Θυγατρική της εθνικής στην αλβανία

Θυγατρική της εθνικής στη βουλγαρία

banksters & co.

Το ζόρι μοιάζει να κορυφώνεται γύρω απ’ το κεφαλαιώδες ζήτημα ελληνικές τράπεζες. Τα μισόλογα των δυόμισυ τελευταίων χρόνων γίνονται τώρα, σχεδόν, απειλές - έξω - απ’ - τα - δόντια. Ακόμα κι αν υπάρχει δόση υπερβολής στην σχετική δημαγωγία δεν παύουν να υπάρχουν προβλήματα σοβαρά· και αντιθέσεις (και μεταξύ των ντόπιων αφεντικών) σοβαρές. Η ελληνική τραπεζική αυτοκρατορία, που στην πραγματικότητα έτριζε απ’ το 2008, μοιάζει να βρίσκεται όχι στο χείλος του γκρεμού αλλά στον πάτο - την ίδια στιγμή που “διασώζεται”.
Οι σταθεροί / ες αναγνώστες / αναγνώστριες του Sarajevo δεν θα πρέπει να ξαφνιάζεσθε. Μόλις τον περασμένο Ιούνη, για παράδειγμα (τεύχος νο 63), υπό τον τίτλο “κουΐζ για τραπεζικά ζόρια”, θυμίζαμε μεταξύ άλλων και την εξής διάγνωση:

... Η κρίση, παραδέχθηκε χθες και ο διοικητής της ΤτΕ, έχει επηρεάσει το τραπεζικό σύστημα και σε αυτή τη φάση είναι αναγκαίες οι συνεργασίες και η συνένωση δυνάμεων, όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο κ. Προβόπουλος, βρίσκοντας μια κομψή διατύπωση για να μιλήσει για τους "γάμους ανάγκης" που φέρνει η αναταραχή και οι νέες, δυσμενείς ισορροπίες, που διαμορφώνονται πλέον στην οικονομία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπεζικό παρασκήνιο γίνεται επεξεργασία σεναρίων συγχωνεύσεων έκτακτης ανάγκης, αλλά προς το παρόν όλα τα σενάρια καταλήγουν στο ίδιο αδιέξοδο: ενώνοντας δύο ή περισσότερες τράπεζες με ανάλογα προβλήματα ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας, μόνο με… μαγεία και αλχημείες θα μπορούσε να σχηματισθεί ένα νέο, υγιές ίδρυμα.
Με τα σημερινά δεδομένα, και αν δεν αποφευχθούν τα χειρότερα για την εθνική οικονομία, τραπεζικά στελέχη αναγνωρίζουν, ότι η μόνη διέξοδος για τη διατήρηση της σταθερότητας του συστήματος θα είναι η παρέμβαση ξένων τραπεζών, που θα εξαγόραζαν για… μια χούφτα ευρώ τις άλλοτε υπερήφανες και με υψηλές κεφαλαιοποιήσεις ελληνικές τράπεζες. Από τις βιτρίνες των πολύτιμων λίθων, οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν βρεθεί στα… καλάθια των προσφορών του διεθνούς πιστωτικού συστήματος, σε άλλη μια απόδειξη των βαρύτατων παρενεργειών της κρίσης.

Αυτά τα μαύρα μαντάτα δεν ήταν καν του Ιούνη του 2012. Ήταν του Απρίλη του 2010. Ο καιρός πέρασε, και τα δεδομένα απλά επιδεινώθηκαν. Για παράδειγμα, τον Οκτώβρη του 2011 (τεύχος 55) μεταξύ άλλων γράφαμε:

...Αν οι ελληνικές τράπεζες, που ήδη πνίγονται, καταφύγουν σε μηχανισμούς τύπου EFSF για σωτηρία (παροχή δανεικής ρευστότητας) είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν θα αποφύγουν την αλλαγή ιδιοκτησίας!.. Που με απλά λόγια σημαίνει ότι ελληνικός χρηματοπιστωτικός ιμπεριαλισμός γιοκ!
Δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις. Όμως μας φαίνεται πολύ δύσκολο να “καθαρίζουν” συνέχεια οι ελληνικές τράπεζες, χωρίς σοβαρές απώλειες - ενώ είναι βέβαιο ότι δεν έχουν ούτε την ικανότητα, ούτε την προοπτική...

Έφτασε τώρα, τον επόμενο μήνα ή τους επόμενους λίγους μήνες, η 12η ώρα της αλήθειας;

Πριν ανασκοπήσουμε ορισμένες πλευρές της “ανακεφαλαιοποίησης” που βγήκε ξαφνικά (;) απ’ τα παρασκήνια, πρέπει να θυμίσουμε τις βασικές θέσεις, γενικά της οργανωμένης αυτονομίας και ειδικά του Sarajevo. Γιατί αποδεικνύονται επίκαιρες.
Πρώτα πρώτα η εκρηκτική “άνθηση” του ντόπιου χρηματοπιστωτισμού, και η “ανάπτυξη” των ντόπιων τραπεζών, που ξεκίνησε απ’ την δεκαετία του ‘90, είχε (όπως άλλωστε παντού όπου υπήρξαν ανάλογες εξελίξεις, πρώτα και κύρια στις ηπα και στην αγγλία) διπλό χαρακτήρα. Απ’ την μια ήταν συγκάλυψη της υποτίμησης της εργασίας (της μείωσης των πραγματικών μισθών) και αποφυγή της μείωσης της κατανάλωσης: μέσα από δάνεια, ξανά δάνεια, άλλα δάνεια, κλπ κλπ. Απ’ αυτήν την άποψη όπως εξηγήσαμε έγκαιρα (και μοναχικά) η μελλοντική εργασία υποθηκευόταν και οι τράπεζες γίνονταν (πράγμα που αποδείχθηκε στη συνέχεια) βασικό εργαλείο στην ακόμα πιο βίαιη υποτίμησή της όταν η “φούσκα” της κατανάλωσης - μέσω - πίστωσης θα έσκαγε.
Απ’ την άλλη μεριά η έκρηξη του χρηματοπιστωτισμού ήταν βασικότατο όπλο ιμπεριαλιστικής επέκτασης. Αυτό ίσχυε το ίδιο για τις ηπα και τις αμερικανικές τράπεζες, για την αγγλία και τις αγγλικές.... και την φτωχή πλην τίμια ελλάδα. Ήδη απ’ τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του ‘90, σε σχέση με τον ελληνικό ιμπεριαλισμό πάνω στα ριμαγμένα βαλκανικά και ανατολικοευρωπαϊκά πρώην “σοσιαλιστικά” οικόπεδα, είχαμε διατυπώσει αυτήν την επίγνωση με την φράση ή τανκς ή banks. Το γιατί οι τράπεζες του ενός κράτους / καπιταλισμού είναι μέσο κυριαρχίας και εκμετάλλευσης του παραγόμενου πλούτου σε άλλο κράτος / καπιταλισμό είναι σήμερα ευκολότερο να το καταλάβει κανείς. Λειτουργώντας σαν ευϋπόληπτοι πιστωτές στα βαλκάνια οι έλληνες τραπεζίτες επενέβαιναν στις χρηματικές ροές εδώ ή εκεί, κατευθύνοντάς τες σύμφωνα (και) με τα συμφέροντα άλλου είδους “ελλήνων επενδυτών”, βγάζοντας φυσικά κέρδος απ’ αυτήν την μεσολάβηση. Επιπλέον οι ελληνικές τράπεζες στην βαλκανική, στην ανατολική ευρώπη και στην κύπρο, έγιναν βασικοί μεσάζοντες στις χρηματοροές του οργανωμένου εγκλήματος, των κάθε είδους μαφιών της ευρύτερης περιοχής. Μεσάζοντες και συνεταίροι στην κερδοφορία, αφού ακόμα και το απλό ξέπλυμα αφήνει καλά κέρδη για εκείνους που το φροντίζουν.
Πρός τα τέλη της δεκαετίας του ‘90, κι αφού τα όνειρα για στρατιωτική κατάκτηση του μισού της πρώην γιουγκοσλαβικής μακεδονίας και της νότιας αλβανίας μπήκαν στον πάγο, αφού τα αμέσως επόμενα όνειρα για διάλυση του τουρκικού κράτους (και “οικονομική προσάρτηση / δορυφοριοποίηση” του δυτικού, αιγαιικού του τμήματος) αποδείχθηκαν θερινής νυχτός, δυο λέξεις πυράκτωναν τις ιμπεριαλιστικές ορέξεις των ντόπιων αφεντικών: ζώνη της δραχμής! Τα βαλκάνια θα έπρεπε να γίνουν “ζωτικός χώρος” της δραχμής· που, σαν το ισχυρότερο νόμισμα της περιοχής, θα έπρεπε να αποκτήσει μια περιφερειακή διεθνική λειτουργία, να γίνει μέσο διακρατικών συναλλαγών (εμπορίου) και αποθεματικό νόμισμα, ένα “μικρό δολάριο” σα να λέμε.
Αν οι ρητορείες περί ζώνης της δραχμής είχαν μια σοβαρή βάση, δεν ήταν αυτή καθ’ εαυτή η “ισχύς” της δραχμούλας!!! Ήταν οι σχεδιασμοί των ντόπιων αφεντικών για νομισματικό / χρηματοπιστωτικό εποικισμό / επέκταση στα βαλκάνια και όπου αλλού ήταν δυνατόν. Όμως θα ήταν αδιανόητο να ευωδοθούν αυτά τα σχέδια με το ελληνικό εθνικό νόμισμα! Γιατί αυτό εξέφραζε υποχρεωτικά (και επί 160 χρόνια συνεχώς) τους εσωτερικούς συσχετισμούς ανάμεσα στο “κόστος της εργασίας” (και τους όποιους σχετικούς αγώνες) και την κερδοφορία του κεφάλαιου, άρα ήταν πάντα εκτεθειμένο σε υποτιμήσεις. Χρειαζόταν κάτι πολύ σκληρότερο· ένα νόμισμα που να εκφράζει και να στηρίζεται σε διεθνείς συσχετισμούς και διαδικασίες υψηλού επιπέδου καπιταλιστικής αξιοποίησης· ένα νόμισμα που να επιτρέπει στα ντόπια αφεντικά να εμφανιστούν και να επεκτείνουν την εκμετάλλευση των βαλκάνιων προλετάριων σαν ατζέντηδες ισχυρής δύναμης. Κι αυτό το νόμισμα ήταν, βέβαια, το ευρώ.
Έχουμε υποστηρίξει - και απ’ όσο μπορούμε να ξέρουμε είμαστε οι μόνοι με τέτοια άποψη - ότι πολύ περισσότερο απ’ τα ζητήματα εσωτερικής, “εθνικής” καπιταλιστικής συσσώρευσης η επιλογή των ντόπιων αφεντικών υπέρ της “ένταξης στην ευρωζώνη” ήταν το Α και το Ω της ιμπεριαλιστικής τους επέκτασης. Επρόκειτο για κάτι που δεν είχαν κάνει ποτέ άλλοτε στην ιστορία τους, τουλάχιστον σαν ελλαδίτες. Επρόκειτο όμως και για κάτι που (θα) στηριζόταν, όπου κάτι τέτοιο χρειαζόταν, στο διεθνές know how, ειδικότερα εκείνο των τραπεζιτών και των χρηματιστών της Ν. Υόρκης και του Λονδίνου - ιστορικά “συμμαχικών δυνάμεων”. Η ελληνική καπιταλιστική κερδοφορία, σαν “τοπικός εκπρόσωπος του ευρώ”, θα απλωνόταν - μέσω των ελληνικών τραπεζών και κάθε είδους ελλήνων “επενδυτών σε σκληρό νόμισμα” - ως τις όχθες του Δούναβη...
Και αυτό ακριβώς προχώρησε ικανοποιητικά! Το καλοκαίρι του 2006, μιλώντας σε αθηναϊκό ξενοδοχείο σε συνέδριο του αγγλικού καθεστωτικού economist με θέμα “Greek, Bulgarian and Romanian Business & Investment Summit” ο τότε διοικητής της τράπεζας της ελλάδας Νίκος Γκαργκάνας, μπορούσε (όχι χωρίς μια κάποια ανησυχία για πιθανά μελλοντικά “προβλήματα”...) να θριαμβολογήσει:

...
Κατά τα επόμενα έτη, στον τραπεζικό τομέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναμένεται να ασκήσουν σημαντική επίδραση, εκτός από τις εξελίξεις στο οικονομικό περιβάλλον, άλλοι δύο εξωγενείς παράγοντες: η συνεχιζόμενη τεχνολογική πρόοδος στον τομέα της πληροφορικής και η διεθνοποίηση των οικονομικών συναλλαγών. Με την εκμετάλλευση των συνεχώς αυξανόμενων δυνατοτήτων των πληροφοριακών συστημάτων οι τράπεζες θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν ακόμη πιο αποτελεσματικούς μηχανισμούς τιμολόγησης και διαχείρισης των κινδύνων που αναλαμβάνουν, καθώς και να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους, παράλληλα μειώνοντας το κόστος τους. Από την άλλη πλευρά, η μεγαλύτερη εξάρτηση των τραπεζών από τα συστήματα πληροφορικής και η προσφορά πιο σύνθετων τραπεζικών προϊόντων αποτελούν παράγοντες που είναι δυνατόν να αυξήσουν τον λειτουργικό κίνδυνο. Σημειώνω ότι για την κάλυψη του κινδύνου αυτού το νέο εποπτικό πλαίσιο (“Βασιλεία ΙΙ”)  που θα εφαρμόζεται από το 2007 προβλέπει συγκεκριμένες κεφαλαιακές απαιτήσεις.
...
Κατά την τελευταία δεκαετία η διάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος έχει μεταβληθεί σημαντικά, λόγω της ιδιωτικοποίησης κρατικών τραπεζών και των εξαγορών και συγχωνεύσεων που πραγματοποιήθηκαν. Προβλέπεται ότι στο μέλλον ο αριθμός των εμπορικών τραπεζών θα μειωθεί περαιτέρω, με την πραγματοποίηση νέων εξαγορών και συγχωνεύσεων. Ως προς το βαθμό συγκέντρωσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, αν και το μερίδιο αγοράς των πέντε μεγάλων τραπεζών είναι σχετικά υψηλό με βάση το ενεργητικό (γύρω στο 65%), το μέγεθος των τραπεζών αυτών είναι μικρό συγκρινόμενο με το μέγεθος των μεγάλων τραπεζών των περισσοτέρων χωρών της ζώνης του ευρώ και η πιστοληπτική τους διαβάθμιση είναι κατά κανόνα χαμηλότερη. Μεσοπρόθεσμα, οι ελληνικές τράπεζες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε περιφερειακό επίπεδο αλλά επίσης επιδιώκουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα πρέπει να αυξήσουν το μέγεθός τους. Πέραν της αυτόνομης οργανικής ανάπτυξης, στην αύξηση του μεγέθους και των επιχειρηματικών δυνατοτήτων των ελληνικών τραπεζών θα συμβάλει η πραγματοποίηση εξαγορών και συγχωνεύσεων και η σύναψη στρατηγικών συμμαχιών.
Όσον αφορά την οικονομική ευρωστία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, η διαπίστωση της Τράπεζας της Ελλάδος, ως αρμόδιας εποπτικής αρχής, είναι ότι το τραπεζικό σύστημα χαρακτηρίζεται από υψηλή κερδοφορία, ισχυρή κεφαλαιακή βάση και ικανοποιητική ρευστότητα. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην πρόσφατη έκθεση αξιολόγησης του ελληνικού χρηματοπιστωτικού τομέα. Η κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών στηρίζεται κυρίως στη συνεχιζόμενη ταχεία πιστωτική επέκταση ιδίως προς τα νοικοκυριά, στη διατήρηση σχετικά υψηλού επιτοκιακού περιθωρίου και στις αυξημένες προμήθειες από εργασίες λιανικής τραπεζικής, ενώ παράλληλα επηρεάζεται θετικά και από τη συγκράτηση του λειτουργικού κόστους. Μεσοπρόθεσμα, οι μεγαλύτερες προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ο εντεινόμενος ανταγωνισμός και το ενδεχόμενο αύξησης του πιστωτικού κινδύνου. Για την αποτελεσματική διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου οι τράπεζες θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους, ενόψει και της εφαρμογής από το 2007 του νέου εποπτικού πλαισίου (“Βασιλεία ΙΙ”). Στην παρούσα ευνοϊκή φάση του οικονομικού κύκλου το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση στο σύνολο των δανείων είναι ήδη σχετικά υψηλό (6,3%), παρά το ότι η ταχεία πιστωτική επέκταση βραχυπρόθεσμα ασκεί πτωτική επίδραση στο ποσοστό αυτό. Μεσοπρόθεσμα, καθώς θα ωριμάζουν τα δάνεια σημαντικού ύψους που χορηγήθηκαν πρόσφατα, είναι πιθανό να εμφανιστούν προβλήματα εξυπηρέτησης που δεν είχαν επαρκώς προβλεφθεί από τις τράπεζες όταν είχαν χορηγηθεί τα δάνεια, ιδίως αν υπάρξει επιβράδυνση του αναπτυξιακού ρυθμού της οικονομίας σε συνδυασμό με την αναμενόμενη περαιτέρω άνοδο των επιτοκίων. Πρέπει σχετικά να ληφθεί υπόψη ότι στην Ελλάδα – όπως και στις άλλες οικονομίες της ζώνης του ευρώ, με ελάχιστες εξαιρέσεις που αφορούν τα στεγαστικά δάνεια κυρίως στη Γερμανία και την Αυστρία - εφαρμόζονται κυμαινόμενα επιτόκια στο μεγαλύτερο μέρος των δανείων. Για τους λόγους αυτούς, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει ζητήσει από τις τράπεζες κατά την αξιολόγηση δανείων προς τα νοικοκυριά να αποδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη σχέση μεταξύ του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων και του εισοδήματος των δανειοδοτουμένων, έτσι ώστε η σχέση αυτή να μην υπερβαίνει ένα εύλογο όριο. Παράλληλα, για τα δάνεια με εμπράγματες εξασφαλίσεις επί ακινήτων, η Τράπεζα της Ελλάδος αύξησε τις κεφαλαιακές απαιτήσεις έναντι του πιστωτικού κινδύνου για το τμήμα των δανείων αυτών που υπερβαίνει το 75% της εμπορικής αξίας των υπέγγυων ακινήτων.
...

Επειδή ο νομισματικός και χρηματοπιστωτικός ιμπεριαλισμός “δεν φαίνεται” (όχι, σίγουρα, με τον τρόπο που μπορεί να φανεί ο στρατιωτικός ιμπεριαλισμός) οι υποτελείς τείνουν να νομίζουν ότι το “ισχυρό” ή το “ασθενές” νόμισμα είναι αποκλειστικά ζήτημα εσωτερικής λειτουργίας της “εθνικής οικονομίας” τους. Όμως και τα νομίσματα είναι κρίσιμοι δείκτες διακρατικών σχέσεων και θέσης στον παγκόσμιο καπιταλιστικό καταμερισμό και την ιεραρχία του. Αυτό ισχύει ειδικά για τα νομίσματα διεθνούς χρήσης και κυκλοφορίας. Το δολάριο, την στερλίνα, το ελβετικό φράγκο, το γιεν - και το ευρώ. Δεν είναι εδώ το μέρος να εξηγήσουμε πως συμβαίνει αυτό, οπότε πάρτε το σαν αξίωμα: όσο πιο διεθνής είναι η κυκλοφορία και η χρήση ενός νομίσματος, τόσο περισσότερο το “μητρικό κράτος” του “εισπράτει” ένα μέρος της διεθνώς παραγόμενης υπεραξίας. Στην περίπτωση του ευρώ, το “μητρικό κράτος” δεν ήταν ένα - ωστόσο αυτό δεν αλλάζει την βασική λειτουργία του. [1]
Με δυο λόγια: το σκληρό νόμισμα (ευρώ) - ο τραπεζικός / χρηματοπιστωτισμός ιμπεριαλισμός και η ανάδειξη των αντίστοιχων μαγαζιών σαν το κέντρο της καπιταλιστικής κερδοφορίας - η καταναλωτική ευδαιμονία - η “αόρατη” (ή όχι και τόσο αόρατη...) υποτίμηση της εργασίας, σαν κρίκοι της ίδιας αλυσίδας, αυτά ήταν τα χαρακτηριστικά της εκρηκτικής “ανόδου” του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου στα ‘00s.
Το τι σήμαινε αυτό, αρκούν λίγα νούμερα για να το δείξουν. Το 2007 (που ήταν μια καλή χρονιά για την κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών), ενάμισυ χρόνο δηλαδή μετά τις πιο πάνω δηλώσεις του Γκαργκάνα, το ποσοστό κερδοφορίας των ελληνικών τραπεζών μετά την φορολόγησή τους (σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά) ήταν το εξής:
Αγροτική: 28,1% - Eurobank: 35,6% - Πειραιώς: 43,1% - Alpha: 54% - Κύπρου: 55,1% - Εθνική: 64,2% - Εγνατία: 174% - Marfin: 283,1%. Υπήρχαν και κάποιες ζημιογόνες (η Ασπίς, το Ταχ. Ταμιευτήριο και η Proton) - όμως το μέσο ποσοστό κέρδους το 2007 για το σύνολο του εν ελλάδι τραπεζικού κλάδου ήταν 69,5%! Τέτοιο εκτρωματικό ποσοστό κέρδους ήταν αδιανόητο για οποιονδήποτε άλλο καπιταλιστικό κλάδο (αγροτική ή βιομηχανική παραγωγή) εκτός ίσως από ορισμένα είδη εμπορίου (συμπεριλαμβανόμενου και εκείνου των drugs). Και παρότι τα προηγούμενα χρόνια η τραπεζική κερδοφορία δεν ήταν τόσο υψηλή, μέσο ποσοστό κέρδους 20%, 25% ή 30% ήταν ο κανόνας. Αυτό δείχνει ότι στην ελλάδα, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα κράτη όπου ο χρηματοπιστωτισμός απέκτησε κεντρική θέση, η “ατμομηχανή” της καπιταλιστικής κερδοφορίας ήταν το εμπόριο χρήματος, και μάλιστα όχι σε εθνική αλλά σε διεθνική κλίμακα.
Το δεύτερο σχετικό μέγεθος είναι ο αριθμός των “υποκαταστημάτων” (ή/και θυγατρικών) που άπλωσαν οι ελληνικές τράπεζες εκτός συνόρων - κυρίως στα βαλκάνια. Στα τέλη του 2009 αυτά υπολογίζονταν σε σχεδόν 3.500, με πάνω από 50.000 υπαλλήλους - και συμμετοχή στο “ενεργητικό” των μητρικών ομίλων κάτι λιγότερο από 20%. Σύμφωνα με τους ίδιους υπολογισμούς (που θα μπορούσαν να είναι φουσκωμένοι για προφανείς λόγους), λίγο πάνω ή λίγο κάτω απ’ το 1/5 των τραπεζικών εργασιών σε ρουμανία, σερβία, αλβανία, βουλγαρία και μακεδονία γινόταν στα τέλη του 2009 από παραρτήματα ή θυγατρικές ελληνικών τραπεζών. Έχει την σημασία του ότι βασικοί πελάτες αυτών των παραρτημάτων ή θυγατρικών ήταν οι “έλληνες επενδυτές” στα αντίστοιχα κράτη, απολαμβάνοντας - προφανώς - καθεστώς προνομιακού πελάτη... Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές τράπεζες είχαν (και έχουν ακόμα) αρκετά περισσότερα υποκαταστήματα εκτός συνόρων παρά εντός. Είναι, δηλαδή, κανονικές πολυεθνικές - αυτό το είδος των επιχειρήσεων που όταν ο πυρήνας τους είναι “ξένος”, προκαλείται ανατριχίλα σε κάθε σωστό δεξιό ή αριστερό πατριώτη. [2]

ο κίνδυνος του αφελληνισμού...

Ακόμα και η απλή ανάγνωση των όρων κάτω απ’ τους οποίους θα γίνει η περιβόητη “ανακεφαλαιοποίηση” των ντόπιων τραπεζών [3]  δείχνει πως εάν δεν βρεθούν άμεσα πολλές, πάρα πολλές βαλίτσες με χρήμα πρόθυμο να “επενδυθεί” σε μετοχές προς το παρόν χρεωκοπημένων τραπεζών, οι νυν μέτοχοι και διοικητές και διευθυντές και ιδιοκτήτες τους κινδυνεύουν άμεσα. Δεν κινδυνεύουν, όμως, μόνον αυτοί. Το ελληνικός χρηματοπιστωτικός ιμπεριαλισμός γιοκ είναι σχεδόν γεγονός.
Το ζήτημα κλειδί είναι η εγκατάσταση μη ελλήνων “επιτρόπων” στη διοίκηση των ελληνικών τραπεζών, με ιδιαίτερα διευρυμένες (αν και εύλογες) αρμοδιότητες. Μιας και το “ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας” θα γίνει de facto ο μακράν μεγαλύτερος μέτοχος όλων των τραπεζών, είναι αναμενόμενο ότι θα έχει - θέλει να έχει - το κουμάντο των λειτουργιών τους. Για όσο καιρό θα παραμένουν “διασωληνομένες” - δηλαδή για μια 5ετία. Σ’ αυτό το διάστημα ο “κατοχικός (!!!!) επίτροπος” θα έχει λόγο για τις βασικές τραπεζικές λειτουργίες (ειδικά τα δάνεια) ελέγχοντας (και απαγορεύοντας) με ιδιαίτερη επιμονή τις πρακτικές που είχαν οι ελληνικές τράπεζες τα παλιά όμορφα χρόνια. Ποιές πρακτικές; Αυτές που, κανονικά, θα έπρεπε να οδηγήσουν τα δ.σ. τους στη φυλακή: για παράδειγμα, δάνεια προς τους μετόχους τους, ή τα στελέχη τους, ή τους φίλους τους (επιχειρηματικούς ή πολιτικούς) χωρίς τις πρέπουσες διασφαλίσεις... Ή, άλλο παράδειγμα, ξέπλυμα χρήματος...
Μια μικρή παρένθεση εδώ. Είναι προφανές ότι η επιλογή και η τήρηση των κριτηρίων με τα οποία μια τράπεζα δανείζει υπόκεινται στον υποκειμενισμό των στελεχών της. Δεν δανείζονται όλοι με τους ίδιους όρους. Υποτίθεται όμως ότι υπάρχει ένα minimum βασικών απαιτήσεων (της τράπεζας) ώστε να καλύπτεται όταν δανείζει.
Οι καιροί της ευδαιμονίας και της εύκολης (και κυρίως: τεράστιας) κερδοφορίας χαλάρωσαν αυτά τα minimum μεγαλώνοντας, αντίστοιχα, τον υποκειμενικό παράγοντα της δράσης και των επιλογών των στελεχών του χρηματοπιστωτισμού. Αυτό είναι διεθνές φαινόμενο, όχι ελληνική αποκλειστικότητα. Όταν όλα πήγαιναν καλά (ή έτσι φαινόταν) κανείς δεν έδινε σημασία σ’ αυτές τις “καταχρήσεις” που είχαν γίνει ο κανόνας. Όταν όμως αρχίζει η κατηφόρα το πράγμα αλλάζει. Και αλλάζει οπωσδήποτε όταν σαν χρεωκοπημένη επιχείρηση (: τράπεζα) ζητάς λεφτά, δανεικά με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, για να την βγάλεις. Δεδομένου ότι οι “ανορθόδοξες πρακτικές” (όχι μόνο ανορθόδοξες αλλά συχνά και εκτός νόμου) είναι διεθνώς γνωστές, και διεθνώς γνωστό ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στις χρεωκοπίες, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο όποιος “σωτήρας” είναι να ψάξει τα “βιβλία”. Κι αν εκεί βρει φίδια, το επόμενο που οφείλει να κάνει, είναι να βάλει επικεφαλής της “επιχείρησης σωτηρία” κάποιον της δικής του εμπιστοσύνης - για να μην χάσει τα λεφτά που δανείζει.
Οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να ήταν κανονικός βιότοπος χρηματοπιστωτικών φιδιών· απ’ αυτά που εξασφαλίζουν γρήγορα και μεγάλα κέρδη, κι ύστερα μεγάλα γκρεμοτσακίσματα. Το πως “δούλευε” ο Λαυρεντιάδης την Proton και ο Βγενόπουλος την Marfin δεν ήταν εξαίρεση. Μπορεί ο πρώτος να είναι γενικά κι αόριστα κατηγορούμενος και ο δεύτερος “αχ αχ ένα ελάφι!”, δηλαδή και οι δυο εκτός φυλακής - αλλά αυτό οφείλεται, ακριβώς, στο ότι ακολουθούσαν πρακτικές όμοιες με εκείνες μεγαλύτερων τραπεζών. Συνεπώς έχουν πλάτες.
Η περίπτωση του Σάλλα και της οικογένειάς του και του πως “δούλευαν” την Πειραιώς αποκαλύφθηκε πρόσφατα από δημοσίευμα του reuters - το οποίο τεκμηρίωνε τις κατηγορίες τόσο καλά ώστε οι πληροφορίες του πιθανότατα προέρχονταν απ’ τις έρευνες του “ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας”. Ο Σάλλας, μικρομέτοχος μεν αλλά και διοικητής της Πειραιώς, μέσω off shore, αγόραζε ακίνητα (οι off shore δανείζονταν απ’ την Πειραιώς...) τα οποία ύστερα πουλούσε στην τράπεζα σε πολλαπλάσια τιμή. Επίσης έδινε δάνεια σε στελέχη ή πρώην στελέχη της τράπεζας για να κάνουν παρόμοιες μπίζνες. Ουσιαστικά ο Σάλλας έκλεβε την τράπεζα που διοικούσε, και θα έπρεπε να είναι προ πολλού στην ίδια πτέρυγα με τον Τσοχατζόπουλο.
Τίποτα τέτοιο δεν έγινε... Όμως θα ήταν υπερβολική απαίτηση να αναχρηματοδοτηθεί (δηλαδή να δανειοδοτηθεί γερά) η Πειραιώς, και η κάθε Πειραιώς, αφήνοντας την λειτουργία της σε τέτοιους τύπους. Θα ήταν “υπερβολική απαίτηση” όχι με κριτήρια προλεταριακά ή κομμουνιστικά, αλλά σκέτα καπιταλιστικά. Το χρήμα του τ.χ.σ. δεν προέρχεται από φιλαράκια των ελλήνων τραπεζιτών· ούτε απ’ το κράτος το δικό τους και των φίλων πελατών τους. Και, για να το θέσουμε ωμά, εάν τα ευρωπαϊκά κράτη θέλουν να χρηματοδοτούν λαμόγια, έχουν αρκετά: τα δικά τους! Γιατί θα έπρεπε να κλείνουν τα μάτια στους έλληνες; Συνεπώς η “επιτήρηση” είναι μια λογική προϋπόθεση της “ανακεφαλαιοποίησης”. Αλλά αυτή, σε συνδυασμό με την καταβαράθρωση της τιμής των μετοχών των ελληνικών τραπεζών και την έκδοση πολλών καινούργιων που θα περιέλθουν στην κατοχή του τ.χ.σ., σημαίνει ότι οι νυν ιδιοκτήτες / κυρίως μέτοχοι θα χάσουν προς το παρόν και τον έλεγχο και την ιδιοκτησία - πράγματα που προφανώς συνδέονται μεταξύ τους, ακόμα κι αν το τ.χ.σ. τους κάνει την “φιλική προσφορά” να πληρώσουν (αυτοί ή τυχόν φίλοι τους) μόνο το 10% των ποσών που απαιτείται για να μην θεωρούνται χρεωκοπημένα μαγαζιά.

Κι εκεί είναι που άρχισαν τα όργανα - όργανα βροντερά. Το καθεστωτικό “Βήμα”, στις 18 Νοέμβρη, είχε να πει τα εξής για το θέμα:

Τίτλος: Η Ελλάδα δεν ανήκει στην τρόικα
Κείμενο: Στις 23 Οκτωβρίου 2011 “Το Βήμα της Κυριακής” δημοσίευσε εκτενές ρεπορτάζ με τίτλο “Η Ελλάδα αλλάζει χέρια”. Δεκατρείς μήνες μετά, η σχεδιαζόμενη τοποθέτηση ξένων επιτρόπων στις τράπεζες ενισχυμένων με υπερεξουσίες επιβεβαιώνει τις πληροφορίες, οι οποίες προέρχονταν από ανώτατο τραπεζικό παράγοντα. Ο εν λόγω παράγοντας απεκάλυπτε ότι ένα PSI χωρίς τις κατάλληλες πρόνοιες θα μπορούσε να λειτουργήσει ως Δούρειος Ιππος αρχικώς για τον αφελληνισμό των τραπεζών και στη συνέχεια για τον αφελληνισμό της οικονομίας. Σήμερα ουδείς διατηρεί πολλές αμφιβολίες ότι οι επίτροποι θα χαράξουν μια νέα οικονομική πολιτική που θα υπαγορεύεται από τους πολιτικούς προϊσταμένους της τρόικας. Αυτοί θα αποφασίζουν ποιες επιχειρήσεις θα ενισχυθούν και ποιες θα κλείσουν, για να ανοίξει ο δρόμος σε όσους (ξένους ή και Ελληνες...) θα έχουν διαμορφώσει σχέσεις εξάρτησης με την τρόικα. Η απροκάλυπτη ευνοιοκρατία που θα επιβάλουν στην Ελλάδα οι “εμπειρογνώμονες” ασφαλώς θα συνδέεται και με εξωελληνικές οικονομικές, γεωπολιτικές και ενεργειακές προτεραιότητες.
Πώς κατάντησε έτσι η πολιτική τάξη; Πώς σύρθηκε στη χλεύη και στην ανυποληψία; Πριν από δέκα χρόνια μιλούσαν με στόμφο οι επιφανείς για τους λεγόμενους “εθνικούς πρωταθλητές”. Η Ελλάδα του ευρώ, έλεγαν, δεν μπορούσε παρά να διαθέτει ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα με όραμα και στόχο την επέκταση της ελληνικής επιρροής στα Βαλκάνια. Υστερα από λίγα χρόνια νάρκωσης, ευτέλειας και αποχαύνωσης οι κυβερνήσεις χάνουν την Ελλάδα μέσα από τα χέρια τους. Ταυτοχρόνως, η κατάτμηση της ευθύνης από τον έναν πρωθυπουργό και υπουργό Οικονομικών στον άλλον επιτρέπει σε όλους να επικαλούνται ότι έπραξαν το καλύτερο...
Αλλά, αντιθέτως, έπραξαν το χειρότερο. Ακόμη και σήμερα μια ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να απαιτήσει ώστε ο έλεγχος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών να πραγματοποιηθεί από το ελληνικό κράτος, αφού ούτως ή άλλως το ελληνικό κράτος δανείζεται για να διασώσει τις ελληνικές τράπεζες. Αντιθέτως, βλέπουμε το ελληνικό κράτος να εγγράφει στο δημόσιο χρέος το κόστος της διάσωσης των τραπεζών για να παραδώσει τα κλειδιά τους (και τα κλειδιά της ελληνικής οικονομίας!) σε ξένους επιτρόπους προκειμένου αυτοί να επιβάλλουν επί του ελληνικού λαού αποφάσεις ξένων κρατών για το μέλλον της Ελλάδας.
Το νεοφιλελεύθερο δόγμα ότι η οικονομία είναι πεδίο ανεπηρέαστο από φορτίσεις εθνικές, πολιτισμικές και πολιτικές είναι λανθασμένο και γι' αυτό άλλωστε, παρά τις ρητορείες, ουδέποτε εφαρμόστηκε σε χώρες με ισχυρή εθνική ταυτότητα. Τι θα κάνει η Ελλάδα; Θα απολαύσει τις επόμενες δεκαετίες ως κράτος περιορισμένης κυριαρχίας; Δεν μπορεί αυτό να είναι το μέλλον. Η συνολική αναδιαπραγμάτευση των σχέσεων με τον ξένο παράγοντα είναι ένα αίτημα που πρέπει επιτέλους να απασχολήσει σοβαρά τις ελίτ της χώρας. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αλλάξει χέρια και δεν μπορεί να συνεχίζει να υπνοβατεί προς την αυτοκατάργησή της.

Την ίδια ημέρα, ο διάσημος Ψυχάρης (διευθυντής της εφημερίδας και πολλά άλλα) έγραφε:

Η Ελλάδα δεν είναι αποικία. Η ξεκάθαρη αυτή δήλωση οφείλεται σε όλους όσοι νομίζουν ότι αυτό που δεν κατάφεραν τότε οι μεραρχίες του Γ' Ράιχ μπορούν τώρα να το επιτύχουν οι σαράφηδες της Ευρώπης!
Το σχέδιο για τον έλεγχο των ελληνικών τραπεζών από την τρόικα και τις παραφυάδες της, δημιουργεί την εντύπωση ότι η Ελλάδα έχει περιέλθει σε καθεστώς διομολογήσεων. Φαντάζει χώρα υπό κατοχήν από ξένες δυνάμεις.
Είναι βαρύ για μια χώρα να υπακούει σε εντολές για εφαρμογή πολιτικής οικονομικής λιτότητας τόσο σκληρής που τείνει να διαλύσει τον κοινωνικό ιστό. Είναι ακόμη βαρύτερη η διαταγή για απολύσεις, έστω και δικαιολογημένες, χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων. Είναι ακόμη χειρότερες οι εντολές της τρόικας, που ανατρέπουν τις εργασιακές σχέσεις και καταργούν κατακτήσεις των εργαζομένων...
Αλλά έστω ότι πρέπει όλοι να τιμωρηθούν, διότι έκαστος έχει το μερίδιό του στις ευθύνες - διότι πώς μπορείς να υπερασπισθείς υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα διορισμένους από το παράθυρο, κατά παράβαση του νόμου Πεπονή;
Ο τρώσας και ιάσεται - έστω για το παρελθόν...
Και φθάνουμε στις νέες ρυθμίσεις. Σε γειτονικές στήλες οι ειδικοί συνεργάτες του “Βήματος” παρουσιάζουν και αναλύουν τις νέες συνθήκες υπό τις οποίες καλούνται να κινηθούν οι τράπεζες και να... αναπτυχθεί η Οικονομία.
Είναι καταφανές ότι αν δεν σκοπείται, πάντως μπορεί να επιχειρηθεί η λειτουργία ενός σχεδίου που θα σημάνει αφελληνισμό των τραπεζών και καταστροφή του κορμού της ελληνικής οικονομίας.
Η ελληνική κυβέρνηση και ιδιαιτέρως ο Πρωθυπουργός έχουν την υποχρέωση να παρεμποδίσουν όσους τροϊκανούς ονειρεύονται εξουσία και χρήμα.
Και εν είδει υποσημειώσεως: Οσοι ερευνούν για δάνεια των εφημερίδων ας γνωρίζουν ότι ο “θησαυρός” θα είναι άνθρακες. Και ότι οι εφημερίδες αυτής της χώρας μπορεί να εκδοθούν ακόμη και τετρασέλιδες - αλλά θα εκδοθούν και θα κυκλοφορήσουν, έστω χέρι με χέρι!

Δύο μέρες αργότερα, στις 21 Νοέμβρη, και με αφορμή την συνεχιζόμενη κωλυσιέργεια στην “εκταμίευση της δόσης”, η ίδια εφημερίδα το πήγαινε ακόμα πιο πέρα, μέσα απ’ το κύριο άρθρο της:

Το ΒΗΜΑ είχε προειδοποιήσει σε ανύποπτο χρόνο ότι το πρόβλημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους είναι μείζον και ικανό να υπονομεύσει κι αυτή ακόμη την υπερπροσπάθεια του ελληνικού λαού.
Οι συζητήσεις στη σύνοδο των ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών στις Βρυξέλλες ήταν εμφανώς δύστοκες, με πολλές διαφωνίες και αδυναμία εξεύρεσης μιας απόλυτα καθαρής και οριστικής λύσης του ελληνικού προβλήματος.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δείχνει ακαμψία και οι ευρωπαίοι εταίροι παραμένουν καχύποπτοι απέναντί μας. Κατά τα φαινόμενα η προωθούμενη λύση δεν θα είναι αντίστοιχη των προσπαθειών και των θυσιών του ελληνικού λαού.
Αν έτσι έχουν τα πράγματα, αν όντως επιβεβαιωθεί ότι θα διατηρηθεί η ελληνική εκκρεμότητα, τότε η χώρα θα πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζεται για πιο δραστικές λύσεις.
Τυχόν παράταση της εκκρεμότητας θα επιτείνει το κλίμα αμφισβήτησης, θα επιβαρύνει την πολιτική και οικονομική ατμόσφαιρα στη χώρα και βεβαίως θα καταρρίψει τις όποιες προσδοκίες σταθεροποίησης.
Στην περίπτωση αυτή τα ελληνικά κόμματα θα πρέπει να ανασκουμπωθούν και να αρχίσουν να αναζητούν λύσεις πατριωτικές, με όρους εθνικού συμφέροντος και μόνο.

Μόνο “φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους” δεν γράφει το “εθνικοαπελευθερωτικό” βήμα - μόλις το πράγμα έφτασε στις τράπεζες. Και δεν είναι μόνο του συγκρότητα Λαμπράκη. Και το συγκρότημα Μπόμπολα την ίδια ακριβώς γραμμή εξέφρασε: "κάτω τα χέρια απ’ την ελληνικότητα των τραπεζών!” Ή, ειπωμένο αλλιώς, δώστε λεφτά κι αφήστε μας να τα κάνουμε ό,τι θέλουμε...

Όμως την αλήθεια, ότι οι τράπεζες είναι το κλειδί και όχι η πόρτα, την είχε γράψει ένα χρόνο νωρίτερα (στις 29 Οκτώβρη του 2011) κάποιος άλλος. Και μάλιστα στην καθεστωτική εφημερίδα “καθημερινή”, που τώρα λοιδωρεί τους ανησυχούντες για “αφελληνισμό των τραπεζών” σαν “κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες”. Πρόκειται για τον Π. Βουρλούμη, άλλοτε πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του οτε.

Τίτλος: Κίνδυνος αφελληνισμού των Βαλκανίων
Κείμενο: Από το 1990 ώς πρόσφατα, μέσα σε μόλις 20 χρόνια, ελληνικές τράπεζες, βιομηχανίες, κατασκευαστικές και κάθε είδους επιχειρήσεις και μεμονωμένοι επιχειρηματίες ανέπτυξαν σημαντική δραστηριότητα στις γειτονικές μας χώρες. Η δραστηριότητα δεν περιορίστηκε σε περιστασιακές δοσοληψίες όπως στο παρελθόν. Κύριο χαρακτηριστικό της ήταν μόνιμες επενδύσεις, εγκατάσταση και μεταφορά κεφαλαίων, προσωπικού και τεχνογνωσίας.
Το φαινόμενο οφείλεται σε δύο λόγους. Ο ένας είναι η κατάρρευση του κομμουνισμού. Δημιουργήθηκαν ευκαιρίες σε παρθένο έδαφος, εκεί που δεν υπήρχε επιχειρηματική κουλτούρα, που έλειπαν τα πάντα. Η συγκεχυμένη και ρευστή κατάσταση που επικράτησε τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταβολή των καθεστώτων, απουσία θεσμών, νομικά κενά, αναρχία και κυβερνητικές αυθαιρεσίες, τρόμαξαν επενδυτές από τις ανεπτυγμένες χώρες. Αντίθετα, οι Ελληνες τόλμησαν, προπονημένοι σε τέτοιες συνθήκες βρέθηκαν εκεί σχεδόν την επομένη της αλλαγής. Το επιχειρηματικό μας δαιμόνιο που ασφυκτιά από το μικρό μέγεθος της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την, κατά την περίοδο εκείνη, γιγάντωση της διαφθοράς, γραφειοκρατίας και συνδικαλισμού, ήταν ο δεύτερος λόγος της εξόδου προς τα Βαλκάνια. Η απώλεια της ανταγωνιστικότητας στη μητέρα χώρα οδηγεί στον εκπατρισμό. Είναι για πολλούς ζήτημα επιβίωσης.
Το επίσημο κράτος δεν βοήθησε άμεσα στην οικονομική μας διείσδυση στα Βαλκάνια, αλλά τουλάχιστον δεν έφερε δυσκολίες. Αντίθετα, η θετική στάση των κυβερνήσεών μας σχετικά με τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες των γειτόνων, συνέβαλε στη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος. Οι διπλωματικές μας αντιπροσωπίες επίσης έπαιξαν γενικά θετικό ρόλο.
Δεν είναι υπερβολή ο ισχυρισμός ότι οι Ελληνες άνοιξαν τον δρόμο, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο όταν παγιώθηκαν συνθήκες σταθερότητας, ο ανταγωνισμός εντάθηκε. Μας ακολούθησαν ισχυρά δυτικοευρωπαϊκά συγκροτήματα, αρχικά από γειτονικές χώρες, όπως η Αυστρία και Ιταλία, αλλά με την αναβίωση προπολεμικών οικονομικών δεσμών και από Γερμανία και Γαλλία, συχνά με τις πλάτες των κυβερνήσεών τους. Ο ελληνικός παράγοντας αντιμετωπίζει σήμερα αυξημένο ανταγωνισμό, αλλά θα ήταν απόλυτα ικανός να τα βγάλει πέρα, αν δεν κουβαλούσε ένα βαρίδι, την οικονομική κρίση στην Ελλάδα.
Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στον τραπεζικό κλάδο, όπου οι κεντρικές τράπεζες των γειτόνων μας παρακολουθούν άγρυπνα τις εξελίξεις. Τυχόν αδυναμία ανταπόκρισης σε επιταγή αύξησης κεφαλαίου θυγατρικής από τη μητρική ελληνική τράπεζα, ή ακόμη και ανανέωσης πιστωτικών γραμμών, ενδέχεται να οδηγήσει σε παρεμβάσεις που θα στερούσαν τον έλεγχο από τη μητρική. Με τον ίδιο τρόπο που απειλείται κρατικοποίηση τραπεζών στην Ελλάδα μέσω αναγκαστικής αύξησης κεφαλαίου, κινδυνεύουν και οι θυγατρικές τους, με τη διαφορά ότι εκείνες είναι αυτοτελείς αλλοδαπές επιχειρήσεις και επομένως ο έλεγχός τους θα περνούσε σε τρίτους. Ποιους; Δεν υπάρχει έλλειψη μνηστήρων γιατί οι ελληνικές τράπεζες στα Βαλκάνια είναι υγιείς και επιτυχημένες.
Σημαντικό μέρος της πελατείας των θυγατρικών ελληνικών τραπεζών αποτελείται από ελληνικές επιχειρήσεις, και αλλαγή ελέγχου οπωσδήποτε θα είχε αλυσιδωτές και αρνητικές παρενέργειες στο σύνολο της ελληνικής παρουσίας. Κι εδώ ψαρεύουν ήδη διάφορα private equity funds και ανταγωνιστές για ευκαιρίες που θα δημιουργούσαν προβλήματα χρηματοδότησης.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι όταν πωλείται η Finansbank στην Τουρκία για να ενισχυθεί η Εθνική Τράπεζα και περνά ο έλεγχος της Alpha και Eurobank στο Κατάρ, οι πιθανές απώλειες στα Βαλκάνια έχουν δευτερεύουσα σημασία. Όμως καλό είναι να επισημανθούν γιατί υπάρχει ένα κεφάλαιο που ονομάζεται “soft power” και που χτίστηκε με μεγάλη προσπάθεια και έχει δώσει στη χώρα μας έναν ξεχωριστό ρόλο στην περιοχή. Οταν τελικά καταλήξει κάποιο σχέδιο για την ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος, θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξει μέριμνα για τη διατήρηση του ελέγχου των θυγατρικών στα Βαλκάνια.

Η κατάσταση μπορεί να είναι τόσο δραματική, λιγότερο ή περισσότερο. Οι θυγατρικές στα βαλκάνια δεν πάνε καλά, καθώς έχουν τα ίδια ή παρόμοια προβλήματα με τις μητρικές (μείωση καταθέσεων, αύξηση επισφαλών δανείων), αλλά επιπλέον επιβαρύνονται από οποιαδήποτε εξέλιξη (ή φήμη) σχετικά με την έξοδο ή μη απ’ το ευρώ, την χρεωκοπία (ή την διάσωση) των μητρικών, κλπ. Για παράδειγμα στη σερβία, το διάστημα Γενάρης - Σεπτέμβρης του 2012, η θυγατρική της Alpha είχε ζημιές 1,6 δισ. δηνάρια, και η θυγατρική της Εθνικής (Volvodjanska Banka) ζημιές 900 εκ. δηνάρια. Σε μια περίοδο μείωσης των κερδών για το σύνολο του τραπεζικού κλάδου στη σερβία πάνω από 50% (έχουν κι εκεί κρίση...) μερικοί απ’ τους ανταγωνιστές των ελλήνων τα κατάφεραν καλύτερα. Η ιταλική Intesa, για παράδειγμα, είχε κέρδη 7,3 δισ. δηνάρια· η επίσης ιταλική Unicredit 3,9 δισ. δηνάρια· η αυστριακή Raiffeisen 5 δισ. δηνάρια· και η σερβική AIK 3 δισ. δηνάρια. 
Από καθαρά λειτουργική (και όχι ιδεολογική) άποψη εκείνο που θα ευννοούσε τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών στα βαλκάνια θα ήταν .... ο “αφελληνισμός” των μητρικών! Το να διασωθούν δηλαδή μέσω “ανακεφαλαιοποίησης”, και να αποκατασταθεί αφενός το “κύρος” τους και αφετέρου η δυνατότητά τους να χρηματοδοτούν τις θυγατρικές. Όμως ούτε η “ανακεφαλαιοποίηση”, τουλάχιστον στο τωρινό της σχεδιασμένο μέγεθος (50 δισ. ευρώ συνολικά) είναι αρκετή. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και μόνο πλησιάσουν πολύ γρήγορα σ’ αυτό το ποσό, και με την συνέχιση της ύφεσης, υπολογίζεται ότι τους πρώτους μήνες του 2013 μπορεί να φτάσουν και τα 70 δισ. Και δεν υπολογίζονται όλες οι υπόλοιπες χασούρες των τραπεζών, ήδη υπαρκτές ή μελλοντικές. [4]

σφαίρες από χαρτί

Έχουμε υποστηρίξει πολύ καιρό τώρα ότι τα κράτη (και δεν είναι καθόλου μόνο το ελληνικό) λειτουργούν σαν γενικοί εισπράκτορες (για λογαριασμό του κεφάλαιου γενικά), στο όνομα της μείωσης των χρεών τους, παράλληλα με τις τράπεζες που λειτουργούν όπως πάντα, σαν γενικοί λογιστές - με ένα και μοναδικό στόχο: την μαζική και βίαιη υποτίμηση της εργασίας. Κράτη και τράπεζες (οπωσδήποτε οι λεγόμενες “συστημικές”) είναι θεσμοί σφικταγκαλιασμένοι σ’ έναν χορό θανάτου· θανάτου δικού μας. Υποτίθεται ότι μειώνοντας και ξαναμειώνοντας το μέσο κόστος εργασίας, θα μπορέσουν να φάνε ένα μεγαλύτερο κομμάτι απ’ την διεθνή αγορά (την κατανάλωση) την ίδια στιγμή που αυτήν την αγορά την μικραίνουν με γρηγορότερο ρυθμό απ’ ότι μίκραινε μόνη της (παρά την συντήρηση μέσω δανείων) τα προ του 2008 χρόνια.
Ενώ ο ηττημένος, από ταξική άποψη, σε όλα τα κράτη είναι ο ίδιος, υπάρχουν κι άλλοι “χαμένοι” - ενδοκαπιταλιστικά αυτή τη φορά, και όσο επιτρέπεται να χρησιμοποιούμε την λέξη “χαμένοι” για αφεντικά. Στην αρένα του νεδοκαπιταλιστικού και διακρατικού ανταγωνισμού δεν υπάρχουν μόνο νικητές. Το ελληνικό κράτος (και ένα καλό μέρος απ’ την “παραδοσιακή” επιχειρηματική τάξη) βρίσκεται σ’ αυτήν ακριβώς την θέση: κατεβαίνει κατηγορία. Παράγοντες άσχετοι με την βούληση και τις δυνατότητες των ντόπιων αφεντικών (η διάλυση του ανατολικού μπλοκ και η οικονομική κατάρρευση των περισσότερων βαλκανικών κρατών) και άλλοι τους οποίους είχαν ήδη επιλέξει (συμμετοχή στην ευρωπαϊκή ένωση) ή επέλεξαν στη συνέχεια (ένταξη στο ευρώ), επέτρεψαν απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 και ύστερα την σχετική αναβάθμιση του ελλαδιστάν στον παγκόσμιο καταμερισμό.
Ενώ το τέλος του ψυχρού πολέμου μείωσε την γεωπολιτική “αξία” του ελληνικού οικοπέδου σαν “προκεχωρημένου φυλάκιου κατά του κομμουνισμού”, με στενά οικονομικά όρους το ελληνικό καπιταλιστικό σύμπλεγμα ανατιμήθηκε. Ανατιμήθηκε απ’ την μαζική εκμετάλλευση της δουλειάς εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και μεταναστριών (πρωτοφανές στην ιστορία του, με μόνη εξαίρεση τους πρόσφυγες του ‘22) και, στη συνέχεια, ανατιμήθηκε ιμπεριαλιστικά χάρη στις τράπεζες, τον χρηματοπιστωτισμό, και το σκληρό νόμισμα (και την άρθρωση του στο οργανωμένο έγκλημα, ας μην το ξεχνάμε). Κι αυτό, επίσης, ήταν εντελώς καινούργιο κόλπο, για να ένα κράτος του οποίου ο ιμπεριαλισμός / επεκτατισμός ήταν παραδοσιακά στρατιωτικός.
Η τελευταία φάση της κρίσης έφερε τα πάνω κάτω. Για άλλα, ισχυρότερα καπιταλιστικά κράτη (ηπα, αγγλία) οι ανατρεπτικές συνέπειες της χρηματοπιστωτικής προσήλωσής τους, θα ξεδιπλώνονται για καιρό ακόμα: έχουν σαν τελευταίο καταφύγιο το “εθνικό νόμισμά” τους. Για το ελλαδιστάν όμως, που οι χάρτινες σφαίρες του (νόμισμα) δεν ήταν δικής του παραγωγής αλλά “δανεικές”, η ώρα της αλήθειας έχει έρθει προ πολλού. Η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών μπορεί να γίνει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είτε με συμβιβασμούς εκ μέρους του τ.χ.σ. είτε χωρίς τέτοιους. Αλλά σε κάθε περίπτωση ο ελληνικός ιμπεριαλισμός δεν θα είναι πια η “soft power” που αγαπήθηκε τα τελευταία λίγα χρόνια.
Για τους έλληνες “πατριώτες” (που δεν είναι και λίγοι, άσχετα με το τι ψηφίζουν) όχι ο Παπαντρέου ο Γ, ή ο Παπακωνσταντίνου ή ο Σαμαράς, αλλά οι τραπεζίτες της τελευταίας δεκαετίας, θα έπρεπε να δικαστούν για όλα τα εγκλήματα του ποινικού κώδικα που έχουν ήδη διαπράξει, συν για έσχατη προδοσία! Υποσχέθηκαν μεγαλεία, αλλά έχουν οδηγήσει την “πατρίδα στην συντριβή”... Θα ήταν διασκεδαστικό να ζήσουν τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής τους στην v.i.p. πτέρυγα του Κορυδαλλού - όμως δεν πρόκειται. Γιατί όπως και τα υπόλοιπα ντόπια αφεντικά, έτσι κι αυτοί ξέρουν καλά το θέατρο που γουστάρει ο “λαός”: δείχνουν τις βιτρίνες τους (τους πολιτικούς καραγκιόζηδες) κι αυτοί διασκεδάζουν στο βάθος. [5]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Θα ήταν πάντως παιδαριώδες να σκεφτεί κανείς ότι η “έξοδος απ’ το ευρώ” είναι και ... αντιϊμπεριαλιστική! Εκτός εάν επρόκειτο το ελλαδιστάν να γίνει μια κομμουνιστική όαση στον παγκόσμιο καπιταλιστικό χάρτη, η εγκατάλειψη του σκληρού νομίσματος, σαν εθνική κρατική πολιτική (αυτό που προτείνουν διάφοροι δεξιά κι αριστερά) θα σήμαινε απλά “επιτροφή” στον παραδοσιακό ιμπεριαλιστικό προσανατολισμό μέσω τανκς.
[ επιστροφή ]

2 - Για παράδειγμα η εθνική φέρεται να έχει εντός ελλάδας 516 υποκαταστήματα και 11.640 εργαζόμενους, και εκτός 1.131 υποκαταστήματα και 22.917 εργαζόμενους. Αντίστοιχα η eurobank έχει εντός συνόρων 436 υποκαταστήματα και 7.195 εργαζόμενους, και εκτός 714 υποκαταστήματα και 11.961 εργαζόμενους.
Έχει θέση εδώ ένα μικρό σχόλιο για την αναγγελμένη “συγχώνευσή” τους, που είναι στην πραγματικότητα ένα είδος εξαγοράς της eurobank από την εθνική. Υποτίθεται ότι έτσι θα δημιουργηθεί ένας “εθνικός πρωταθλητής” στον τραπεζικό τομέα, με υπολογίσιμο μέγεθος στη βάση διεθνών κριτηρίων. Αυτό θα ήταν αλήθεια εάν δεν ήταν χρεωκοπημένες τυπικά και οι δύο τράπεζες, όπως και όλες οι υπόλοιπες, συστημικές ή όχι. Θυμίζουμε ότι ολόκληρο το 2012 δεν έχουν δημοσιεύσει τους ισολογισμούς τους, όπως όφειλαν σαν ανώνυμες εταιρείες, κι ακόμα περισσότερο σαν εταιρειες που οι μετοχές τους διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο, για να μην φανούν τα χάλια τους: πρόκειται για ορισμό της εξαπάτησης με βαριές ποινικές συνέπειες (εκτός εάν όλα γίνονται με την κάλυψη του κράτους των κομμάτων - όλων των κομμάτων!).
Στο βαθμό που ολοκληρωθεί αυτή η συγχώνευση / εξαγορά, η καινούργια “εθνική” θα χρειάζεται γύρω στα 16 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίησή της, με τα σημερινά δεδομένα, και εφόσον δεν υπάρχουν στα συρτάρια της eurobank “ξεχασμένοι σκελετοί”. Από την άλλη μεριά όμως, αυτό το ποσό μπορεί να μειωθεί, εάν ο τραπεζικός “εθνικός πρωταθλητής” του ελλαδιστάν θεωρηθεί “ελκυστικός για επενδύσεις” απ’ την μεριά άλλων “εθνικών πρωταθλητών”, για παράδειγμα εκ μέρους της deutsche bank... Σε μια τέτοια περίπτωση, κι αν ένας “μεγάλος ξένος” ρίξει χρήμα αγοράζοντας αρκετές μετοχές στην αναμενόμενη προσπάθεια “άντλησης κεφαλαίων”, τότε η καινούργια “εθνική” μπορεί να αποφύγει και τον επίτροπο - πάνω - απ’ - το - κεφάλι - της.
Να ένα θεματάκι που μπορεί να κουβέντιασαν ο ceo της Εθνικής (Αλέξανδρος Τουρκολιάς) και ο αναπληρωματικός ceo (Πέτρος Χριστοδούλου) με τον πρωθυπουργό την Δευτέρα 26 Νοέμβρη το μεσημέρι - είναι, συμπτωματικά, εκείνη η ημέρα που αργότερα τη νύχτα το eurogroup αποφάσισε ό,τι αποφάσισε. Καμία δήλωση δεν έκανε κανένας απ’ αυτούς που πήραν μέρος στο meeting. Μόνο “... κατά πληροφορίες ο κ. Τουρκολιάς υπογράμμισε την ανάγκη διατήρησης της ιδιωτικοοικομικής φυσιογνωμίας των τραπεζών με την συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στην ανακεφαλαιοποίηση...”
[ επιστροφή ]

3 - Καθημερινή 16 Νοέμβρη. Σύμφωνα με το ολοσέλιδο άρθρο της καθεστωτικής εφημερίδας (με τίτλο: το σχέδιο εποπτείας στις τράπεζες):

... Στο πλαίσιο του απόλυτου ελέγχου θα ασκείται σε θέματα πιστωτικής πολιτικής, με βάση το σχέδιο σύμβασης, ο επίτροπος θα έχει λόγο έως και για τα ... έξοδα διαφήμισης και προώθησης των πιστωτικών ομίλων. Εξονυχιστικός θα είναι επίσης ο έλεγχος σε θέματα δανειοδότησης, ακόμη και των μελών του διοικητικού συμβουλίου, των στελεχών της τράπεζας, καθώς και των συγγενών τους. Μπαίνει σαφές όριο, του οποίου η παραβίαση απαγορεύεται.
Ο έλεγχος της επιτροπής εποπτείας στην καθημερινή λειτουργία της τράπεζας θα είναι καθολικός, αφού, όπως προβλέπει η σύμβαση, η τράπεζα θα πρέπει “να θέσει στη διάθεση της εποπτείας πλήρη πρόσβαση στα βιβλία και τα στοιχεία, τα έγγραφα και κάθε τεχνική πληροφορία, αναγκαία για να εκτελέσει τα καθήκοντά της”.
Τακτοποιούνται όλα ακόμα και στην παραμικρή λεπτομέρεια, αφού, όπως προβλέπεται στο κείμενο, “για την επίτευξη του σκοπού αυτού η τράπεζα θα πρέπει να διαθέσει ένα ή περισσότερα γραφεία στην έδρα της, έτσι ώστε να διευκολύνονται οι συνεδριάσεις μετά από αίτηση της επιτροπής”. Κατά συνέπεια, όλα τα στοιχεία που θα αφορούν τη λειτουργία της τράπεζας θα είναι άμεσα διαθέσιμα και προσβάσιμα ανά πάσα στιγμή.
Πρόβλεψη υπάρχει βεβαίως και για τα επιχειρηματικά δάνεια, η ροή των οποίων θα μπορεί να διακόπτεται από την επιτροπεία, όποτε αυτή το κρίνει απαραίτητο. Για τον σκοπό αυτόν μπαίνουν ειδικά κριτήρια. Επίσης στο μικροσκόπια θα μπει και η πολιτική καταθέσεων της κάθε τράπεζας, όπερ σημαίνει ότι οι επιτοκιακές κινήσεις θα ελέγχονται εξονυχιστικά. Εννοείται ότι το ίδιο θα γίνει και με την πολιτική που θα ακολουθούν οι θυγατρικές τους.
...
Οι μέτοχοι από την πλευρά τους δεν θα έχουν να προσδοκούν σε κανενός είδους κουπόνι ή πέρισμα μέχρι τη λήξη του προγράμματος... Για την ιστορία, αλλά και για την αντικειμενικότητα του όλου project, θα πρέπει να αναφερθεί ότι με βάση τη σύμβαση ο επίτροπος θα είναι ανεξάρτητος, θα προέρχεται από διεθνή και αξιόπιστο ελεγκτικό οίκο, κανείς δεν θα μπορεί να παρεμποδίσει το έργο του και θα λειτουργεί μόνο υπό τις εντολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής...

[ επιστροφή ]

4 - Απ’ την άποψη της απεγνωσμένης προσπάθειας να μειωθούν αυτές οι απώλειες μπορεί να κατανοηθεί η τελευταία ρύθμιση για τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια, και τις ενυπόθηκες πιστωτικές κάρτες. Το γεγονός, δηλαδή, ότι παρέχεται στους σε αδυναμία πληρωμής οφειλέτες, μια “περίοδος χάριτος” 4 χρόνων όπου θα πληρώνουν μόνο τους τόκους, αυξημένους κατά 1,5%. Το μέτρο μοιάζει “φιλολαϊκό”, αλλά στην πραγματικότητα είναι φιλοτραπεζικό: οι τράπεζες μπορούν να κρατήσουν “ζωντανή” αυτήν την κατηγορία δανείων, στα κιτάπια τους, παρουσιάζοντάς την στο “ενεργητικό” τους. Διαφορετικά θα έπρεπε να τα διαγράψουν και να προχωρήσουν σε κατασχέσεις, κίνηση που πέρα απ’ τις κοινωνικές εντάσεις που θα προκαλούσε, θα είχε αβέβαια οικονομικά αποτελέσματα λόγω της πτώσης των τιμών των ακινήτων. Απ’ την μεριά τους οι οφειλέτες, θα ανακουφιστούν μεν, αλλά προσωρινά: τα χρέη τους τους περιμένουν...
[ επιστροφή ]

5 - Ένας απ’ αυτούς που σίγουρα διασκεδάζουν είναι ο νυν πρόεδρος της τράπεζας της ελλάδας Γιώργος Προβόπουλος. Ο Προβόπουλος είναι απ’ τα golden boys της ντόπιας χρηματοπιστωτικής σκηνής. Μετά από καλή καριέρα εκτελεστικού διευθυντή στην Εμπορική, στα μέσα Οκτώβρη του 2006 μεταγράφηκε στην Πειραιώς, σαν αντιπρόεδρος και εκτελεστικός διευθυντής. Με καθαρό ετήσιο μισθό 580.000 ευρώ, συν ένα κάρο bonus και κάλυψη διάφορων εξόδων. (Εντάξει. Μπορεί ένα στέλεχος πρώτης γραμμής να πληρώνεται σε ένα χρόνο όσα θα βγάλει ένας νέος σύγχρονος εργάτης σε πάνω από 100 χρόνια συνεχούς δουλειάς, αλλά μην είμαστε και ματζίρηδες, ντάξει; Κι ούτε να σβουρίζουμε στο μυαλό μας τίποτα περί πάλης των τάξεων και τέτοιες αηδίες, ε; Άλλωστε εμείς δεν έχουμε το δικό τους μυαλό...)
Στις 22 Μάη του 2008 παραιτήθηκε απ’ την Πειραιώς, μετά από 19 μήνες παρουσία εκεί, για να αναλάβει την διοίκηση της τράπεζας της ελλάδας. Μια μέρα νωρίτερα η Πειραιώς είχε εγκρίνει την “αποζημίωσή” του με ένα έξτρα ποσό ύψους 2.775.000 ευρώ... Παρότι τα στελέχη των τραπεζών πληρώνονται “χρυσά”, το ποσό αυτής της “αποζημίωσης” ήταν πέρα από οποιαδήποτε παρόμοια “αμοιβή” - με απλά λόγια ήταν εκτρωματικό.
Υπήρχε όμως μια “απλή εξήγηση” για την αποζημίωση του στυλ “το βάρος του σε χρυσάφι”. Ενόσω ήταν ανώτατο στελεχός στην Πειραιώς, στις 17 Σεπτέμβρη του 2007, ο Προβόπουλος αγόρασε 212.911 μετοχές της τράπεζας, παίρνοντας γι’ αυτόν τον σκοπό δάνειο (“μετοχοδάνειο”) απ’ την ίδια τράπεζα (την Πειραιώς) 5.024.812 ευρώ. Στις 28 Δεκέμβρη αγόρασε άλλες 23.250 μετοχές. Αυτή η τριπλή ιδιότητα του διευθυντή, μέτοχου και οφειλέτη της ίδιας τράπεζας είναι απ’ τα αγαπημένα παιχνιδάκια των golden boys διεθνώς, παιχνιδάκια με διάφορες και διαφορετικές προεκτάσεις και πάντα τον ίδιο σκοπό: τον πλουτισμό τους. Απ’ την μια είναι η αξιοποίηση “εσωτερικής πληροφόρησης” (που υποτίθεται ότι απαγορεύεται... ε;) και απ’ την άλλη τα κόλπα με τις τιμές των μετοχών (που επίσης υποτίθεται ότι απαγορεύονται... ε;).
Εν πάσει περιπτώσει, γινόμενος διοικητής της ΤτΕ ο Προβόπουλος κράτησε τις μετοχές της Πειραιώς, επειδή (όπως ο ίδιος δήλωσε) ρώτησε τους νομικούς του συμβούλους κι αυτοί τον διαβεβαίωσαν ότι η σύνθεση του μετοχικού του portofolio δεν αντέβαινε τα καινούργια του καθήκοντα. Εν ολίγοις, το ότι θα έπρεπε να ελέγχει μια τράπεζα στην οποία ήταν μέτοχος δεν ήταν πρόβλημα - του είπαν οι δικηγόροι... Επειδή όμως μπορεί και να ήταν, μετά την κατάρρευση της lehmann Brothers, τον Οκτώβριο του 2008, ο Προβόπουλος - ξέροντας τις συνέπειες που θα υπήρχαν και για το ντόπιο τραπεζικό σύστημα - φρόντισε να ξεφορτωθεί τις μετοχές της Πειραιώς. Τις πούλησε έναντι 2.449.256 ευρώ, περίπου το μισό ποσό απ’ το “μετοχοδάνειο” που είχε πάρει για να τις αγοράσει. Είχε, δηλαδή πρόβλημα. Όμως εκείνη η γερή αποζημίωση που είχε πάρει 5 μήνες πριν τον έσωσε. Ξεχρέωσε το δάνειο στην Πειραιώς, κι έτσι μπόρεσε να συνεχίσει να είναι διοικητής της ΤτΕ με καθαρό κούτελο.
Το κατά πόσο η τερατώδης αποζημίωση του Μάη “συμπτωματικά” ξελάσπωσε το συγκεκριμένο golden στέλεχος ή, το κατα πόσο προσφέρθηκε και πάρθηκε συνειδητά σαν “μαξιλάρι” εν όψει δύσκολων καιρών (τους οποίους κάθε τραπεζικό στέλεχος της προκοπής μπορούσε να διαβλέψει ήδη απ’ το 2007), είναι ερώτημα του οποίου η απάντηση αφήνεται σ’ εσάς. Το ότι η τράπεζα Πειραιώς, είτε έτσι είτε αλλιώς, στάθηκε τόσο αδελφικά δίπλα στον τωρινό διοικητή της ΤτΕ, που είναι υποτίθεται ο φυσικός της ελεγκτής, είναι, απ’ την άλλη, κάτι “ανθρώπινο - πολύ ανθρώπινο”. Μόνο που όταν αυτά τα ίδια συμβαίνουν στη μακρινή αμερική, με τα βαριά τραπεζικά ονόματα, πολλών η τρίχα σηκώνεται. Και εύλογα θεωρείται ότι η (καλοσυνάτα) δίκαιη θέση αυτών των χρυσοδάκτυλων είναι πίσω απ’ τα κάγκελα...
[ επιστροφή ]