλίσει τον σύγχρονο άνθρωπο στην μάχη του ενάντια στο δήθεν υπερφυσικό και το παράλογο.
Στην φωτογραφία βλέπουμε αναπαράσταση θρησκευτικής τελετής του μεσαίωνα. Οι κάτοικοι απομακρυσμένου χωριού, κατά βάση αμόρφωτοι, έχουν φέρει στο ναό τα ιερά αντικείμενα που τους προστατεύουν από τις χθόνιες δυνάμεις προκειμένου να τα ευλογήσει ο μάγος της φυλής. (Γαλλία, Ιανουάριος 2017, εορτή του Saint Francis De Sales, προστάτη της δημοσιογραφίας, των μεταδόσεων και των επικοινωνιών).

Χαρτογράφηση. Το σε πιο κράτος αντιστοιχεί ο χάρτης στην φωτογραφία κάτω είναι δύσκολο να το βρει κάποιος. Πρόκειται για το μπαγκλαντές. Οπότε, θα υπέθετε κανείς ότι πρόκειται για κάποιον μετερεωλογικό χάρτη. Ή χάρτη πυρκαγιών.
Όχι. Πρόκειται για “χάρτη της φτώχιας”. Που έχει φτιαχτεί (σε συνεργασία του πανεπιστήμιου ττου Southampton με την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Grameenphone) με στοιχεία και πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν απ’ την χρήση των κινητών τηλεφώνων - στο μπαγκλαντές.

Αν πάρει κανείς στα σοβαρά τους συγκεκριμένους ερευνητές, το να χαρτογραφείται η φτώχια μέσω data (και metadata) κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ σπουδαίο πράγμα! Γιατί; Επειδή (λένε) τα στοιχεία αυτά είναι “δυναμικά”, αλλάζουν, κι έτσι... μπορεί κανείς να παρακολουθεί την εξέλιξη ή τις μετακινήσεις των φτωχών σε “πραγματικό χρόνο”...

Τι άλλο θα σκεφτούν οι “ειδικοί” για να βγάζουν το πεντεσπάνι τους; Τι άλλο;

Χωρίς σχόλια...

Μονομερείς ενέργειες. Οι “σπάνιες γαίες”, μια λίστα μετάλλων με φουτουριστικά ονόματα όπως ύττριο, λανθάνιο ή νεοδύμιο (και άλλα 14) χρησιμοποιούνται παντού: απ’ την κατασκευή πυραύλων και τουρμπινών μέχρι την κατασκευή μπαταριών και ιατρικών μηχανημάτων· και, φυσικά, smart phones.
Αλλά οι “σπάνιες γαίες” δεν πέφτουν καθαρές απ’ τον ουρανό. Εξορύσσονται, με ό,τι σημαίνει αυτό. Το 90% της παγκόσμιας παραγωγής προέρχεται απ’ την κίνα, αφού εκεί έχουν βρεθεί τα σημαντικότερα κοιτάσματα. Αυτό δίνει στον κινέζικο καπιταλισμό μια εξαιρετικά κεντρική θέση στις παγκόσμιες ισορροπίες.
Αλλά η δουλειά της εξόρυξης γίνεται με την ένταση (και την αδιαφορία) της μεγάλης και απαιτητικής παγκόσμιας ζήτησης. Γίνεται, επίσης, και παράνομα. Σε κάθε περίπτωση η εξόρυξη και η επεξεργασία των “σπανίων γαιών” έχει όλη την καπιταλιστική υλικότητα που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.

Ποιος, λοιπόν, μιλάει για “άυλο” καπιταλισμό εννοώντας τελικά “πληροφορίες” που διακινούνται, ανταλλάσονται, συγκεντρώνονται, συσσωρεύονται - αλλά “δεν φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού τα ηλεκτρονικά συστατικά τους;” Πρόκειται για βλακώδη ιδέα. Αλλά όχι μόνο αυτό. Πρόκειται για προσπάθεια “εξαΰλωσης” ενός μέρους της βίας και της εκμετάλλευσης..

Ριψοκίνδυνες δουλειές. Μπορούμε να κοροΐδεύουμε το μεγάλο δουκάτο του λουξεμβούργου, αλλά τα αφεντικά του είναι μπροστά. Πολύ μπροστά.
Το τελευταίο κατόρθωμά τους ήταν η νομοθεσία για τα δικαίωματα εξόρυξης πρώτων υλών από εξω-γήινες πηγές. Ο σοσιαλδημοκράτης αντιπρόεδρος και υπουργός οικονομικών του μεγάλου δουκάτου Etienne Schneider έσπευσε να καθησυχάσει: το λουξεμβούργο δεν θα κατοχυρώνει δικαιώματα ιδιοκτησίας σε κάποια εξωγήινη περιοχή ή ουράνιο σώμα. Απλά την ιδιοκτησία στις πρώτες ύλες, όποιες κι αν είναι, όπου κι αν βρεθούν.

Το μεγάλο δουκάτο είναι το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος που προσφέρει τέτοιες νομικές κατοχυρώσεις. Δεν έχει διαστημικό πρόγραμμα, έχει όμως πεζά κίνητρα: για να εγκατασταθούν στην επικράτειά του οι “έδρες” των διαστημικών χρυσοθηρών. Αλλά βρίσκουμε (ίσως από άγνοια...) έναν κόμπο στις δηλώσεις του Scheider: πως είναι δυνατόν να κατοχυρώνεται η ιδιοκτησία στις πρώτες ύλες (στα ευρήματα επί του εδάφους δηλαδή) χωρίς να κατοχυρώνεται η ιδιοκτησία επί του εδάφους;
Αν δεν κάνουμε λάθος, άγγλοι, ισπανοί, πορτογάλλοι, ολλανδοί, βέλγοι, γάλλοι και λοιποί, “πρώτες ύλες” έψαχναν και διεκδικούσαν στις αποικιοκρατικές κατακτήσεις τους· όχι ζούγκλες και ποτάμια. Το ότι κατέληξαν γρήγορα να πολεμούν μεταξύ τους για την μοιρασιά σημαίνει ίσως ότι δεν είχε προλάβει (επειδή ήταν είτε ανύπαρκτο είτε ασήμαντο) να ανακατευτεί το μεγάλο δουκάτο με τις φαεινές του ιδέες;
Μπααα...

Job stealing. Πόσα κλικς χρειάζονται για μια παραγγελία στην amazon; Ελάχιστα! Με μηδενικό κόπο, μέσω διαδικτύου, ένα προϊόν από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, φτάνει ακριβώς στην πόρτα του αγοραστή. Τότε, τι τους θέλει 270.000 εργαζομένους η amazon, όταν μάλιστα ένα ελάχιστο ποσοστό από αυτούς απασχολείται στα λογιστικά, τα διοικητικά και το ηλεκτρονικό εμπόριο; Δουλεύουν στις αποθήκες, είναι η απάντηση, γιατί και η πιο εκλεπτυσμένη ψηφιακή διαδικασία, απαιτεί κρυφή μεν, αλλά μεγάλη δαπάνη εργασίας· άπειρο χαμαλίκι, αόρατο στους ευτυχείς καταναλωτές. Αλλά όχι για πολύ ακόμη, λένε οι γκουρού της εταιρείας· έρχονται τα ρομπότ! Το 2014, 15.000 ρομπότ λειτουργούσαν σε δέκα αποθήκες της amazon. Το 2015 αυξήθηκαν σε 30.000. Σήμερα είναι 45.000, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 15.000 κι αυτό χάρη στην εξαγορά το 2012 της κινεζικής Kiva, που ειδικεύεται ακριβώς σε αυτό: αυτοματοποίηση της διαδικασίας συλλογής και συσκευασίας σε μεγάλες αποθήκες.
Να λοιπόν ακόμη μία απόδειξη, λένε οι επαΐοντες, του πόσο παρωχημένη και μπανάλ είναι η χειρωνακτική εργασία. Η πρωτοπόρα Amazon αυξάνει διαρκώς την κερδοφορία της, μειώνοντας ταυτόχρονα την εξάρτηση της από την ζωντανή εργασία! Σοβαρά; Περισσότερα ρομπότ και μεγαλύτερη αυτοματοποίηση σημαίνει μεγαλύτερη δυνατότητα διεκπεραίωσης παραγγελιών. Περισσότερες παραγγελίες σημαίνει απαίτηση για περισσότερα εμπορεύματα. Περισσότερα εμπορεύματα σημαίνει μεγαλύτερη παραγωγή σε περισσότερα εργοστάσια, βιοτεχνίες, χειροτεχνίες, εργαστήρια κι εργασιακά κάτεργα σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Σημαίνει ακόμη περισσότερη εργασία, ... όχι με αμερικανικούς όρους Σiάτλ, αλλά με όρους Τζακάρτα, Καλκούτας, Καράτσι. Σημαίνει «απελευθέρωση» από την εργασία για την amazon, αλλά επανεισαγωγή όρων σκλαβιάς για χιλιάδες εργάτες σε όλο τον κόσμο…

Δικτυακά αποτυπώματα. Όσοι / όσες πιστεύουν ότι ο κυβερνοχώρος είναι η μεγάλη ευκαιρία για “χαθούν” (κρύβοντας την ταυτότητά τους) πλανώνται πλάνη οικτρά. Η επιστράτευση των παρόχων (δηλαδή των στοιχείων των πελατών τους) είναι γνωστή τακτική. Ωστόσο είναι πιθανό ότι δεν χρειάζεται καν κάτι τέτοιο.
Μια ομάδα κυβερνοερευνητών απ’ τα αμερικανικά πανεπιστήμια του Stanford και του Princeton τέλειωσαν τον περασμένο Οκτώβρη ένα πείραμα “αναγνώρισης ταυτότητας” με χρήση μόνο της “ιστορίας πλοήγησης”, συμπεριλαμβανόμενης και της χρήσης του twitter. Έφτιαξαν ένα κατάλληλο αλγόριθμο και ένα site ζητώντας από εθελοντές να μπουν εκεί ανώνυμα, με μόνη βοήθεια για τους ερευνητές την έγκρισή τους στην αξιοποίηση του “ιστορικού” τους. Την πρώτη ημέρα λειτουργίας του site ταυτοποιήθηκαν με επιτυχία (δηλαδή: ονοματεπώνυμο) οι 11 απ’ τους 13 επισκέπτες. Ως την ολοκλήρωση του πειράματος επισκέφτηκαν το site σχεδόν 300 χρήστες του internet· και ταυτοποιήθηκε με επιτυχία το 80% απ’ αυτούς.

Το πείραμα ήταν μέρος μιας ευρύτερης έρευνας για την πραγματική κατάσταση της ιδιωτικότητας στον κυβερνοχώρο. Η ερευνήτρια του Stanford Ansh Shukla ελπίζει πως όταν ο κόσμος συνειδητοποιήσει το πόσο εύκολο είναι να εντοπιστούν τα “αποτυπώματά” τους στο internet θα γίνει προσεκτικότερο στη χρήση του. Ότι θα τψρησιμοποιείται λιγότερο, στην αναζήτηση επιλεγμένων θεμάτων, και όχι σαν αντίδοτο στη βαρεμάρα.
Μόνο που υποθέτουμε ότι κάτι τέτοιο προϋποθέτει μια εκ νέου θεμελείωση της αξίας της ιδιωτικότητας. Γιατί προς το παρόν κατεδαφίζεται με χαχανητά η παλιά ιδέα γι’ αυτήν.

Ορφανά - και χρυσά. Οι φαρμακευτικές εταιρείες κυνηγούν τις “σπάνιες αρρώστιες”: βγάζουν τρελά κέρδη απ’ τα φάρμακα αυτών των περιπτώσεων.
Όταν μια αρρώστια αφορά έως 5 άτομα ανά 100.000, θεωρείται σπάνια. Προκειμένου να δοθούν κίνητρα στις φαρμακευτικές να κάνουν έρευνες και να φτιάχνουν φάρμακα για αυτές τις σπάνιες αρρώστιες που δεν έχουν μεγάλη αγορά, τα κράτη δίνουν δικαιώματα παντέντας τουλάχιστον μιας δεκαετίας γι’ αυτά. Είναι τα αποκαλούμενα “οργανά φάρμακα”.
Μια έρευνα φαρμακο-οικονομολόγων απ’ την αγγλία και τις ηπα σε 86 τέτοιες εταιρείες, που ελέγχουν σχεδόν 200 “ορφανά φάρμακα”, έδειξε ότι επειδή έχουν τέτοιες πατέντες και ουσιαστικό μονοπώλιο, οι εταιρείες βαράνε ασύλληπτα τις τιμές των φαρμάκων τους, που καλύπτονται από ασφαλιστικά ταμεία. Το φάρμακο Kalydeco για την κυστική ίνωση, για παράδειγμα, συνεπάγεται έξοδο 14.000 (αγγλικών) λιρών τον μήνα ανά άτομο, για την θεραπευτική αγωγή. Τα 10 πιο ακριβά φάρμακα στον κόσμο είναι όλα “ορφανά”, με το πιο ακριβό να κοστίζει 340.000 λίρες τον μήνα.

Πως θα ελεγθεί αυτό το πάρτυ; Ανάμεσα στις προτάσεις των συγκεκριμένων ερευνητών ξεχωρίζει η ιδέα να ενισχυθεί η εμπλοκή στις σχετικές έρευνες και μη-εμπορικών δομών· καθώς και η υιοθέτηση μιας τακτικής πατενταρίσματος α λα creative commons.

Ωστόσο οι φαρμακευτικές (όσο μεγαλύτερες τόσο περισσότερο) είναι δηλητηριώδεις και ωμοί στρατοί. Δεν είναι καθόλου εύκολο να αντιμετωπιστούν μόνο από ιδεαλιστές και καλοπροαίρετους· πρέπει να εκτίθενται δημόσια και διαρκώς για να δυσκολεύονται στους εκβιασμούς τους.