μαγικές συνταγές: giauro...

Και ξαφνικά, μια εφημερίδα αντιπολιτευόμενη (η “εφ. συν.”) εμφανίστηκε στα μανταλάκια σαν συμπολιτευόμενη. Οπτικό ξεγέλασμα, ασφαλώς· αλλά όχι εντελώς. Όταν ο κύριος τίτλος είναι “συνταγή για 1 εκατ. θέσεις εργασίας” (11 Μάρτη 2014) δεν έχει τίποτα να ζηλέψει (το αντίθετο) από παρόμοια πρωτοσέλιδα με πολύ πιο ψοφοδεείς τίτλους, του είδους “1500 προσλήψεις σε δήμους” (με 5μηνες συμβάσεις...) ή “100.000 άνεργοι βρίσκουν δουλειά” (με προγράμματα “επιταγών κατάρτισης” ή “κοινωφελούς εργασίας”...).
Όμως όχι, καμία σχέση. Δεν ήταν η παλιοε.ε. και τα εσπα που είχαν την σύντομη τιμητική τους στις 11 (και στις 12) Μάρτη. Ήταν το ινε γσεε/αδεδυ και το αμερικανικό Levy Institute of Bard College, που παρουσίασαν (στις 11) μια πρόταση για την καταπολέμηση της ανεργίας στην ελλάδα. Και το πράγμα μας ενδιαφέρει, γιατί ήρθε από “αριστερή” μεριά (ίσως περισσότερο λόγω του Levy Institute και λιγότερο λόγω της γσεε...), τόσο αριστερή ώστε στο δια ταύτα να περιλαμβάνει και ένα βασικό ενδεχόμενο “χρηματοπιστωτικής πολιτικής” μιας ενδεχόμενης “κυβέρνησης της αριστεράς”. 
Δεν είναι ζήτημα (και δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα) εάν μια τέτοια μελλοντική κυβέρνηση θα υιοθετούσε ένα τέτοιο σχέδιο. (Προσλήψεις ορισμένου χρόνου για απολυμένους του δημόσιου τομέα μπορεί να είναι μια χαρά σε ένα παρόμοιο πρόγραμμα...) Μας ενδιαφέρει, κυρίως, ο πολιτικός / ιδεολογικός πυρήνας του. Γιατί, σε τελευταία ανάλυση, πριν από οποιαδήποτε κυβέρνηση, η μηντιακή διαφήμιση τέτοιων ιδεών δεν μπορεί παρά να προπαγανδίζει αυτόν τον πυρήνα.

“εγγυημένη απασχόληση”

Το Levy Institute of Bard College είναι ένα απ’ τα post-κεϋνσιανά οικονομολογικά think tanks που ασχολούνται, κυρίως, με τον αμερικανικό καπιταλισμό. Πιθανόν να οφείλεται στη συμμετοχή οικονομολόγων ελληνικής καταγωγής στο crew του ιδρύματος το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, έχοντας στο κέντρο του ενδιαφέροντός του (το ινστιτούτο) τα “προβλήματα της απασχόλησης” στις ηπα, χρησιμοποιεί την ελληνική περίπτωση βοηθητικά, σαν case study. Η πρόταση που πανηγυρικά παρουσιάστηκε στην Αθήνα στις 11 Μάρτη ήταν κάτι τέτοιο. Μόνο που στην αγγλόφωνη εκδοχή της είδησης, το θέμα είχε μια “κάπως διαφορετική” εκδοχή. Την παρουσιάζουμε πρώτα στα αγγλικά και ύστερα μεταφρασμένη, αν και δεν είναι αυτό το “κάπως διαφορετικό” το θέμα μας (ο τονισμός δικός μας):

... The proposal is based on a US Levy Economics Institute research about Greek economy and employment, part of a greater research about the US economy and its connection to the international markets. The Institute concludes that austerity in Greece could potentially lead to some good results in the end, but IMF policies for deficit reduction are actually leading to “a tremendus failure in employment reinforcement”, which could lead to an unemployment rate of 28% by 2015...
... Η πρόταση βασίζεται σε μια έρευνα ... για την ελληνική οικονομία και την απασόχληση, τμήμα μιας ευρύτερης έρευνας για την οικονομία των ΗΠΑ και την σύνδεσή της με τις διεθνείς αγορές. Το ινστιτούτο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η λιτότητα στην ελλάδα θα ήταν δυνατόν να οδηγήσει σε μερικά καλά αποτελέσματα στο τέλος, αλλά οι πολιτικές του δντ για μείωση του ελλείμματος οδηγούν πρακτικά σε “μια τρομακτική αποτυχία στην ενίσχυση της απασχόλησης”, που μπορεί να οδηγήσει σ’ ένα ποσοστό ανεργίας 28% το 2015...

Ποιά είναι τα “καλά αποτελέσματα” της λιτότητας, σύμφωνα με το αμερικανικό ινστιτούτο; Δεν ξέρουμε...

Η επίσημη (με κριτήρια οικονομολογίας) διαφορά των μετα-κεϋνσιανών απ’ τον Κέυνς είναι ότι οι πρώτοι λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπ’ όψη τους το “πρόβλημα του πληθωρισμού”, που είναι κεντρικό στην οικονομολογική σοφία των (νεο)φιλελεύθερων. Αποδέχονται δηλαδή ότι η αντιμετώπιση του πληθωρισμού είναι στρατηγικής σημασίας (για την καπιταλιστική σταθερότητα) και ότι μια γκάμα “αντιπληθωριστικών μέτρων” (μέσα στα οποία είναι - κυρίως; - η μείωση των μισθών) είναι εύλογα. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που τα προγράμματα “λιτότητας” αυξάνουν την ανεργία (πράγμα που συμβαίνει 101 φορές στις 100) οι μετα-κεϋνσιανοί θέλουν να αντιμετωπίσουν αυτήν ειδικά την παρενέργια.
Στην ουσία αυτοί οι μετα-κεϋνσιανοί αντιμετωπίζουν την οργάνωση (και την εκμετάλλευση) της εργασίας όχι σφαιρικά και πολιτικά (όπως ο Κέυνς) αλλά επιλεκτικά και τεχνικά: ένα μεγάλο ποσοστό ανεργίας συρρικνώνει την ζήτηση και προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη ύφεση από όση είναι απαραίτητη “αντιπληθωριστικά”· η οποία με τη σειρά της προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη ανεργία, κ.ο.κ. Σ’ αυτό το σημείο (αλλά μόνο σ’ αυτό) οι μετα-κεϋνσιανοί θεωρούν επιβεβλημένη την παρέμβαση του κράτους. Όμως αυτή η παρέμβαση είναι ένα καχεκτικό είδωλο της κεϋνσιανής πολιτικής αντίληψης για τον ρόλο του κράτους σαν γενικού καθοδηγητή, μεσολαβητή και εγγυητή της σταθερότητας της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Για τους μετα-κεϋνσιανούς το κράτος, σε συνθήκες μεγάλης ανεργίας, πρέπει να δημιουργήσει μια buffer zone μεταξύ της ελεύθερης αγοράς εργασίας (δηλαδή των συμφερόντων των ιδιωτών αφεντικών) και της γενικής κατάθλιψης / αχρήστευσης (των ανέργων) που μπορεί να έχει αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα. Κι αυτή η buffer zone συνίσταται στην περιορισμένου χρόνου και αρκούντως ελαστική “απασχόληση” ενός ικανού αριθμού ανέργων, έτσι ώστε αυτοί κι αυτές να μην “αχρηστεύονται” απ’ την μακρόχρονη ανεργία και να παραμένουν “διαθέσιμοι /ες” στην ιδιωτική πρόσληψη / αξιοποίησή τους, εφόσον και όποτε δημιουργείται “ζήτηση εργασίας”. Με δυο λόγια: όταν αυξάνεται η ανεργία το κράτος πρέπει να “απασχολεί” περισσότερους· όταν μειώνεται λιγότερους.
Η ορολογία για αυτήν την “ενδιάμεση ζώνη” είναι στο όριο του γελοίου: εγγυημένη απασχόληση. Δεν έχει καμία σχέση με τις δεσμεύσεις του κεϋνσιανού μοντέλου που ήταν ισόβιες και πολλαπλές: όχι μόνο σε ότι αφορά την δουλειά και τον άμεσο μισθό, αλλά και σε σχέση με τον έμμεσο μισθό (“κοινωνική πρόνοια”), τον ρόλο των συνδικάτων, των απεργιών και των διαπραγματεύσεων, κλπ. Για τους μετα-κεϋνσιανούς αυτό που ονομάζεται “εγγυημένη” απασχόληση είναι πάντα περιορισμένου χρόνου (μηνών ή, το πολύ ενός ή δύο χρόνων) και πάντα με το βλέμμα στην “ελεύθερη αγορά εργασίας” και στις ανάγκες της. Επιπλέον - κι αυτό είναι εξίσου σημαντικό με την ευελιξία και την ελαστικότητα των “εγγυήσεων” - οι μισθοί γι’ αυτήν την κατηγορία “απασχόλησης” πρέπει να είναι τέτοιοι ώστε να  μην μεγαλώνουν τον πληθωρισμό. Που σημαίνει ότι πρέπει να καλύπτουν τα αναγκαία της καθημερινής ζωής και (σε κάθε περίπτωση) να μην έχουν αξιοσημείωτη επιρροή στις τιμές των εμπορευμάτων.

Οι πιο πάνω διευκρινίσεις είναι απαραίτητες σ’ εκείνους κι εκείνες (υποθέτουμε όχι χιλιάδες...) που ενδιαφέρονται για το τι μηχανεύονται τα αφεντικά σαν “εναλλακτικές” της διαχείρισης της κρίσης και, κυρίως, της υποτίμησης της εργασίας. Φωτίζουν επίσης αυτές οι διευκρινίσεις τα εξής θριαμβολογικά (αποσπάσματα απ’ το ρεπορτάζ της “εφ. συν.” στις 11 Μάρτη). Διατηρούμε την ορθογραφία του πρωτότυπου:

...
Το ινε γσεε/αδεδυ, λοιπόν, προτείνει το ελληνικό δημόσιο να προσλάβει, με 11μηνες συμβάσεις απασχόλησης ορισμένου χρόνου, 550.000 ανέργους που δημιούργησαν οι μνημονιακές πολιτικές πασοκ - νδ - δημαρ της τελευταίας 4ετίας, οι οποίοι ανέρχονται συνολικά σε 1,349 εκατ. ανθρώπους, και να τους αμείβει για την απασχόλησή τους σε υπηρεσίες που παρέχει η ίδια η πολιτεία στους πολίτες.
...
Το Levy επεξεργάστηκε δύο κυρίαρχα σενάρια: ένα με τον σημερινό κατώτατο μισθό (δηλαδή 586 ευρώ) και ένα με τον παλιό κατώτατο μισθό (δηλαδή 751 ευρώ).
Όπως απεδείχθηκε μέσα από την επιστημονική αποτύπωση, στον σημερινό κατώτατο μισθό των 586 ευρώ, για κάθε 350 θέσεις εργασίας που δημιουργούνται άμεσα από το κράτος, προστίθενται άλλες 100 θέσεις πλήρους απασχόλησης (κυρίως ειδικευμένοι) που θα δημιουργηθούν στον ιδιωτικό τομέα.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το αποτέλεσμα αν ο μισθός που θα χορηγεί το κράτος ανέρχεται στα 751 ευρώ, αφού για τις 100 νέες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα θα χρειαστούν 280 θέσεις επιδοτούμενης από το κράτος απασχόλησης!

Εάν κάποιος κοιτάει μόνο αριθμούς και έχει γύρω του την σιωπή της ανεργίας μπορεί να πει ότι “ε, έστω τα 586 ευρώ (μικτά)· κι αν είναι 751 (μικτά) ακόμα καλύτερα”. Όμως το ότι τα “751 ευρώ μικτά” εμφανίζονται τώρα σαν “πολλά λεφτά” (οπότε, αντίστοιχα, μεγάλη - και - η - καλοσύνη - του - κράτους - με - τις - 11μηνες - προσλήψεις) είναι οπτική απάτη. Όχι μόνο οι θέσεις και οι έρευνες του 30/900 αλλά ακόμα και έρευνες των ίδιων των αφεντικών επιβεβαιώνουν ότι για τα ελληνικά δεδομένα ο κατώτατος μισθός (να το τονίσουμε: του ανειδίκευτου!) θα έπρεπε να είναι το λιγότερο 900 ευρώ καθαρά. Μπορείτε να υπολογίσετε πόσο κάτω απ’ αυτό το όριο (των 900 ευρώ καθαρά) είναι τα 751 (μικτά) και τα 586 (πάλι μικτά) για να σιγουρευτείτε ότι οι μετα-κεϋνσιανοί και τα φιλεργατικά τους σενάρια απλά στρογγυλεύουν τις πιο άγριες γωνίες (υποτίμησης της εργασίας) του νεοφιλελευθερισμού.
Πράγμα που, εξάλλου, αποδεικνύεται απ’ τις 11μηνη “εγγυημένη απασχόληση”. Τι γίνεται μετά το τέλος του 11μηνου; Οι πρώην άνεργοι είναι ξανά άνεργοι· και, φυσιολογικά, οι επιπλέον “θέσεις απασχόλησης” στον ιδιωτικό τομέα χάνονται κι αυτές. Εκτός κι αν το κράτος ξαναπροσλάβει 11μηνίτες, διαφορετικούς φυσικά απ’ τους προηγούμενους. Όμως αυτό το επόμενο κύμα “εγγυημένης 11μηνης απασχόλησης” δεν θα “δημιουργήσει άλλες - επιπλέον - θέσεις απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα”! Οι καινούργιοι “ωφελούμενοι” αντικαθιστούν τους παλιούς, αλλά η επίδραση στο σύνολο του “οικονομικού χάρτη” δεν επαναλαμβάνεται σωρευτικά. Πρόκειται για ανακύκλωση, της οποίας οι “ευεργετικές συνέπειες” έχουν εξαντληθεί στην πρώτη φάση.
Συνεπώς, αυτό το κόλπο, δεν απέχει ιδιαίτερα (στη φιλοσοφία του) απ’ τα τρέχοντα “προγράμματα ενεργητικής αντιμετώπισης της ανεργίας”, του είδους “επιταγές κατάρτισης” ή/και “κοινωφελής εργασία”. Αυτά είναι 5μηνη “εγγύηση απασχόλησης” (στην πραγματικότητα: υποχρέωση δουλειάς χωρίς κανένα δικαίωμα, ούτε καν στην αρρώστια...), με μισθούς κάτω απ’ τα 500 ευρώ· αλλά είναι “κάτι”, έτσι δεν είναι; Δουλεύουν αυτά τα προγράμματα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο μ’ εκείνον που προτείνουν οι μετα-κεϋνσιανοί: συντηρούν (κάτω απ’ τα όρια ακόμα και της τυπικής, στενά εννοημένης επιβίωσης) αρκετές χιλιάδες ανέργους για να μη “σκουριάσουν”, συντηρούν τις ελπίδες τους ότι μετά την λήξη του 5μηνου ίσως βρουν κάποια άλλη (εξίσου σκατοπληρωμένη...) δουλειά στον “ιδιωτικό τομέα”, συντηρούν επίσης ένα μίνιμουμ επίπεδο “ζήτησης” εκ μέρους τους (κανάς καφές, κανά σουβλάκι...).
Σε διάφορες περιοχές του αναπτυγμένου καπιταλιστικά κόσμου όπου η προσέγγιση της “εγγυημένης απασχόλησης” κουβεντιάζεται (απ’ τα αφεντικά) ή και εφαρμόζεται, οι αυστηροί όροι αποδεικνύουν πέρα απ’ κάθε αμφιβολία τον βαθειά αντεργατικό χαρακτήρα του πράγματος. Το πιο συνηθισμένο είναι (εκεί όπου υπάρχουν ακόμα κάποια υπολλείμματα “επιδομάτων ανεργίας” ή “βοηθημάτων σε φτωχούς”) ότι η άρνηση κάποιου / κάποιας να δουλέψει στην “εγγυημένη απασχόληση” συνεπάγεται την τιμωρία της κατάργησης αυτών των παροχών. Η παλιά φιλελεύθερη ιδέα ότι ο μισθωτός, ο εργάτης, διαπραγματεύεται ελεύθερα (με τα γνωστά εισαγωγικά) την εργατική του δύναμη και έχει δικαίωμα να απορρίπτει εργοδότες και δουλειές, πηγαίνει στην άκρη. Έτσι ώστε το σωστό είναι ότι η υποτιθέμενη “εγγυημένη απασχόληση” είναι στην πραγματική εξαναγκαστική εργασία... Και μπορείτε μόνοι σας να κάνεται τις ιστορικές αναγωγές επ’ αυτού...

παράλληλο νόμισμα...

Πως, τώρα, θα χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα στην ελλάδα, που σύμφωνα με την ίδια μελέτη του Levy Institute, θα έχει (ανάλογα με την έκταση και τον μισθό / ψίχουλα που θα δίνεται) κόστος από 2,7 έως 9,7 δισ. ευρώ;  Οι σοφοί επιστήμονες προτείνουν ουσιαστικά 3 εναλλακτικά ενδεχόμενα για την χρηματοδότηση της “εγγυημένης απασχόλησης” στην ελλάδα:
- είτε την μεταφορά κεφαλαίων από ξένες κυβερνήσεις προς την ελλάδα μέσω ενός σύγχρονου “σχεδίου Μάρσαλ”·
- είτε την αναστολή των πληρωμών των τόκων για το δημόσιο χρέος·
- είτε την εγκαθίδρυση ενός παράλληλου χρηματοπιστωτικού συστήματος με την έκδοση νέων κρατικών ομολόγων, σε “Geuro”, που θα είναι ένα παράλληλο νόμισμα.

Το πρώτο απ’ αυτά τα ενδεχόμενα ήταν για πολύ καιρό σημαία του wegonnabe συ.ριζ.α. (άλλοτε για την ελλάδα μόνο και άλλοτε, πιο συχνά, για τον ευρωπαϊκό νότο συνολικά). Μέχρι που κάποιοι στην Κουμουνδούρου θα πρέπει να θυμήθηκαν ότι επειδή κανένας ποτέ δεν χάρισε λεφτά, το πρωτότυπο “σχέδιο Μάρσαλ” ήταν σχέδιο πολιτικής ηγεμονίας των ηπα πάνω στην μεταπολεμική ευρώπη. Που σημαίνει ότι η επίκλησή του σήμερα, εντός ε.ε., δεν παραπέμπει σε τίποτα άλλο απ’ την αποδοχή της πολιτικής ηγεμονίας του Βερολίνου και των συμμάχων του στους “αναξιοπαθούντες”.
Το δεύτερο είναι υποτίθεται αντικείμενο ή στόχος μιας διαπραγμάτευσης μεταξύ της Αθήνας και των δανειστών· κάτι που φαίνεται να επιδιώκει και η τωρινή κυβέρνηση.
Το τρίτο... το τρίτο είναι κάτι που έχει προταθεί απ’ τους realos του συ.ριζ.α. και το έχουμε παρουσιάσει αναλυτικά (Sarajevo 79, Δεκέμβρης 2013, ιαματικά νομίσματα). Είναι κάτι που επανέρχεται ξανά και ξανά σε διάφορες δηλώσεις στελεχών της Κουμουνδούρου, αν και συνήθως στα “ψιλά”. Και παρ’ ότι φαίνεται να έχει ορισμένα πλεονεκτήματα (όπως, π.χ., το να αγοράσει φτηνά εργασία με την μορφή της “εγγυημένης απασχόλησης”) έχουμε όλο και μεγαλύτερες απορίες για τις γενικές συνέπειες της συνύπαρξης δύο νομισμάτων ευρείας κυκλοφορίας στην ίδια καπιταλιστική επικράτεια. Υποθέτουμε ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι ο ορισμός του πάγκου πειραμάτων.

Απ’ την εργατική / ταξική σκοπιά, όπως την εννοούμε εμείς σαν αυτόνομοι εργάτες, όλα αυτά, η “εγγυημένη απασχόληση” (“απασχόληση” - όχι “εργασία”... μην μπερδευτούμε κιόλας!..), το παράλληλο νόμισμα geuro, giauro, γκιαούρ, ή όπως αλλιώς ονομαστεί εάν και εφόσον, και κάθε παρόμοια φαεινή ιδέα, είναι ελιγμός των αφεντικών πάνω στο σταθερό μοτίβο της υποτίμησης της εργασίας, των εργατών και εργατριών, της τάξης μας. Έχουμε κάθε δικαίωμα να το υποστηρίζουμε αυτό (και είμαστε οι μόνοι που έχουμε τέτοιο δικαίωμα) αφού, χάρη στη συνέλευση του πλάνου 30/900, ξέρουμε - με όλα τα επιχειρήματα και τα τεκμήρια του κόσμου - ότι το εργατικό συμφέρον (σε σχέση και με την ανεργία, αλλά όχι μόνο μ’ αυτήν) είναι η δραστική μείωση του εβδομαδιαίου “βασικού” χρόνου εργασίας... (Ο.Κ., δεν θα βαρεθούμε να το λέμε...)
Ξέρουμε ότι μέσα την μικροαστική θολούρα έως δουλοπρέπεια που είναι ο κανόνας της εποχής, αυτά (το 30ωρο και το 900ευρω) θεωρούνται κάτι ανάμεσα σε ουτοπία και πολυτέλεια· ενώ οι αισχρές ελεημοσύνες θεωρούνται ή μπορεί να θεωρηθούν “λύτρωση”.  Να όμως που ακόμα και σαν μπούσουλας, ακόμα και σαν πολι(τι)κός αστέρας μέσα στη βαθιά νύχτα της ταξικής μας ήττας, το 30ωρο φωτίζει τις μανούβρες και τους ελιγμούς του είδους “εγγυημένη απασχόληση κατά της ανεργίας”. Πόσο απέχουν αυτές οι μανούβρες απ’ την απόλυτα λογική απαίτηση της γενικής μείωσης του χρόνου εργασίας; Απέχουν έτη φωτός. Απέχουν τόσο όσο είναι το πραγματικό ρήγμα των εργατικών συμφερόντων με τα συμφέροντα των αφεντικών, των λακέδων τους, των ειδικών τους· το ρήγμα που πρέπει να κρατήσουμε φωτισμένο ακόμα κι αν (προς μεγάλη χαρά των σφετεριστών του κόσμου) αργούμε τόσο πολύ να το κάνουμε πολεμικό όρυγμα.