Στις 10 Αυγούστου του 2014 (όχι και η πιο θερμή περίοδος για κατανάλωση ειδήσεων) στην “εφημερίδα των συντακτών”, με την υπογραφή της Ντ. Β., κάτω απ’ τον τίτλο (που πόσοι, άραγε, μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει πια;) Η Λέρος είναι εδώ, γιατί είναι νοοτροπία υπήρχε το εξής ρεπορτάζ:
Περπατήσαμε αρκετά, για να φτάσουμε από την είσοδο του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής στο 7ο Τμήμα. Μπήκαμε στο κοντέινερ και συναντήσαμε την πρώτη πόρτα. Μας άνοιξε η κλειδοκράτορας βάρδιας, για να περάσουμε σε έναν δεύτερο διάδρομο, που οδηγούσε σε μια άλλη, τριπλοκλειδωμένη πόρτα. Μας ανοίχτηκε κι αυτή από νοσηλεύτρια.
Σε ένα αναπηρικό καροτσάκι ένας άντρας γυμνός κάθεται οκλαδόν και κοιτάει γύρω του. Ο ήχος της τηλεόρασης ανακατεμένος με τη μουσική του ραδιοφώνου που βγαίνει από τα ηχεία. Ο χώρος διημέρευσης, ένα δωμάτιο αναμονής νοσοκομείου όλο κι όλο. Σκοτεινός, αφού το φως της μέρας κρύβεται από τις βρόμικες μπεζ κουρτίνες. Και η μυρωδιά της απλυσιάς κατακλύζει τον χώρο. Εξι συνεχόμενα καθίσματα, δυο καρέκλες λίγο πιο εκεί κι ένα αναπηρικό καροτσάκι.
Σε διπλανές θέσεις - δεμένοι με ιμάντες - δύο άντρες. Ο ένας κάθεται σταυροπόδι και κοιτά κάτω. Ο δεύτερος κοιτά τον πρώτο και του μιλάει. Στην άλλη άκρη της σειράς ένας άντρας ξαπλωμένος, πότε κρατά με τα χέρια τεντωμένα προς τα πάνω, πότε αγκαλιάζει ένα πλαστικό μωρό, κούκλα. Το κεφάλι του στα πόδια ενός άλλου άντρα, που κάθεται δίπλα του και κοιτάζει κι αυτός το μωρό.
Κάποιοι ασθενείς περπατούν τους διαδρόμους και μας μιλούν. “Καλήμερα, τι κάνεις; Πώς σε λένε;”. Τους απαντάμε. Η ανάγκη για επικοινωνία μεγάλη. Είναι σαφές ότι δεν τους μιλάει κανείς. Η νοσηλεύτρια που μας άνοιξε, κρύφτηκε. Επέστρεψε στο ξεχωριστό - μέσα στον χώρο - δωμάτιο με δική του τηλεόραση, ψυγείο, περιοδικά, ένα μικρό σαλόνι. Εκεί βρισκόταν και δεύτερος νοσηλευτής. Ενας τρίτος ήταν πίσω από μια κλειστή πόρτα γραφείου, χτυπήσαμε κι ανοίξαμε. Κάπνιζε στο φωτεινό, καθαρό του δωμάτιο.
Ακούσαμε φωνές και οδηγηθήκαμε στην άκρη του χώρου διημέρευσης, όπου υπάρχει μια πόρτα με ένα καγκελόφραχτο παραθυράκι. Ένας μεγαλόσωμος άνδρας σε ένα ανακατεμένο δωμάτιο με ξεχαρβαλωμένους τοίχους, σπασμένα έπιπλα, πεταμένα ρούχα και δίσκους φαγητού που μύριζε. Ο ακαταλόγιστος ασθενής (αντί ποινής για το έγκλημά του, βρίσκεται στο ΨΝΑ ως ψυχικά ασθενής) σε μόνιμη απομόνωση. “Δεν τον πλησιάζει κανείς, γιατί είναι βίαιος”, μας είπε ένας νοσηλευτής. Τον παρακολουθούν μόνο από ένα ειδικό παράθυρο που βρίσκεται στον χώρο των νοσηλευτών. Οι απεχθείς συνθήκες ζωής του άνδρα προοιωνίζονται το μέλλον όλων των ακαταλόγιστων που προσεχώς, όπως σχεδιάζει η κυβέρνηση, θα νοσηλεύονται σε ειδικό δικαστικό ψυχιατρείο. Θα είναι - δε - ακόμα χειρότερες, αφού στα κλουβιά δεν θα φιλοξενείται ένας, αλλά και περισσότεροι ασθενείς.
Η μόνη λέξη που έρχεται στον νου, για να περιγράψει την κατάσταση και την πρακτική που αντικρίσαμε στο 7ο Τμήμα του ΨΝΑ, είναι βαρβαρότητα. Γιατί η καθήλωση (δέσιμο) μόνο βαρβαρότητα μπορεί να χαρακτηριστεί. Πόσο μάλλον όταν εφαρμόζεται σε ένα χώρο που υποτίθεται ότι λειτουργεί στο πλαίσιο της “αποασυλοποίησης”. Έτσι αντιλαμβάνονται οι μεταρρυθμιστές τις έννοιες “αποασυλοποίηση”, “αποϊδρυματοποίηση” και “επανένταξη”; Η Λέρος είναι ακόμα εδώ, γιατί είναι νοοτροπία.
Το ρεπορτάζ συνοδευόταν από μια αδιάφορη φωτογραφία (ένας διάδρομος νοσοκομείου με 2 νοσοκόμες) και την εξής λεζάντα:
Πίσω από δύο διπλοκλειδωμένες πόρτες σε ένα προκατασκευασμένο κουτί, στο απέραντο σε έκταση Δαφνί, 19 ψυχές, γυμνές, δεμένες, εξευτελισμένες, μόνες...
Αν και (πιθανόν...;) με καλές προθέσεις, το ρεπορτάζ μόνο σύγχιση θα μπορούσε να προκαλέσει τελικά. Ποιοί, άραγε, είναι οι “μεταρρυθμιστές” που ευθύνονται γι’ αυτήν την βαρβαρότητα στο Δαφνί; Κι ύστερα: υπάρχει κι αλλού αυτή η κατάσταση; Υπάρχει και αλλού “μικρή Λέρος” στην ελλάδα; Πού; Γιατί; Φταίει κανείς; Βγάζει λεφτά κανείς; Το ρεπορτάζ δεν είχε καμία σοβαρή απάντηση...
Ένα μήνα μετά, στις 14 του περασμένου Σεπτέμβρη, κάτω απ’ τον τίτλο Στάση εργασίας εργαζομένων στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, η ίδια εφημερίδα έγραφε (ο τονισμός δικός μας):
Σε τρίωρη στάση εργασίας που προκηρύσσει ο Ενιαίος Σύλλογος Εργαζόμενων αύριο, Δευτέρα, από τις 12.00 έως 3.00 μμ, καλούν οι εργαζόμενοι, όπως και σε συγκέντρωση έξω από την πύλη του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής.
Την κάθετη αντίθεσή τους στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση που επιχειρούν οι εκάστοτε κυβερνήσεις Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ με τις επιταγές τις Ευρωπαϊκής Ένωσης και την εναντίωσή τους στην κατάργηση των Ψυχιατρείων, εκφράζουν οι εργαζόμενοι του νοσοκομείου.
Επίσης, τονίζουν πως ο αγώνας αυτός γίνεται όχι μόνο για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας τους, αλλά κυρίως για την πρόσβαση όλων σε σύγχρονες, ποιοτικές δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.
Ώστε οι εργαζόμενοι (στο Δαφνί) ήταν / είναι “κάθετα αντίθετοι στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση που επιχειρούν οι εκάστοτε κυβερνήσεις Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης”... και “εναντιώνονται στην κατάργηση των Ψυχιατρίων”, ε;
Αν υπήρχε κάτι, έστω, σαν “δημοσιογραφική μνήμη”, θα έπρεπε - το λιγότερο - να συσχετιστεί η βαρβαρότητα που είχε περιγραφτεί πριν ένα μήνα με την “κάθετη αντίθεση” και την “εναντίωση” που εκδηλωνόταν με την μορφή κινητοποιήσεων ένα μήνα μετά... Αλλά “δεν”...
“Αγώνας” χωρίς την υποστήριξη της κυβερνοαριστεράς δεν θα μπορούσε να γίνει. Το site left.gr στις 15 Σεπτέμβρη αναπαρήγαγε χωρίς κριτική:
Οι εργαζόμενοι στην ψυχική υγεία εκφράζουν την αντίθεσή τους στα μέτρα που προωθεί η συγκυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ με τις επιταγές της Ε.Ε...
συμπληρώνοντας, φυσικά, την “σάλτσα” αυτών των εργαζόμενων, δηλαδή ότι
... ο αγώνας τους δεν έχει στόχο μόνο τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας, αλλά κυρίως την πρόσβαση των ψυχικά πασχόντων σε σύγχρονες, ποιοτικές δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.
Η επίσημη ανακοίνωση των σωματείου των εργαζομένων στο Δαφνί με τη σειρά της, κλασσικής ελληνικής συνδικαλιστικής κενολογίας, όπου η λίστα των αιτημάτων περιλαμβάνει τα πάντα όλα ώστε να γίνεται ευκολοχώνευτη απ’ τους πάντες, το ξεκαθάριζε: όχι στο κλείσιμο του Ψ.Ν.Α.
Το να υποδεικνύεται η “ευρωπαϊκή ένωση” σαν ο “κακός” και σε ότι αφορά το κλείσιμο των ασύλων στην ελλάδα, είναι η εύκολη εξυπνάδα των ημερών. Αλλά είναι έτσι τα πράγματα; Κι αν δεν είναι γιατί αυτή η εκκωφαντική και συνένοχη (απ’ όλες τις μεριές) σιωπή σε ότι αφορά την πραγματική κατάσταση των “υπηρεσιών ψυχικής υγείας” στα μέρη μας; Μήπως επειδή οι “τρελοί” είναι μια κάποια μειοψηφία και “σιγά το θέμα;”. Μήπως επειδή “έχουμε τα δικά μας, πού να τρέχεις τώρα;”. Ή για άλλους, πολύ σοβαρότερους λόγους;
Ψάξαμε το θέμα, στο μέτρο των δυνατοτήτων αυτού εδώ του εντύπου. Και παρουσιάζουμε δύο συζητήσεις: με τον Στέλιο, ψυχίατρο που δουλεύει σε δημόσιο νοσοκομείο, και την Ειρήνη, κοινωνική λειτουργό, που δούλεψε κάνοντας την πρακτική της σαν φοιτήτρια, σε υποτιθέμενη “δομή αποασυλοποίησης”.
Τα δικά μας συμπεράσματα ακολουθούν, σαν ένα σχόλιο, στο τέλος.
