Κουτούτσικα: κι αν γλυτώσετε τη βίδα (μας) θα φάτε κατακέφαλα τα παξιμάδια (μας) |
|
από το μύθο της “χρυσής βίδας”
στο μύθο του “αδύναμου κρίκου”
Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει λέει μια παλιά παροιμία. Κι όποιος δεν θέλει να πολεμήσει τον ντόπιο καπιταλισμό και το ντόπιο κράτος φιλοσοφεί για την θέση τους στην ευρώπη. Προσπαθεί (ή παριστάνει ότι προσπαθεί) να “ζυγίσει” το καπιταλιστικό ελλαδιστάν με βάση το πως (ο ίδιος ισχυρίζεται ότι) το βλέπουν οι άλλοι. Από ορισμένες πλευρές αυτή η διανοητική και πολιτική στάση θα μπορούσε να ονομαστεί πολιτικός μικροαστισμός: οι μικροαστοί θέλουν να “είναι” αυτό που “δείχνουν”, θέλουν οι άλλοι να τους αξιολογούν με βάση αυτό που “δείχνουν”.
Οι τέτοιες ιδέες, γύρω απ’ την ευρωπαϊκή αξία του ελληνικού καπιταλισμού / κράτους, ξεπερνούν τις διακρίσεις “δεξιά” / “αριστερά”. Και αποδείχθηκαν, σχεδόν ακαριαία μετά την κακή είδηση ότι “κάτι άσχημο τρέχει”, το έδαφος να αναπτυχθούν όλων των ειδών οι “μαγκιές” (λεκτικές και συμβολικές κατά κύριο λόγο) κατά των τυράννων απ’ το Βερολίνο. Μεγάλη διευκόλυνση προσέφερε η μετατόπιση της διαχείρισης της κρίσης απ’ τα αφεντικά στο έδαφος του νομίσματος, και η καλλιέργεια της φτηνής οικονομολογίας του ευρώ ή/και της δραχμής. Το “μέσα ή έξω” απ’ το σκληρό νόμισμα είχε, προς μεγάλη χαρά της λαϊκής φαντασίας, και την προέκταση: να τους εκβιάσουμε ότι θα φύγουμε ή θα μας πετάξουν μόνοι τους;
Για να έχει ψωμί ένα τέτοιο “δίλημμα” θα έπρεπε, φυσικά, να αναπτυχθεί μια ορισμένη φιλολογία: για το πόσο “αναγκαία” είναι η συμμετοχή του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου μέσα στη ζώνη του ευρώ - για τους ευρωπαίους. Αυτήν την φιλολογία ονομάζουμε μύθο της χρυσής βίδας. [1]
Να ένα δείγμα απ’ αυτό το σετ παραμυθιών:
...
Για να καταλάβει κανείς τι συμβαίνει στη διεθνή αγορά με την Ελλάδα και να βγάλει και τα συμπεράσματά του σε σχέση με όσα του λένε προεκλογικά τα κόμματα δεν έχει παρά να σκεφτεί τα εξής:
Ήδη από τις αρχές Μαϊου άρχισαν οι απειλές, ότι αν η χώρα δεν εφαρμόσει το μνημόνιο μπορεί και να βρεθεί εκτός ευρωζώνης. Όσο οι ελπίδες των δανειστών και των κερδοσκόπων για μια μετεκλογική κυβέρνηση ήταν ζωντανές σιώπησαν.
Ενόψει των νέων εκλογών και με την πιθανότητα να κυριαρχήσει ένα αριστερό σχήμα οι απειλές όχι μόνο έγιναν αγριότερες αλλά επεκτάθηκαν και σε κλίμακα και σε συχνότητα. Επιστρατεύτηκαν από τον Ομπάμα και τη Λαγκάρντ μέχρι τους πιο χαμηλόβαθμους επιτρόπους της Κομισιόν. Η Ελλάδα είναι πλέον πρώτο θέμα κάθε μέρα σε περισσότερα από ένα πρακτορεία, δίκτυα και εφημερίδες ανά τον κόσμο.
Αγαπητοί αναγνώστες. Θα αναστατώνατε ποτέ τόσο πολύ τον κόσμο για έναν οφειλέτη σας αν δεν σας έκαιγαν τα χρήματα που σας οφείλει ή αν δεν είχατε ποντάρει σημαντικά πράγματα στη συμφωνία που έχετε κάνει μαζί του;
Ακόμα πιό πέρα: Αν σάς ήταν εύκολο και ανώδυνο να τον τιμωρήσετε θα χαλάγατε τόσο πολύ τον κόσμο ότι θα τον τιμωρήσετε; Απλώς θα το κάνατε. Αν σας ήταν αδιάφορα και λίγα τα χρήματα που σας όφειλε θα αναστατώνατε την οικουμένη;
Η λύσσα, με την οποία γίνεται η επίθεση κατά της Ελλάδας και οι απειλές εναντίον της από τούς δήθεν εταίρους της, μαρτυρούν ακριβώς το αντίθετο απ’ αυτό που κάνουν: Μαρτυρούν:
1. Πόσο σημαντική είναι η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη για τους ίδιους τους δανειστές και εταίρους.
2. Πόσο σημαντική είναι γι αυτούς η εφαρμογή του σχεδίου Ρουμανοποίησης της χώρας και του Νότου
3. Και πόσο σημαντικό είναι να μη γίνει η Ελλάδα παράδειγμα αντίδρασης προς μίμηση για τους άλλους λαούς της Ευρώπης. Αυτά είναι τα διακυβεύματα.
Τόσο σημαντική ως πείραμα πρότυπο για τη δημιουργία μιας ζώνης φτηνής εργασίας για τα προϊόντα του Βορρά, ώστε κάθε κίνδυνος ματαίωσης αυτού του πειράματος να απειλεί τα εθνικιστικά οικονομικά σχέδια της Γερμανίας, της Σκανδιναβίας και των δορυφόρων τους. Οι οποίοι νομίζουν ότι έτσι εξυπηρετούν και τα συμφέροντα διατήρησης του ευρώ ζωντανού.
Αυτές και μόνο οι πραγματικότητες, έτσι όπως είναι φανερές, δείχνουν πόσο εφικτό είναι να εκμεταλλευτεί κανείς την ανάγκη αυτών των χωρών. Η ανάγκη είναι πάντα μια αδυναμία. Εκεί επάνω η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να χτίσει τη δική της διαπραγματευτική πολιτική. Επιθετική και απαιτητική. Και όχι υποτακτική και ενδοτική, όπως έκαναν οι εγκληματικές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και η συγκυβέρνηση της ΝΔ. [2]
...
Το “αριστερό / αντιμνημονιακό” πνεύμα του πιο πάνω μικρού άρθρου είναι σαφές, όπως και η σκοπιμότητά του. Γραμμένο μεταξύ των δύο περσινών γύρων εκλογών θα ήθελε να πείσει για το που πατάει η υποτιθέμενη δυνατότητα του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου, υπό μια κυβέρνηση της “αριστεράς” (συ.ριζ.α.), να “διαπραγματευτεί επιθετικά και απαιτητικά”: εάν η ελληνική “χρυσή βίδα” ξεβιδωθεί απ’ την θέση της στην ευρωζώνη θα γίνει χαμός, που θα στοιχίσει πολύ στους παλιογερμανούς.
Ποια, όμως, είναι τα επιχειρήματα που αποδεικνύουν πως η Αθήνα θα μπορούσε να καταστρέψει την ευρωζώνη, και μάλιστα στα μέσα του 2012, χωρίς (επιπλέον) να καταστραφεί η ίδια; Οι “απειλές”, και η “αναστάτωση”: αν δεν ήταν το ελλαδιστάν σημαντικό δεν θα τους ένοιαζε· κι αν δεν τους ένοιαζε δεν θα φώναζαν (πάει ο συλλογισμός). Συμπληρωματικά τρία ακόμα, από αντεστραμμένα έως διαστραμμένα (από λογική άποψη):
α) αφού το ελλαδιστάν χρωστάει πολλά είναι σημαντικό (μα και εκτός ευρωζώνης ή και ε.ε. θα συνέχιζε να τα χρωστάει!)·
β) η “ρουμανοποίηση” του ελλαδιστάν είναι πρωταρχικής σημασίας για τους παλιοβόρειους (και όχι, δεν είναι το μέγιστο συμφέρον των ντόπιων αφεντικών, που κάλιστα μπορεί να επιτευχθεί και με “εθνικό” νόμισμα!...)·
γ) μια ενδεχόμενη “αποχώρηση” του ελλαδιστάν θα γινόταν “παράδειγμα - προς - μίμηση” και για άλλους στην ευρώπη (ναι, ειδικά τους πρώτους μήνες που θα αναλάμβανε τη δημόσια τάξη ο στρατός, θα μοιράζονταν τρόφιμα με δελτία και θα είχαν πρακτικά σταματήσει οι εισαγωγές..!)
Κανένα απ’ αυτά τα “επιχειρήματα” δεν αντέχει στοιχειωδώς στη κριτική. Όμως το είμαστε σπουδαίοι και θα τους τρίξουμε τα δόντια προηγείται (σαν συναισθηματο-πολιτική αφετηρία) και, κατά συνέπεια, στη θέση αποδείξεων μιας τέτοιας διαπίστωσης παρατίθενται μόνο (άλογες / παράλογες) ενέσεις “εθνικής υπερηφάνειας” και “εθνικής αυτοπεποίθησης”. Υπολανθάνει, φυσικά, το ερώτημα γιατί, αφού είναι έτσι, δεν ήταν “επιθετικές” και “απαιτητικές” οι προηγούμενες κυβερνήσεις, απ’ τα τέλη του 2009 και μετά; Επειδή ήταν “υποτακτικές” και “ενδοτικές” λέει, αξιωματικά, ο αρθρογράφος (και το μεγαλύτερο μέρος των πανελλήνων), χωρίς να μπορεί να εξηγήσει κανείς λογικά για ποιό λόγο το κραταιό (και κρατικό) πα.σο.κ. θα αυτοκτονούσε (τελικά και σαν κόμμα) εάν είχε περιθώρια για “τσαμπουκάδες”. Απομένει, σαν “εξήγηση” της “υποτακτικότητας” και της “ενδοτικότητας”, η συνωμοσιολογία: όλοι οι προηγούμενοι ήταν “πράκτορες”. Κι εκεί τελειώνει η κυκλική φυσικότητα του μύθου της χρυσής βίδας: επειδή οι του συ.ριζ.α. δεν είναι “υποτακτικοί” και “ενδοτικοί” δεν μπορεί παρά να διαπραγματευτούν “επιθετικά” και “απαιτητικά” - όπερ έδει δείξαι!
Ο μύθος της χρυσής βίδας, σαν κρατικοποίηση / εθνικοποίηση του μικροαστικού “κρατήστε με να μην τον σκίσω”, χάιδευε (και χαϊδεύει) τα αυτιά του διανοητικού και συναισθηματικού λουμπενισμού, αλλά - ακριβώς για να είναι σ’ αυτά τα μέτρα - έχει χάσματα ακόμα και σαν παραμύθι. Οι τωρινές γενιές υπηκόων είναι που έχουν στις τσέπες τους την τελευταία δεκαετία το ευρώ, και ένα ικανό μέρος τους έχει ταξιδέψει εκτός συνόρων (στην ευρώπη ή αλλού) για σπουδές, δουλειές ή τουρισμό. Συνεπώς ξέρουν από πρώτο χέρι την (πρακτική και συναισθηματική) “αξία του σκληρού νομίσματος”. Κατά ένα όχι και τόσο παράδοξο τρόπο, η πηγή που έθρεψε και θρέφει τον μύθο της χρυσής βίδας, το είμαστε σπουδαίοι και θα τους τρίψουμε τα δόντια, έχει στη φάτσα της το σήμα του ευρώ: χάρη σ’ αυτό “είμαστε σπουδαίοι” ευρωπαϊκά, και όχι χάρη στην Ακρόπολη, τον Κολοκοτρώνη, τα μαρούλια, την δραχμή, τους περιορισμούς εξαγωγής συναλλάγματος και την μαύρη αγορά δολαρίων και μάρκων, όπως άλλοτε. Η “επιθετική και απαιτητική διαπραγμάτευση...” λοιπόν, που η μυθολογία της χρυσής βίδας υπονοεί, στη βάση του υπαινιγμού “... αλλιώς σηκωνόμαστε και φεύγουμε”, μυρίζει για το πόπολο (διαισθητικά) αυτοκαταστροφή του διεθνούς ατού, ελληνική καταστροφή στα σίγουρα, παρά ευρωπαϊκή. Και είναι μόνο η μικροαστική θολούρα ατόφια, καθ’ εαυτή, που επιτρέπει να συνυπάρχουν στα ίδια μυαλά τόσο ο τσαμπουκάς του “σηκώνομαι και φεύγω, ρε!” όσο και το ευρώ. Ψευτοτσαμπουκάς, μπλόφα - αυτό.
Ο μύθος του “αδύνατου κρίκου” έχει ουσιαστικά την ίδια καταγωγή μ’ εκείνον της “χρυσής βίδας”, έχει όμως διαφορετικά χαρακτηριστικά, που δεν είναι εύκολα αντιληπτά. Σύμφωνα μ’ αυτόν το ελλαδιστάν είναι ο “αδύνατος κρίκος” της ευρώπης, που εάν σπάσει πολλά κακά θα συμβούν (στην ε.ε., όχι στον “αδύνατο κρίκο”...). Αυτός ο μύθος είναι αγαπητός σχεδόν σ’ όλο το ιδεολογικό φάσμα “αριστερά - δεξιά”, αλλά ο μεγαλύτερος όγκος χρήσης του βρίσκεται στα αριστερά. Θα δούμε πιο κάτω γιατί - προς το παρόν ορισμένα δείγματα της μυθολογίας του “αδύνατου κρίκου”:
Η Ελλάδα του 2009 είναι ή δεν είναι αδύναμος κρίκος;
Κατά την άποψή μας η απάντηση τείνει κατά πολύ περισσότερο προς την κατάφαση παρά προς την άρνηση. Στη χώρα μας αυτή τη στιγμή διασταυρώνονται ισχυρές παράμετροι: α) έντονη οικονομική, διαρθρωτική και δημοσιονομική κρίση σε περιβάλλον διεθνούς κρίσης και ύφεσης, β) αναιμικό κοινωνικό κράτος, γ) συρρίκνωση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, δ) πολιτική κρίση, ε) ισχυρή παρουσία της Αριστεράς, που μάλιστα τα τελευταία χρόνια έμεινε αλώβητη από σοσιαλφιλελεύθερες λύσεις, στ) δημιουργία έντονων κοινωνικών ανισοτήτων και φτώχιας.
...
Παρόμοιο είναι το τοπίο και στον υπόλοιπο Ευρωπαϊκό Νότο. Λαμβάνοντας υπόψη τα διψήφια δημοσκοπικά ποσοστά που πήρε πρόσφατα και το "Μπλόκο" στην Πορτογαλία, μπορούμε να μιλήσουμε για αδύναμους κρίκους στον Ευρωπαϊκό Νότο.
κ.ο.ε. (2009)
...
H Eλλάδα, ένα κρίσιμο ιστορικό σημείο αντιφάσεων και διασταύρωσης πολιτισμών και (τριών) ηπείρων, όντας ο αδύνατος κρίκος της παγκόσμιας καπιταλιστικής αλυσίδας, είναι ταυτόχρονα ζωτικό σημείο για την ανάπτυξη της κοινωνικής επανάστασης στην Eυρώπη.
...
ε.ε.κ.
...
Η ανάλυση του Αλαβάνου για τον “αδύναμο κρίκο” ειναι κατά τη γνώμη μου σωστή. Η Ελλάδα ειναι ο αδύναμος κρίκος του Ευρωπαϊκού καπιταλισμού αυτή τη στιγμή: ένα απλό ξεφύλλισμα οποιασδήποτε σοβαρής εφημερίδας σε οποιαδήποτε από τις χώρες της Δύσης αρκεί. Η κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας απειλεί την ανασύνταξη της Ευρωπαϊκής, και μέσω αυτής, της παγκόσμιας οικονομίας. Δεν τα λέω εγώ ο τρελός αριστεριστής αυτά, η Globe&Mail τα λέει.
Η απειλή αυτή είναι από την ξεκάθαρα οικονομική άποψη. Δηλαδή, ακόμα και αν στην Ελλάδα δεν υπήρχε μια ισχυρή κοινωνική Αριστερά που να μη μασάει εύκολα τα μέτρα λιτότητας, πάλι η κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας θα την καθιστούσε αδύναμο κρίκο. Ακόμα περισσότερο όμως που στην Ελλάδα υπάρχουν ισχυρότατες κοινωνικές αντιστάσεις που δεν πρόκειται να δεχτούν καθόλου εύκολα τις διαρθρωτικές αλλαγές. Ο Δεκέμβρης έγινε μόλις πέρσι. Ό,τι και να πιστεύει ο οποιοσδήποτε για τον Δεκέμβρη, αν ήταν ή όχι εξέγερση, αν ήταν ή όχι “θετικός” κτλ, από αντικειμενική σκοπιά, από το πώς τα πράγματα φαίνονται απέξω, ο Δεκέμβρης παίζει πάρα πάρα πολύ σημαντικό ρόλο.
Κάποιοι λένε ότι η πρόβλεψη του Αλαβάνου για έναν εργατικό Δεκέμβρη είναι μια ανοησία. Όμως από τη ματιά του Ξένου Επενδυτή, του Ευρωγραφειοκράτη, της διεθνούς καπιταλιστικής ελίτ, ένας τέτοιος κίνδυνος δεν είναι καθόλου κάτι που μπορεί να αγνοηθεί. Δεν έχει λοιπόν καμμία σημασία αν την πρόβλεψη για εναν εργατικό Δεκέμβρη επιβεβαιωθεί ή όχι. Αυτή η πρόβλεψη έχει τεράστια σημασία και μόνο σαν απειλή, σαν εκβιασμός προς τις ελίτ, οι οποίες ήδη συζητούν την πιθανότητα οι αντιμεταρρυθμίσεις Παπανδρέου να συναντήσουν σημαντικά πολιτικά εμπόδια.
Συμπερασματικά: ναι, η Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή στο κέντρο μιας σειράς συμπτωμάτων του ευρωπαϊκού και κατ’ επέκταση του παγκόσμιου καπιταλισμού. Αυτό, όσο και αν ακούγεται σαν μεγαλομανία και μικρομεγαλισμός, είναι κάτι που επιβεβαιώνεται από τον ίδιο τον αντίπαλο. Αυτό σημαίνει ότι (1) δεν έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε politics as usual και (2) ότι έχουμε την δυνατότητα να επηρεάσουμε εξελίξεις σε πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια από ότι πριν. Οι παλιότεροι θα το έλεγαν και “ιστορικό καθήκον”.
...
radicaldesire.blogspot.gr, 11 Φεβρουαρίου 2010
O αδύνατος κρίκος
...
Στην Ελλάδα, οι διεθνείς αγορές τεστάρουν τη συνοχή και τις αντοχές ολόκληρης της Ευρωζώνης. Προ δύο ετών έκαναν ανάλογο τεστ με την Ιταλία, προ έτους με την Ιρλανδία. Η αντοχή μιας αλυσίδας, εξαρτάται από την αντοχή του πιο αδύναμου κρίκου της. Σήμερα, η Ελλάδα είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης. Αν σπάσει, θα προκληθούν μείζονα προβλήματα στις βαλκανικές χώρες της Ενωσης και θα ανοίξει ο δρόμος για την Πορτογαλία και την Ισπανία. Στην Ελλάδα, σήμερα, δοκιμάζεται το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Γι’ αυτό, η Ευρωζώνη, τα κράτη και τα κοινά όργανά της, είναι στο ίδιο μέτωπο με την Ελλάδα, είναι στο ίδιο χαράκωμα - δεν είναι απέναντί της.
Κώστα Καλλίτσης , Καθημερινή 31-01-10
Πλησιάζοντας το σημείο θραύσης (ή μετασχηματισμού) της νομισματικής ένωσης
...
Στην Ελλάδα κατεξοχήν, και σε μικρότερο βαθμό στις άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης, οι κοινωνικοί και πολιτικοί αγώνες, προσεγγίζουν τώρα ένα κρίσιμο κατώφλι έντασης. Το κατώφλι αυτό είναι ένα σημείο θραύσης ή μετασχηματισμού της νομισματικής ένωσης της Ευρώπης, και θα το διαβούμε με τον σχηματισμό κυβέρνησης της Αριστεράς. Το ευρώ θα δοκιμαστεί τότε αδυσώπητα από τις χρηματοπιστωτικές αγορές και θα κριθεί το μέλλον της Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης. Σε ένα τέτοιο σημείο θραύσης ανοίγονται δύο δυνατότητες. Η πρώτη δυνατότητα είναι η γερμανική αστική τάξη και οι σύμμαχοί της να κάνουν την μεγάλη πολιτική στροφή: να χρηματοδοτήσουν με μεγάλα ποσά το σύστημα, να δεχθούν την άνοδο του πληθωρισμού στον βορρά ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού νότου, και να μετατρέψουν τελικά την ευρωζώνη σε “Βέλτιστη Οικονομική Περιοχή” με τα χαρακτηριστικά ομοσπονδιακού κράτους. Η δεύτερη δυνατότητα είναι η διάλυση της Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης.
Μερικά πολιτικά συμπεράσματα είναι αναπόφευκτα:
Πρώτον, η ιστορική σημασία αυτού που επιχειρεί ο Σύριζα είναι πρώτου μεγέθους: Απειλεί την συνοχή της ευρωζώνης και αμφισβητεί την ταξική αξία του ευρώ προκειμένου να επιτύχει τον μετασχηματισμό της ή άθελά του την διάλυσή της, που είναι εξίσου ενδιαφέρον για εμάς αποτέλεσμα - κι’ ας είναι παράπλευρο το όφελος.
Δεύτερον, το εγχείρημα χαράσσει μια σαφή διαχωριστική ταξική γραμμή ανάμεσα σε αυτούς, τις δυνάμεις του αστισμού, από τον εμφυλιοπολεμικό Λυκουρέντζο μέχρι τους ολοκληρωτικούς νεοφιλελεύθερους του Protagon και του Μάνου, και εμάς, τις δυνάμεις της εργασίας, από τους “εξασφαλισμένους” μέχρι τους πρεκάριους. Θέσεις μάχης υπάρχουν ένθεν κακείθεν της γραμμής αυτής. Όποιος δεν τοποθετείται μέσα σε αυτό το πεδίο της μεγάλης ταξικής, ιστορικής σημασίας σύγκρουση, τοποθετεί τον εαυτό του στο περιθώριο. Αυτό αφορά όχι μόνο τους αριστεριστές του ΚΚΕ και της Ανταρσύα που δεν καταλαβαίνουν τίποτα, αλλά και όσους από τους α/α νομίζουν ακόμη ότι η κεντρική πολιτική σκηνή δεν είναι πεδίο ταξικών συγκρούσεων.
Τρίτον, το εγχείρημα είναι τόσο μεγάλο, και οι στιγμές τόσο ιστορικές που πρέπει να βλέπουμε το δάσος αντί για το δέντρο, να βλέπουμε τη συνολική μάχη αντί για ορισμένα μεμονωμένα σημαίνοντα με δυσάρεστο πρόσημο.
Τέταρτον, έχει έρθει η ώρα να δηλώσει ο Σύριζα, όπως το δήλωσε ήδη ο Γλέζος, ότι το ευρώ δεν αποτελεί εσωτερικό όριο των διεκδικήσεών μας. Έχει έρθει η ώρα να δηλώσει, δια του ηγέτη του, ότι εάν χρειαστεί να διαλέξει μεταξύ του ευρώ και των αναγκών του κόσμου δεν θα διαλέξει το ευρώ. Αυτό εξάλλου αντιστοιχεί και στα αισθήματα της πλειονότητας των πολιτών που δεν θέλουν ευρώ “πάσει θυσία”. Έχει έρθει η ώρα να δηλώσει ότι εάν η ιστορία δεν ακολουθήσει αναγκαστικά το μονοπάτι που έχει προεξοφλήσει η ηγεσία του Σύριζα (δηλαδή ότι η ευρωζώνη “δεν θέλει να αυτοκτονήσει” και επομένως θα δεχθεί αλλαγές στην ασκούμενη πολιτική), ο Σύριζα παρόλα αυτά θα παραμείνει προσηλωμένος στους στόχους για τον οποίο τον ψηφίζουμε και τον στηρίζουμε.
Ηλίας Ιωακείμογλου (συ.ριζ.α.) 18 Μάη 2012 (μεταξύ των δύο εκλογικών γύρων)
“Ενδιάμεση θέση” ή “αδύναμος κρίκος’;
...
Η εκτίμηση της ΚΕ ότι η Ελλάδα αποτελεί τον “πιο αδύναμο κρίκο” στην ΕΕ μπορεί να συγκεντρώσει δυνάμεις στη σύγκρουση με τα μονοπώλια, που θωρακίζουν την πολιτική τους εξουσία μέσα στην ΕΕ, όπως αναγνωρίζεται από τις Θέσεις της ΚΕ. Συμβάλει αποφασιστικά στην επιτυχία του στρατηγικού στόχου γιατί αποτελεί βασική πλευρά της σύγκρουσης με τα ιμπεριαλιστικά κέντρα και τους οικονομικούς και στρατιωτικούς μηχανισμούς τους.
ριζοσπάστης 23 Μάρτη 2013, προσυνεδριακός διάλογος
Την άποψη ότι αν σπάσει ο αδύναμος κρίκος που λέγεται Ελλάδα, τότε θα σπάσει η αλυσίδα της Ευρωζώνης εξέφρασε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Δ.Παπαδημούλης.
Μιλώντας στο Real FM, ο κ.Παπαδημούλης, αφού αναφέρθηκε στην πάγια θέση του ΣΥΡΙΖΑ περί ακύρωσης του μνημονίου και επαναδιαπραγμάτευσης της δανειακής σύμβασης, χαρακτήρισε την προσπάθεια αυτή δύσκολη καθώς, όπως είπε, “απαιτεί διάθεση ρήξης, σύγκρουσης, αναδιαπραγμάτευσης για την αλλαγή αυτής της πολιτικής”.
“Στηρίζεται όμως στην εξής αλήθεια, ότι αν “σπάσει” ο αδύναμος κρίκος που λέγεται Ελλάδα “σπάει” η αλυσίδα της Ευρωζώνης. Από αυτό έχουν να χάσουν και οι άλλοι πολλά και πρώτοι οι Γερμανοί, οι σύμμαχοί τους και οι τραπεζίτες τους που είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι από τον τρόπο, με τον οποίο λειτουργεί το ευρώ υπό τη γερμανική ηγεμονία όλα αυτά τα χρόνια”, τόνισε ο κ. Παπαδημούλης, σημειώνοντας πως έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη σημαίνει τη διάλυση της Ευρωζώνης.
23 Απρίλη 2013
Η ενδεικτική παράθεση αυτών των αποσπασμάτων δείχνει πόσο ελκυστικός και “βατός” είναι ο μύθος του “αδύνατου κρίκου”, έτσι ώστε να υιοθετείται από πολιτικά υποκείμενα τα οποία σκοτώνονται για τα υπόλοιπα. Η ορολογία και η αντίστοιχη μυθολογία είναι βέβαια αριστερής / ακροαριστερής προέλευσης· κι αν, τελικά, την χρησιμοποιήσει και ο “καμμένος έλληνας”, αυτό δεν θα είναι ο θρίαμβος της αριστεράς!!!
|
|
|
Κάπως έτσι... (Κι αν σπάσει στα μούτρα μας;)
|
|
Το θέωρημα περί “αδύναμου κρίκου” (“της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας”) είναι μία απ’ τις ενδιαφέρουσες εμπνεύσεις του Λένιν. Και η τωρινή του χρήση είναι μια απ’ τις ενδιαφέρουσες αποδείξεις της δολιότητας (έως και απεριόριστης ανοησίας) των ιστορικιστών. Ο Λένιν “έφτιαξε” την θεωρία περί “αδύναμου κρίκου της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας” λίγο πριν την επανάσταση του ‘17 στη ρωσία, για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Βλέποντας σα ρεαλιστική την επανάσταση σε μια “καθυστερημένη καπιταλιστικά χώρα” (όπως ήταν η ρωσία) έπρεπε να κατεβάσει κάποια ιδέα που να δικαιολογεί μια τέτοια εξέλιξη, που ήταν εντελώς αντίθετη με τις μαρξιανές προβλέψεις, τις οποίες την δεδομένη ιστορική στιγμή ο Βλαδίμηρος συνέχιζε να υποστηρίζει γενικά. Σύμφωνα με τις ισχυρά τεκμηριωμένες αναλύσεις του Κάρολου, η προλεταριακή επανάσταση ήταν βέβαιη (τουλάχιστον στα ιστορικά ντετερμινιστικά κείμενά του) εκεί που η καπιταλιστική ανάπτυξη ήταν μεγαλύτερη, άρα εκεί που οι εσωτερικές αντινομίες μεταξύ της κοινωνικής παραγωγής και του ιδιωτικού σφετερισμού του πλούτου ήταν περισσότερο από οπουδήποτε αλλού οξυμένες.
Αλλά η ρωσία δεν ήταν καθόλου αυτή η περίπτωση. Και ο Βλαδίμηρος έπρεπε να φτιάξει και να τεκμηριώσει μια “εξήγηση / απάντηση” έτσι ώστε να είναι καλυμένος απέναντι στην κριτική άλλων μαρξιστών συντρόφων του (καλά διαβασμένων) πως είναι αδύνατο να γίνει “σοσιαλιστική επανάσταση” σε μια “καθυστερημένη καπιταλιστικά” χώρα. Για να το κάνει αυτό ο Βλαδίμηρος άλλαξε εντελώς “επίπεδο αναφοράς”: αντί να τεκμηριώσει την επωαζόμενη επανάσταση στη ρωσία στη βάση της (περιορισμένης έτσι κι αλλιώς) καπιταλιστικής ανάπτυξής της, διάλεξε ένα μείζον χαρακτηριστικό του αναπτυγμένου καπιταλισμού (τουλάχιστον όπως το αντιλαμβανόταν αυτός), τον ιμπεριαλισμό· και στη συνέχεια σκαρφίστηκε την πρωτοφανή (έως και εξαιρετικά προβληματική) ιδέα της “ιμπεριαλιστικής αλυσίδας”. Τον βοηθούσε σ’ αυτό ο τότε εξελισσόμενος Α παγκόσμιος: η τσαρική (και καπιταλιστικά υπανάπτυκτη) ρωσία βρισκόταν στο ίδιο στρατόπεδο με τις αναπτυγμένες καπιταλιστικά αγγλία και γαλλία· συνεπώς, σαν ένας “κρίκος” στην “ιμπεριαλιστική αλυσίδα” της Αντάντ, στην οποία οι άλλοι “κρίκοι” ήταν “αναπτυγμένοι” καπιταλιστικά, η ρωσία μπορούσε (αυτή την κατασκευή έκανε ο Λένιν) να μπει στη θεωρητική δυνατότητα της επανάστασης. Παρ’ όλα αυτά η ρωσία εξακολουθούσε να μην έχει τα καπιταλιστικά χαρακτηριστικά της γαλλίας ή της αγγλίας· οπότε ο Λένιν έκανε άλλο ένα βήμα, και προχώρησε στο πρωτοφανές - μέσα - στο - πρωτοφανές θεώρημα του “αδύναμου κρίκου”: ναι μεν “ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού”· ναι, η ρωσία βρίσκεται σε ιμπεριαλιστικό μέτωπο χωρίς να έχει το αντίστοιχο επίπεδο ανάπτυξης· άρα είναι “ο αδύνατος κρίκος” αυτού του μετώπου, που αν “σπάσει” θα επηρρεαστεί όλη η αλυσίδα... Ή, ακόμα καλύτερα, η απέναντι “ιμπεριαλιστική αλυσίδα”, και μάλιστα στον πιο ισχυρό κρίκο της, τον γερμανικό.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε στον Λένιν δύο πράγματα: πρώτον, ότι ήταν εξαιρετικά έξυπνος, και ταυτόχρονα ζώο πολιτικό· καταλάβαινε τις αναγκαιότητες και τις μετέτρεπε σε θεωρία αδιαφορώντας για την αυθαιρεσία των κατασκευών του· και δεύτερον, επέβαλε τα θεωρήματά του de facto, σε πραγματικό χρόνο. Ακόμα και μετά την ρωσική επανάσταση ο Λένιν παρέμενε μαρξιστής: θεωρούσε την ρωσία “πρόλογο” της ουσιαστικής επανάστασης που αναμενόταν στο “καπιταλιστικό κέντρο”, δηλαδή στη γερμανία. Εν τω μεταξύ οι πληβείοι στη ρωσία δεν μπορούσαν να περιμένουν, συνεπώς χρειαζόταν μια θεωρητική νομιμοποίηση της επανάστασής τους, και κυρίως το να αποφευχθεί η απόρριψή της, απ’ τους ευρωπαίους επαναστάτες μαρξιστές. Ο Λένιν είχε μια πολύ διαυγή συνείδηση όταν, μαζί με το θεώρημα του “αδύνατου κρίκου” έλεγε (έγραφε) γι’ εμάς είναι πιο εύκολο να ξεκινήσουμε την επανάσταση, αλλά πιο δύσκολο να την συνεχίσουμε: η επανάσταση θα έπρεπε να είναι παγκόσμια, και στο “αδύνατο κρίκο” δεν υπήρχαν οι υλικοί όροι (καπιταλιστικής ανάπτυξης) για να ολοκληρωθεί. (Πράγμα που, τελικά, αποδείχθηκε).
Εν τω μεταξύ, το “σπάσιμο του αδύνατου κρίκου” (η Οκτωβριανή επανάσταση) έπαιξε μεν ρόλο, αλλά όχι καθοριστικό για τις επαναστάσεις που πράγματι ξέσπασαν λίγο αργότερα στην κεντρική ευρώπη και στην ιταλία: όλες ηττήθηκαν στρατιωτικά. Συνεπώς ο “αδύνατος κρίκος” έσπασε μεν, αλλά απέμεινε μόνος του, χωρίς να διαλυθεί η (ιμπεριαλιστική) αλυσίδα στην οποία ανήκε. Το αντίθετο: αγγλικός και γαλλικός καπιταλισμός ήταν οι νικητές του Α παγκόσμιου. Αυτό, από μόνο του, θα ήταν αρκετό για να αποδείξει στους μεταγενέστερους πόσο περιορισμένης (“τακτικής”) αξίας ήταν το θεώρημα του “αδύνατου κρίκου”. Κάμποσα χρόνια αργότερα ο Στάλιν (θεωρώντας εαυτόν - και θεωρούμενος ακόμα απ’ τους οπαδούς του - σαν συνεπέστατος “λενινιστής”), άφηνε το άχρηστο θεώρημα, και έψαχνε την ιμπεριαλιστική αλυσίδα στην οποία, σαν κρίκος, θα είχε περισσότερα οφέλη: πρώτα με τον Χίτλερ, για την μοιρασιά της πολωνίας, και ύστερα με το Λονδίνο και την Ουάσιγκτον, για την μοιρασιά της ευρώπης.
Κανονικά, το λενινιστικό θεώρημα περί “αδύναμου κρίκου” θα έπρεπε να αναπαύεται στην ιστορία. Το γεγονός ότι αναβιώνει στην ελλάδα μπορεί να αποδοθεί στη γενική διανοητική καθυστέρηση, σε σκοπιμότητες, ή και στα δύο μαζί. Από το δείγμα αναφορών που παραθέσαμε νωρίτερα, προκύπτουν τέσσερεις διαφορετικές εκδοχές για την επίκληση (ή την διαπίστωση) πως το ελλαδιστάν είναι ο “αδύνατος κρίκος”:
- σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει η ρητή διαβεβαίωση (ή το υπονοούμενο) ότι επειδή “αδύνατος κρίκος" γι’ αυτό “επανάσταση” (όπου νάναι...)·
- σε άλλες η διαπίστωση περί “αδύνατου κρίκου” είναι μεταξέλιξη της “χρυσής βίδας”, δηλαδή διαπραγματευτικό ατού (εντός ευρωζώνης)·
- ειδικά στην περίπτωση του κ(ορ)κ(ον)ε, η διάγνωση περί “αδύνατου κρίκου” ενισχύει (υποτίθεται) την διαπίστωση του Περισσού περί “προεπαπαναστατικής περιόδου” και, μαζί της, την υποχρεωτική (λενινιστικώ τω λόγω) απαγόρευση συμμαχιών με ρεφορμιστές, οππορτουνιστές, λικβινταριστές, και λοιπούς· ενώ
- στην περίπτωση του δημοσιεύματος στην “καθημερινή” η διαπίστωση περί ελληνικού “αδύνατου κρίκου” συνεπάγεται την συστράτευση όλων των “κρίκων” για την προστασία της “αλυσίδας”.
Ίσως η πιο fake αναβίωση του θεωρήματος περί “αδύνατου κρίκου” να είναι η πρώτη. Επειδή υποτίθεται ότι γίνεται από αυθεντικά λενινιστικές αφετηρίες: κάπου γύρω απ’ τον “αδύνατο κρίκο” μυρίζει και “επανάσταση”. Οι έλληνες υποστηρικτές αυτού του ενδεχόμενου δεν κάνουν τίποτα όχι μόνο για το τρόχισμα του “κρίκου” αλλά, κυρίως, για την “επαναστατική” θραύση του. Ο Λένιν ήξερε και το εννοούσε στα σοβαρά ότι η “επανάσταση” (η σοσιαλιστική επανάσταση) δεν είναι μια λέξη για κατανάλωση αλλά ένοπλος εμφύλιος πόλεμος με καθ’ όλα αμφίβολη κατάληξη· συνεπώς η κατασκευή του θεωρήματος περί “αδύναμου κρίκου” του χρειαζόταν, βασικά, για να κρατήσει στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος των ευρωπαίων μαρξιστών / επαναστατών σοσιαλιστών αυτόν ακριβώς τον αιματηρό πόλεμο στη ρωσία, έως ότου η επανάσταση ξεσπάσει και στο “καπιταλιστικό κέντρο”. Για τους ντόπιους “λενινιστές” απ’ την άλλη, τα περί “αδύναμου κρίκου” είναι μια φιλολογική, “δημοσιογραφική” (δήθεν) διαπίστωση: όλη κι όλη η “επανάσταση” που φαντάζονται είναι η πιθανή (ή επιθυμητή) έξοδος του ελληνικού καπιταλισμού απ’ την ευρωζώνη (ή και την ε.ε.), κι αυτή, μάλιστα, κοινοβουλευτικά / κυβερνητικά. Πρόκειται για θλιβερή κατάντια: οι υποτιθέμενοι “επαναστάτες” δεν πουλεμούν ούτε τον (ελληνικό) καπιταλισμό ούτε τον (ελληνικό) ιμπεριαλισμό· πολεμούν το ευρώ· κι έτσι βρίσκονται αντικειμενικά δίπλα και μαζί με το σύνολο εκείνων των ντόπιων που έχουν παρκάρει τα ευρώπουλά τους σε διάφορες τράπεζες του πλανήτη.
|
|
