το τέλος των παραμυθιών

Πριν 2 χρόνια (Sarajevo νο 73) γράφαμε κάτω απ’ τον τίτλο: από τον μύθο της “χρυσής βίδας” στο μύθο του “αδύναμου κρίκου”:

Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει λέει μια παλιά παροιμία. Κι όποιος δεν θέλει να πολεμήσει τον ντόπιο καπιταλισμό και το ντόπιο κράτος φιλοσοφεί για την θέση τους στην ευρώπη. Προσπαθεί (ή παριστάνει ότι προσπαθεί) να  “ζυγίσει” το καπιταλιστικό ελλαδιστάν με βάση το πως (ο ίδιος ισχυρίζεται ότι) το βλέπουν οι άλλοι. Από ορισμένες πλευρές αυτή η διανοητική και πολιτική στάση θα μπορούσε να ονομαστεί πολιτικός μικροαστισμός: οι μικροαστοί θέλουν να “είναι” αυτό που “δείχνουν”, θέλουν οι άλλοι να τους αξιολογούν με βάση αυτό που “δείχνουν”.
Οι τέτοιες ιδέες, γύρω απ’ την ευρωπαϊκή αξία του ελληνικού καπιταλισμού / κράτους, ξεπερνούν τις διακρίσεις “δεξιά” / “αριστερά”. Και αποδείχθηκαν, σχεδόν ακαριαία μετά την κακή είδηση ότι “κάτι άσχημο τρέχει”, το έδαφος να αναπτυχθούν όλων των ειδών οι “μαγκιές” (λεκτικές και συμβολικές κατά κύριο λόγο) κατά των τυράννων απ’ το Βερολίνο. Μεγάλη διευκόλυνση προσέφερε η μετατόπιση της διαχείρισης της κρίσης απ’ τα αφεντικά στο έδαφος του νομίσματος, και η καλλιέργεια της φτηνής οικονομολογίας του ευρώ ή/και της δραχμής. Το “μέσα ή έξω” απ’ το σκληρό νόμισμα είχε, προς μεγάλη χαρά της λαϊκής φαντασίας, και την προέκταση: να τους εκβιάσουμε ότι θα φύγουμε ή θα μας πετάξουν μόνοι τους;
Για να έχει ψωμί ένα τέτοιο “δίλημμα” θα έπρεπε, φυσικά, να αναπτυχθεί μια ορισμένη φιλολογία: για το πόσο “αναγκαία” είναι η συμμετοχή του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου μέσα στη ζώνη του ευρώ - για τους ευρωπαίους. Αυτήν την φιλολογία ονομάζουμε μύθο της χρυσής βίδας: αν αυτή βγει απ’ τη θέση καταρρέει το σύμπαν...
Να ένα δείγμα απ’ αυτό το σετ παραμυθιών:

...
Για να καταλάβει κανείς τι συμβαίνει στη διεθνή αγορά με την Ελλάδα και να βγάλει και τα συμπεράσματά του σε σχέση με όσα του λένε προεκλογικά τα κόμματα δεν έχει παρά να σκεφτεί τα εξής:
Ήδη από τις αρχές Μαϊου άρχισαν οι απειλές, ότι αν η χώρα δεν εφαρμόσει το μνημόνιο μπορεί και να βρεθεί εκτός ευρωζώνης. Όσο οι ελπίδες των δανειστών και των κερδοσκόπων για μια μετεκλογική κυβέρνηση ήταν ζωντανές σιώπησαν.
Ενόψει των νέων εκλογών και με την πιθανότητα να κυριαρχήσει ένα αριστερό σχήμα οι απειλές όχι μόνο έγιναν αγριότερες αλλά επεκτάθηκαν και σε κλίμακα και σε συχνότητα. Επιστρατεύτηκαν από τον Ομπάμα και τη Λαγκάρντ μέχρι τους πιο χαμηλόβαθμους επιτρόπους της Κομισιόν. Η Ελλάδα είναι πλέον πρώτο θέμα κάθε μέρα σε περισσότερα από ένα πρακτορεία, δίκτυα και εφημερίδες ανά τον κόσμο.
Αγαπητοί αναγνώστες. Θα αναστατώνατε ποτέ τόσο πολύ τον κόσμο για έναν οφειλέτη σας αν δεν σας έκαιγαν τα χρήματα που σας οφείλει ή αν δεν είχατε ποντάρει σημαντικά πράγματα στη συμφωνία που έχετε κάνει μαζί του;
Ακόμα πιό πέρα: Αν σάς ήταν εύκολο και ανώδυνο να τον τιμωρήσετε θα χαλάγατε τόσο πολύ τον κόσμο ότι θα τον τιμωρήσετε; Απλώς θα το κάνατε. Αν σας ήταν αδιάφορα και λίγα τα χρήματα που σας όφειλε θα αναστατώνατε την οικουμένη;
Η λύσσα, με την οποία γίνεται η επίθεση κατά της Ελλάδας και οι απειλές εναντίον της από τούς δήθεν εταίρους της, μαρτυρούν ακριβώς το αντίθετο απ’ αυτό που κάνουν: Μαρτυρούν:
1. Πόσο σημαντική είναι η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη για τους ίδιους τους δανειστές και εταίρους.
2. Πόσο σημαντική είναι γι αυτούς η εφαρμογή του σχεδίου Ρουμανοποίησης της χώρας και του Νότου
3. Και πόσο σημαντικό είναι να μη γίνει η Ελλάδα παράδειγμα αντίδρασης προς μίμηση για τους άλλους λαούς της Ευρώπης. Αυτά είναι τα διακυβεύματα.
Τόσο σημαντική ως πείραμα πρότυπο για τη δημιουργία μιας ζώνης φτηνής εργασίας για τα προϊόντα του Βορρά, ώστε κάθε κίνδυνος ματαίωσης αυτού του πειράματος να απειλεί τα εθνικιστικά οικονομικά σχέδια της Γερμανίας, της Σκανδιναβίας και των δορυφόρων τους. Οι οποίοι νομίζουν ότι έτσι εξυπηρετούν και τα συμφέροντα διατήρησης του ευρώ ζωντανού.
Αυτές και μόνο οι πραγματικότητες, έτσι όπως είναι φανερές, δείχνουν πόσο εφικτό είναι να εκμεταλλευτεί κανείς την ανάγκη αυτών των χωρών. Η ανάγκη είναι πάντα μια αδυναμία. Εκεί επάνω η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να χτίσει τη δική της διαπραγματευτική πολιτική. Επιθετική και απαιτητική. Και όχι υποτακτική και ενδοτική, όπως έκαναν οι εγκληματικές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και η συγκυβέρνηση της ΝΔ ...

Το “αριστερό / αντιμνημονιακό” πνεύμα του πιο πάνω μικρού άρθρου είναι σαφές, όπως και η σκοπιμότητά του. Γραμμένο μεταξύ των δύο περσινών γύρων εκλογών θα ήθελε να πείσει για το που πατάει η υποτιθέμενη δυνατότητα του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου, υπό μια κυβέρνηση της “αριστεράς” (συ.ριζ.α.), να “διαπραγματευτεί επιθετικά και απαιτητικά”: εάν η ελληνική “χρυσή βίδα” ξεβιδωθεί απ’ την θέση της στην ευρωζώνη θα γίνει χαμός, που θα στοιχίσει πολύ στους παλιογερμανούς.
Ποια, όμως, είναι τα επιχειρήματα που αποδεικνύουν πως η Αθήνα θα μπορούσε να καταστρέψει την ευρωζώνη, και μάλιστα στα μέσα του 2012, χωρίς (επιπλέον) να καταστραφεί η ίδια; Οι “απειλές”, και η “αναστάτωση”: αν δεν ήταν το ελλαδιστάν σημαντικό δεν θα τους ένοιαζε· κι αν δεν τους ένοιαζε δεν θα φώναζαν (πάει ο συλλογισμός). Συμπληρωματικά τρία ακόμα, από αντεστραμμένα έως διαστραμμένα (από λογική άποψη):
α) αφού το ελλαδιστάν χρωστάει πολλά είναι σημαντικό (μα και εκτός ευρωζώνης ή και ε.ε. θα συνέχιζε να τα χρωστάει!)·
β) η “ρουμανοποίηση” του ελλαδιστάν είναι πρωταρχικής σημασίας για τους παλιοβόρειους (και όχι, δεν είναι το μέγιστο συμφέρον των ντόπιων αφεντικών, που κάλιστα μπορεί να επιτευχθεί και με “εθνικό” νόμισμα!...)·
γ) μια ενδεχόμενη “αποχώρηση” του ελλαδιστάν θα γινόταν “παράδειγμα - προς - μίμηση” και για άλλους στην ευρώπη (ναι, ειδικά τους πρώτους μήνες που θα αναλάμβανε τη δημόσια τάξη ο στρατός, θα μοιράζονταν τρόφιμα με δελτία και θα είχαν πρακτικά σταματήσει οι εισαγωγές..!)
Κανένα απ’ αυτά τα “επιχειρήματα” δεν αντέχει στοιχειωδώς στη κριτική. Όμως το είμαστε σπουδαίοι και θα τους τρίξουμε τα δόντια προηγείται (σαν συναισθηματο-πολιτική αφετηρία) και, κατά συνέπεια, στη θέση αποδείξεων μιας τέτοιας διαπίστωσης παρατίθενται μόνο (άλογες / παράλογες) ενέσεις “εθνικής υπερηφάνειας” και “εθνικής αυτοπεποίθησης”. Υπολανθάνει, φυσικά, το ερώτημα γιατί, αφού είναι έτσι, δεν ήταν “επιθετικές” και “απαιτητικές” οι προηγούμενες κυβερνήσεις, απ’ τα τέλη του 2009 και μετά; Επειδή ήταν “υποτακτικές” και “ενδοτικές” λέει, αξιωματικά, ο αρθρογράφος (και το μεγαλύτερο μέρος των πανελλήνων), χωρίς να μπορεί να εξηγήσει κανείς λογικά για ποιό λόγο το κραταιό (και κρατικό) πα.σο.κ. θα αυτοκτονούσε (τελικά και σαν κόμμα) εάν είχε περιθώρια για “τσαμπουκάδες”. Απομένει, σαν “εξήγηση” της “υποτακτικότητας” και της “ενδοτικότητας”, η συνωμοσιολογία: όλοι οι προηγούμενοι ήταν “πράκτορες”. Κι εκεί τελειώνει η κυκλική φυσικότητα του μύθου της χρυσής βίδας: επειδή οι του συ.ριζ.α. δεν είναι “υποτακτικοί” και “ενδοτικοί” δεν μπορεί παρά να διαπραγματευτούν “επιθετικά” και “απαιτητικά” - όπερ έδει δείξαι!
...

Κοιτώντας ιστορικά το θέμα (και 180 χρόνια νέου ελληνικού κράτους είναι ένα καλό ιστορικό διάστημα) οποτεδήποτε αυτή η άκρη της βαλκανικής χερσονήσου είχε πράγματι διεθνή γεωπολιτική αξία, δεν χρειαζόταν να κτυπιέται κανένας ντόπιος αφέντης και καμιά πολιτική βιτρίνα για να την διαφημίσει. Την αναγνώριζαν οι ενδιαφερόμενοι (οι κάθε φορά “μεγάλες δυνάμεις”) κατά τα συμφέροντά τους, και έπραταν ανάλογα. Κανείς δεν απειλούσε “θα αυτοπυρποληθώ για να σας κάψω”, γιατί θα ήταν περιττό έως γελοίο. Όταν, πάλι, αυτή η γεωπολιτική αξία μειωνόταν, όπως για παράδειγμα τότε που πήρε μπροστά η μηχανή της Κεμαλικής εξωτερικής πολιτικής ενόσω ο ελληνικός ιμπεριαλισμός νόμιζε ότι καλπάζει προς την Άγκυρα με “διεθνείς ευλογίες”, καμιά κατάρα, καμιά βρισιά, καμιά ψευτιά, δεν μπορούσαν να αλλάξουν τα δεδομένα· κι ας υπήρξαν άφθονες ελληνικές τέτοιες.
Το να κτυπιέται, λοιπόν, το ελληνικό κυβερνητικό προσωπικό, ότι κατέχει κάτι (μια “μεγάλη αξία”) που δεν έχει, φτάνει ίσια ίσια για να ταΐσει τη διανοητική, ηθική, πολιτική και πολιτισμική φτώχια και λιγούρα των υποτελών. Δεν πείθει κανέναν άλλον. Μάλιστα, αν ήταν στοιχειωδώς έξυπνο αυτό το πολιτικό προσωπικό, θα έπρεπε να απεύχεται την πιθανότητα το ελληνικό οικόπεδο να γίνει πράγματι, τέτοιους καιρούς, “μήλο της έριδος” μεταξύ αντίπαλων μεγαϊμπεριαλισμών, θα έπρεπε να απεύχεται αυτό που άλλοτε θεωρούνταν “υψηλά γεωπολιτικά προσόντα”. Θα έπρεπε μάλλον να εύχεται το αντίθετο. Γιατί (μια ματιά ένα γύρω αρκεί) τα εδάφη με κάποιο σχετικό γεωπολιτικό ενδιαφέρον μετατρέπονται συστηματικά σε λιβύες, συρίες, ουκρανίες, αιγύπτους, υεμένες: καθόλου ανεξήγητα οι μοιρασιές (και οι μη μοιρασιές: οι καμένες γαίες) γίνονται πλέον χωρίς γάντια...

Αλλά όχι, οι εθνικιστικές συνήθειες είναι πολύ ισχυρές στα μέρη μας. Οι έλληνες είναι, σαν κυρίαρχη εθνική ιδεολογία και κουλτούρα, ψωνισμένοι και κομπλεξικοί. Εν έτει 2015 υπάρχουν (στα σοβαρά; στα σοβαρά!!!) “εκπρόσωποι του λαού” (και ένα μεγάλο μέρος των υποκόων) που παριστάνουν πως πιστεύουν ότι στην Ουάσιγκτον, στο Βερολίνο, στο Παρίσι, στη Μόσχα και στο Πεκίνο άλλη έγνοια δεν έχουν παρά το πως θα σαγηνέψουν το ελλαδιστάν. Και πως είναι έτοιμοι να μπουν σε έναν πλειστηριασμό παροχών για να κερδίσουν την εύνοια της Αθήνας, σε βάρος των ανταγωνιστών τους. Μέσα στην εθνικιστική μέθη (και μιζέρια) τους δεν καταλαβαίνουν τίποτα απ’ τις παγκόσμιες αλλαγές. Εκείνος ο ακροδεξιός καραγκιόζης (ως πρόσφατα βουλευτής) που υποστηρίζει ότι και οι παγκόσμοι χάρτες το δείχνουν ότι η ελλάδα είναι στο κέντρο του κόσμου (!!!!) με τον λούμπεν τρόπο του εκφράζει την γενική ιδέα περί “παγκόσμιας κρισιμότητας της ελλάδας”. Κι όλοι εκείνοι που λένε και δείχνουν ότι το παγκόσμιο “καπιταλιστικό κέντρο βάρους”, αν μπορεί κανείς να το πει έτσι, έχει μετακινηθεί στην ασία;... Α, αυτοί είναι ανθέλληνες.
Λοιπόν, να μερικά απ’ αυτά που χαλάνε την μόστρα του ελληνικού παραμυθιού περί χρυσής βίδας.

α) Η ανατολική Μεσόγειος είχε, ήδη απ’ τα τέλη του 19ου αιώνα, και σίγουρα ολόκληρο τον 20ο αιώνα ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία σαν η θάλασσα μεταφοράς των αραβικών πετρελαίων στον ευρωπαϊκό (κυρίως) και στον αμερικανικό καπιταλισμό. Μ’ αυτή την έννοια κράτη όπως η ιταλία, η ελλάδα, η τουρκία, η συρία, το ισραήλ, η κύπρος, η αίγυπτος και η λιβύη, είχαν το καθένα τους συμφέροντα και μερίσματα μέσα στον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό, με “φόντο” πάντα αυτήν την θαλάσσια ενεργειακή και εμπορική αρτηρία που πηγαινοέρχεται στο κανάλι του Σουέζ. Οποιοδήποτε κράτος μπορούσε να είναι η αναμφισβήτητη παγκόσμια θαλάσσια δύναμη (αρχικά η αγγλία και ύστερα οι ηπα) αυτοανακηρυσσόταν σε “ηγεμόνα” της ευρύτερης περιοχής και, κατά συνέπεια, εκτιμητή και εγγυητή της γεωπολιτικής αξίας των υπόλοιπων της περιοχής. Αυτό μέσα στο περίγραμμα του κάθε φορά παγκόσμιου ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού. Που απ’ το τέλος του Β παγκόσμιου και σ’ όλη τη διάρκεια του Γ ήταν η αντπαλότητα “δημοκρατικής δύσης” - “σοσιαλιστικής ανατολής”.
Όμως σ’ όλη την ιστορική περίοδο που η ανατολική Μεσόγειος ήταν, όντως, κεντρική θέση για την καπιταλιστική ομαλότητα του (δυτικού) καπιταλισμού, δεν υπήρχαν (ή υπήρχαν σε πολύ μικρότερο βαθμό) τα εξής που είναι σημερινή κοινοτοπία:
- η χρήση και η δυνατότητα μεταφοράς φυσικού αερίου δια ξηράς·
- οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας·
- η πυρηνική ενέργεια·
Δεν υπήρχε και κάτι ακόμα, που είναι ακόμα πιο σημαντικό: η επιστροφή των ηπα στην ενεργειακή αυτάρκεια, ακόμα και στα κοιτάσματα υδρογονανθράκων! Πράγματι το γεγονός ότι ο αμερικανικός καπιταλισμός επιστρέφει, μετά από έναν αιώνα, στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που βρίσκονται στα δικά του εδάφη (συμπεριλαμβανόμενων των σχιστολιθικών τέτοιων φυσικού αερίου) και στην πλήρη “απελευθερωσή” του απ’ τα αραβικά πετρέλαια, αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική γεωπολιτική αλλαγή παγκόσμια αλλά και ειδικά για την ανατολική μεσόγειο. Σύντομα, πολύ σύντομα, απ’ τα κοιτάσματα (και) της αραβικης χερσονήσου θα εξαρτώνται βασικά οι άσπονδοι φίλοι και οι εχθροί της μεγαλύτερης ναυτικής δύναμης του πλανήτη, κι όχι η ίδια! Το τι σημαίνει αυτή η μονομερής γεωπολιτική “αναχώρηση” για την ανατολική Μεσόγειο μπορείτε, ίσως, να το υποψιαστείτε. Θα το πούμε όσο πιο σύντομα γίνεται: ακόμα κι αν καεί ολόκληρη, ξηρά και θάλασσα, η Ουάσιγκτον δεν θα σοβαρό πρόβλημα· άλλοι ναι, οι ηπα όχι...

β) Με διάφορα οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια η βαρύτητα του κινέζικου και του ινδικού καπιταλισμού, μαζί με την βαρύτητα του ιαπωνικού καπιταλισμού, επιβάλλουν ότι ο καπιταλιστικός πλανήτης δεν είναι πλέον ούτε “ευρωκεντρικός” ούτε “αμερικανοκεντρικός”. Οι θάλασσες της ανατολικής ασίας αποκτούν όλο και μεγαλύτερη γεωπολιτική σημασία (εμπορική, στρατιωτική) και αντίστοιχα χάνει γεωπολιτική αξία η Μεσόγειος, και μαζί της τα παράκτια κρατικά οικόπεδα. Μπορεί για παράδειγμα να φανταστεί κανείς ότι την εποχή που τα λυβικά πετρέλαια ήταν κρίσιμα (διεθνώς) θα επέτρεπε οποιαδήποτε “υπερδύναμη” στο λιβυκό έδαφος / κράτος να γίνει αυτό που είναι σήμερα; Η ισχύς του Καντάφι ήταν, ακριβέστατα, συνέπεια της υψηλής γεωπολιτικής αξίας της ερήμου που ήλεγχε μέσα στον διεθνή ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό· η τωρινή κατάσταση είναι απόδειξη διεθνούς “λευκής” (και γεωπολιτικής) εγκατάλειψης. Και δεν είναι μοναδική περίπτωση: οποιοδήποτε κράτος δεν έχει αρκετή εσωτερική κοινωνική και οικονομική συνοχή και δυνατότητες, οποιοδήποτε κράτος στην περιοχή “πουλάει” σαν κύριο εξαγώγιμο προϊόν “γεωπολιτικές εξυπηρετήσεις γενικά” είναι καταδικασμένο να περάσει στη σφαίρα δραστηριοτήτων του (παγκόσμιου) οργανωμένου εγκλήματος. Με διάφορες μορφές. Τα περισσότερα βαλκανικά κράτη είναι, πια, έτσι. Η σερβία είναι έτσι. Το κόσοβο είναι έτσι. Το μαυροβούνιο είναι έτσι. Η αλβανία είναι έτσι. Η βουλγαρία είναι σχεδόν έτσι. Οι παγκόσμιες γεωπολιτικές πρόσοδοι που απολάμβαναν τα κράτη της ανατολικής μεσογείου και οι μορφές “σταθερότητας” δημοκρατικές ή δικτατορικές, που είχαν αναπτύξει πάνω σ’ αυτές τις παγκόσμιες γεωπολιτικές προσόδους επί πολλές δεκαετίες, “τελειώνουν”... Αργά ή γρήγορα.

γ) Απομένουν, βέβαια, το εμπόριο και οι δικές του αρτηρίες. Το παγκόσμιο εμπόριο πραγμάτων γίνεται πράγματι σε πολύ μεγάλο βαθμό θαλάσσια, και ναι, απ’ αυτήν την άποψη, η ανατολική Μεσόγειος εξακολουθεί να έχει αξία για την ευρώπη. Οι έλληνες νομίζουν λοιπόν ότι επειδή οι εφοπλιστές τους μεθόδευσαν (και κερδίσουν πολλαπλώς από) την εγκατάσταση της cosco στο λιμάνι του Πειραιά, έχουν (ας μας επιτραπεί η έκφραση) “πιάσει τον γεωπολιτικό παπά απ’ τ’ αρχίδια”.
Χμμμμ... Το εμπόριο είναι ένας απ’ τους κεντρικούς στόχους του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού! Και στον βαθμό που αυτός θα οξύνεται, οι “εμπορικοί δρόμοι” και οι “κεντρικοί εμπορικοί σταθμοί” θα γίνονται όλο και εντονότερα στόχος. Ας κοιτάξει, λοιπόν, κανείς τον χάρτη και ας βρει που είναι η κοντινότερη κινεζική στρατιωτική βάση, αυτή που “προσέχει” και “φυλάει” τον Πειραιά και μεγάλο μέρος των θαλάσσιων διαδρομών ως αυτόν, κάνοντας αναμφισβήτητη την σημασία του για τον κινεζικό καπιταλισμό. Η απάντηση είναι απλή: η κοντρινότερη στρατιωτική βάση βρίσκεται .... στην κίνα.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως σε οποιοδήποτε σημείο της θαλάσσιας αρτηρίας που οδηγεί στον Πειραιά κι αν πιάσει μεγάλη φωτιά (ναι, “ανάβουν” και οι θάλασσες...), οποτεδήποτε κι αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι αποβάθρες των κοντέινερ θα αδειάσουν. Γι’ αυτό ο φιλόδοξος κινέζικος καπιταλισμός / ιμπεριαλισμός ψάχνει κι άλλους εμπορικούς δρόμους, που να τους “προσέχουν” σύμμαχοί του. Μόνο που αυτοί είναι χερσαίοι, και δεν έχουν σχέση με την ελληνική προεξοχή στην ανατολική Μεσόγειο.

Αυτά είναι μερικά βασικά στοιχεία χρήσιμα σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες “γεωπολιτικούς”. Άχρηστα όμως αν αυτοί είναι έλληνες.
Μέσα σ’ αυτά τα παγκόσμια δεδομένα, η ευρωπαϊκή ένωση (και η ευρωζώνη) είναι μια συγκεκριμένη και ξεκάθαρη καπιταλιστική / ιμπεριαλιστική πρόταση. Υποτίθεται πως θα έπρεπε να είναι ΠαρισοΒερολινέζικη, αλλά τώρα είναι κυρίως Βερολινοβορειοευρωπαϊκή: ένα μπλοκ (πρώην) εθνικών κρατών, απ’ τα οποία τα περισσότερα έχουν χάσει τα άλλοτε “μεγαλεία” τους μέσα στον παγκόσμιο καταμερισμό (συμπεριλαμβανόμενων και των γεωπολιτικών τέτοιων!!!) συγκροτούν μια πολιτικοοικονομική “ενότητα” υπολογίσιμη σε παγκόσμια κλίμακα (και σε σχέση με τα υπόλοιπα μεγέθη / αντιπάλους: ηπα, κίνα, ινδία) ώστε να “κρατηθούν”, να “ανέβουν” (ή να “πέσουν”!!) μαζί. Απ’ την άποψη της καπιταλιστικής πραγματικότητας και των σύγχρονων δεδομένων αυτή η πρόταση είναι, όντως, λογική: ακόμα και το πιο ισχυρό (σήμερα) ευρωπαϊκό κράτος, το γερμανικό, είναι “μικρό” στην κλίμακα του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Η ευρωολοκλήρωση είναι (και στο βαθμό που προχωρήσει, θα είναι ακόμα περισσότερο) ένα σοβαρό καπιταλιστικό μέγεθος· γι’ αυτό έχει άλλωστε τόσους φανερούς και κρυφούς εχθρούς, ειδικά απ’ την αμερικανοαγγλική μεριά.
Εντός καπιταλισμού δεν υπάρχει άλλη λογική πρόταση για το παρόν και το μέλλον της “γηραιάς ηπείρου”. Υπάρχει, βέβαια, η παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση, ο κομμουνισμός, που είναι προ των πυλών - πράγματα για τα οποία παλεύουμε μέρα νύχτα, και δεν μπορεί παρά να δικαιωθούμε ... από βδομάδα...  Πέρα, πάντως, απ’ την παγκόσμια εργατική επανάσταση (όπου η έννοια και οι συνέπειες της γεωπολιτικής θα εξαφανιστούν αφού όλοι θα είμαστε ίσοι / ίσες και θα ζούμε σ’ έναν αρμονικό και ευτυχισμένο πλανήτη), οι εθνικόφρονες “τρελίτσες” και τα σύνδρομα περασμένων μεγαλείων (;) υπό τις σημερινές καπιταλιστικές συνθήκες και με βάση τα χαρακτηριστικά και την πρόσφατη ιστορία της ελληνικής περίπτωσης είναι, απλά, η λεωφόρος για την μαύρη συσσώρευση, για το οργανωμένο έγκλημα, τοπικό και παγκόσμιο. Ίσως το γαλλικό κράτος να (νομίζει ότι) μπορεί να ελπίζει ακόμα στη “διπλή” τακτική του, κάνοντας παιχνίδι ανάμεσα στον αμερικανικό και τον γερμανικό καπιταλισμό· αλλά το καθαρό όνομα αυτού του εθνικού / εθνικιστικού παιχνιδιού είναι “Λεπέν”. Το ιταλικό, απ’ την μεριά του, δεν έχει τέτοιες ελπίδες. Και το ελληνικό ακόμα λιγότερες από μηδέν. Όσο κι αν παραμυθιάζεται ότι θα έρθει ο Μόσκοβος να το πάρει αγκαλιά... (Εκτός, φυσικά, αν οι πατριώτες παραδεχτούν ότι η επανάσταση του ‘21 ήταν λάθος, και ότι ήρθε ο καιρός της επιστροφής στη “μητέρα πατρίδα”! Τότε, ναι, θα θαυμάσουμε μια “περιφερειακή δύναμη δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών” άξια παγκόσμιας προσοχής. Και νόμισμα όχι βέβαια το μισητό ευρώ, αλλά την τουρκική λίρα. Τρία (περίπου) προς ένα είναι η ισοτιμία της με το ευρώ, είναι στρωμένο μαγαζί, οπότε θα γλυτώσουμε και τις “βουτιές από ψηλά σε τσιμεντένια θάλασσα”).

Πίσω στα σοβαρά. Το να θέλουν οι έλληνες (και οι κυβερνήτες τους) και το ισχυρό ευρώ τους και τα εθνικά και εθνικιστικά τους ήθη και έθιμα (δηλαδή τον προσοδισμό τους με όλα του τα κυκλώματα και τους μηχανισμούς του...) είναι κάτι που οι παγκόσμιες καπιταλιστικές εξελίξεις δείχνουν να μην το επιτρέπουν. Το ίδιο το ερώτημα περί νομίσματος είναι μάλιστα ρηχό, και δεν μιλάμε σ’ αυτό το σημείο από εργατική, ταξική άποψη. Όχι. [1Την άποψη μας γι’ αυτό το πλαστό δίλημα, “ευρώ ή δραχμή” την έχουμε καταθέσει εδώ και χρόνια, και την έχουμε επαναλάβει κάμποσες φορές. Από εργατική άποψη, όπως την εννοούμε εμείς σαν αυτόνομοι, το ερώτημα “ε.ε.” ή “εθνική ανάπτυξη” είναι επίσης ψευδέστατο. Δεν υπάρχει καμία σύγχρονη συλλογική μορφή που να είναι δυνατόν όχι να “αναπτυχθεί” (καπιταλιστικά ή μη) αλλά ακόμα και να συντηρηθεί στη ζωή από μόνη της, χωρίς δηλαδή “συναλλαγές” (ακόμα και διανοητικές, πολιτιστικές) με τρίτους. Συνεπώς όταν αντιπαρατίθενται απ’ την μια το καπιταλιστικό σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και απ’ την άλλη το επίσης καπιταλιστικό σχέδιο της “εθνικής ανάπτυξης” (το οποίο, για λίγο, μπορεί να πουλιέται σαν “σοσιαλιστικό”...) αντιπαρατίθενται, και μάλιστα επιφανειακά, δύο μοντέλα διακρατικών καπιταλιστικών σχέσεων. Λέμε “επιφανειακά” όχι επειδή δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, αλλά επειδή η θέσμιση του “έθνους / κράτους” είναι έτσι κι αλλιώς ένα σχέδιο καπιταλιστικής ολοκλήρωσης - με ιδεολογική / πολιτιστική νομιμοποίηση.] 
Εδώ και 35 χρόνια οι έλληνες αντιμετώπιζαν πρώτα την ε.ο.κ., ύστερα την ευρωπαϊκή ένωση, και μετά το ευρώ σαν αγελάδα - που - κατεβάζει - λεφτά. Είτε τα λεφτά είναι σε δραχμές, είτε σε ευρώ. Πράγματι υπήρξαν πολλές “ευρωεισροές” χρήματος, και ακόμα υπάρχουν, κι απ’ όσο ξέρουμε (και ξέρουμε καλά) ακόμα και ο πιο φανατικός εχθρός της ε.ε. δεν τις αρνήθηκε· το αντίθετο μάλλον: πολλοί τις επεδίωξαν και τις επιδιώκουν και τώρα που μιλάμε.
Εδώ και 35 χρόνια οι έλληνες αρνήθηκαν, απέφυγαν να απαντήσουν στο σοβαρό ερώτημα. Είτε η ένδοξη, φτωχή πλην τίμια ελλάδα θα γίνει (επειδή οι υπηκοοί της το θέλουν όντως) μια ένδοξη επαρχία, μια ένδοξη περιφέρεια ενός ευρωομοσπονδιακού καπιταλιστικού κράτους, προσαρμοζόμενη και συνδιαμορφώνοντας σε κάποιο βαθμό τους κανόνες του, σύμφωνα με τον εσωτερικό παραγωγικό καταμερισμό κεφάλαιου και εργασίας· είτε θα μείνει ένα ανεξάρτητο καπιταλιστικό κρατίδιο που θα την βγάζει σαν ενιαία εθνική “ειδική “οικονομική ζώνη” και, επιπλέον, πουλώντας εκδουλεύσεις δεξιά κι αριστερά, σ’ όσους ενδιαφέρονται, σ’ ότι τιμή “πιάνει”. Καμιά στρατιωτική βάση από δώ, κανά λιμάνι από ‘κει, κανά κρησφύγετο πιο πέρα, κανά λαθρεμπόριο παρακάτω, καμιά φυλακή - joy division παραδίπλα, κανά ναρκομπάρ στην άλλη γειτονιά, και τα λοιπά· όμως, όλα αυτά, με εθνική υπερηφάνεια. Όλα κι όλα!!! [2Έχουμε κοροϊδέψει την “εθνική απαλευθέρωση μέσω μαρουλιού” (ή πατάτας), γενικά το βουκολικό όνειρο της σπουδαίας ελληνικής αγροτικής παραγωγής, που υποτίθεται θα είναι η βάση και του περιβόητου “νέου παραγωγικού μοντέλου” (με το οποίο θα ξεπεραστεί η κρίση, θα μειωθούν οι εισαγωγές, θα αυξηθούν οι εξαγωγές, κλπ, ώστε, επιστρέφοντας στα χωράδια τους οι έλληνες να μεγαλουργήσουν). Υποθέτουμε πως η πρώτη ασφαλής ένδειξη μιας τέτοιας πραγματικής στροφής θα είναι η κατακόρυφη μείωση της ζήτησης για πανεπιστημιακές σχολές ιατρικής, νομικής, πολυτεχνικών σχολών, κλπ, και η αντίστροφα θεαματική αύξηση της ζήτησης για τμήματα των τ.ε.ι. ζωϊκής παραγωγής, μελισσοκομίας, γεωπονίας, κλπ. Γιατί, βέβαια, δεν μπορούμε να φανταστούμε φερέλπιδες νέους και νέες, με πτυχία, μεταπτυχιακά και διδακτορικά πρώτης γραμμής, να σκάβουν ή να καθαρίζουν στάβλους με τα χεράκια τους. Εκτός εάν το κρυφό μέρος αυτού του βουκολικού όνειρου είναι ότι τις βρωμοδουλειές (κι όλες οι αγροτικές δουλειές είναι βρώμικες και κουραστικές σωματικά στον ένα ή τον άλλο βαθμό) θα τις κάνουν μετανάστες και μετανάστριες, και ότι οι έλληνες πατριώτες θα επιβλέπουν οπλοφορώντας και κρατώντας τους τα χαρτιά.
Αλλά ούτε και στον πρωτογενή τομέα τα νέα είναι ιδιαίτερα ευχάριστα. Αφού ο κόσμος περίμενε επί τόσα χρόνια πότε θα έρθουν στις αγορές του τα ελληνικά μαρούλια, οι ελληνικές πατάτες, τα ελληνικά τυριά και τα υπόλοιπα, είδε κι αποείδε και βαρέθηκε να περιμένει. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι το κινεζικό κράτος έχει ξεκινήσει ένα πολύ μεγάλο (κινέζικων διαστάσεων) πρόγραμμα καλλιέργειας ελαιοδέντρων. Είναι λιγότερο γνωστό ότι ένα παρόμοιο πρόγραμμα (τουρκικών διαστάσεων) έχει ξεκινήσει στα παράλια προς το Αιγαίο και το τουρκικό κράτος. Σε λίγα χρόνια, εκτός απ’ το ισπανικό, το ιταλικό και το ελληνικό λάδι, θα κυκλοφοράει στην παγκόσμια αγορά και κινέζικο, και τουρκικό. Διαφορές στην ποιότητα λογικά θα υπάρχουν• όπως και στις τιμές. Αλλά επειδή το ελαιόλαδο δεν συγκαταλέγεται στην καθημερινή διατροφή του πλανήτη (πλην της Μεσογείου, όπου ευδοκιμούσε ιστορικά η ελιά) η προσφορά (ελαιολάδου) θα γίνει έντονα μεγαλύτερη απ’ την ζήτηση. Ε, αν και όταν συμβεί αυτό, ας μη νοσταλγήσουν οι έλληνες πατριώτες της δραχμής τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις που τώρα καταριούνται, ε;]
Εδώ και 35 χρόνια οι έλληνες έζησαν πάνω στη χρυσή βίδα τους· τα τελευταία 5 με ζόρια μεγάλα. Δεν κατέβηκαν από εκεί, ούτε θέλουν· κινδυνεύουν λοιπόν να πέσουν...
Όσο για τον κομμουνισμό που τόσο αγαπάμε; Ίσως οι πιο “επαναστάτες” των ημερών (εμείς έχουμε παραδεχτεί την ταπεινότητά μας μπροστά τους...), πριν αρχίσουν να λένε τις γνωστές βλακείες περί “ελληνικού αδύνατου κρίκου”, να πρέπει να κάνουν εκείνο που έκανε και ο Βλαδίμηρος: να περιμένουν το ξέσπασμα της εργατικής κομμουνιστικής επανάστασης στην “καρδιά” του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, στο υψηλότερο σημείο της ανάπτυξής του.
(Στη γερμανία...)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Την άποψη μας γι’ αυτό το πλαστό δίλημμα, “ευρώ ή δραχμή” την έχουμε καταθέσει εδώ και χρόνια, και την έχουμε επαναλάβει κάμποσες φορές. Από εργατική άποψη, όπως την εννοούμε εμείς σαν αυτόνομοι, το ερώτημα “ε.ε.” ή “εθνική ανάπτυξη” είναι επίσης ψευδέστατο. Δεν υπάρχει καμία σύγχρονη συλλογική μορφή που να είναι δυνατόν όχι να “αναπτυχθεί” (καπιταλιστικά ή μη) αλλά ακόμα και να συντηρηθεί στη ζωή από μόνη της, χωρίς δηλαδή “συναλλαγές” (ακόμα και διανοητικές, πολιτιστικές) με τρίτους. Συνεπώς όταν αντιπαρατίθενται απ’ την μια το καπιταλιστικό σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και απ’ την άλλη το επίσης καπιταλιστικό σχέδιο της “εθνικής ανάπτυξης” (το οποίο, για λίγο, μπορεί να πουλιέται σαν “σοσιαλιστικό”...) αντιπαρατίθενται, και μάλιστα επιφανειακά, δύο μοντέλα διακρατικών καπιταλιστικών σχέσεων. Λέμε “επιφανειακά” όχι επειδή δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, αλλά επειδή η θέσμιση του “έθνους / κράτους” είναι έτσι κι αλλιώς ένα σχέδιο καπιταλιστικής ολοκλήρωσης - με ιδεολογική / πολιτιστική νομιμοποίηση.
[ επιστροφή ]

2 - Έχουμε κοροϊδέψει την “εθνική απαλευθέρωση μέσω μαρουλιού” (ή πατάτας), γενικά το βουκολικό όνειρο της σπουδαίας ελληνικής αγροτικής παραγωγής, που υποτίθεται θα είναι η βάση και του περιβόητου “νέου παραγωγικού μοντέλου” (με το οποίο θα ξεπεραστεί η κρίση, θα μειωθούν οι εισαγωγές, θα αυξηθούν οι εξαγωγές, κλπ, ώστε, επιστρέφοντας στα χωράφια τους οι έλληνες να μεγαλουργήσουν). Υποθέτουμε πως η πρώτη ασφαλής ένδειξη μιας τέτοιας πραγματικής στροφής θα είναι η κατακόρυφη μείωση της ζήτησης για πανεπιστημιακές σχολές ιατρικής, νομικής, πολυτεχνικών σχολών, κλπ, και η αντίστροφα θεαματική αύξηση της ζήτησης για τμήματα των τ.ε.ι. ζωϊκής παραγωγής, μελισσοκομίας, γεωπονίας, κλπ. Γιατί, βέβαια, δεν μπορούμε να φανταστούμε φερέλπιδες νέους και νέες, με πτυχία, μεταπτυχιακά και διδακτορικά πρώτης γραμμής, να σκάβουν ή να καθαρίζουν στάβλους με τα χεράκια τους. Εκτός εάν το κρυφό μέρος αυτού του βουκολικού όνειρου είναι ότι τις βρωμοδουλειές (κι όλες οι αγροτικές δουλειές είναι βρώμικες και κουραστικές σωματικά στον ένα ή τον άλλο βαθμό) θα τις κάνουν μετανάστες και μετανάστριες, και ότι οι έλληνες πατριώτες θα επιβλέπουν οπλοφορώντας και κρατώντας τους τα χαρτιά.
Αλλά ούτε και στον πρωτογενή τομέα τα νέα είναι ιδιαίτερα ευχάριστα. Αφού ο κόσμος περίμενε επί τόσα χρόνια πότε θα έρθουν στις αγορές του τα ελληνικά μαρούλια, οι ελληνικές πατάτες, τα ελληνικά τυριά και τα υπόλοιπα, είδε κι αποείδε και βαρέθηκε να περιμένει. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι το κινεζικό κράτος έχει ξεκινήσει ένα πολύ μεγάλο (κινέζικων διαστάσεων) πρόγραμμα καλλιέργειας ελαιοδέντρων. Είναι λιγότερο γνωστό ότι ένα παρόμοιο πρόγραμμα (τουρκικών διαστάσεων) έχει ξεκινήσει στα παράλια προς το Αιγαίο και το τουρκικό κράτος. Σε λίγα χρόνια, εκτός απ’ το ισπανικό, το ιταλικό και το ελληνικό λάδι, θα κυκλοφοράει στην παγκόσμια αγορά και κινέζικο, και τουρκικό. Διαφορές στην ποιότητα λογικά θα υπάρχουν· όπως και στις τιμές. Αλλά επειδή το ελαιόλαδο δεν συγκαταλέγεται στην καθημερινή διατροφή του πλανήτη (πλην της Μεσογείου, όπου ευδοκιμούσε ιστορικά η ελιά) η προσφορά (ελαιολάδου) θα γίνει έντονα μεγαλύτερη απ’ την ζήτηση. Ε, αν και όταν συμβεί αυτό, ας μη νοσταλγήσουν οι έλληνες πατριώτες της δραχμής τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις που τώρα καταριούνται, ε;
[ επιστροφή ]