λίγα νεώτερα περιφερειακών φιλιών

Γράφαμε μεταξύ άλλων στο προηγούμενο τεύχος, κάτω απ’ τον τίτλο περιφερειακές φιλίες:

... Εν τω μεταξύ ... στις 3/12 αναμένεται στην Άγκυρα, για επίσημη επίσκεψη, ο ρώσος τσάρος Πούτιν... Ερντογάν και Πούτιν έχουν να συζητήσουν πολύ σοβαρά θέματα - πέρα απ’ αυτά της οικονομικής συνεργασίας των κρατών / καπιταλισμών τους, που πάει μια χαρά. Ίσως το πιο δύσκολο ανάμεσά τους να λέγεται συρία. Τουρκικός και ρωσικός ιμπεριαλισμός έχουν κρατήσει αντίθετη στάση σε ότι αφορά την τύχη του καθεστώτος Άσσαντ. Αλλά αυτό (κρίνουμε) δεν θα ήταν λόγος να μαλώσουν μεταξύ τους: διαφορετικά συμφέροντα επιβάλλουν διαφορετικές επιλογές. Υπάρχει όμως πάντα ο ρεαλισμός. Εφόσον η τουρκία έχει αποκτήσει καλά ερείσματα στη συριακή αντιπολίτευση, εάν και όταν τελειώσει ο εμφύλιος στη συρία με ανατροπή του καθεστώτος Άσσαντ, η Μόσχα θα χρειαστεί τις καλές υπηρεσίες (και κουβέντες) της Άγκυρας (και) σε σχέση με τη ναυτική βάση της στην Tartus (Ταρσό) στα μεσογειακά παράλια της συρίας...

Σωστά είχαμε καταλάβει ότι οι συζητήσεις μεταξύ “φίλων” (στις κρατικές πολιτικές δεν υπάρχουν βέβαια τέτοιοι, μόνο συμφέροντα...), ειδικά μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν, μπορεί να είναι εποικοδομητικές, ακόμα και για το δύσκολο θέμα της συρίας. Σχεδόν αμέσως μετά την επιστροφή του Πούτιν απ’ την Άγκυρα, άρχισε μια επιδεικτική στροφή στη Μόσχα, σε ότι αφορά την “τύχη” του καθεστώτος Άσσαντ. Στις 13 Δεκέμβρη, ο ρώσος υφυπουργός εξωτερικών (και ο επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας για τη μέση ανατολή) Mikhail Bogdanov, δήλωσε ότι “Δυστυχώς, είναι αδύνατο να αποκλείσουμε την νίκη της συριακής αντιπολίτευσης... Πρέπει να δούμε κατάφατσα τα γεγονότα, και η τάση τώρα δείχνει ότι το καθεστώς και η κυβέρνηση της συρίας χάνουν όλο και περισσότερο τον έλεγχο”. Παρότι η κορυφή του ρωσικού υπ.εξ., ο Sergey Lavrov, έσπευσε να σχολιάσει ότι δεν έχει αλλάξει κάτι στη θέση της Μόσχας απέναντι στο καθεστώς Άσσαντ, στις 20 Δεκέμβρη ο Πούτιν, στην καθιερωμένη ετήσια πολύωρη συνέντευξή του με δημοσιογράφους, έδειξε την αλλαγή χωρίς περιστροφές:

Δεν μας ενδιαφέρει η τύχη του καθεστώτος Άσσαντ. Καταλαβαίνουμε τι γίνεται εκεί. Αυτό για το οποίο ανησυχούμε είναι διαφορετικό: τι θα ακολουθήσει; Αυτό που δεν θέλουμε είναι, όταν γίνει εξουσία η τωρινή αντιπολίτευση, να αρχίσει να πολεμάει αυτούς που τώρα είναι εξουσία και μετά θα γίνουν αντιπολίτευση - κι αυτό να συνεχίσει να τραβάει.... Ποιά είναι η θέση μας; Όχι η διατήρηση του καθεστώτος Άσσαντ με οποιοδήποτε κόστος, αλλά το να βοηθήσουμε τους σύριους να συμφωνήσουν μεταξύ τους για το ποιά θα είναι η συνέχεια. Μόνο όταν θα έχει υπάρξει μια τέτοια συμφωνία θα αρχίσουμε να αναζητούμε τους τρόπους που θα αλλάξουν την υπάρχουσα κατάσταση.... Αυτό που δεν θέλουμε καθόλου είναι ένας διαρκής εμφύλιος πόλεμος...

Πράγματι, η επίσκεψη Πούτιν στην Άγκυρα τον οφέλησε - και υποθέτουμε ότι ανάλογα οφέλησε και τον Ερντογάν. Η πιο πάνω θέση του Πούτιν δεν μπορεί παρά να βρίσκει σύμφωνη και την τουρκική κυβέρνηση. Όπως επίσης, Άγκυρα και Μόσχα δεν μπορούν παρά να συμφωνούν (αν και με διαφορετικές αφετηρίες) ότι δεν θέλουν μια ευθεία ή καμουφλαρισμένη στρατιωτική επέμβαση των δυτικών στη συρία, και σε καμία περίπτωση θεαματική ενίσχυση οποιασδήποτε δυτικής επιρροής (είτε γαλλικής, είτε αγγλικής, είτε αμερικανικής, είτε ισραηλινής) εκεί.
Ωστόσο, με την γεωπολιτική σημασία που έχει αποκτήσει ο συριακός εμφύλιος και με τον αριθμό (και το ειδικό βάρος) των ιμπεριαλισμών που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα σ’ αυτόν, φαίνεται προς το παρόν δύσκολο να υπάρξει ένα σημείο ισορροπίας (μεταξύ των αντιτιθέμενων συμφερόντων), ακόμα κι αν το καθεστώς Άσσαντ αποδεικνυόταν, με κάποιον τρόπο, οριστικά ηττημένο. Η πολιτική αναγνώριση (απ’ την Ουάσιγκτον, το Παρίσι και άλλους) της συριακής αντιπολίτευσης σαν το “μοναδικού νόμιμου εκπροσώπου του συριακού λαού” είναι fake από δύο τουλάχιστον πλευρές. Πρώτον επειδή το “πολιτικό τμήμα” της αντιπολίτευσης δεν ελέγχει το “ένοπλο τμήμα”, και δεύτερον επειδή ύστερα από τόσα εγκλήματα, οι (αρκετοί) οπαδοί του Άσσαντ δεν πρόκειται να εξαφανιστούν από προσώπου γης.
Υποθέτουμε ότι, όπως έχει συμβεί και αλλού, η Ουάσιγκτον (σίγουρα αυτή, ίσως κι άλλοι...) ευνοείται (και προωθεί) την “αστάθεια” και στη συρία, επειδή διευκολύνει την υπόγεια δράση διάφορων υπηρεσιών της, την οποία υπόγεια δράση έχει ανάγει σχεδόν σε επίσημη εξωτερική πολιτική - κι ας αφήσουμε το πόσο διευκολύνει ένα επ’ αόριστον “συριακό χάος” το Τελ Αβίβ. Αλλά η “σταθερότητα”, ακόμα και χωρίς Άσσαντ, την οποία αναγνωρίζει τώρα η Μόσχα σαν προτεραιότητά της, δεν επιβάλλεται με το ζόρι. Συνεπώς, στη μεγάλη κλίμακα του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, φαίνεται να βρίσκεται (μαζί με την Άγκυρα) στην πιο αδύναμη θέση.
Υπάρχει μια άποψη που υποστηρίζει ότι το μοναδικό αλλά σημαντικό “καλό χαρτί” της Μόσχας απέναντι στην Ουάσιγκτον είναι ότι οι στρατιωτικές μυστικές υπηρεσίες της γνωρίζουν που ακριβώς είναι αποθηκευμένα τα χημικά του Άσσαντ - θέμα που φαίνεται να είναι το μοναδικό που ανησυχεί τους δυτικούς σε ότι έχει σχέση με ένα παρατεταμένο συριακό χάος. Όχι μήπως τα χρησιμοποιήσει, σαν έσχατη λύση, το καθεστώς Άσσαντ, αλλά μήπως πέσουν στα χέρια μη ελεγχόμενων ενόπλων. Ο Bogdanov, στην ίδια “δυστυχώς...” αναφορά του που μνημονεύσαμε νωρίτερα, φρόντισε να δραματοποιήσει το ζήτημα, υποστηρίζοντας ότι στο Χαλέπι ένα χημικό εργοστάσιο βρίσκεται στα χέρια της αντιπολίτευσης, και ότι “τα υλικά του θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τρομοκρατικές πράξεις”. Όμως (κατά την ταπεινή μας γνώμη) ούτε αυτός ο “κίνδυνος” είναι αρκετός για να μαζευτούν (ή για να μαζέψει η Ουάσιγκτον) πίσω στο μπουκάλι τα “τζίνια” που έχουν απλωθεί στον συριακό εμφύλιο. Για να βγουν οι αποθήκες χημικών όπλων με βεβαιότητα εκτός κινδύνου θα έπρεπε να αποτελεί συστατικό μέρος της “επόμενης ημέρας” στη συρία ο στρατός - αλλά ο στρατός (ή, για την ακρίβεια, τα καλύτερα εξοπλισμένα τμήματά του) είναι με τον Άσσαντ, έχοντας διαπράξει ανείπωτα εγκλήματα. 
Εν τω μεταξύ η Μόσχα ενισχύει την στρατιωτική (ναυτική) δύναμή της στη βάση της Ταρσού. “Για την περίπτωση που θα χρειαστεί η απομάκρυνση των ρώσων υπηκόων” όπως λέει...