εικονική νομιμότητα: σφαίρες από λέξεις

Σε όχι και πολύ ανυποψίαστο χρόνο, τον Φλεβάρη του 2010 (Sarajevo νο 37), υπό τον τίτλο η κρατικοποίηση του εγκλήματος: εικονική νομιμότητα, γράφαμε μεταξύ άλλων:

... Yπάρχει μια γενική τάση (ή μια γενική προτίμηση) που νοηματοδοτεί όλες τις προηγούμενες απουσίες “γενικών” και “καθολικών” συστημάτων νομιμότητας και παρανομίας. Aυτό είναι η αγιότητα του σκοπού, το ιδανικό πάνω στο οποίο συμφωνούν σήμερα πλειοψηφικά οι δυτικοί· και μαζί της η δύναμη και η αναγκαιότητά της. Tο άτομο (αυτή η υπέροχη και υποτίθεται αυτάρκης μονάδα) πορεύεται προς την κατάκτηση της ισχύος (σα χρήμα και σα κατάσταση) κι όπως επενδύει αυτή την πορεία με ηθικολογικά ενδύματα απ’ τα κουφάρια των προηγούμενων συστημάτων ηθικής ... με τον ίδιο τρόπο αξιώνει και τη νομιμότητα των πράξεων που το διευκολύνουν στο σκοπό του και την παρανομία εκείνων που το εμποδίζουν.
Δεν πρόκειται βέβαια για την σχετικοποίηση που προκάλεσαν τα κινήματα αμφισβήτησης. Πρόκειται για το έσχατο σημείο του ηθικού σχετικισμού. Όχι μόνο από άτομο σε άτομο. Aλλά και από ώρα σε ώρα στις συμπεριφορές του ίδιου ατόμου: ανάλογα με το τι και πως “βολεύει”. Έτσι βλέπουμε στην καθημερινότητά μας συμπεριφορές τόσο αντιφατικές μα και τόσο ευεξήγητες: να αξιώνει τώρα κάποιος σα νόμιμο εκείνο που αύριο θα καταδικάσει· να ρουφιανεύει πράξεις άλλων που πράττει ταυτόχρονα κι ο ίδιος· να ρητορεύει και να πιστεύει στη ρητορεία του εναντίον κοινωνικών συμπεριφορών που στην πράξη επιδοκιμάζει και προωθεί.
Aλλά ας μην συμπεράνει κάποιος ότι αυτή η τόσο κοινότοπη κατάσταση στις μέρες μας είναι απλά το άθροισμα τακτικών κινήσεων μέσα σ’ έναν αγώνα αξιώσεων. H αντίληψη για το επιτρεπτό και το ανεπίτρεπτο (το “νόμιμο” και το “παράνομο”) στις καθημερινές πρακτικές και η έγνοια για την ισχύ είναι ένα άλυτο δίδυμο. Aυτό σημαίνει πως δεν έχουν “ιδιωτικοποιηθεί”, έτσι απλά, οι απόψεις περί νομιμότητας και εγκλήματος. Θα ήταν λάθος να το καταλάβουμε έτσι. Eκείνο που συμβαίνει είναι πως οι εξατομικευμένες (και ευκαιριακές) αντιλήψεις για το τι είναι θεμιτό και τι αθέμιτο πηγάζουν απ’ την αρχή μέχρι το τέλος τους απ’ την υλική δυνατότητα ή αδυναμία καθενός (κι εδώ συμπεριλαμβάνονται από τα μεμονωμένα άτομα μέχρι τα μικρά σύνολα του είδους οικογένεια ή τα μεγαλύτερα του είδους συμμορία, λόμπυ, ομάδα πίεσης, κλπ) να επιβάλλει τις επιλογές του σε άλλους. Tελικά νόμιμο είναι αυτό που μπορεί να κάνει κάποιος χωρίς να τον εμποδίσει ένας άλλος με μεγαλύτερη δύναμη.
Mε άλλα λόγια η ατομική εκτίμηση του καθενός για τη νομιμότητα δεν περιστρέφεται γύρω από ατομικούς μεν αλλά αυστηρούς ηθικούς κανόνες, οι οποίοι μάλιστα (σαν τέτοιοι) θα έχουν και κόστος. Aντίθετα, αποτελεί ένα είδος προβολής - με - σκοπό - την - κατάκτηση, που εκτείνεται ως εκεί που του επιτρέπει η δύναμή του· δύναμη, ισχύς, με κοινωνικούς όρους. Eιπωμένο αλλιώς: δεν είναι κάποια, έστω ατομική, “τάξη” για τον χαρακτήρα του νόμιμου και του παράνομου που επιβάλλει όρια στη χρήση της (όποιας) δύναμης καθενός και καθεμιάς στην καθημερινή ζωή. Tο αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Eίναι η χρήση της ισχύος, οι ευκαιρίες γι’ αυτή την χρήση και τα αποτελέσματά της που καθορίζουν, πάντα κατά περίπτωση και κατά το συμφέρον, το τι είναι που “επιτρέπεται” και το τι “απαγορεύεται”...

Η κατάδυση στο πεδίο των κοινωνικών σχέσεων είχε (τότε) σκοπό την ανάδειξη της μήτρας για την διαμόρφωση ενός καινούργιου ιδεολογικού και θεσμικού είδους, που έχουμε ονομάσει εικονική νομιμότητα. [1]
Τι είναι η εικονική νομιμότητα; Είναι η (καταρχήν εικονική και αμέσως μετά βίαια πρακτική) ανασύνθεση του νόμου και της τάξης μέσα και πάνω απ’ τον μοριακό, ατομικό δικαιϊκό οππορτουνισμό και ηθικό σχετικισμό των υπηκόων στις ώριμες καπιταλιστικές κοινωνίες, χωρίς αυτά (ο οππορτουνισμός και ο σχετικισμός) να θίγονται. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις προδιαγραφές, τις μεθοδευσεις και τις στοχεύσεις (των μηχανισμών και των κυκλωμάτων, κρατικών και παρακρατικών) της εικονικής νομιμότητας, υπάρχει εν ισχύ “νόμος και τάξη” ακόμα κι αν, στην πράξη, έχει καταρρακωθεί κάθε πραγματιστική και συγκεκριμένη αστική έννοια “νόμου και τάξης”, ειδικά όσο ανεβαίνει κανείς την εξουσιαστική και οικονομική ιεραρχία προς τα πάνω. Γράφαμε στο ίδιο εκείνο τεύχος:

H πρώτη καθαρή πρακτική εκδήλωσή της εικονικής νομιμότητας υπήρξε το περιβόητο δόγμα της μηδενικής ανοχής. Tο οποίο γεννήθηκε σαν “ιδέα” (πού αλλού; εκεί που αυτή η σύζευξη βρέθηκε για πρώτη φορά στην ωριμότητά της) στις ηπα, την δεκαετία του ‘80, για να εξαπλωθεί απ’ τα 90s και μετά όλο και πιο γρήγορα σ’ όλον τον αναπτυγμένο καπιταλιστικά κόσμο. Kαι μάλιστα όχι μόνο σαν “κρατικό σχέδιο” αλλά και σαν κοινωνική απαίτηση.
Eίναι γνωστό (και αποκρουστικό) τί σημαίνει στην πράξη το δόγμα αυτό: το ανελέητο κυνήγι των πιο ακίνδυνων “παραβατικών” (;), αποκλινουσών ή ακόμα και “αντιαισθητικών” σύμφωνα με τα κυρίαρχα πρότυπα κοινωνικών συμπεριφορών και υποκειμένων. Στη βάση ενός θεωρήματος ότι από εκεί “ξεκινούν όλα”. Ή, για να πούμε αλλιώς, “μηδενική ανοχή” σήμαινε και σημαίνει την εγκληματοποίηση των αδυνάτων. Aνάμεσα στα άλλα οφέλη που είχε και έχει αυτή η κρατική / κοινωνική πρακτική ήταν, ακριβώς, η συνέπειά της στην εικονικότητα ενός συστήματος υποτιθέμενα καθολικής νομικής / δικαιϊκής ισχύος. Tο “γεμίζω τις φυλακές” μαζικά, γενικά και εύκολα όφειλε να είναι η ιδεολογική αναπαράσταση του “νόμου - και - της - τάξης - που - λειτουργούν” κρατώντας και επιδεικνύοντας μάλιστα το υπονοούμενο ότι ο μόνος νόμος που πραγματικά λειτουργεί (επειδή αυτός είναι όλος κι όλος κοινά αποδεκτός) είναι ο νόμος - του - ισχυρότερου: γεμίζω - τις - φυλακές - επειδή - έχω - την - δύναμη - να - το - κάνω· κι αυτό είναι υπεραρκετό.
Tο ίδιο το θεώρημα εξάλλου που γέννησε την “μηδενική ενοχή”, ο ισχυρισμός δηλαδή ότι η “βαριά” εγκληματικότητα “ξεκινάει” απ’ την ελαφριά που, με την σειρά της ξεκινάει απ’ την πιο απλή και τυχαία “παραβατικότητα” ή αντι-συμβατικότητα, ήταν σύνθεση τριών παραγόντων που είχαν ο καθένας μια ιδιαίτερη ιδεολογική λειτουργία. Πρώτον η “γραμμικότητα” με την οποία εξελίσσεται υποτίθεται η ανομία σε εγκληματικότητα. Aν και αυτό δεν θα μπορούσε καν και καν να αποδειχθεί (το αντίθετο μάλιστα: υπάρχουν ειδικοί σταθμοί / χειρισμοί με τους οποίους είναι δυνατό να γίνονται τέτοια “άλματα” από το ένα επίπεδο στο άλλο, κι ανάμεσά τους είναι ο πιο σταθερός μηχανισμός του κράτους για να οργανώνει υπό την εποπτεία του την αδέσποτη παραβατικότητα: η φυλακή) η ανάκληση μιας τέτοιας δήθεν “καθολικής” λειτουργίας, της “γραμμικότητας” στην ένταση των παραβάσεων μέσα στις κοινωνικές σχέσεις, έγινε αποδεκτή επειδή ακριβώς δεν υπήρχε! Ύστερα η πεποίθηση περί “εγκληματογενών περιβαλλόντων”, για την οποία μιλήσαμε στην προηγούμενη αναφορά μας: ο ατομικός ηθικός και δικαιϊκός οπορτουνισμός των ευυπόληπτων πολιτών αυτονόητα δεν θα κινδύνευε να αποδοθεί σε κάποιο ιδιαίτερο (κοινωνικό, ταξικό) “περιβάλλον” και άρα να γίνει στόχος. Kαι, τελικά, η κατασκευή μιας ιδεολογικής τοπογραφίας της “παρανομίας”, συμβατής με την κατάσταση των μητροπόλεων: το “κακό - πρέπει - να - περικυκλωθεί - και - να - κτυπηθεί - στην - ‘περίμετρό’ - του”. Oύτε σε σχέση μ’ αυτό το κατασκεύασμα το ατομικό κυνήγι της δύναμης θα μπορούσε να νοιώσει οποιαδήποτε απειλή.
Συνεπώς η εικονική νομιμότητα αντέστρεψε αιτίες και αποτελέσματα της τυπικής “δικαϊκής λογικής” και έγινε η πανηγυρική απόδειξη ότι: αφού υπάρχουν κατηγορούμενοι και φυλακισμένοι (αδιάφορο για τι) τότε προκύπτει ότι υπάρχει καθολική νομιμότητα... Tο κράτος λειτουργεί... Kανονικά η συστηματική αύξηση των προφυλακισμένων, των φυλακισμένων, των κατηγορούμενων, θα έπρεπε να είναι απόδειξη για το αντίθετο. Ότι έχει καταρρεύσει πρακτική διάσταση νομιμότητας. Στον κόσμο του θεάματος όμως (και έχουμε δείξει από τι συνίσταται αυτό στο ζήτημα νομιμότητα / παρανομία) το ψεύτικο είναι αληθινό, τα αποτελέσματα μιας κρατικής μεθόδευσης εμφανίζονται σαν κοινωνικές αιτίες· και το εικονικό είναι το “πραγματικό”...

Την εποχή που το Sarajevo γέμιζε τις σελίδες του με τέτοιες αηδίες, “δεν υπήρχε κρίση στην ελλάδα” (κατά την σοφία του λαού και των εκπροσώπων του), πρωθυπουργός ήταν ο Παπανδρέου ο Γ - και δεν υπάρχαν ακόμα στρατόπεδα συγκέντρωσης εργατών (μεταναστών). Δεν υπήρχαν και άλλα: “επιχειρήσεις αρετής” κατά πρεζάκηδων, “υγιειονομικές βόμβες” εκδιδόμενων γυναικών...
Μπορείτε λοιπόν τώρα να τα φέρετε όλα αυτά στο (ελπίζουμε εύστροφο!) μυαλό σας, και να τα δείτε απ’ τις δύο όψεις τους ταυτόχρονα: εφαρμογή α λα ελληνικά του αμερικανικής έμπνευσης δόγματος περί μηδενικής ανοχής, και σταθερό ξεδίπλωμα της εικονικής νομιμότητας.

Οι φοιτητές / φοιτήτριες καταληψίες του “μηχανουργείου” κατηγορούν την κυβέρνηση για χουντική. Θα άξιζε ωστόσο τον κόπο να δημοσιοποιούσαν με κάθε (αλλά κάθε!) λεπτομέρεια την ιστορία των εγκληματικών ευρημάτων “3 φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές - ένας σκληρός δίσκος - μια φορητή συσκευή αποθήκευσης usb stick”.

Υπάρχει κι άλλο ένα πασίγνωστο μεγα-παράδειγμα εικονικής νομιμότητας, με πιο σύνθετες και εκτεταμένες στοχεύσεις: ο παγκόσμιος “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας” (“ισλαμικής”, “μουσουλμανικής”, κλπ) που ξεκίνησε απ’ το ειδικά σκηνοθετημένο γεγονός των επιθέσεων της 11ης/9ου στις ηπα. Πρώτα κατασκευάστηκαν οι ιδιαίτερες προδιαγραφές του “κακού” έτσι ώστε αυτές να ταιριάζουν στις ανάγκες και τις προτεραιότητες των εθνικών και διεθνών συμπλεγμάτων της ασφάλειας· και αμέσως μετά αυτό το “κακό” άρχισε να εμφανίζεται (και να εξαφανίζεται) σύμφωνα με τις μεθοδεύσεις των “αντιτρομοκρατών”: ο στόχος (πολύ πριν την 11η/9ου) ήταν η παγκόσμια ηγεμονία και ο έλεγχος των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας... Το “πανοπτικόν” που αποκάλυψε ο Snowden εν έτει 2013 είναι απλά η επιβεβαίωση του πόσο καλά μπορεί να δουλέψει η εικονική νομιμότητα και μέσα απ’ το Θέαμα της “τρομοκρατίας”.
Είτε, λοιπόν, πρόκειται για “εγκληματικότητα” είτε πρόκειται για “τρομοκρατία”, το (καπιταλιστικό) σύστημα - πιο σωστά τα αφεντικά και οι ειδικοί του - επείγεται / επείγονται να παράγει / παράγουν σε διαδοχικά επεισόδια το Θέαμα του “νόμου και της τάξης”, προς κατανάλωση των υπηκόων, ακριβώς όσο περισσότερο οι ίδιοι (τ’ αφεντικά, οι λακέδες τους, οι μηχανισμοί τους) κινούνται εκτός νόμου. Ακριβέστερα: όσο περισσότερο δρουν έξω απ’ την “παλιά”, την τυπική αστική νομοθεσία του άλλοτε “κράτους πρόνοιας”. Η διαδικασία της παραγωγής εικονικής νομιμότητας μοιάζει μακιαβελική, όμως έχουμε υποστηρίξει (και υποστηρίζουμε) ότι είναι απλά μαφιόζικη: το Αφεντικό, ενόσω εφαρμόζει έναν μόνο “νόμο” (το “Δίκιο το Έχει ο Δυνατός - Εγώ”...) δεν μπορεί, δεν θέλει, δεν πρέπει να “νομιμοποιήσει” δημόσια αυτήν την αλήθεια που ωστόσο είναι αυτή που ισχύει και στην μικροκλίμακα. Πρέπει, θέλει, επιβάλλεται να στέκεται το Αφεντικό σαν επικυρίαρχος πάνω απ’ την οππορτουνιστική, σχετικιστική κοινωνική κίνηση, πάνω απ’ την μικρο-παραβατικότητα των πληβείων, φωνάζοντας, δείχνοντας, ουρλιάζοντας, επαναλαμβάνοντας μονότονα ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΟΜΟΣ! - ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΟΜΟΣ! - ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΟΜΟΣ!: Εγώ. Όχι, όμως, Εγώ “σαν ο Πιο Δυνατός” αλλά Εγώ “σαν ο Διαχειριστής του Γενικού Συμφέροντος”. Ενός “γενικού συμφέροντος” που δεν υπάρχει ή δεν είναι μορφοποιημένο, ενός “γενικού συμφέροντος” που άλλοτε μορφοποιούνταν σαν κράτος πρόνοιας. Συνεπώς το Αφεντικό θέλει να επιπλέει μέσα στο φάντασμα του παλιού (μεταπολεμικού) “κοινωνικού συμβολαίου” των καπιταλιστικών κρατών με τους υπηκόους τους.
Για να στέκεται σε μια τέτοια θέση το Αφεντικό ενόσω το παλιό συμβόλαιο έχει κουρελιαστεί (πρώτα από εμάς, σαν εργάτες, κι ύστερα απ’ τα αφεντικά), και άρα ενόσω συντηρείται όσο συντηρείται σαν αποπροσανατολιστική νοσταλγία, πρέπει να κατασκευάζει διαρκώς τον “παράνομο”: να τον δείχνει, να τον ονοματίζει, να τον περιγράφει, να τον ελεεινολογεί, να τον κεφαλοκλειδώνει, να τον διαμελίζει και να τον ανασυνθέτει, να τον διογκώνει Θεαματικά... Όμως αυτός ο έτσι κατασκευασμένος “παράνομος για γενική ιδεολογική χρήση” (υπέρ της εικονικής νομιμότητας) δεν θα πρέπει ούτε στο ελάχιστο, ούτε από τυχαία απροσεξία, να μοιάζει με το εκτός νόμου Αφεντικό: οι μετανάστες εργάτες, οι πουτάνες, οι πρεζάκηδες, οι τσιγγάνοι, οι “μπαχαλάκηδες” των διαδηλώσεων και των γηπέδων, οι “χωρίς πρόσωπο ταραξίες” είναι το κατάλληλο υλικό / στόχος συναρμολόγησης και επίδειξης του fake ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΟΜΟΣ! - ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΟΜΟΣ! - ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΟΜΟΣ! Η εικονική νομιμότητα μετράει, η μηδενική ανοχή κόβει και ράβει...

η δύναμη των εντυπώσεων: πίστευε και μη ερεύνα

Δε μιλάμε αφηρημένα, θεωρητικά, φιλοσοφικά, φλύαρα - αν έτσι νομίζετε! Η εικονική νομιμότητα (και η μηδενική ανοχή) είναι η συνθήκη μέσα στην οποία ζούμε. Γράψαμε, για παράδειγμα, σε δύο συνέχειες για την δολοφονία του Λαζανά (Sarajevo 66, Οκτώβρης 2012, περίπτωση δολοφονίας - Sarajevo 70, Φλεβάρης 2013, το τέλος μιας χρήσιμης φάρσας) ερευνώντας πόντο πόντο το πως στήνει η εικονική νομιμότητα τους αποπροσανατολισμούς της, παρακινούμενοι από συντρόφους της Πάτρας που είχαν θυμώσει για το πόσο εύκολα το μεγαλύτερο μέρος του αντιεξουσιαστικού χώρου έφαγε την φόλα περί “δολοφόνων αφγανών” (κι έτσι έμειναν ξεκρέμαστοι όλοι αυτοί όταν τα βοθρολύματα πήραν για λίγο, όσο χρειάζονταν προεκλογικά, τον “αέρα” του συγκεκριμένου περιστατικού εικονικής νομιμότητας).
Αυτό το πράγμα που ονομάζουμε (και αναλύουμε σαν) εικονική νομιμότητα στηρίζεται στρατηγικά στη δημιουργία εντυπώσεων· στα media, αλλά κυρίως σε προϋπάρχουσες “υποδοχές” του εικονικού πνεύματος περί πραγματικότητας. Το “προϋπάρχουσες” δεν σημαίνει ... dna!!! Σημαίνει συστηματική προπαγανδιστική / ιδεολογική εκστρατεία, “βομβαρδισμό” όπως είπαν κάποιοι κάποτε, που αν δεν συναντήσει υπερ-ισχυρά αναχώματα φτιάχνει τον καμμένο κάμπο που εντός του ανθίζουν σιγά σιγά όλοι οι συμβιβασμοί.
Παράδοξο ή όχι (για μας όχι!) ο πιο ισχυρός σύμμαχος στη δημιουργία εντυπώσεων δεν είναι η υποτιθέμενη “δύναμη” των παλιών μονόδρομων media, του είδους tv, αλλά οι μορφοποιήσεις του ηθικού και γνωσιακού σχετικισμού που προσφέρει ο cyberχωροχρόνος. Με τον τρόπο τους όλες οι σχετικές αλήθειες που κυκλοφορούν στο internet υπόκεινται στο έλεος του υπερκαθορισμού τους από κάποια (οποιασδήποτε) “υπερ-αλήθεια” που θα έχει κατασκευαστεί κατάλληλα, και θα επαναλαμβάνεται για καιρό από έμμισθους ή εθελοντές· ή, απλά, από κάποιες μηχανές. Ενώ ο κανόνας της κυβερνόσφαιρας είναι ο αφόρητος σχετικισμός (ακόμα και της απλής λογικής), και επειδή είναι ακριβώς έτσι, μια κατάλληλα διοχετευμένη φήμη / “αλήθεια” πολλαπλασιασμένη επίσης επιτήδεια, αποκτάει την ισχύ γεγονότος.
Τα 1.200 άδεια μπουκάλια μπύρας στην κατάληψη της villa amalias είναι μια καραμπινάτη (και, δυστυχώς, πετυχημένη!) κατασκευή εικονικής πραγματικότητας εκ μέρους των κρατικών και παρακρατικών μηχανισμών. Επιμένουμε και θα επιμένουμε ως το τέλος των αιώνων επειδή συναισθηματικά και πολιτικά η καταστολή της villa amalias υπήρξε η πιο “κοντινή” περίπτωση εικονικής πραγματικότητας με άμεσες και πρακτικές συνέπειες, σε real time· μια περίπτωση που αν θέλεις να την αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά πρέπει να την πιάσεις κυριολεκτικά στον αέρα, κόντρα (ακόμα) και στις συνήθειές σου.

Άλλοι μπαίνουν στα αει με εξετάσεις, και άλλοι με την αστυνομία.
Μήπως θα έπρεπε να καταργηθεί το τυραννικό “εξετασιο-κεντρικό” σύστημα που εμπνεύστηκε το υπουργείο παιδείας και να αντικατασταθεί με το απλό και λειτουργικό “αστυνομο-κεντρικό” σύστημα του υπουργείου δημόσιας τάξης;

Τα 1.200 άδεια μπουκάλια μπύρας ήταν κατασκευή εντυπώσεων· εικονική παρανομία· και, κατά συνέπεια, το άλλοθι της εικονικής νομιμότητας. Με την παλιά, “αστική” λογική (ή, απλά, με την παλιά “κοινή” λογική) οποιοσδήποτε έχει μυαλό κι όχι κάρβουνα στο κεφάλι του θα έλεγε ότι 1.200 άδεια μπουκάλια μπύρας α) είναι μάλλον ασυνήθιστο γεγονός, ακόμα και για χώρο στον οποίο γίνονται συναυλίες, β) δείχνει πόσο ανεπρόκοποι είναι αυτοί / ες που τα παρατάνε να συσσωρεύονται (αντί να τα επιστρέψουν στο super market να πάρουν και κανά φράγκο, καιροί που είναι), γ) ΔΕΝ είναι αξιόποινο γεγονός. Για την εικονική πραγματικότητα και την εικονική νομιμότητα, τα 1.200 άδεια μπουκάλια μπύρας είναι “εν δυνάμει” 1.200 μολότοφ - αρκεί να... Και το “εν δυνάμει” είναι “σχεδόν”.... Και το “σχεδόν” είναι “ευτυχώς που η αστυνομία μας τους πρόλαβε!”
Πρόκειται για το μελετημένο μεν (αλλά άγνωστο στους περισσότερους διανοητικά οκνηρούς, καθότι “με τέτοια δύσκολα θα ασχολούμαστε;) παρανοϊκό ντελίριο της εξουσίας. Σε μια άλλη, πιο πρόσφατη περίπτωση, το ίδιο παρανοϊκό ντελίριο (πάντα στην υπηρεσία της εικονικής νομιμότητας - γιατί σε τελευταία ανάλυση τι είναι η παρανοϊκή πραγματικότητα αν όχι μια εικονική κατασκευή, και τι είναι είναι οι εικονικές κατασκευές που διεκδικούν να είναι “πραγματικότητα” αν όχι παράνοια;) πήγε κάπως έτσι:

... Βρέθηκαν όμως άνθρωποι να κοιμούνται σε κατειλημμένες αίθουσες του πανεπιστημιακού χώρου και κατασχέθηκαν αυτοσχέδια πολεμοφόδια και εξαρτήσεις, υλικά χρήσιμα για τον χαμηλής έντασης πόλεμο στις συγκεντρώσεις [2]... Κοντάρια, βαριοπούλες, εύφλεκτα υγρά κ.λπ. Έτοιμα τα εφόδια για νέες καταστροφές που έχει βιώσει και με θανάτους ακόμα αυτή η πόλη [3]...

“Άνθρωποι που κοιμούνται” (χωρίς την έγκριση των αρχών...), “κοντάρια”, “βαριοπούλες” (η μία γίνεται εύκολα πολλές, “πάνω στην κουβέντα” βρε αδερφέ!· επιδιωκόμενος συνειρμός: "οι ληστές με τις βαριοπούλες”), “εύφλεκτα υγρά” (ένα λίτρο βενζίνης ίσως;): να που, ευτυχώς, η εικονική νομιμότητα έσωσε την “πόλη από θανάτους”, κι ίσως να έσωσε τη Ρώμη από μια καινούργια φωτιά και την Σμύρνη από μια καινούργια καταστροφή.
Όμως όλη αυτή η αγανάκτιση, όλες αυτές οι διαπιστώσεις, όλα αυτά τα λογικά (και ηθικά - χέστηκε η φοράδα στ’ αλώνι) άλματα, και - κυρίως - ο σκοπός τους και το ποιός τα πληρώνει και γιατί (πως πληρώνει και γιατί τους γραφιάδες) είναι κανονισμένα εδώ και πολλά χρόνια. Ακριβώς 30. Στη μητέρα της εικονικής νομιμότητας και της μηδενικής ανοχής, στις ηπα. Να τι έγραφαν μεταξύ άλλων το 1983 ένας μπάτσος και ένας “φιλόσοφος εγκληματολόγος, οικονομολόγος και πολιτικός αναλυτής” που έσπασαν ταμεία με το άρθρο τους Broken Windows, policing and neighbourhood safety στο περιοδικό Atlantic: [4]

Στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 η πολιτεία του New Jersey ανακοίνωσε ένα “πρόγραμμα για ασφαλείς και καθαρές γειτονιές”, που σχεδιάστηκε για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής της κοινότητας σε 28 πόλεις. Ως μέρος του προγράμματος, το κράτος έδωσε χρήματα για να βοηθήσει αυτές τις πόλεις να βγάλουν τους αστυνομικούς έξω από τα περιπολικά και να τους αναθέσουν πεζές περιπολίες στους δρόμους...
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος, το ίδρυμα αστυνομίας στην Washington D.C. δημοσίευσε μια αξιολόγηση του σχεδίου για τις πεζές περιπολίες. Βασιζόμενο στην ανάλυση ενός προσεκτικά σχεδιασμού πειράματος που έγινε κυρίως στο Newark, το ίδρυμα συμπέρανε, χωρίς να εκπλήξει κανέναν, ότι οι πεζές περιπολίες δεν είχαν μειώσει την εγκληματικότητα. Όσοι όμως ζούσαν στις γειτονιές που εφαρμόστηκαν τα πεζά περίπολα φάνηκε ότι αισθάνονταν πιο ασφαλείς από τους κατοίκους άλλων περιοχών, είχαν την τάση να πιστεύουν ότι η εγκληματικότητα έχει μειωθεί... Επιπλέον, οι πολίτες των φρουρούμενων από πεζά περίπολα περιοχών είχαν πιο θετική γνώμη για την αστυνομία από εκείνους που ζούσαν σε άλλες περιοχές...
... Πώς μπορεί όμως μια γειτονιά να είναι “πιο ασφαλής” όταν η εγκληματικότητα δεν έχει μειωθεί - και στην πραγματικότητα μπορεί ακόμα να έχει αυξηθεί; Για να βρούμε την απάντηση πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι είναι αυτό που συνήθως φοβίζει τους ανθρώπους όταν βρίσκονται σε δημόσιους χώρους.
... Δύο πράγματα πρέπει να λάβουμε υπόψη. Πρώτον, ένας εξωτερικός παρατηρητής δεν μπορεί να γνωρίζει αν ο φόβος - ενδημικός σήμερα στις γειτονιές των μεγαλουπόλεων - προέρχεται από την απειλή ενός “πραγματικού” εγκλήματος ή από την αίσθηση ότι στους δρόμους επικρατεί γενική αταξία, που μπορεί να προκαλέσει κάθε είδους δυσάρεστες και ανησυχητικές συναντήσεις... Δεύτερο, στο επίπεδο της κοινότητας, η αταξία και το έγκλημα είναι συνήθως αναπόσπαστα δεμένα μεταξύ τους, με ένα είδος εξελιγκτικής διαδοχής. Κοινωνικοί ψυχολόγοι και αστυνομικοί συμφωνούν ότι αν σπάσει ένα τζάμι σε κάποιο κτίριο και δεν επισκευαστεί, σύντομα όλα τα τζάμια του κτιρίου θα είναι σπασμένα. Αυτό ισχύει τόσο για τις αναβαθμισμένες όσο και στις κακόφημες γειτονιές. Τα τζάμια σπάνε όχι απαραίτητα επειδή κάποιες περιοχές κατοικούνται από αποφασισμένους σπάστες τζαμιών ενώ άλλες από λάτρεις παραθύρων· αυτό που μάλλον ισχύει είναι ότι ένα σπασμένο τζάμι που δεν επισκευάζεται είναι σημάδι ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται, κι έτσι δεν κοστίζει τίποτα να σπάσουν και τα υπόλοιπα. Είναι κάτι που πάντα είχε πλάκα...

O συλλογισμός των νεοφιλελεύθερων Kelling και Wilson ήταν κτηνωδώς συνεπής με τον (ξεκάθαρα ταξικό) σκοπό του: αστυνομία πήγαινε να νουθετήσεις όλους τους εν δυνάμει σπάστες τζαμιών της περιοχής (και άφησε τους μαλάκες να νοιώθουν ασφαλείς και να τους μαδάνε οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές)· αστυνομία δέσε όλους τους ζητιάνους και τους άστεγους της πλατείας (και άσε τους μαλάκες να νοιώθουν ασφαλείς στέλνοντας τα παιδιά τους φαντάρους σε κάποιο global μέτωπο “κατά της τρομοκρατίας”)· αστυνομία ρίξε μερικές ψιλές στα αλάνια της γειτονιάς (κι ας τους να τους πιάνουν τον κώλο άμα δουλέψουν, όπου κι αν είναι, είτε στη λευκή είτε στη μαύρη οικονομία).
Οι Κανέλληδες, οι Ρεσβάνηδες, οι Μαδραβέλληδες, όλο αυτό το σκυλολόι που ψωνίζεται ότι σκέφτεται κάτι “έξυπνο”, κάτι “ατράνταχο”, κάτι “τετράγωνα λογικό” για τον δημόσιο χώρο - Αθήνα και όσα συμβαίνουν εκεί (όπως και για πολλά άλλα), είναι απλά οι πάμφτηνοι ν-ιοστοί αντιγραφείς των Kelling, Wilson και Murray. Και κάμποσων άλλων του αγγλοαμερικάνικου νεοφιλελευθερισμού, που τουλάχιστον έχουν την αίγλη πως ήταν οι πρωτοπόροι. Άθλιοι οι ντόπιοι έτσι κι αλλιώς, αλλά και φτηνοί, τζάμπα σφουγγοκωλάριοι του Αφεντικού.

Πίσω, για λίγο, στο επεισόδιο εικονικής νομιμότητας με το όνομα villa amalias. Εκεί τα λαγωνικά της υπουργείου δημόσιας τάξης και των μήντια βρήκαν 1.200 άδεια μπουκάλια μπύρας (το εικονικό “στοιχείο του εγκλήματος”...) βρήκαν όμως και άλλα πράγματα. Αυτά τα “άλλα πράγματα” ΔΕΝ έπρεπε να ανακοινωθούν ότι υπήρχαν εκεί· κι ούτε λόγος να τους δοθεί έμφαση: θα βραχυκύκλωναν την εικονική πραγματικότητα της “κατατρόπωσης του εχθρού” (που θα έκαιγε την Αθήνα, τις Βρυξέλες, και ποιός ξέρει τι άλλο). Βρήκαν, ας πούμε, ένα τυπογραφείο offset - αγορασμένο σε συμβολική τιμή από έναν συνταξιούχο τυπογράφο. Αλλά ένα τυπογραφείο ΔΕΝ ταιριάζει με την “εικόνα”, με την “εντύπωση” σκοτεινών, “κουκουλοφόρων” τύπων που συνωμοτούν νύχτα μέρα κάνοντας συλλογή άδειων μπουκαλιών μπύρας για να κάψουν την Αττική απ’ την μία άκρη στην άλλη. Ένα τυπογραφείο παραπέμπει σε χαρτιά και βιβλία. Ένα τυπογραφείο οδηγεί (ακόμα και την αυτόματη σκέψη) σε δημόσιες, υπό το φως της ημέρας, δραστηριότητες. Ένα τυπογραφείο παραπέμπει σε εργασία, μουτζούρα, κόπο. (Και δεν παραπέμπει στο παράνομο τυπογραφείο του κκε επί εμφυλίου, ώστε να χρησιμοποιηθεί το “εύρημα” σαν ο απόλυτος - λαγός - απ’ - το - καπέλο.)
Βρήκαν επίσης (και ο καθένας μπορεί ακόμα περνώντας απ’ έξω να το βρει) την μία όψη του κτηρίου, επί της Χέυδεν, πλήρως αναπαλαιωμένη, σύμφωνα με τις πιο αυστηρές προδιαγραφές της αναπαλαίωσης νεοκλασσικών. Ποιοί άραγε το έκαναν αυτό; Μπας και το έκανε ο ιδιοκτήτης δήμος Αθηναίων; Μήπως το υπουργείο δημόσιας τάξης; Μήπως ο Στουρνάρας, ο Τσίπρας ή ο Λαφαζάνης; Όχι. Οι “villiότες” και κάμποσοι φίλοι τους και φίλοι φίλων τους το έκαναν, οικοδόμοι, μαστόρια πρώτης γραμμής, που μαζεύτηκαν από διάφορα μέρη αυτής εδώ της κωλοχώρας και δούλεψαν μέρες και μέρες, τσάμπα, οργανωμένα, με κέφι και μεράκι, για χάρη της villa amalias. Με λεφτά (για τα κάμποσα υλικά) που μαζεύτηκαν ρεφενέ από κόσμο και κοσμάκη. Τέτοιου είδους “ευρήματα” (που επαναλαμβάνουμε: το συγκεκριμένο παραμένει εκεί, εκτεθειμένο σε δημόσια θέα) τα αφεντικά τα λένε “κεφάλαιο κοινωνικών σχέσεων” και ξερογλύφονται να τα ενσωματώνουν οργανικά και προς όφελός τους. Εμείς τα λέμε αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη, και τα έχουμε στα ταξικά εμπόλεμα εφόδιά μας. Όπως και να το πει κανείς πάντως θέλει ιδιαίτερη και στοχευμένη προσπάθεια (που έγινε, από διάφορες και διαφορετικές μεριές, γι’ αυτό και είχε επιτυχία) για να το κρύψεις· και κρύβοντάς το να αμολύσεις όλα τα σκυλιά της εικονικής πραγματικότητας / νομιμότητας, και τα ντόμπερμαν και τα κανίς, να γαυγίζουν μονότονα “θρίαμβος - θρίαμβος - θρίαμβος: villa amalias = 1.200 άδεια μπουκάλια μπύρας· εξαρθρώθηκε!” Όμως όχι, απαγορεύεται, villa amalias = αυτοδιαχειριζόμενο τυπογραφείο. [5] Όχι, όχι, όχι, κάντε ότι δεν το είδατε: villa amalias = τριάντα μέτρα επί δεκαεπέντε, φάτσα διατηρητέου, τζιτζί, (που στέλνει στο γεροδιάολο, σαν παράδειγμα και σαν αποτέλεσμα, και το υπουργείο πολιτισμού σας και όλα τα υπουργεία σας).

Όσα λέγονται περί “Αθηνοκεντρικού κράτους” είναι εντελώς σωστά.
Να, για παράδειγμα, η προεκλογική εκστρατεία πολιτικού τινός  για την δημαρχία της Αθήνας φτάνει ως τα Γιάννενα  - και ποιός ξέρει που θα έφτανε αν του είχαν δώσει το υπουργείο εξωτερικών... (Η φωτο είναι απ’ την επίθεση κατά της κατάληψης στέγης “αντιβίωση”)

Συνεπώς, για να κατασκευαστεί η εικονική πραγματικότητα / νομιμότητα, χρειάζεται “κάτι να βρεθεί” και “πολλά να ΜΗΝ βρίσκονται”. Σε μια κοινωνική κατάσταση πολυσύνθετη, η εικονική νομιμότητα επιβάλλεται σαν βίαιη και μαζί “εύκολη” απλότητα, να τρώει το καμμένο μυαλό και μπουκιά να μη δίνει. Η κατασκευή πρέπει να παραπέμπει στους (από πριν) φτιαγμένους φόβους (στην “αίσθηση” που λένε οι Kelling και Wilson πιο πάνω, ξέρουν για τι μιλάνε!), και να μην αφήνει στα θολωμένα απ’ το πληροφοριακό overdose φαιά κύτταρα το ελάχιστο περιθώριο αμφιβολίας. Η εικονική νομιμότητα πρέπει να αναμετρηθεί με την εικονική πραγματικότητα που έχει εκ των προτέρων φτιάξει στα μέτρα της, και φυσικά πρέπει να αναδειχθεί νικήτρια: γι’ αυτό θα φωνάξει ΒΡΕΘΗΚΕ / ΚΑΤΑΣΧΕΘΗΚΕ ΕΝΑ ΤΣΕΚΟΥΡΙ ΚΑΙ ΕΝΑ ΑΛΥΣΟΠΡΙΟΝΟ αφήνοντας να εννοηθούν μανιακοί δολοφόνοι, και δεν θα πει “υπήρχε ένας μεγάλος κήπος απ’ έξω”... Θα φωνάξει, θα ουρλιάξει με κάθε τρόπο, ΒΡΕΘΗΚΑΝ / ΚΑΤΑΣΧΕΘΗΚΑΝ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΗΤΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ, ΕΝΑΣ ΣΚΛΗΡΟΣ ΔΙΣΚΟΣ, ΜΙΑ ΦΟΡΗΤΗ ΣΥΣΚΕΥΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ [6] (τα απόλυτα εγκληματικά αντικείμενα στην εποχή της πληροφορικής...) και δεν θα πει “τα πήραμε από φοιτήτριες που έκαναν την διπλωματική τους εργασία”. Γιατί εάν αποκαλυφθεί η αλήθεια της, εάν αποκαλυφθεί η αλήθεια των “αποκαλύψεών” της, τότε οι μηχανισμοί της εικονικής νομιμότητας και των “απλοποιήσων” της θα αναδειχθούν καθαρά σα γυμνοσάλιαγκες. Θα ΤΡΑΒΗΞΕΙ ΒΙΝΤΕΟ ως απόδειξη της “πραγματικότητας” την οποία (η εικονική νομιμότητα) πολεμάει και θα αφήσει τους εντυπωσιασμένους (και κατάλληλα φιλικούς) θεατές να αγνοούν ότι το μοντάζ και οι τεχνικές δραματοποίησης μέσω φωτισμού και γωνιών λήψης εφευρέθηκαν και έφτασαν την κορυφή τους το 1925 απ’ τον Αϊζενστάιν... Θα ΤΡΑΒΗΞΕΙ ΚΑΙ ΘΑ ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ και ΒΙΝΤΕΟ “ευρημάτων” και “κατορθωμάτων”, γιατί η εικονική νομιμότητα πριν απ’ όλα, πάνω απ’ όλα, είναι ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ. [7]

Θα έλεγε κανείς ότι πάντα οι μηχανισμοί καταστολής (και ο στρατός) είχαν προπαγανδιστικούς βραχίονες, και ότι  ειδικά στον 20ο αιώνα η προπαγάνδα ήταν βασικό στοιχείο της δημόσιας τάξης. Αυτό είναι σωστό. Όμως η ουσιαστική αλλαγή, για τα δεδομένα του 20ου αιώνα, που έχει συμβεί απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 διεθνώς (αρχίζοντας απ’ τις ηπα και την αγγλία) είναι ότι το σύμπλεγμα - της - ασφάλειας, ένα όλο και πιο διογκούμενο και “ακριβό” σύμπλεγμα, δεν έχει στόχο να “καταστείλει” αυτό που με βάση την τυπική νομιμότητα θεωρείται “έγκλημα”, αλλά να το αναπαράγει, να το επιβλέπει και να το διαχειρίζεται, γινόμενα (τα συμπλέγματα της ασφάλειας, εθνικά και διεθνή) βασικοί πυλώνες του οργανωμένου εγκλήματος. Ξεγλυστρώντας έξω από, ακόμα και ενάντια στην (παλιά) τυπική νομιμότητα / νομοθεσία που υποτίθεται ότι εξακολουθούν να υπηρετούν, αντιστρέφουν την ιεράρχηση, και η προπαγάνδα μετατράπεται η ίδια σε Δημόσια Τάξη μέσα στο κοινωνικό εργοστάσιο. Για την ακρίβεια: γίνεται η εντυπωσιακή αναπαράστασή της, ενόσω κάθε μεμονωμένος υπήκοος ξέρει ότι στην πραγματικότητα αυτό το “πράγμα” είναι παντού “διαπραγματεύσιμο προϊόν” με όρους απλά και μόνο δύναμης, ισχύος. Για να είναι “πειστική” η αναπαράσταση της νομιμότητας χρησιμοποιεί τις τεχνικές του θεάματος, τις αντιστροφές, την αποπλάνηση, την πλαστογραφία, τον μελοδραματισμό: εκδηλώνεται (και) έτσι αυτό που έχει ονομαστεί παρανοϊκό ντελίριο της εξουσίας, του οποίου παραδείγματα θα δούμε πιο κάτω.
Η “μοντέρνα προπαγάνδα” - εργαλείο της δημόσιας τάξης, στη φάση του κράτους πρόνοιας, θα έλεγε (χοντρικά) “συνελήφθησαν 5 κομμουνισταί που θέλουν να ανατρέψουν την καθεστυκία τάξη”. Η εικονική νομιμότητα και το παρανοϊκό της ντελίριο λένε τώρα, για παράδειγμα:

...Τι έκανε χθες η Αστυνομία; Έσπασε ένα ακόμα μολυσματικό απόστημα, όπως όφειλε για πράξεις που, το λιγότερο, καταστρέφουν δημόσιο χώρο και περιουσία και πρακτικές που στοχεύουν σε κάθε είδους εγκλήματα [8]...

Το “μολυσματικό απόστημα”, η υγιεινιστική παρομοίωση, η “απειλή της μετάδοσης”, αυτά έρχονται απ’ το παραδοσιακό, ιστορικό οπλοστάσιο της δημόσιας τάξης (και του φασισμού). Αλλά το “πρακτικές που στοχεύουν σε κάθε είδους εγκλήματα” (και μάλιστα σαν “το λιγότερο”, σκέψου δηλαδή και “το χειρότερο”!...) επιτηδευμένα επιβάλλει να συνδυάσει το πόπολο “κάθε είδους εγκλήματα” (και είναι άπειρα αυτά...) με το “μολυσματικό απόστημα”: πρόκειται (με αυστηρούς, ψυχιατρικούς όρους) για παράνοια.
Όχι, όμως, για οποιαδήποτε παράνοια, αλλά για την ειδική παράνοια της εξουσίας. Γιατί αυτή (η εξουσία, το κράτος, το παρακράτος, το σύμπλεγμα της ασφάλειας, οι μεταφασίστες, βάλτε ό,τι θέλετε στη θέση του υποκειμένου) θέλει να προσδώσει το βάρος και την ισχύ γεγονότος στην πρόβλεψη για “κάθε είδους εγκλήματα” που θα ήταν δυνατόν μελλοντικά να διαπραχτούν απ’ το “απόστημα”, και ταυτόχρονα να μην προσκομίσει ούτε μισό στοιχείο για τα “κάθε είδους εγκλήματα” που έχουν διαπραχτεί ήδη, τόσα χρόνια, απ’ το συγκεκριμένο Χ ή Ψ “απόστημα”, και που άρα θα έκαναν κάπως βάσιμες τις προβλέψεις ή/και τους φόβους για το μέλλον.
Με τέτοιου είδους, άλλοτε μικρότερους και άλλοτε μεγαλύτερους χειρισμούς λέξεων και εικόνων, η εικονική νομιμότητα (ακόμα κι αν ειδωθεί απλά σαν “προπαγάνδα” - η γνώμη μας είναι εντελώς διαφορετική) παράγει και αναπαράγει διαρκώς την σχάση ανάμεσα σε αιτίες και αποτελέσματα, διαλύει κάθε τυπική λογική συσχέτιση στο χώρο και στο χρόνο, και εγκαθιδρύει ξανά και ξανά το παρανοϊκό της μεγαλείο σαν την Πραγματικότητα Αυτή καθ’ Εαυτή. Χρησιμοποιώντας, διαστρέφοντας, διαλύοντας και ανασυνθέτοντας λέξεις, εικόνες, έννοιες, πραγματικότητες και εικασίες, η εικονική νομιμότητα δεν έχει σα στόχο την αντιμετώπιση του “εγκλήματος”, όπως αυτό οριοθετείται τυπικά, αλλά την κατάκτηση της σκέψης, κοινωνικής και ατομικής.
Το πλέον μακάβριο γνωστό παράδειγμα αυτής της εξέλιξης, είναι το γιατί βρίσκονται ακόμα, μετά από 10 και 11 χρόνια, αιχμάλωτοι / κρατούμενοι στο αμερικανικό κάτεργο του Γκουαντανάμο. Πρόκειται για μια ηχηρή (και εξαιρετικά βίαιη) εφαρμογή όσων λέμε πιο πάνω για την εικονική νομιμότητα. Δεν έχουμε στοιχεία παρουσιάσιμα σε δικαστήριο για να τους δικάσουμε λένε οι αμερικανικές αρχές (αναφερόμενες στο παλιό παράδειγμα νομιμότητας), αλλά τους θεωρούμε επικίνδυνους και γι’ αυτό δεν τους απελευθερώνουμε. Σύμφωνα με το παλιό, αστικό μοντέλο νόμου, τάξης και δικαιοσύνης, αυτοί οι άνθρωποι είτε θα έπρεπε να έχουν δικαστεί προ πολλού (και είτε να είχαν καταδικαστεί είτε να είχαν αθωωθεί) είτε θα έπρεπε να έχουν ελευθερωθεί, επίσης προ πολλού. Σύμφωνα με το παλιό, αστικό μοντέλο νόμου, τάξης και δικαιοσύνης, ο εκτελεστικός βραχίονας του κράτους (που λέγεται αστυνομία ή στρατός σε ρόλο αστυνομίας) ΔΕΝ μπορεί να παράγει από μόνος του “δίκαιο”. Τώρα, απ’ τους αμερικανικούς έως τους ελληνικούς εκτελεστικούς βραχίονες, κανείς δεν λέει στα ίσια όχι, μπορούμε και θέλουμε και θα το κάνουμε. Λένε και κάνουν κάτι άλλο: θα παράγουμε εντυπώσεις (νόμου και τάξης), θα παράγουμε “παραδείγματα” (τιμωρίας), για πολλούς λόγους και έναν ακόμα: επειδή το Θέαμα είναι περισσότερο αποτελεσματικό ιδεολογικά απ’ την δικαστική αίθουσα.

Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο η εικονική νομιμότητα δεν απαρτίζεται μόνο από πράξεις (πράξεις καταστολής) αλλά και, κυρίως και στρατηγικά, από παρανοϊκές αφηγήσεις υπέρ αυτών των πράξεων. Η εικονική νομιμότητα καταλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερο κοινωνικό χώρο και χρόνο γύρω απ’ τις κατασταλτικές πράξεις της, μετατρέποντάς τον σε βούρκο· αναγκάζοντας κάτω από “κοινωνική ασφυξία” (μεσολαβημένη απ’ το Θέαμα) τα όποια θύματά της να απολογούνται μόνιμα (και συχνά μάταια) όχι για αυτό που είναι ή έκαναν αλλά για να αποδείξουν τι ΔΕΝ έκαναν και τι ΔΕΝ είναι. Ένας διαδηλωτής, για παράδειγμα, βρίσκεται κατηγορούμενος ότι κουβαλούσε σακίδιο με μολότοφ, ενώ αυτό το σακίδιο βρέθηκε παρατημένο και το “φόρτωσε” η αστυνομία στις πλάτες του: επειδή η αστυνομία, εντός της εικονικής νομιμότητας, δεν μπορεί να συλλαμβάνει άοπλους διαδηλωτές απ’ την μια και ορφανά σακίδια απ’ την άλλη, αλλά οφείλει να κάνει κάθε μοντάζ (= συναρμολόγηση...) που θα αποδεικνύει ότι “παράγει έργο νόμου και τάξης”. Εάν ο διαδηλωτής δεν σταθεί τυχερός να υπάρχει εκει γύρω κάποιος που τραβάει φωτογραφίες, την έχει βάψει! [9]
Επειδή η εικονική νομιμότητα καταλαμβάνει (ή προσπαθεί να καταλάβει) όλο το πεδίο γύρω απ’ τις πράξεις και τα σχεδόν πάντα αδύναμα (με όρους αναγνωρισμένης κοινωνικής ισχύος) θύματά της, επιβάλλει και τους όρους με τους οποίους αυτά θα προσπαθήσουν να αποδείξουν ότι δεν είναι ελέφαντες και ότι δεν αποτελούν την εμπροσθοφυλακή του Hannibal ante portas. [10] Έχεις φίλους δημοσιογράφους; Πολιτικούς; Έστω μεσοαστούς; Έχεις λεφτά να πληρώσεις καλό δικηγόρο; Έχεις τρόπο να βρεις μια θέση στο Θέαμα; Εάν ναι (κι αν η θέση είναι σωστή) μπορεί και να την γλυτώσεις. Αν πάρεις λάθος θέση στο θέαμα ή καμία, τότε... Τότε μπορείς μέχρι να τσουβαλιαστείς στα μικρά ελληνικά Γκουαντανάμο, “κέντρα φιλοξενίας”, όπου ισχύει σε μικρογραφία αυτό που περιγράψαμε νωρίτερα για το αμερικάνικο πρωτότυπο.

Ας ανακεφαλαιώσουμε:
α) Το Αφεντικό (δηλαδή το σύνολο των καπιταλιστικών συμφερόντων) ανάμεσα στα άλλα έχει σκίσει προ πολλού το παλιό συμβόλαιο ορισμών και θεσμικής αντιμετώπισης του εγκλήματος και της νομιμότητας. Το “τεκμήριο της αθωώτητας”, η έμφαση στη δίκη και στο δικαστήριο και πολλά άλλα ισχύουν μόνο “ανά περίπτωση”.
β) Εάν το πιο πάνω γινόταν παραδεκτό δημόσια απ’ το Αφεντικό, τότε θα κατέρρεε η “αναγκαιότητα” (η “νομιμότητα”) του κράτους / δημόσια τάξη, που είναι βασικός στυλοβάτης της καπιταλιστικής συσσώρευσης στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού.
γ) Σταδιακά, μεθοδικά και με συνέπεια το Αφεντικό πέρασε σε μια πολιτική φιλοσοφία διαχείρισης του εγκλήματος (που περιλαμβάνει και την ενσωμάτωση και διεύρυνση του οργανωμένου εγκλήματος, τόσο σαν διαδικασία εκμετάλλευσης / συσσώρευσης όσο και σαν διαδικασία “επιβολής της τάξης”) και ταυτόχρονα στην κατασκευή στη σφαίρα του δημόσιου χωροχρόνου ενός στρώματος εικονικής νομιμότητας. Στην εικονική νομιμότητα το παλιό, ξεσκισμένο συμβόλαιο (υποτίθεται πως) εξακολουθεί να ισχύει όπως πριν· στην πράξη πρέπει να παράγονται τακτικά εντυπώσεις περί της ισχύος του. Πρέπει όμως να διαλέγονται και οι κατάλληλοι στόχοι για την παραγωγή αυτών των εντυπώσεων.
δ) Δομικό στοιχείο της εικονικής νομιμότητας είναι η μηδενική ανοχή επειδή ιδεολογικοποιεί το γιατί τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, τάξεις, υποκείμενα είναι οι κατάλληλοι στόχοι “απόδειξης” ότι υπάρχει ακόμα καθολικός νόμος και τάξη. Η μηδενική ανοχή μυθοποιεί την μικρο-παραβατικότητα και την μικρο-εγκληματικότητα και έτσι συμβάλλει καθοριστικά στην ισχύ της εικονικής νομιμότητας, αφού η μεγα-εγκληματικότητα κρύβεται, διαπραγματεύεται ή/και συμμετέχει στη δημόσια τάξη.
ε) Η εικονική νομιμότητα δεν αποτελεί απλά μια ψεύτικη ρητορική ή/και πρακτική περί νόμου και εγκλήματος, αλλά έναν καινούργιο - κόσμο - που - αναβοσβήνει, και όπου το Αφεντικό σ’ όλες τις εκδοχές του, “νόμιμο” ή “παράνομο”, είναι ο απόλυτος κυρίαρχος, χωρίς εκείνες τις δύσκολες αμφισβητήσεις που παρήχθησαν στο παρελθόν μέσα (και ενάντια) στην κλασσική νομοθεσία, εγκληματολογία, κοινωνιολογία κλπ.
στ) Απ’ την δική μας, την εργατική σκοπιά, η εικονική νομιμότητα είναι ένας διαφορετικός αντίπαλος σε σχέση με την παραδοσιακή νομιμότητα - όπως, επίσης, διαφορετικός αντίπαλος είναι και το οργανωμένο έγκλημα σαν μορφή της δημόσιας τάξης. Πρόκειται για αντιπάλους που αν δεν αναλυθούν (έπρεπε, γενικά μιλώντας, αυτό να έχει ξεκινήσει από καιρό...) κι αν δεν εντοπιστούν τόσο τα δυνατά όσο και τα αδύνατα σημεία τους, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν.
ζ) Καθόλου παράξενο, άλλοτε (στα νιάτα τους...) εχθροί της άλλοτε νομιμότητας είναι τώρα οπαδοί, συχνά φανατικοί, της εικονικής νομιμότητας. Συμμετέχουν στο παρανοϊκό ντελίριο της εξουσίας, απολαμβάνοντας φυσικά οφέλη.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Προτιμάμε τον όρο εικονική νομιμότητα απ’ τον παρόμοιου νοήματος προσομοιωμένη νομιμότητα.
Επιπλέον: κάποιος με ορθόδοξη μαρξιστική εκπαίδευση θα έλεγε “ναι μεν αλλά”: οι νόμοι είναι εποικοδόμημα· σε ποιές, λοιπόν, ταξικές σχέσεις στηρίζεται η εικονική νομιμότητα;
Παρότι όχι και τόσο “ορθόδοξοι” (με οτιδήποτε...) δεν θα αποκρούαμε ένα τέτοιο ερώτημα. Θέλει ψάξιμο. Εν τω μεταξύ, μιλώντας απ’ την σκοπιά αυτής της πιο “βάση -εποικοδόμημα” προσέγγισης, ας βάλει κάθε ενδιαφερόμενος στο ρεπορτόριο της εικονικής νομιμότητας κι αυτά:
α) Δουλεύεις, “εμφανίζεται ότι πληρώνεσαι” (το αφεντικό δηλώνει πληρωμές μισθών), αλλά ΔΕΝ πληρώνεσαι·
β) Δουλεύεις, “εμφανίζεται ότι πληρώνεσαι κανονικά” (μπαίνει όλο το ποσό στον μισθοδοτικό λογαριασμό), αλλά είσαι αναγκασμένος να επιστρέψεις ένα μέρος...
[ επιστροφή ]

2 - Ηλίας Κανέλλης, εφ. “νέα”, 22 Αυγούστου 2013.
[ επιστροφή ]

3 - Κώστας Ρεσβάνης, “protagon”, 22 Αυγούστου 2013.
[ επιστροφή ]

4 - Πρόκειται βέβαια για τους καθοδηγητές (όψιμα είναι αλήθεια, όμως κάλιο αργά παρά ποτέ) και του ελληνικού συμπλέγματος της ασφάλειας Geoge Kelling και James Wilson. Η σοφία τους, μαζί με την σοφία του Charles Murray (θεμελιωτές όλοι τους της αμερικανικής “εικονικής νομιμότητας / μηδενικής ανοχής”), έχει κυκλοφορήσει απ’ την Λέσχη Κατασκόπων του 21ου αιώνα, στην έκδοση με τίτλο από την μηδενική πολιτική στη μηδενική ανοχή, τον Ιούνιο του 2003.
[ επιστροφή ]

5 - Για την μεταφορά του “ανύπαρκτου” και μηδέποτε ευρεθέντος απ’ τις αρχές τυπογραφείου, μιας βαριάς και μεγάλης ατσάλινης μηχανής, ο ιδιοκτήτης του κτιρίου της villa amalias, o δήμος Αθηναίων δηλαδή, πλήρωσε - όπως όφειλε σαν ιδιοκτήτης που ξεφορτώθηκε τους ανεπιθύμητους ενοίκους. Χαριτωμένο περιστατικό κι αυτό: πλήρωσε, ας πούμε, 20 χιλιάρικα. Αλλά η μεταφορική πήρε, ας πούμε, 1.5 χιλιάρικο. Τα υπόλοιπα 18.5 χιλιαρικάκια κάπου “χάθηκαν” λίγο έξω απ’ το ταμείο του δήμου· επειδή η νομιμότητα μπορεί να είναι εικονική αλλά, όλα κι όλα, περιλαμβάνει και ανθρώπους με πραγματικές ανάγκες και μεγάλες ορέξεις.
[ επιστροφή ]

6 - Στις καταλήψεις του ΕΜΠ, στις 21 Αυγούστου 2013.
[ επιστροφή ]

7 - Οι φωτογραφίες διάφορων κατά καιρούς ευρημάτων (συνήθως ποινικών) έχουν μια απλή αλλά λειτουργική τυπολογία: τα ευρήματα είναι “κτισμένα” κατάλληλα πάνω σε κάποιο τραπέζι / πάγκο, ώστε να γίνεται οικονομία χώρου, και το βλέμμα του θεατή να “τραβιέται” στο να “ψαχουλέψει” τα εκθέματα προσπερνώντας το γεγονός ότι υπάρχει ένα ολοφάνερο “στήσιμο” και, απ’ την άλλη, δεν υπάρχει κανένας αντίλογος (απ’ τους κατηγορούμενους, του είδους “δεν τα είχα όλα αυτά, εκείνο κι εκείνο τα βάλατε εσείς μπάτσοι”). Η εικόνα της κάθε φορά (αστυνομικής) επιτυχίας υπερφαλλαγίζει με όρους δημοσιότητας και δημόσιων σχέσεων όλα εκείνα που θα παιχτούν (και θα κριθούν, υποχρεωτικά με κάποιον αντίλογο εκ μέρους των κατηγορούμενων) αργότερα στο δικαστήριο: ο “κόσμος” (το κοινό) δεν ασχολείται με τις δικαστικές αποφάσεις αλλά με τις foto opportunity των αστυνομικών επιτυχιών - έτσι πρέπει!
[ επιστροφή ]

8 - Κώστας Ρεσβάνης, “protagon”, 22 Αυγούστου 2013.
[ επιστροφή ]

9 - Ο Κώστας Ρεσβάνης, στο ίδιο άρθρο του, έχοντας βασικά σαν στόχο τον Λαφαζάνη, γράφει και τα εξής:

... Πότε παρεμποδίστηκε ειρηνική διαδήλωση από την Αστυνομία για οποιοδήποτε ζήτημα τα τελευταία χρόνια, έστω κι αν 50-100 άτομα παρέλυαν τη ζωή σε μια πόλη 4 εκατομμυρίων πολιτών;...
Η γνωστή αγανάκτιση (για την γνωστή “παράλυση”)... Και λίγο πιο κάτω, μνημονεύοντας το δικό του ηρωϊκό παρελθόν:
... Ήμουν μέλος του Φοιτητικού Συλλόγου Πειραιά, στην πόλη που εκλέγεσαι. Οι ασφαλίτες του Σπουδαστικού, παρέα με τους ΕΚΟΦίτες, μας άρπαζαν από την πλατεία Κοραή, πριν πάρουμε το λεωφορείο για την Αθήνα, όπου γίνονταν οι συγκεντρώσεις, και μας έκλειναν στα κρατητήρια της Ασφάλειας για “εξακρίβωση”. Κατάλαβες, Παναγιώτη, κάτι από αυτά; Κατάλαβες τι σημαίνει αντιδημοκρατική πρακτική με τη συνδρομή των αστυνομικών αρχών, τότε που οι κυβερνώντες τις είχαν για κεφαλοκυνηγούς των μη εθνικοφρόνων;...

Ο συγκεκριμένος επώνυμος παρανοϊκός δεν ξέρει τίποτα για μαζικές εξακριβώσεις, για μαζικές προληπτικές προσαγωγές και συλλήψεις, για τους νέους εκοφίτες δίπλα στην αστυνομία, για τη νέα εθνικοφροσύνη (στην οποία έχει ενταχθεί) στην πόλη όπου υποτίθεται ότι ζει... Αλλά όχι δεν ζει στην ΑΘήνα. Ζει σε μια πόλη που μοιάζει με την Αθήνα, αλλά ανήκει στον κόσμο της εξουσίας.
[ επιστροφή ]

10 - Μία απ’ τις αίθουσες του “μολυσματικού αποστήματος”, στο εμπ, έχει όνομα. Λέγεται Carthago... Παρότι ο παρανοϊκός - της - εξουσίας Αλέξης Παπαχελάς έχει επιμείνει πολλές φορές στο παρελθόν πως εκεί μέσα υπάρχει “το καζάνι που φτιάχνονται οι μολότοφ” (άκου: καζάνι!!!...) κανένα - ελέφαντας - του - Αννίβα δεν περιλαμβανόταν στα “ευρήματα”...
[ επιστροφή ]