Διαβάστε επίσης:
το (κατά Palast) χρονικό ενός "πολέμου για το πετρέλαιο"

η ένοπλη κατασκευή της σπανιότητας

Από πρώτη ματιά είναι μια υπόθεση “παλιά και ξεχασμένη”. Ασχολείται πια κανείς με την διπλή εκστρατεία κατά του ιράκ, την στρατιωτική κατοχή του, την ουσιαστική διάλυσή του και την μετατροπή του σε “κράτος - παρία” (στη θέση της δικτατορικής σταθερότητας του καθεστώτος Χουσεΐν), και τις βαθύτερες αιτίες όλων αυτών; Όχι, δεν ασχολείται σχεδόν κανένας πια.
Εάν όλοι οι σοφοί του δήθεν αντιϊμπεριαλισμού και του δήθεν “αντιαμερικανισμού”, ντόπιοι και μη, έδωσαν ωστόσο τον καιρό που τα θέματα αυτά θεωούνταν “καυτά” λάθος εξηγήσεις, τότε συνεργάστηκαν (με την θέλησή τους ή όχι αυτό είναι ένα ξεχωριστό ζήτημα) στην αύξηση της σύγχισης. Σε ότι αφορά την καπιταλιστική κρίση / αναδιάρθρωση. Κι αν, μέσω λάθος εξηγήσεων, πολλαπλασίασαν την σύγχιση, τότε αντικειμενικά δούλεψαν υπέρ του συστήματος, παράγοντας για μαζική κατανάλωση μια εντελώς εσφαλμένη άποψη γι’ αυτό. Κι αν το έκαναν αυτό μια φορά χωρίς να διορθώσουν αυτοκριτικά, τότε μπορούν θαυμάσια να συνεχίζουν το ίδιο. Πάντα με πολλή “σοφία” και “γνώση”, σαν “ειδικοί”, να δουλεύουν αποπροσανατολιστικά.

Απ’ αυτές εδώ τις σελίδες, με διάφορες αφορμές, είχαμε εκθέσει μια εντελώς διαφορετική άποψη για τα κίνητρα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού σε σχέση με το ιράκ και τα πετρελαϊκά του κοιτάσματα. Με βάση την κυρίαρχη ορθοδοξία, θα έπρεπε να θεωρηθούμε κάτι περισσότερο από αιρετικοί. Υποθέτουμε ότι διάφοροι θα μας χαρακτήρισαν “ανόητους”.
Να ένα σχετικά πρόσφατο απόσπασμα αυτής της γνώμη μας (Sarajevo 55, Οκτώβρης 2011, η Μακριά Κρίση, ο Μακρύς Πόλεμος, και η Μεγάλη Προβοκάτσια):

η καταιγίδα της ερήμου - και τα ψιλόβροχά της

Τέλη του 1990, αρχές του 1991: θα μπορούσε να είναι κανείς απόλυτα καχύποπτος για τον λόγο που η Ουάσιγκτον, αμέσως μετά την εισβολή και την κατάληψη του κουβέιτ απ’ τον ιρακινό στρατό (Αύγουστος 1990), ξεκίνησε μια τεράστια στρατιωτική και διπλωματική κινητοποίηση ώστε να “απελευθερώσει” το κουβέιτ. Η απάντηση, ως συνήθως, έρχεται τόσο εύκολα ώστε δεν χρειάζεται καν λεπτομέρειες: τα πετρέλαια. Όμως από ιστορική και γεωπολιτική άποψη, εκείνη η πρώτη πράξη του Δ παγκόσμιου πολέμου δεν ήταν καθόλου “αυτονόητη”: με την άλλοτε εσσδ και ολόκληρο το “ανατολικό μπλοκ” σιντρίμια, με τις ηπα (και τους συμμάχους τους) οριστικούς νικητές του Γ παγκόσμιου, με την Ουάσιγκτον να διαθέτει μακράν την ισχυρότερη στρατιωτική μηχανή, ποιός ήταν στ’ αλήθεια ο λόγος μιας στρατιωτικής εκστρατείας εναντίον ενός δικτάτορα που ήταν ως τότε καλός φίλος της Ουάσιγκτον; Για ποιά “πετρέλαια” έπρεπε να γίνει αυτή η επίθεση όταν ακριβώς τα ίδια η Ουάσιγκτον (και οι σύμμαχοί της) μπορούσαν να τα έχουν, οποτεδήποτε ήθελαν, με μια εύκολη εμπορική συμφωνία με τον Χουσεΐν; Τελικά, η αυτιστική ευκολία του “οι αμερικάνοι θέλουν να πάρουν τα πετρέλαια του ιράκ”, που δεν επιβεβαιώθηκε ούτε το 1991 ούτε το 2003, υπήρξε το πρώτο θαύμα της αποπροσανατολιστικής μυθολογίας - της μυθολογίας που γεννήθηκε στα τέλη του 1990 και συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Έτσι, για να επιβεβαιωθεί ότι ακόμα και στις πιο πληροφοριοποιημένες κοινωνίες, το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια.
Η ερώτηση για τα αληθινά κίνητρα της (και, αλλά όχι μόνο) αμερικανικής επέμβασης των ηπα στη μέση ανατολή το 1991 γίνεται ακόμα πιο ζόρικη αν λάβει κανείς υπ’ όψη του ένα μικρό αλλά ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός. Ότι ο Χουσείν ζήτησε - και πήρε - την συγκατάθεση των ηπα πριν την εισβολή στο κουβέιτ! Με μια μέθοδο που είχε χρησιμοποιηθεί μια μονάχα φορά στο παρελθόν (εναντίον του παναμά) και θα γινόταν στη συνέχεια τυφλοσούρτης, κι όχι μόνο στη μέση ανατολή, η Ουάσιγκτον παγίδεψε τον τόσο πολύτιμο ως τότε φίλο της, τον δικτάτορα του ιράκ, για να τον μετατρέψει σε πανεύκολο στόχο του στρατού της.
Γιατί, λοιπόν, έκανε αυτήν την “βρωμιά” η Ουάσιγκτον στα μέσα του 1990; Αν ήθελε αμερικανικές εταιρείες να βάλουν χέρι στα πετρέλαια ιράκ αρκούσε ένα νεύμα. Ακόμα ακόμα κι ένα σύντομο deal: εσείς παίρνετε το κουβέιτ και δίνετε σε μας τις δουλειές. Προς τι η εκστρατεία;
Η απάντηση είναι τόσο ολοφάνερη και η αλήθεια τόσο γυμνή, ώστε μόνο μυαλά γεμάτα ιδεολογική παραμόρφωση δεν την είδαν τότε, και δεν την είδαν ποτέ έκτοτε. Απλά, απλούστα: η Ουάσιγκτον δεν ήθελε να αντληθούν και να αξιοποιηθούν εμπορικά, για λογαριασμό των αμερικανικών εταιρειών, τα τεράστια ιρακινά κοιτάσματα.... Ήθελε να ΜΗΝ αντληθούν και να ΜΗΝ αξιοποιηθούν - ήθελε, με άλλα λόγια, να μείνουν όσο περισσότερο και σε όσο μεγαλύτερη έκταση γινόταν “θαμένες ρεζέρβες”!!!  Κι αυτό το εξόχως “αντιεμπορικό” (αλλά, επίσης, εξόχως καπιταλιστικό!) δεν θα μπορούσε να γίνει ούτε με ένα νεύμα, ούτε μέσω της φιλίας της με τον Χουσεΐν! Μόνο με πόλεμο και στρατό θα μπορούσε να γίνει. Απόδειξη; Μετά το τέλος της “καταιγίδας της ερήμου”, την “απελευθέρωση του κουβέιτ” και την σφαγή (κανονική σφαγή) χιλιάδων ιρακινών στρατιωτών που υποχωρούσαν, η Ουάσιγκτον δεν άρχισε τις business αλλά το ανάποδο. Πρωτοστάτησε στην “επιβολή κυρώσεων” σε βάρος του ιρακινού καθεστώτος, μέσω ΟΗΕ. Δύο ήταν τα βασικά στοιχεία αυτής της “τιμωρίας”:
α) Ότι περιοριζόταν δραστικά η εξαγωγή (και άρα και η εξόρυξη η ίδια) του ιρακινού πετρελαίου, μέσα από αυστηρές απαγορεύσεις, σε μια ελάχιστη ποσότητα που κάπου στα μέσα των ‘90s ονομάστηκε “πετρέλαιο αντί τροφίμων”... Και
β) Ότι επιβάλλονταν στο ιράκ “ζώνες απαγόρευσης πτήσεων”, ένα πρόσχημα δηλαδή για να περιπολούν και να βομβαρδίζουν ελεύθερα τα πολεμικά των ηπα (και των συμμάχων τους) πάνω απ’ το κεφάλι του “χασάπη”.
Όταν λοιπόν “στήνεις” την αφορμή για να κάνεις έναν πόλεμο που θα σου επιφέρει μερικές καινούργιες βάσεις στη μέση ανατολή και τον περιορισμό της ροής πετρελαίου απ’ την περιοχή (απ’ το ιράκ εν προκειμένω) δημιουργώντας μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, τότε δεν χωράει παρεξήγηση (και μόνο οι στραβοί δεν καταλαβαίνουν): θες να “απαξιώσεις” ένα (καλό) μέρος του τόσο βασικού εμπορεύματος που λέγεται πετρέλαιο, και καθόλου να το “αξιοποιήσεις” άμεσα (σύμφωνα με τις βαθύτερες των αντιαμερικανικών αναλύσεων) για τις εταιρείες σου. 

Τι σημαίνει όμως η (δια της βίας προφανώς) απαξίωση τμήματος ενός εμπορεύματος τόσο στρατηγικού για την καπιταλιστική υγεία όσο το πετρέλαιο, απ’ τις αρχές των ‘90s; Ο τυφλοσούρτης του “οι αμερικάνοι θέλουν να ρουφήξουν τα πετρέλαια του ιράκ” ήταν τόσο αυτονόητος ώστε το ανάποδο δεν αναλύθηκε σαν ένα απ’ τα σοβαρά ζητήματα των πρώτων χρόνων του καινούργιου παγκόσμιου πολέμου. Εάν αντιμετώπιζε κανείς αυτό που όντως συνέβαινε στο ιράκ και γύρω απ’ αυτό, την δεκαετία του ‘90, κι όχι αυτό που “νόμιζε” ότι συμβαίνει, θα μπορούσε να δοκιμάσει μερικές υποθέσεις. Η πρώτη και πιο εύκολη είναι μια “πολιτική τιμών”. Οι αμερικάνοι (θα έλεγε αυτή η υπόθεση) “σφραγίζουν” εν πολλοίς την ιρακινή πετρελαϊκή παραγωγή, για να μην πέσουν πολύ οι διεθνείς τιμές, και άρα τα κέρδη των εταιρειών τους (αλλά και των μεσανατολικών καθεστώτων). Αλλά οι τιμές του πετρελαίου την 20ετία απ’ το 1991 ως το 2011 είχαν μεγάλες διακυμάνσεις, τέτοιες που απαιτούσαν και απαιτούν πολύ πιο ευέλικτες τακτικές μείωσης και αύξησης, ανάλογα με την συγκυρία, της παραγωγής - σε σχέση με την ακαμψία και τον μονόδρομο ενός πολέμου. Εξάλλου, τα πετρελαιοπαραγωγικά κράτη, ασκούν κάποιες τακτικές ελέγχου των τιμών, ειδικά εάν αυτές θεωρούνται απ’ τις “μεγάλες δυνάμεις” υπερβολικές.
Η απάντηση για την τακτική (και μία βασική αιτία της στρατιωτικής επέμβασης του 1991, μαζί με την παγίδα στον Χουσεΐν που τη “νομιμοποίησε”) της Ουάσιγκτον θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Οι ηπα (αυτό υποστηρίζουμε) ήθελαν να μετατρέψουν τα μεγάλα κοιτάσματα του ιράκ σε ρεζέρβα για δική τους κατά προτεραιότητα (ή και αποκλειστικά) χρήση, όποτε και αν τους προέκυπταν επείγουσες ανάγκες. Ήθελαν να μετατρέψουν τα κοιτάσματα του ιράκ σε ρεζέρβα τους, είτε ενόψει του περιβόητου peak oil [6] είτε εν όψει της γενικής ενεργειακής αναδιάρθρωσης. Και ήθελαν αυτήν την ρεζέρβα για το πιο δύσκολο και επικίνδυνο κεφάλαιο των πετρελαϊκών αναγκών τους: τις ανάγκες του ίδιου του στρατού τους! Συνεπώς, το μεν 1991 έφεραν ένα μέρος αυτού του στρατού πάνω στα σαουδαραβικά κοιτάσματα και δίπλα στα ιρακινά, το δε 2003 απλώθηκαν “πάνω” και στο ιράκ. Σα να λέμε: ο στρατηγικός καταναλωτής δίπλα στον παραγωγό...

Το περασμένο Μάρτη ο “πολύ μούρη” ερευνητής δημοσιογράφος Greg Palast (New York Times, BBC, Guardian) κυκλοφόρησε ιντερνετικά ένα άρθρο με τίτλο “η αληθινή αιτία του πολέμου στο ιράκ”. Μεταφέρουμε εδώ το μεγαλύτερο μέρος του:

... Όπως πολλοί αριστεροί δημοσιογράφοι έτσι κι εγώ θεωρούσα ότι ο George Bush και ο Tony Blair εισέβαλαν στο ιράκ για να βάλουν χέρι στα πετρελαϊκά του κοιτάσματα, φτηνά και εύκολα εξορύξιμα, και να εμπορευτούν το πετρέλαιο. Θεωρούσαμε ότι ξέραμε την αληθινή casus belli των νεοσυντηρητικών: αίμα για πετρέλαιο.
Αλλά η αλήθεια για τις προοπτικές της ιρακινής πετρελαϊκής βιομηχανίας ήταν χειρότερες απ’ το “αίμα για πετρέλαιο”. Πολύ, πολύ χειρότερες.
Το κλειδί το βρήκα στην αρχή του πίνακα της σελίδας 15 [1], κάτω απ’ τον τίτλο “Ανάλυση σεναρίων και χρονοδιαγραμμάτων για το ιρακινό πετρελαϊκό καθεστώς”:
“... Μία και μοναδική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία ... ενισχύει την σχέση της κυβέρνησης με τον ΟΠΕΚ”.
Επιτρέψτε μου τώρα να εξηγήσω γιατί αυτές οι λέξεις ανέτρεψαν όλες τις ως τώρα βεβαιότητές μου.

Έχω ήδη στα χέρια μου ένα ντοκουμέντο 101 σελίδων, επίσης μυστική έκθεση του υπουργείου εξωτερικών, που αποκαλύφθηκε αρχικά απ’ τον Neil King, δημοσιογράφο της Wall Street Journal, η οποία εστιάζει στην ιδιωτικοποίηση, την πλήρη πώληση κάθε κρατικής ιδιοκτησίας περιουσιακού στοιχείου και επιχείρησης στο ιράκ. Και για την περίπτωση που κάποιος κάνει ότι δεν καταλαβαίνει, οι πωλήσεις αυτές θα έπρεπε να περιλαμβάνουν κάθε τρυπάνι, αγωγό και βαρέλι πετρελαίου και αερίου, ή, όπως γράφεται στην έκθεση, “ειδικά του πετρελαίου”.
Αυτό το σχέδιο διαμορφώθηκε από μια αγέλη στελεχών επιχειρήσεων και νεοσυντηρητικών, που δούλευαν για λογαριασμό του Heritage Foundation. Το 2004 η αυθεντικότητα του σχεδίου επιβεβαιώθηκε απ’ τον Grover Norquist, λομπίστα στην Ουάσικγτον. (Δεν θα ξεχάσω την άθλια εικόνα του Grover να χειρονομεί με τα μικρά μαλακά χέρια του καθώς ορυόταν ότι θα κάνει το ιράκ μια δημοκρατία της ελεύθερης αγοράς, δημιουργώντας μια χιλή στη μεσοποταμία, μαζί φυσικά με μια δικτατορία τύπου Πινοσέτ, που είναι απαραίτητη για να πουλήσει τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία).
Η ιδέα των νεοσυντηρητικών ήταν να πάρουν τα ιρακινά κοιτάσματα, να αυξήσουν την παραγωγή, να πλημμυρίσουν την παγκόσμια αγορά με πετρέλαιο, κι έτσι να κτυπήσουν τον ΟΠΕΚ και μαζί του την πολιτική ηγεμονία της σαουδικής αραβίας.
Ο στρατηγός Jay Garner επιβεβαίωσε επίσης το σχέδιο για την αρπαγή του πετρελαίου. Τελικά ο υπ.αμ. Donald Rumsfeld απέλυσε τον Garner, επειδή ο στρατηγός που είχε ζήσει στο ιράκ υποστήριξε ότι το νεοσυντηρητικό σχέδιο της αρπαγής του πετρελαίου θα προκαλέσει εμφύλιο πόλεμο. Ο εμφύλιος φτιάχτηκε έτσι κι αλλιώς. Ο Rumsfeld αντικατέστησε τον Garner με έναν καινούργιο “αντιβασιλέα”, τον Paul Bremer, συνεταίρο σε μια εταιρεία του Henry Kissinger, έτσι ώστε να επιταχυνθεί η ιδιωτικοποίηση των ιρακινών περιουσιακών στοιχείων, “ειδικά του πετρελαίου”.

Όμως αυτό δεν έγινε! Ενώ ο Bremer επέβλεψε την ακόμα και τούβλο - τούβλο εκποίηση των ιρακινών κρατικών βιομηχανιών σε ξένες εταιρείες, έμεινε παγερά αδιάφορος όταν το πανηγύρι έφτασε στις πετρελαιοπηγές.
Πώς και γιατί; Ήξερα ότι υπήρχε ένας μονάχα άνθρωπος που θα μπορούσε να εξουδετερώσει όλο τον “στρατό” των νεοσυντηρητικών: ο James Baker, πρώην υπ.εξ., consiglieri της οικογένειας Bush και, το πιο σημαντικό, σύμβουλος της Exxon-Mobil και του Οίκου των Σαούντ.
Δεν υπήρχε ούτε μισή κολασμένη πιθανότητα ότι οι πελάτες του Baker, απ’ την Exxon ως τον πρίγκηπα Abdullah, θα άφηναν μια αγέλη νεοσυντηρητικών να διαλύσουν την πετρελαϊκή βιομηχανία του ιράκ, να σπάσουν τις ποσοστώσεις παραγωγής του ΟΠΕΚ, να πλημμυρίσουν την αγορά με 6 εκατομμύρια βαρέλια ιρακινού πετρελαίου την ημέρα, και έτσι να ρίξουν την τιμή του πετρελαίου στα 13 δολάρια το βαρέλι, όπως ήταν το 1998.
Οι Μεγάλες Πετρελαϊκές δεν θα επέτρεπαν την ιδιωτικοποίηση των ιρακινών κοιτασμάτων, και την αφαίρεσή τους απ’ τον κρατικό έλεγχο! Γιατί εάν συνέβαινε έτσι, ύστερα θα ήταν αδύνατο να μείνει το ιράκ μέσα στον ΟΠΕΚ (όπως ήταν ο στόχος των νεοσυντηρητικών), αφού το κράτος δεν θα μπορούσε πλέον να βάλει όρια στην παραγωγή σύμφωνα με τις ποσοστώσεις του καρτέλ. Η αμερικανική πετρελαϊκή βιομηχανία θα χρησιμοποιούσε όλη την πολιτική της δύναμη για να μην πάρει τα κοιτάσματα του ιράκ.
Ναι, λοιπόν, είναι αλήθεια!!! Οι πετρελαϊκές εταιρείες δεν ήθελαν τα κοιτάσματα - και είναι διαβολεμένα σίγουρο ότι δεν ήθελαν το ιρακινό πετρέλαιο! Ακριβώς το αντίθετο συνέβαινε! Ήθελαν να σιγουρέψουν ότι θα υπάρχει όριο στην άντληση ιρακινού πετρελαίου.
Ο Σαντάμ δεν προσπαθούσε να μειώσει τις εξαγωγές πετρελαίου - προσπαθούσε να πουλήσει περισσότερο. Αλλά η τιμή του πετρελαίου είχε τριπλασιαστεί απ’ τις εναντίον του κυρώσεις και το εμπάργκο που κατέβαζε τις επιτρεπόμενες πωλήσεις ιρακινού πετρελαίου στα 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα απ’ τα 4 που ήταν πριν. Με τον Σαντάμ εκτός, ο μόνος τρόπος να μείνει το γαμημένο πετρέλαιο μέσα στο χώμα ήταν να αφεθεί κλειδωμένο μέσα σε μια μισοδιαλυμένη κρατική εταιρεία, η οποία με τη σειρά της θα ήταν υπό τον έλεγχο των ποσοστώσεων του ΟΠΕΚ (δηλαδή υπό τον έλεγχο των σαουδαράβων).

Το ινστιτούτο του James Beker γρήγορα και μυστικά ξεκίνησε την διαμόρφωση ενός σχεδίου (323 σελίδων) με προορισμό το υπουργείο εξωτερικών. Με το ο.κ. από ψηλά (δηλαδή απ’ τον Dick Cheney) ο πρώην ceo του αμερικανικού βραχίοντα της Shell Phil Carrol όρμησε προς Βαγδάτη τον Μάη του 2003, με αποστολή να αναλάβει την ευθύνη του ιρακινού πετρελαίου. Αυτό που είπε στον Bremer ήταν σύντομο: "Δεν πρόκειται να γίνει ιδιωτικοποίηση του πετρελαίου - ΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΥΛΑ”. O Carrol στη συνέχεια πάσαρε τον έλεγχο της τύχης του ιρακινού πετρελαίου στον Bob McKee, της Halliburton, παλιάς εταιρείας του Cheney, ο οποίος έκανε σαφές ότι η επιλογή του Baker “μέσα στον ΟΠΕΚ” σημαίνει “κρατική ιδιοκτησία”. Κάποιες ποσότητες θα μπορούσαν να πουληθούν, βασικά στην κίνα, αλλά κάτω από περιορισμένες και επικερδείς “συμφωνίες κατανομής της παραγωγής”.

Να λοιπόν πως ο George Bush νίκησε στον πόλεμο στο ιράκ. Η εισβολή δεν ήταν του είδους “αίμα για πετρέλαιο” αλλά κάτι ακόμα πιο ένοχο: αίμα για όχι πετρέλαιο. Ήταν ένα πόλεμος για να παραμείνει σφικτή η παγκόσμια παραγωγή - και οι τιμές πολύ ψηλά.
Οι άνθρωποι του πετρελαίου, είτε πρόκειται για τον James Baker, είτε για τον George Bush, είτε για τον Dick Cheney, δεν ασχολούνται με την παραγωγή πετρελαίου. Ασχολούνται με την παραγωγή κερδών.
Και πέτυχαν. Το ιράκ, ικανό να εξάγει από 6 έως 12 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, ακόμα εξάγει ποσότητες αρκετά χαμηλότερες απ’ το ποσοστό του στον ΟΠΕΚ, που είναι 3 εκατομμύρια βαρέλια.
Το αποτέλεσμα; Καθώς αυτό το μήνα συμπληρώνονται 10 χρόνια απ’ την εισβολή, συμπληρώνονται επίσης 5 χρόνια με το πετρέλαιο στα 100 δολάρια το βαρέλι.
Όπως θα το έλεγε υπερήφανα ο George Bush στον James Baker: Αποστολή Εξετελέσθη!!!

Η δική μας άποψη δεν στηριζόταν, βέβαια, σε αποκαλύψεις κρατικών μυστικών· πάντως τα ευρήματα του Palast μας δικαιώνουν, με τον τρόπο τους. Πράγματι, ο καπιταλισμός, πολύ περισσότερο απ’ την παραγωγή του Α ή του Β είναι διαρκής παραγωγή κέρδους (μέσω της εκμετάλλευσης της εργασίας, των κοινωνικών αναγκών, των φυσικών υποθεμάτων). Και η παραγωγή κέρδους συνεπάγεται στρατηγικά και την παραγωγή της σπανιότητας, της έλλειψης. Πράγμα που δεν ισχύει μόνο για το πετρέλαιο...
Όμως εάν τα συμφέροντα των πετρελαϊκών επέβαλαν μια (ή περισσότερες) εκστρατείες με σκοπό να μείνουν κάποια μεγάλα κοιτάσματα θαμένα, τα ακόμα γενικότερα συμφέροντα της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης βρίσκονται στη μεριά του ξεπεράσματος του κινητήρα εσωτερικής καύσης. Φυσικά η πετρελαϊκή βιομηχανία δεν είναι μόνο βενζίνη ή πετρέλαιο θέρμανσης ή πετρέλαιο κίνησης· είναι και πλαστικά, ελαστικά, λιπάσματα και άλλα. Ωστόσο μεγάλο μέρος της κερδοφορίας είναι γύρω απ’ τις χρήσεις του κινητήρα εσωτερικής καύσης. Μπορούν, λοιπόν, τα πετρελαϊκά συμφέροντα να κρατήσουν θαμένη για καιρό την ενεργειακή αναδιάρθρωση του καπιταλιστικού κόσμου;
Η απάντησή μας είναι όχι. Για το κεφάλαιο γενικά δεν υπάρχει “πρόβλημα”: σε τελευταία ανάλυση οι μέτοχοι των πετρελαϊκών θα γίνουν μέτοχοι άλλων “στρατηγικής θέσης” επιχειρήσεων. Όμως η εποχή του πετρελαίου δεν ήταν μόνο χρήμα. Ήταν και χρήμα, ήταν και γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί ή/και ισορροπίες, ήταν και σχέσεις κυριαρχίας, ήταν και παγκόσμιος καταμερισμός εργασίας και εξουσίας.
Γι’ αυτούς τους λόγους η μετάβαση σ’ ένα άλλο (ηγεμονικό) ενεργειακό Παράδειγμα δεν θα είναι καθόλου ειρηνική υπόθεση: (κρατικές και επιχειρηματικές) θέσεις ισχύος που στηρίζονταν στον έλεγχο του πετρελαϊκού κύκλου θα αναζητήσουν καινούργια ερείσματα, και δεν πρόκειται να αποδεχθούν την έκπτωσή τους. Τέτοιες Αλλαγές Παραδείγματος δεν γίνονται απότομα, ξαφνικά, σε μια μέρα ή σε μια νύχτα. Υποχρεωτικά κρατούν πολύ, με πισωγυρίσματα - αν και σταθερή τάση. Οι δε διακρατικοί, ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί που συνοδεύουν αυτές τις μακρόσυρτες διαδικασίες, δεν φωνάζουν “ξαναμοιράζουμε τον κόσμο”! Εμφανίζονται σαν οτιδήποτε άλλο, πειστικό στον αποπροσανατολισμό του. Συχνά και σαν “εθνικό συμφέρον”...

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

1 - Αναφέρεται σε μια μυστική έκθεση 323 σελίδων, για το ιρακινό πετρέλαιο, που συντάχτηκε για λογαριασμό του υπουργείου εξωτερικών της κυβέρνησης George Bush από στελέχη της αμερικανικής πετρελαϊκής βιομηχανίας, σε άγνωστες ως πρόσφατα επι τούτου συναντήσεις τους στο Houston του Texas. Ο Palast κατάφερε να βρει ένα αντίγραφο της έκθεσης χρησιμοποιώντας (και) “ανορθόδοξες μεθόδους”.
[ επιστροφή ]