#25 - 10/2022

data, περισσότερα data: επιτήρηση και τιμωρία στην καθημερινή ζωή

Η επιτήρηση έχει μεταμορφωθεί από ένα στοιχείο της διακυβέρνησης στη βάση της την ίδια. Είναι ταυτόχρονα διακυβέρνηση (σύστημα) και κυβερνησιμότητα (η αυτο-εννόηση και η συνέργεια, όπου ο φυλακισμένος γίνεται δεσμοφύλακας του εαυτού του). Μ’ αυτή την έννοια, η επιτήρηση έχει γίνει ο νέος ρυθμιστικός μηχανισμός. Ο νόμος έχει γίνει ο υπηρέτης του. Και το κράτος ... είναι ένας (αλλά όχι ο μοναδικός) κόμβος της ρυθμιστικής δύναμης της τεχνολογίας. Μ’ αυτή την έννοια είναι που μπορεί να γίνεται λόγος για τον “θάνατο του κράτους” ... ή τον “θάνατο” της διάκρισης ιδιωτικού / δημόσιου...[1Larry Cata Backer, Global Panopticism: Surveillance Lawmaking by Corporations, States and Other Entities / 2008. Έτσι ξεκινούσε στο cyborg νο 16 (Οκτώβρης 2019) το Big data: επιτήρηση και διαμόρφωση συμπεριφορών στην 4η βιομηχανική επανάσταση.]

Μια κοινότοπη, “αυθόρμητη” αντίδραση πολλών (πάρα πολλών) όταν θίγεται το ζήτημα της datοποίησης της καθημερινής ζωής, αρχίζοντας απ’ το πιο γνωστό, την πραγματική λειτουργία των λεγόμενων “smart phones”, είναι το: δεν με νοιάζει, δεν έχω κάτι να κρύψω. Η εννόηση της πραγματικής λειτουργίας του καπιταλισμού του 21ου αιώνα ως ... “ντέτεκτιβ” α λα 20ος, όπου ο καθένας έχει ή δεν έχει “να κρύψει κάτι” (κάτι παράνομο ή ανήθικο...) είναι βουτηγμένη σε βαθιά σύγχυση. Που δηλώνει αλλά και αναπαράγει την άγνοια της “αξίας των προσωπικών δεδομένων / data”, αφήνοντας ανοικτό και αφύλακτο τον δρόμο στους ιδιοκτήτες του κόσμου να απλώσουν και να βαθύνουν ακόμα περισσότερο τον έλεγχο, σε περιοχές της κοινωνικής ζωής που ως τώρα κάτι τέτοιο φαινόταν είτε αδύνατο είτε πολύ δύσκολο.

Σε πιο θεωρητική / πολιτική βάση θα έπρεπε να μάθουν (ή να θυμηθούν;) όλοι αυτοί που δεν-έχουν-τίποτα-να-κρύψουν ότι εκείνο που έχει ονομαστεί τους 2 τελευταίους αιώνες ιδιωτικότητα και έχει αναγνωριστεί (μετά από σκληρούς αγώνες...) σαν απαραβίαστο δικαίωμα της καθεμιάς και του καθενός χωριστά, ΔΕΝ είναι η “σφαίρα” μέσα στην οποία “κρυβόμαστε” ή “κρύβουμε” τις ... παράνομες ή/και ανήθικες συμπεριφορές μας! Δεν ήταν ποτέ, επίσης, η “σφαίρα” της ατομικίστικης αντικοινωνικότητας, όπως διέδιδαν απ’ το 2020 και μετά διάφοροι τσατσορούφιανοι οπαδοί των υγιεινιστικών πραξικοπημάτων και της κατάργησης των ατομικών δικαιωμάτων. Ιδιωτικότητα ήταν (και θα έπρεπε να συνεχίσει να είναι) ο φραγμός, το τείχος, το όριο της δράσης οποιασδήποτε μορφής “γενικής” εξουσίας, είτε αυτή λέγεται κράτος, είτε αφεντικό / εργοδότης, είτε εκκλησία, είτε οτιδήποτε άλλο.

Με απλά λόγια η ιδιωτικότητα δεν αφορούσε εκείνους-που-θέλουν-να-κρυφτούν, αλλά το τι απαγορεύεται να ξέρει η γενική εξουσία, σε τι δεν επιτρέπεται να επεμβαίνει / παρεμβαίνει, ποιο είναι το απαραβίαστο όριο του ελέγχου πάνω στην κοινωνική καθημερινότητα απ’ την μεριά κρατών, αστυνομιών, στρατών, αφεντικών. Απαραβίαστο έναντι οποιασδήποτε “δικαιολόγησης” της ελεγκτικής ή/και κατασταλτικής δράσης της όποιας εξουσίας.

Για να γίνει (αν υπάρχει πια τέτοια δυνατότητα...) απόλυτα ξεκάθαρο σε τι αναφερόμαστε πάρτε για παράδειγμα την έννοια / θέσμιση του ασύλου. Πανεπιστημιακού ασύλου (που κουβεντιάζεται πιο συχνά), οικογενειακού ασύλου, θρησκευτικού ασύλου, πολιτικού ασύλου. Η έννοια / θέσμιση του ασύλου ΔΕΝ σημαίνει ότι μέσα στον χώρο / χρόνο που χαρακτηρίζεται έτσι βρίσκονται, ζουν, κινούνται εκείνοι-που-έχουν-να-κρύψουν-κάτι!! Σε οποιαδήποτε μορφή του το άσυλο δεν είναι το άνδρο-των-παρανόμων! Είναι, αντίθετα, ο χώρος / χρόνος στον οποίο καμμία “δημόσια αρχή” (ή και ιδιωτική εξουσία, όπως ο εργοδότης, η εταιρεία, κλπ) δεν μπορεί να παρεμβαίνει· με τις πολύ συγκεκριμένες εξαιρέσεις (όπως, για παράδειγμα, την διάπραξη κακουργήματος στην περίπτωση του οικογενειακού ή/και του πανεπιστημιακού ασύλου). Το να λέει λοιπόν κάποιος “δεν με νοιάζει που το κινητό μου βρίσκεται υπό μόνιμη επιτήρηση, δεν έχω τίποτα να κρύψω” είναι το ίδιο ηλίθιο όσο το να λέει “δεν με πειράζει να έχω μόνιμα έναν αστυφύλακα στο σαλόνι του σπιτιού μου, δεν έχω τίποτα να κρύψω”. Η μόνη διαφορά (δείκτης επικίνδυνης άγνοιας) είναι ότι τα data, η υπεξαίρεσή τους, η επεξεργασία τους (και η αξιοποίησή τους) μοιάζουν “αόρατα”. Και (γενικά) δεν φοράνε στολή... [2Μια άλλη μορφή ιδιωτικότητας: το δεν παραχωρώ τον έλεγχο του σώματός μου. Απόλυτα σαφές και σωστό, αφού ο έλεγχος οποιασδήποτε εξουσίας επί των σωμάτων είναι συνώνυμος της δουλίας. Απόλυτα σαφές και σωστό όταν εκφέρεται σα σύνθημα και προσανατολισμός από τις γυναίκες ενάντια στην απαγόρευση των εκτρώσεων. Το προκλητικά εθελόδουλο ωστόσο είναι ότι αυτός ο έλεγχος όχι απλά παραχωρήθηκε αλλά επιβλήθηκε με μαζικά χειροκροτήματα και αποδοχή όταν η μορφή-κράτος και η μορφή-καπιταλιστικές επιχειρήσεις εμφανίστηκαν σαν “προστάτες της δημόσιας υγείας” στη διάρκεια της πρόσφατης υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας. Φυσικά τόσο τα αφεντικά όσο και οι διάφοροι τσατσορούφιανοί τους εφηύραν και χρησιμοποίησαν διάφορα επιχειρήματα ενός “ανώτερου συμφέροντος” στο όνομα του οποίου ο ατομικός αυτο-έλεγχος του σώματος θα έπρεπε να καταργηθεί, και όσοι επέμεναν σ’ αυτόν να τιμωρηθούν σαν “αντικοινωνικοί” κλπ.
Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει ότι εκείνο που ήταν (ή θα έπρεπε να είναι) αδιαπραγμάτευτο σχετικοποιείται, μπαίνει πάνω στον πάγκο του χασάπη· και αρκεί η όποια γενική εξουσία να εφεύρει και να επιβάλλει κάποιο “ανώτερο συμφέρον” για να το καταργήσει. Δηλαδή; Αρκεί η όποια γενική εξουσία να επιβάλλει το “ανώτερο συμφέρον” της “εθνικής / κοινωνικής προστασίας έναντι της μείωσης του πληθυσμού” (και είναι πολύ εύκολο να το κάνει, πολύ ευκολότερο στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες απ’ ό,τι νομίζει ο μέσος υπήκοος...) για να καταργήσει το γυναικείο δικαίωμα στις εκτρώσεις.]

Να τώρα μερικά τωρινά πρακτικά παραδείγματα της datoποίησης και της ελεγκτικής πρακτικής αξίας που έχει πάνω στην καθημερινή ζωή, τις συνήθειες και τις συμπεριφορές - για λογαριασμό, φυσικά, της όποιας γενικής εξουσίας και των καπιταλιστικών συμφερόντων.

Έξυπνοι μετρητές

Τα “έξυπνα ρολόγια” μέτρησης της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος έχουν αρχίσει να απλώνονται στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες· άλλη μια “ευγενική προσφορά για το καλό των καταναλωτών”. Τα “έξυπνα ρολόγια” δεν είναι απλά digital όπως φαίνεται από πρώτη ματιά. “Επικοινωνούν” ένα - προς - ένα τόσο με την εταιρεία που τα έχει κατασκευάσει (κι αυτό μένει “κρυφό”) όσο και με την εταιρεία που παρέχει / πουλάει το ηλεκτρικό ρεύμα (αυτό είναι “φανερό”). Γι’ αυτό, άλλωστε, μια “διευκόλυνση” που προσφέρουν (διευκόλυνση, προφανώς, στην εταιρεία ρεύματος) είναι ότι δεν χρειάζονται επισκέπτες καταμετρητές: η εταιρεία καταγράφει σε πραγματικό χρόνο την κατανάλωση, μέρα μέρα και ώρα ώρα, στη βάση των δεδομένων της. Επιπλέον, στο βαθμό που η θέρμανση (ή η ψύξη) ενός χώρου γίνεται με ηλεκτρισμό (π.χ. μέσω air condition) τα “έξυπνα ρολόγια” προσφέρουν και κάτι ακόμα στους καταναλωτές: συνδέονται με έναν γενικό θερμοστάτη (αντί για τους χωριστούς θερμοστάτες κάθε συσκευής) μέσα στο χώρο έτσι ώστε ο καταναλωτής να έχει την ευχέρεια να ρυθμίζει, από ένα μόνο μηχάνημα και με απλό τρόπο, την επιθυμητή θερμοκρασία (άρα και την ανάλογη κατανάλωση ρεύματος).
Ωραία ως εδώ; Τέλεια! “Καπιταλισμέ, τεχνολογία, σας ευχαριστούμε που απλουστεύτε και ομορφαίνετε την ζωή μας!”

Όχι ακριβώς... Πρόσφατα 22.000 οικιακοί καταναλωτές / πελάτες μιας εταιρείας ηλεκτρισμού στο Κολοράντο των ηπα διαπίστωσαν ότι οι “έξυπνοι θερμοστάτες” που ήταν εξαρτήματα των “έξυπνων μετρητών” τους είχαν “κλειδώσει”, και δεν τους επέτρεπαν να ανεβάσουν την θερμοκρασία του σπιτιού τους πάνω από ένα σημείο. Όσο κι αν προσπαθούσαν στην οθόνη του θερμοστάτη εμφανιζόταν η ένδειξη “έκτακτη ενεργειακή κατάσταση”....

Τα συγκεκριμένα νοικοκυριά είχαν ενταχθεί σ’ ένα πρόγραμμα ενεργειακής ανταμοιβής - και χωρίς να το λάβουν υπόψη τους ή να το ξέρουν είχαν παραχωρήσει τον έλεγχο της ζέστης των σπιτιών τους σε μια “γενική εξουσία”. Στην προκειμένη περίπτωση στην ηλεκτρική εταιρεία και στην σδιτ σύμπραξή της με την κυβέρνηση της πολιτείας... Για να το πούμε διαφορετικά: μέσω του “έξυπνου μετρητή” και του ένα-προς-ένα σπίτι ελέγχου των data της κατανάλωσης αλλά και της θέρμανσης (ή ψύξης) που ανήκαν στην (όλο και πιο διάτρητη πια) ιδιωτικότητα, γενικές εξουσίες διάφορων μορφών μπορούσαν πια να επιβάλλουν τις “σωστές συμπεριφορές”. Επικαλούμενες, αν αυτό χρειαζόταν, “έκτακτη ανάγκη”. (Τι πιο επίκαιρο, ε;)

Ακούμε ήδη τις βρισιές των κατά παραγγελία και σύμφωνα με τις κρατικές / καπιταλιστικές υποδείξεις “κοινωνικά υπεύθυνων”: είναι αντικοινωνική συμπεριφορά (θα πουν) όταν υπάρχει “ενεργειακό πρόβλημα” να κάνει ο καθένας ό,τι θέλει στο σπίτι του - ακόμα κι αν πληρώνει για να έχει ρεύμα... Κατά την ταπεινή μας άποψη το μόνο πραγματικά αντικοινωνικό είναι να αδιαφορεί κάποιος για τις αιτίες του “ενεργειακού προβλήματος”, να αδιαφορεί δηλαδή για τις κρατικές πολιτικές και τα χρηματιστηριακά κόλπα εκμετάλλευσης βασικών κοινωνικών αναγκών, να παίρνει τις “έκτακτες ανάγκες” και τις διαγνώσεις των αφεντικών σαν “αλήθεια”, και στη συνέχεια να αποδέχεται και να χειροκροτεί τις τακτικές κράτους και κεφάλαιου (τακτικές αναδιάρθρωσης και ελέγχου των κοινωνικών συμπεριφορών επιμένουμε να φωνάζουμε!).

Ουσιαστικά οι τεχνικές (που σε πρώτη και τελευταία ανάλυση είναι πολιτικές) δυνατότητες του ελέγχου της ηλεκτρικής παροχής σπίτι - σπίτι απλώνονται πολύ μακρύτερα απ’ το υποδεικνυόμενο “γενικό συμφέρον” της εξοικονόμησης. Στη διάρκεια των πρόσφατων κινητοποιήσεων των νταλικέρηδων στον καναδά (εναντίον των υγιεινιστικών απαγορεύσεων και του υποχρεωτικού πλατφορμιασμού) το καναδικό καθεστώς αποφάσισε να τιμωρήσει όσους εντόπιζε να συμπαραστέκονται στους απεργούς πηγαίνοντάς τους, για παράδειγμα, τρόφιμα. Πώς; Παγώνοντας τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους, έτσι ώστε να μείνουν άφραγκοι! Η τεχνικο-πολιτική δυνατότητα μιας τέτοιας άτομο -άτομο τιμωρίας οφειλόταν φυσικά α) στο ότι οι τράπεζες (ιδιωτικές εταιρείες, σωστά;) συνεργάζονται με τα κράτη, και β) ότι η χρήση της “ψηφιακής κάρτας πληρωμών” (που θεωρείται διευκόλυνση) έχει επεκταθεί έτσι ώστε τα προσωπικά χρήματα να μένουν στις τράπεζες.

Μπορούμε τώρα να φανταστούμε άλλες τέτοιες τιμωρίες, σε σχέση με τον έλεγχο σπίτι-σπίτι του ρεύματος. Έκανες το Α ή το Β που δεν εγκρίνεται απ’ τις γενικές εξουσίες; Μήπως συμμετείχες σε κάποια μη εγκεκριμένη διαμαρτυρία; Δεν πληρώνεις τις δόσεις του δανείου που τόσο γενναιόδωρα σου έδωσε η τράπεζα; Σαν τιμωρία θα σου κόψουμε το ρεύμα για μία, δύο ή πέντε ώρες. Κι αν δεν συνετιστείς, την επόμενη φορά θα μεγαλώσει το σκοτάδι σου... Είσαι κοινωνικά ανεύθυνος και θα πρέπει να υποστείς τις συνέπειες.
Είναι αυθαίρετη υπόθεση τέτοια ενδεχόμενα; Μην βιαστείτε να τα απωθήσετε! Ανήκουν στο social credit system και συμβαίνουν ήδη, σε διάφορες μορφές - στον δυτικό καπιταλιστικό κόσμο!...

Οδηγητική συμπεριφορά

Το 2019, όταν το παρουσιάσαμε [3Cyborg 16, ο.π.], ήταν στα trials. Τώρα πια προωθείται, διαφημίζεται, μπαίνει στην πράξη: μια εφαρμογή επιτήρησης της οδηγητικής συμπεριφοράς στα μέρη μας με το όνομα “ergo drive & win”. Τότε είχαμε δημοσιεύσει τους επαίνους από ένα περιοδικό αυτοκινήτου. Τώρα που η επιτήρηση “κοινωνικοποιείται” πρέπει να αναδημοσιεύσουμε ένα μέρος από εκείνη την παρουσίαση· τον ύμνο πιο σωστά!

Στις 27 Μαρτίου δημοσιεύσαμε ένα Δελτίο Τύπου με τη νέα εφαρμογή της ERGO – ERGO Drive & Win. Μια εφαρμογή που δημιούργησε η startup εταιρεία Ο-Seven για λογαριασμό της ERGO και που στοχεύει στο να βελτιώσει ο κόσμος την οδηγική συμπεριφορά του. Έξυπνο και μοντέρνο. Είναι όμως και λειτουργικό;

...
Περίεργος για το πόσο χρηστική και ενδιαφέρουσα είναι η συγκεκριμένη εφαρμογή την κατέβασα στο κινητό μου και την δοκίμασα για κάτι περισσότερο από ένα μήνα. Ήθελα να βιώσω το user experience, να «τεστάρω» τις οδηγικές μου ικανότητες και τέλος να αποκτήσω άποψη αν ένας οδηγός θα παρέμενε loyal στην εφαρμογή ή απλά μετά την πρώτη εβδομάδα θα έπιανε απλά… χώρο στο κινητό του (3.0 ΜΒ μέχρι στιγμής).

Πώς δουλεύει;

Δεν θα μπούμε σε λεπτομέρειες για το τεχνικό κομμάτι. Αυτό που κάνει όμως η εφαρμογή είναι εντυπωσιακό. Αφού την κατεβάσεις στο κινητό σου, δεχθείς τα terms & conditions και περάσεις μερικά βασικά προσωπικά στοιχεία, η εφαρμογή καταγράφει την οδηγική συμπεριφορά σου και σου δίνει ένα σκορ στο τέλος της διαδρομής. Εσύ αυτό που έχεις να κάνεις είναι να έχεις το κινητό σε ένα σταθερό – κατά προτίμηση σε συγκεκριμένο σημείο μέσα στο αυτοκίνητό σου και στο τέλος κάθε διαδρομής – όταν σου έρχεται το notification – να κάνει swipe left και να δηλώνεις τον τύπο της διαδρομής. Ήσουν οδηγός ή επιβάτης; Πήγαινες σε προσωπικό προορισμό ή σε δουλειά; Οδηγούσες αυτοκίνητο ή μηχανάκι;

Όλοι οι νέοι οδηγοί που κατεβάζουν την εφαρμογή στο κινητό τους ξεκινάνε ως “Nubies”. Πρέπει δηλαδή να πραγματοποιήσουν 400 χλμ. ή 40 διαδρομές μέχρι το σύστημα να αναγνωρίσει το οδηγικό τους μοτίβο. Μόλις ολοκληρωθεί αυτό το πρώτο βήμα το app αρχίζει να λειτουργεί κανονικά δίνοντας στον οδηγό ERGO Stars και ERGO SafeMiles.

Προσωπική εμπειρία

Συνολικά μέχρι σήμερα 8/7/2019 έχω διανύσει 888 χλμ. δηλαδή 81 διαδρομές. Οδήγηση που απασχολεί 5% του χρόνου μου. Η μέση απόσταση ανά ημέρα που κάνω είναι 46,7 χλμ. ενώ ένας μέσος οδηγός διανύει 28,2 χλμ. Οδηγώ αρκετά δηλαδή. Να και κάτι που δεν ήξερα! Το σκορ μου; Μια απογοήτευση. 37/100. Πώς διαμορφώθηκε όμως αυτό το σκορ; Τι μετράει η εφαρμογή;

- κατά πόσο χρησιμοποιείς το κινητό σου εν ώρα οδήγησης,
- πόσο απότομα φρενάρεις,
- πόσο απότομα επιταχύνεις,
- την ταχύτητα που διατηρείς όταν οδηγάς όπως επίσης και
- τις ώρες της ημέρας που οδηγάς. (00.00 με 5.00 το πρωί θεωρούνται ώρες με υψηλή πιθανότητα κόπωσης).

Με βάση αυτά τα στοιχεία η εφαρμογή διαμορφώνει το σκορ σου.
...

Συμπέρασμα

Η εφαρμογή λειτουργεί άψογα! Όχι μόνο έχει πολύ φιλικό user experience αλλά σε κρατάει και σε ενδιαφέρον. Θέλεις να οδηγάς καλύτερα μόνο και μόνο για να μη βλέπεις «τα χάλια σου» στον τελικό απολογισμό. Σε προσωπικό επίπεδο η ιδέα ότι μια εφαρμογή καταγράφει το πώς οδηγώ με έκανε να μην «ξεχνιέμαι» και να οδηγώ πιο συνετά. Τώρα ο στόχος είναι να βελτιώσω το σκορ μου και να πάω στο 68/100 που είναι και ο μέσος όρος. Συνολικά η εφαρμογή είναι διακριτική και δουλεύει με ακρίβεια. Σου δίνει μάλιστα extra κίνητρα στο να γίνεις καλύτερος οδηγός καθώς με τη συλλογή SafeMiles & ERGO Stars μπορείς να αποκτήσεις έκπτωση στα ασφάλιστρα του αυτοκινήτου σου (έως 20%) ή να κάνεις δωρεές για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και να συμμετέχεις σε διαγωνισμούς που δημιουργούνται κατά περιόδους.

Δεν περίμενα να το πω αλλά η εφαρμογή μπορεί να σε βοηθήσει να γίνει καλύτερος οδηγός. Αρκεί βέβαια να το θες.

Cyborg #25

Τέλεια! Σ΄ευχαριστώ ω εταιρεία! Σ’ ευχαριστώ ω εταιρεία που με παρακολουθείς, που μαζεύεις τα δεδομένα μου, που τα επεξεργάζεσαι, και που με κάνεις καλύτερο οδηγό! (Αύριο, γιατί όχι; άλλες εταιρείες, με ή χωρίς συνεργασία με το κράτος, θα με κάνουν καλύτερο άνθρωπο! Social credit...)

Όμως... Ισχύει και εδώ “δεν έχω τίποτα να κρύψω;” Είναι τόσο εύκολη και βλακώδης η κατάφαση στην ψηφιακή παρακολούθηση, στο ψηφιακό φακέλωμα;
Ας επαναλάβουμε δυο παραγράφους από εκείνη την παρουσίαση, πριν 3 χρόνια:

...
Πως ορίζει, λοιπόν, η ασφαλιστική εταιρεία την “οδηγητική καλωσύνη”; Ποιά είναι τα κριτήριά της; Τί μετράει μέσω της συγκέντρωσης δεδομένων; Τί ανταμοίβει;
Αν εξαιρέσει κανείς την χρήση κινητού ενόσω οδηγεί κάποιος, κανένα απ’ τα υπόλοιπα “κριτήρια” της επιχείρησης δεν εμπίπτουν σ’ αυτό που λέγεται “κώδικας οδικής κυκλοφορίας”, δηλαδή στην κρατικά ορισμένη νομοθεσία προσδιορισμού της “ασφαλούς οδήγησης”. Κανονικά, όποιος τηρεί τον κ.ο.κ., είναι επαρκής σαν οδηγός· και από νομική άποψη δεν είναι υπόλογος για οδική παράβαση, ακόμα κι αν εμπλακεί σε κάποιο ατύχημα. Το θέμα είναι σοβαρό. Ως χτες η πρακτική των ασφαλιστικών εταιρειών αφορούσε την τήρηση του κ.ο.κ. Από ασφαλιστική άποψη η “Ο.Κ. οδήγηση” συνέπιπτε με την τήρηση των κανόνων του κ.ο.κ. Κι όταν οι ασφαλιστικές επείγονταν να μειώσουν τα έξοδά τους, επεδίωκαν και πετύχαιναν την κρατική νομοθεσία υπέρ τους (όπως, για παράδειγμα, έγινε με την υποχρεωτικότητα των ζωνών ασφαλείας και του κράνους). Ως χτες οι νόρμες προέκυπταν (ακόμα και μέσω της “εις άτοπον επαγωγής”) απ’ την στενά ορισμένη κρατική νομοθεσία. Όχι πια: στην εποχή των big data τόσο οι νόρμες όσο και οι μηχανισμοί που τις προωθούν διευρύνονται. Τα κριτήρια της συγκεκριμένης ασφαλιστικής εταιρείας, οι προδιαγραφές που ίδια ορίζει για να διαμορφώσει την συμπεριφορά του “καλού οδηγού” πάνω στην οποία κτίζει τις “ανταμοιβές” (μελλοντικά και τις “τιμωρίες”), βρίσκονται πέρα απ’ την τυπική νομοθεσία.

Το θέμα αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό απ’ ότι φαίνεται από πρώτη ματιά. Η ασφαλιστική επιχείρηση νομοθετεί, όχι με την “εγκυρότητα” του κράτους (που τυπικά εξακολουθεί να έχει το μονοπώλιο της νομοθεσίας) αλλά με την “ελκυστικότητα” της παιδαγωγικής. Προχωρώντας πέρα απ’ το νόμο η ασφαλιστική επιχείρηση διαμορφώνει μια πολύ πιο διευρυμένη κανονικότητα (κοινωνικής) συμπεριφοράς· αλλά, επίσης, μια καινούργια κανονικότητα αποδοχής / υπακοής των προδιαγραφών της επιχειρηματικής νομοθέτησης. Η μέσω data και αλγορίθμων προβολή των “κανόνων σωστής οδηγητικής συμπεριφοράς” που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της ασφαλιστικής επιχείρησης, δημιουργούν ένα πλέγμα ψηφιακής νομιμότητας / πραγματικού συμπεριφορικού καναλιζαρίσματος.
Έχουμε και λέμε: Φρενάρεις απότομα; Επιταχύνεις απότομα; Οδηγείς μέσα, μεν, στα νόμιμα όρια ταχύτητας αλλά έξω απ’ τα (ασφαλιστικά / επιχειρηματικά) βολικά όρια; Οδηγείς βράδυ; Είσαι “προβληματικός”, δηλαδή “κακός οδηγός”. Η εταιρεία δεν είναι υποχρεωμένη να δώσει εξηγήσεις για την επιλογή των κριτηρίων της· και πολύ λιγότερο είναι διατεθειμένη να τα “διαπραγματευτεί” όπως συμβαίνει συνήθως με την διαμόρφωση των κρατικών συνταγμάτων. Έχει το δικό της σύνταγμα - η αποδοχή του οποίου σερβίρεται σαν σπορ. “Κερδίζεις πόντους” (ή “χάνεις πόντους”) που σημαίνει κερδίζεις “δωράκια” ή υφίστασαι ποινές. Σε κάθε περίπτωση οφείλεις να αναγνωρίσεις κάποιου είδους “ηθική νομιμότητα” στις εταιρικές τακτικές.
...
Ποιοί είναι διατεθειμένοι να καταλάβουν, όχι μόνο τι σημαίνει η συγκεκριμένη “προσφορά” αλλά όλη την διαδικασία αποικιοποίησης και ελέγχου της καθημερινότητας; Φοβούμαστε λίγοι...

Πληρωμές χωρίς πορτοφόλι

Cyborg #25

Μια εταιρεία παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (η cosmote) μετατράπηκε ξαφνικά ... σε τράπεζα! Μια “εφαρμογή” που κανείς δεν είχε ζητήσει (αλλά όλοι περίμεναν!!! ε;;;;) επιτρέπει ... τόσα ωραία! “Αγορές / πληρωμές απ’ το κινητό”, “διαμοιρασμό ποσών μεταξύ φίλων”, “πληρωμή λογαριασμών”...
Από τεχνο/κοινωνική άποψη είναι ένα ακόμα βήμα σε μια ήδη έτοιμη διαδρομή - με ζοφερό τέλος που τα χαρούμενα θύματα των hype αδυνατούν (και κυρίως: αδιαφορούν) να δουν. Οι πληρωμές-με-κάρτα (για “την πάταξη της φοροδιαφυγής” βέβαια!) είναι κοινότοπες, και το ίδιο κοινότοπες έχουν αρχίσει να γίνονται οι πληρωμές μέσω εικονικής κάρτας, μέσω δηλαδή του μεγαρουφιάνου που κρατάνε όλοι ευλαβικά στα χέρια, στις τσέπες, στις τσάντες τους. Ούτε λόγος για το γεγονός ότι μ’ αυτόν τον τρόπο οι τράπεζες (ιδιωτικές επιχειρήσεις, ε;) μαζεύουν τα data των καθημερινών δοσοληψιών τους διαμορφώνοντας και τα ανάλογα profil των συνηθειών και συμπεριφορών του καθενός και της καθεμιάς: δεν έχουν τίποτα να κρύψουν... Είναι διαφανείς!

Μια τηλεφωνική εταιρεία όμως; Πώς “χώνεται” σε διαδικασίες χρηματικών συναλλαγών που ως τώρα είναι αρμοδιότητα και οι data bases των τραπεζών; Από πού ως πού;
Καλώς ήρθατε στη ζούγκλα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης!!! Οι τράπεζες έχουν όλο και περισσότερα data πληρωμών και χρηματικών συναλλαγών· οι τηλεφωνικές εταιρείες έχουν στη διάθεσή τους όλα τα data των τηλε-επικοινωνιών, του χαζολογήματος στον κυβερνοχώρο και του geolocation... Γιατί να μην συνεταιριστούν μεταξύ τους; Αληθινά big data, από διαφορετικές πλευρές της καθημερινότητας· και κάποιοι “έξυπνοι” αλγόριθμοι που συνδυάζοντάς τα θα ξερνάνε ακόμα μεγαλύτερη γνώση / εξουσία, τόσο άτομο - άτομο όσο και για κοινωνικά σύνολα ή υποσύνολα, πολεοδομικές και γεωγραφικές ζώνες, συνήθειες, ήθη και έθιμα... Ακόμα πιο πλήρη προφίλ.

Κανείς-δεν-έχει-τίποτα-να-κρύψει· αλλά ελάχιστοι διανοούνται ότι το να γίνονται όλο και πιο διαφανείς στις εταιρικές και στις κρατικές γενικές εξουσίες μόνο σε καλό δεν πρόκειται να τους βγει. Φυσικά τα δολώματα μοιάζουν ελκυστικά: όλο και περισσότερες ευκολίες... Όπως, όμως, έχουν παρατηρήσει κάποιοι που ξέρουν, όταν σου πουλάνε (ή σου χαρίζουν) “ευκολία”, το εμπόρευμα είσαι εσύ! Κι όχι μόνο το εμπόρευμα: το καθηλωμένο, ανίκανο, διαρκώς επιτηρούμενο νήπιο επίσης.
Ας δούμε λοιπόν αυτήν την λεπτή αλλά κρίσιμη μετατόπιση εννοιών και διαδικασιών, που είναι τόσο εύπεπτη απ’ τα ανθρώπινα νήπια. Σαν έμπορος χρήματος η τράπεζα είναι ως τώρα υποχρεωμένη εκτός απ’ τις ηλεκτρονικές διευκολύνσεις να δίνει (και) μετρητά. Cash. Αντίθετα η τηλεφωνική εταιρεία δεν έχει καμία τέτοια υποχρεώση. Και η μία (η τράπεζα) και η άλλη (η τηλεφωνική εταιρεία) μπορούν να προωθήσούν το αποκλειστικά “ηλεκτρονικό πορτοφόλι”. Όμως η πρώτη θα μπορούσε να προκαλέσει υποψίες ότι “κάπου το πάει”. Η δεύτερη όχι: ορκίζεται απλά και μόνο στη διευκόλυνση των ανθρώπων!!! Συνεπώς η τηλεφωνική εταιρεία, αν καταφέρει να δημιουργήσει μια μάζα νηπίων και νηπιακής εμπιστοσύνης, είναι σε καλύτερη θέση να φτιάξει την “αλήθεια” των digital currencies, του (αποκλειστικά) “ψηφιακού χρήματος” και των (αποκλειστικά) ψηφιακών συναλλαγών, που είναι το άγιο δισκοπότηρο του ελέγχου της καθημερινότητας - και των τιμωριών για τις “ανεύθυνες συμπεριφορές” (θημηθείτε τον καναδά...). Μαζί με την τόσο κρίσιμη ακόμα πληρέστερη χαρτογράφηση της ζωής, μαζί με την υπεξαίρεση τόσων και τέτοιων data, η τηλεφωνική εταιρεία παρακάμπτει τις συμβατικές τραπεζικές υποχρεώσεις “κόβωντας δρόμο” προς την έρημο του “δεν έχεις τίποτα και είσαι ευχαριστημένος”...

Μα (θα πουν κάποιοι): δεν θα υπάρχει μισθός; Φυσικά και θα υπάρχει - μόνο που θα είναι πλέον συνιδιοκτησία δική σου και του κόμματος (ή των εταιρειών) των αφεντικών. Το “ψηφιακό χρήμα” δεν προωθείται για να διευκολύνει κάτι που έτσι κι αλλιώς είναι κοινότοπο εδώ και κάτι αιώνες (: την πληρωμή), ούτε για να προστατέψει τάχα απ’ τους πορτοφολάδες. Γίνεται για να είναι ακόμα και ο μισθός (κυρίως αυτός!) άμεσα ανακλητός, οποιαδήποτε στιγμή και για οποιονδήποτε πειθαρχικό λόγο! Οι αριθμοί που είναι “αποθηκευμένοι” κάπου μακριά σου και εμφανίζονται μόνο στην οθόνη, είναι “δικοί σου” μόνο υπό όρους. Αυτό είναι τεχνο/πολιτικά το ηλεκτρονικό πορτοφόλι!
Αν, τώρα, κοπεί το ρεύμα ή “πέσει” το internet για καιρό; Ε, ο κύριος κράτος θα μοιράσει κουπόνια...

Equo ne credite...

Στην Αινειάδα του Βιργίλιου εμφανίζεται ο Λαοκόωντας να λέει στους Τρώες κάτι που, με τον καιρό, συμπυκνώνθηκε στη φράση φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας. Δεν τον άκουσαν: το ξύλινο άλογο (ο δούρειος ίππος) θεωρήθηκε ιερό επειδή έτσι το “πούλησαν” οι πολιορκητές της Τροίας στον Ποσειδώνα... Η ιστορία (ή η μυθολογία) λέει τι ακολούθησε.
Ακολουθώντας την τακτική και μαστίγιο και καρώτο τα πιο δυναμικά καπιταλιστικά αφεντικά κατεδαφίζουν οτιδήποτε είχε κατακτηθεί κοινωνικά στον 20ο αιώνα, δίνοντας εδώ κι εκεί “δώρα”. Οι εγκάθετοι χειροκροτούν μ’ όλη τους την δύναμη, οι ignorants απλά σηκώνουν τους ώμους και επωφελούνται (: έτσι νομίζουν).

Credite στα λατινικά σημαίνει “πίστη”. (Τώρα πια σημαίνει και “δάνειο”). Equo ne credite σημαίνει “μην πιστεύετε στο άλογο”. Ά-λογο; Σήμερα θα λέγαμε: η δια-λεκτική της εξουσίας...
Την πιστεύετε;

Ziggy Stardust

Σημειώσεις

1 - Larry Cata Backer, Global Panopticism: Surveillance Lawmaking by Corporations, States and Other Entities / 2008. Έτσι ξεκινούσε στο cyborg νο 16 (Οκτώβρης 2019) το Big data: επιτήρηση και διαμόρφωση συμπεριφορών στην 4η βιομηχανική επανάσταση.
[ επιστροφή]

2 - Μια άλλη μορφή ιδιωτικότητας: το δεν παραχωρώ τον έλεγχο του σώματός μου. Απόλυτα σαφές και σωστό, αφού ο έλεγχος οποιασδήποτε εξουσίας επί των σωμάτων είναι συνώνυμος της δουλίας. Απόλυτα σαφές και σωστό όταν εκφέρεται σα σύνθημα και προσανατολισμός από τις γυναίκες ενάντια στην απαγόρευση των εκτρώσεων. Το προκλητικά εθελόδουλο ωστόσο είναι ότι αυτός ο έλεγχος όχι απλά παραχωρήθηκε αλλά επιβλήθηκε με μαζικά χειροκροτήματα και αποδοχή όταν η μορφή-κράτος και η μορφή-καπιταλιστικές επιχειρήσεις εμφανίστηκαν σαν “προστάτες της δημόσιας υγείας” στη διάρκεια της πρόσφατης υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας. Φυσικά τόσο τα αφεντικά όσο και οι διάφοροι τσατσορούφιανοί τους εφηύραν και χρησιμοποίησαν διάφορα επιχειρήματα ενός “ανώτερου συμφέροντος” στο όνομα του οποίου ο ατομικός αυτο-έλεγχος του σώματος θα έπρεπε να καταργηθεί, και όσοι επέμεναν σ’ αυτόν να τιμωρηθούν σαν “αντικοινωνικοί” κλπ.
Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει ότι εκείνο που ήταν (ή θα έπρεπε να είναι) αδιαπραγμάτευτο σχετικοποιείται, μπαίνει πάνω στον πάγκο του χασάπη· και αρκεί η όποια γενική εξουσία να εφεύρει και να επιβάλλει κάποιο “ανώτερο συμφέρον” για να το καταργήσει. Δηλαδή; Αρκεί η όποια γενική εξουσία να επιβάλλει το “ανώτερο συμφέρον” της “εθνικής / κοινωνικής προστασίας έναντι της μείωσης του πληθυσμού” (και είναι πολύ εύκολο να το κάνει, πολύ ευκολότερο στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες απ’ ό,τι νομίζει ο μέσος υπήκοος...) για να καταργήσει το γυναικείο δικαίωμα στις εκτρώσεις.
[ επιστροφή]

3 - Cyborg 16, ο.π.
[ επιστροφή]