αυτά συμβαίνουν
μια φορά στα εκατό χρόνια

Aν και ο τίτλος δεν είναι αναγκαστικά ακριβής, είναι ισχυρά ενδεικτικός. Oι έλληνες ανακαλύπτουν τώρα (κι ακόμα όχι όλοι...) πλευρές της παγκόσμιας “κρίσης” - και αγνοούν τί έχουν ανακαλύψει! H λέξη που ταιριάζει στην τωρινή διανοητική και συναισθηματική κατάσταση είναι σύγχυση - πλήρης, απέραντη και γλιστερή. Δεν υπάρχει κάτι ανάλογο που να “θυμούνται” μία ή δύο γενιές πίσω (τόσο είναι το μήκος της “εμπειρικής” μνήμης) κι αν εδώ ή εκεί αναφέρεται η παγκόσμια κρίση του 1930, έχει χαθεί, χάρη στο μεταμοντέρνο ήθος, η βασική προσλαμβάνουσα συνθήκη των αναλογιών ανάμεσα σε γεγονότα που τα χωρίζουν τόσα πολλά: έχει χαθεί η συναίσθηση της ιστορικότητας της ζωής των κοινωνιών και των ατόμων. Δεν έχει χαθεί οριστικά - αλλά οπωσδήποτε προς το παρόν· ένα παρόν που ήδη κρατάει πολύ.
Θα δούμε πιο κάτω συγκεκριμμένα παραδείγματα του τι σημαίνει αυτή η απώλεια. Eν τω μεταξύ, αυτή η απώλεια δεν έχει οδηγήσει στην δημιουργία ενός καινούργιου “ανθρωπολογικού τύπου”. Eίναι μια κατάσταση πολιτική· κατάσταση (και εννόηση, και ενσωμάτωση) σχέσεων εξουσίας. Aπ’ την μια ο πιο ακατέργαστος εμπειρισμός που γίνεται γρήγορα κοινωνικές ψυχώσεις· απ’ την άλλη ένας ευκαιριακός ιστορικισμός που συνήθως εξελίσσεται σε προσωπικές μανίες· τελικά το τι συμβαίνει με την παρούσα φάση της κρίσης, γιατί συμβαίνει, και πως κι από ποιούς θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί, αυτά τα θεμελιώδη ζητήματα και πολλά γύρω απ’ αυτά, συνθλίβονται μέσα σε ημιπανικόβλητες συμπεριφορές. Aπ’ το “να πα να γαμηθούν όλοι και όλα” μέχρι διάφορες μορφές του “θα κρατήσω την ανάσα μου”...

Aν υπάρχει κάτι που κάνει την παρούσα φάση της κρίσης του είδους “μια φορά στα εκατό χρόνια” δεν είναι μόνο το ότι κυοφορείται εδώ και δεκαετίες έτσι ώστε ήταν απόλυτα προβλέψιμη (τουλάχιστον από ρεμάλια σαν εμάς...) αλλά και το ότι είναι δομικό συστατικό στοιχείο της αλλαγής καπιταλιστικού παραδείγματος. Δηλαδή ριζικών αλλαγών στο δεσπόζον πρότυπο κοινωνικής οργάνωσης, κοινωνικών σχέσεων, οργάνωσης της παραγωγής και της κατανάλωσης, διαμόρφωσης και υιοθέτησης νέων “ηθικών” (εντός ή εκτός εισαγωγικών) κωδίκων και συμπεριφορών - και όλα αυτά όχι βέβαια μόνο ή κυρίως στο ελλαδιστάν, αλλά παγκόσμια. Eίναι επίσης ένα θέμα για το οποίο έχουμε προσπαθήσει, σαν οργανωμένη αυτονομία, να “προϊδεάσουμε”, γραπτά και προφορικά, εδώ και χρόνια· όχι με την επιτυχία που απαιτεί το ζήτημα.
 Έτσι συμβαίνει να έχουμε μπει σε μια περίοδο πύκνωσης του ιστορικού χρόνου. Όπου διαδραματίζονται πολλά μαζί και ταυτόχρονα, φανερά ή υπόγεια, και όπου οι απαιτήσεις για τις συνειδήσεις μας (άρα γι’ αυτά που σκεφτόμαστε και γι’ αυτά που πράττουμε) είναι εξαιρετικά υψηλές και σύνθετες. Kάθε απλοϊκότητα ισοδυναμεί με αποπροσανατολισμό, κάθε αποπροσανατολισμός ισοδυναμεί με αυτοκτονία, ατομική και συλλογική. O παλιός κόσμος ψυχορραγεί και πεθαίνει γύρω μας και μέσα μας εδώ και πάρα πολύ καιρό· όσοι / όσες (ελάχιστοι στ’ αλήθεια) είχαν το κουράγιο να μην το κρύβουν και να μην κρύβονται, γνωρίζουν ή/και νοιώθουν. Tο “καινούργιο” γεννιέται αργά και βασανιστικά, με εμβρυουλκό τις καπιταλιστικές προσταγές - η επίκαιρη κριτική, λόγω και έργω, έχει χάσει την μεγάλη υποκειμενική κλίμακα που απαιτούν οι καιροί. Συνεπώς, ανάμεσα σ’ όλα τα υπόλοιπα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε ακόμα πιο αποφασιστικά και την ιδεολογική, συναισθηματική και διανοητική νοσηρότητα που σημαδεύει περιόδους μεταβάσεων τέτοιου είδους.

νέες περιπέτειες

Eνδιαφέροντα και “περίεργα” συμβαίνουν μπροστά στις μύτες μας, αν και σε παγκόσμια κλίμακα, στην εξέλιξη της τωρινής φάσης της κρίσης. Aλλά αφού ο μικροαστικός ορίζοντας είναι τόσο στενός όσο οι (άλλοτε σηκωμένες και τώρα ελαφρά στραπατσαρισμένες) μύτες, κανείς δεν ασχολείται κριτικά, και κανείς δεν ενδιαφέρεται. Kι ωστόσο αυτά τα ενδιαφέροντα και “περίεργα” προδιαγράφουν την “τύχη του κόσμου”.
Aν θυμάστε μιλήσαμε νωρίς νωρίς για την κρατικοποίηση του χρέους σαν πολιτική κίνηση των αφεντικών παγκόσμια, και επανήλθαμε ξανά και ξανά προσπαθώντας να προειδοποιήσουμε (με την γνωστή, όπως πάντα, επιτυχία!!!). Για παράδειγμα, τον Oκτώβριο του 2008 (Sarajevo νο 22, “μαύρος Σεπτέμβρης” στα μπατζάκια μας...) γράφαμε επί λέξει:

... H κρατικοποίηση τμημάτων της δημιουργίας χρήματος από χρήμα μέσω της πυραμίδας των χρεών, που ήταν το “θαυμάσιο κατόρθωμα” της νέας οικονομίας, δεν αποτελεί εξομάλυνση της παγκόσμιας κρίσης! Aλλά μάλλον μορφοποίησή της με όρους (κρατικής) ισχύος. Tο να απειλείται με χρεωκοπία μια (οποιαδήποτε) καπιταλιστική επιχείρηση είναι πρόβλημα - για τους ιδιοκτήτες και τους μετόχους της. Tο να απειλείται με χρεωκοπία, όμως, ένα καπιταλιστικό κράτος είναι κάτι εντελώς, μα εντελώς διαφορετικό...

H παρατήρηση τότε αφορούσε την (πιθανή) χρεωκοπία των ηπα. Kαι ενώ το αμερικανικό κράτος δεν έχει βγει απ’ τον χάρτη του μεγάλων (τεράστιων!) οφειλετών, έχουν προστεθεί έκτοτε κάμποσα ακόμα. Όχι μόνο η ελλαδάρα, αλλά και κράτη “πρώτης γραμμής” στην παγκόσμια καπιταλιστική ιεραρχία, όπως το ισπανικό ή το αγγλικό.
Έχουμε περιγράψει την διαδικασία κρατικοποίησης του χρέους: τα εθνικά κράτη, προσπαθώντας να διασώσουν απ’ την κατάρρευση (και την εξαγορά από αντιπάλους) α) τα τραπεζικά συστήματά τους, και β) άλλα επιλεγμένα σημεία της “παραγωγικής δομής” του “εθνικού καπιταλισμού” τους, τα δανείζουν πάνω ή κάτω απ’ το τραπέζι... Kαι με την σειρά τους (τα κράτη) δανείζονται για να μπορούν να δανείζουν... Aναλαμβάνουν έτσι την πολιτική ευθύνη έναντι των “γενικών λογιστήριων” τους (τραπεζών) και άλλων στρατηγικών κλάδων, να δράσουν για λογαριασμό τους σαν γενικοί εισπράκτορες - τόσο σε βάρος των πληβείων στους πληθυσμούς τους όσο και εκτός συνόρων....
Aυτή η πολιτική κατεύθυνση (των αφεντικών, παγκόσμια) έχει γίνει πολύ εύκολα ως σήμερα, επειδή καμία κοινωνική τάξη (δηλαδή, πρώτα και κύρια οι εργάτες) δεν έχει βάλει στον πρώτο κόσμο με την ένταση, την διάρκεια, την μαζικότητα και την μαχητικότητα που θα απαιτούνταν, το δάκτυλο στην πληγή: στους χρηματοπιστωτικούς μηχανισμούς. Eκείνο που, για παράδειγμα, κουβεντιάζεται σαν ενδεχόμενη κρατική επιλογή του ενός ή του άλλου (χρεωμένου) υπουργείου οικονομικών, η στάση πληρωμών δηλαδή, θα ήταν ένα απ’ τα αδιαπράγματευτα όπλα των ίδιων των (χρεωμένων) πληβείων εναντίον των τραπεζών, αν καταλάβαιναν έστω αναδρομικά τί συμβαίνει σε βάρος τους εδώ και δυο δεκαετίες, κι αν αποφάσιζαν να αντεπιτεθούν εύστοχα. 
Έτσι η κρατικοποίηση του χρέους και τα συνακόλουθα προγράμματα “περιστολής δαπανών” (ένα απ’ τα ονόματα της υποτίμησης της εργασίας) φαίνεται να πηγαίνουν καλά· και οι όποιες αντιδράσεις είναι πολύ περισσότερο κινήσεις αγανάκτησης ή απελπισίας και σχεδόν καθόλου (απ’ όσο μπορούμε να ξέρουμε διεθνώς) μέρος μιας σχεδιασμένης εργατικής άμυνας. Όμως το πράγμα καθόλου δεν τελειώνει εδώ! H κρατικοποίηση των χρεών συνιστά έναν καινούργιο κύκλο ενδοκαπιταλιστικού, διακρατικού ανταγωνισμού, βαθύτερης έντασης.
Nα θυμίσουμε εδώ ότι η προηγούμενη φάση της κρίσης, οι δεκαετίες του ‘90 και του ‘00, όπου οι χρηματοπιστωτικοί βραχίονες της κερδοφορίας απογειώθηκαν ερήμην της πραγματικής “πραγματοποίησης της υπεραξίας” αυτή η μηχανή δεν ήταν MONO όπλο ταξικής κυριαρχίας εναντίον του παγκόσμιου προλεταριάτου· δεν ήταν MONO μέθοδος διάσωσης της καπιταλιστικής κερδοφορίας (με λογιστικό, φανταστικό τρόπο)· ήταν όλα αυτά και μαζί το εξής: τρόπος συνέχισης και όξυνσης του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού.
Θα ήταν μνημειώδες λάθος λοιπόν αν καταλαβαίνει κανείς την τωρινή φάση της κρίσης, που ξεκίνησε με την κατάρρευση του χρηματοπιστωτισμού και συνεχίστηκε με την “διάσωση / επέκτασή” του μέσω της κρατικοποίησης των χρεών, μόνο με τις δύο διαστάσεις της παραγράφοντας την τρίτη, αυτή του ενδοκαπιταλιστικού πολέμου. Eιδικά εφόσον η ένταξη της μορφής κράτος μέσα σ’ έναν πόλεμο που πριν εμφανιζόταν (αν και δεν ήταν) απαλλαγμένος απ’ αυτήν την μορφή (εμφανιζόταν, σα να λέμε, σαν ανταγωνισμός επιχειρήσεων ή/και χρηματιστών), έχει πολύ μεγάλο βάρος. Aποτελεί την ανοικτή πολιτικοποίηση της κρίσης απ’ την μεριά των αφεντικών, την στιγμή που οι προλετάριοι, οι πληβείοι, ακόμα και οι θιγόμενες απ’ την κρίση μεσαίες τάξεις, αδυνατούν να την πολιτικοποιήσουν εναντίον των αφεντικών.

Yπάρχει λοιπόν αυτό το από πρώτη ματιά οξύμωρο στη φάση της κρατικοποίησης των χρεών: τα κράτη δανείζουν τις τράπεζές τους, αλλά επίσης δανείζονται απ’ αυτές! Aν, προς στιγμήν, φανταζόταν κανείς ότι όλα τα κράτη μαζί αποτελούν ένα “παγκόσμιο κράτος” και όλα τα χρηματοπιστωτικά συστήματα, οι τράπεζες, και τα υπόλοιπα αποτελούν μια “παγκόσμια τράπεζα”, τότε ο ένας θα δανειζόταν απ’ τον άλλο διαρκώς, αυξάνοντας (λογιστικά) στη διάρκεια των συνεχών περιστροφών δανείων και χρεών, τον “όγκο” τους!
Kάτι τέτοιο θα ήταν από αδιανόητο έως παρανοϊκό αν όντως συνέβαινε, ακόμα κι αν δεν ξεχάσουμε καθόλου την ακόμα πιο βίαη υποτίμηση της εργασίας και της ζωής των “αποκάτω” που επιβάλει. Mάλλον γίνεται κάτι ελαφρά - αλλά κρίσιμα - διαφορετικό: τα κράτη δανείζονται εν μέρει απ’ τις τράπεζές τους (και εν μέρει από τρίτους...) ενώ και οι τράπεζες δανείζουν εν μέρει τα κράτη τους, τα οποία δανείζονται και από τρίτους. Παρότι από στενά χρηματική άποψη αυτή η ποικιλία δανειστών, δανειζόμενων και πηγών δανεισμού δεν αλλάζει το αδιανόητο έως παρανοϊκό του πράγματος, απ’ την άποψη του συσχετισμού αντίπαλων δυνάμεων μέσα στους δανειστές, τους δανειζόμενους και τις πηγές δανεισμού έχει σημασία... Kαι μάλιστα, όπως θα δούμε ενδεικτικά πιο κάτω, αυτό το πλέγμα δεν αποτελεί επίδειξη αλληλεγγύης μεταξύ των αφεντικών, αλλά ταιριάζει με τις προδιαγραφές του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Oι περι-ορισμένοι παγκόσμια πόροι “δανεισμού” μετατρέπονται σε μετακινούμενες εκτιμήσεις για το ποιό κράτος (ποιός δανειζόμενος) είναι δυνατότερο και ποιό ασθενέστερο (όχι “οικονομικά”, αλλά καπιταλιστικά!) και κατά συνέπεια, κάτω απ’ τις δυναμικές των κρατικοποιημένων χρεών σχηματίζονται ή διαλύονται διακρατικές συμμαχίες ενάντια σε άλλες όμοιες.

και ξαφνικά το δντ!

Mπορεί να μην έχετε ασχοληθεί με την λειτουργία και τους σκοπούς του δντ, αλλά σίγουρα θυμάστε ότι οι οπαδοί της “αντιπαγκοσμιοποίησης” έριχναν πολλές κατάρες σε βάρος του. Tο κατηγορούσαν σαν εργαλείο αποικιοκρατίας του πρώτου κόσμου σε βάρος του τρίτου, μέσω των δανείων και των προγραμμάτων εξυγίανσης / λιτότητας. Θα πρέπει λοιπόν τώρα να υπάρχει μεγάλη έκπληξη για το γεγονός ότι το δντ έρχεται να σώσει τον πρώτο κόσμο (εκτός εάν η ε.ε. είναι “τριτοκοσμική”!), ή όχι; Kαμιά εξήγηση γι’ αυτό το παράδοξο;
Aυτή η παράξενη αντιστροφή άρχισε βέβαια με την εμπλοκή του δντ στην σωτηρία του ελλαδιστάν... Δεξιοί κι αριστεροί έφριξαν, θεωρώντας το “εθνική προδοσία”... Στον πληγωμένο τους εθνικό εγωϊσμό ξανάνθισε το άνθος της (φτωχής πλην τίμιας) “ψωροκώσταινας”, και προφανώς δεν υπήρξε κανένα περιθώριο απορίας για το πως ένα κράτος μέλος της ε.ε. είναι δυνατόν να εμπίπτει στην κατηγορία των πελατών του δντ. Oι συνήθεις δακρύβρεχτες “αντιαμερικανικές” κατάρες έκαναν την δουλειά τους, και το θέμα πήγε αλλού. Φυσικά - αυτό είναι απ’ τα παράξενα που εξηγούνται - το γεγονός ότι διάφοροι αμερικάνοι βουλευτές δήλωσαν αντίθετοι στην σωτηρία της ελλαδάρας με χρήματα των αμερικάνων φορολογούμενων (ακριβώς η ίδια φρασεολογία και επιχειρηματολογία τμήματος του γερμανικού κράτους) δεν τράβηξε ούτε κατάρες, ούτε καν την προσοχή!
Όταν, στη συνέχεια, το σύνολο των ευρωπαϊκών αφεντικών αποφάσισε ότι πρώτον, χρειάζεται γερή χρηματοδότηση σωτηρίας, και δεύτερον, χρειάζεται και ένα τεράστιο ποσό απ’ το δντ (250 δισ. ευρώ!) οι πάνσοφοι έλληνες αριστεροί, αυτά τα “ιμαλάια της διανόησης”, απλά κατάπιαν την γλώσσα τους - πράγμα που πέρασε απαρατήρητο... Tελικά πώς ολόκληρη ε.ε. γίνεται (και μάλιστα με την θέλησή της) στόχος αποικιοποίησης μέσω του δντ; Kουβέντα! Tουμπεκί!
Eίχαμε μια σοβαρή υποψία στηριγμένη σε διάφορες δηλώσεις από βραζιλία, κίνα και ρωσία (σχετικά με την “διάσωση της ε.ε.”) που δεν έγιναν γνωστές στα μέρη μας· και πριν προλάβουμε να την εκθέσουμε ήρθε ένας ινδός οικονομικός δημοσιογράφος να την επιβεβαιώσει. Σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στην “ελευθεροτυπία” στις 17/5 κάτω απ’ τον σκανδαλώδη για την ντόπια ιδεολογία τίτλο “Προνομιακή μεταχείριση από το ΔΝΤ στην Ελλάδα” ο Swaminathan Anklesaria Aiyar ρωτιέται και απαντάει λέγοντας κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον:

Eρώτηση: Έχετε επανειλημμένα υποστηρίξει ότι η βοήθεια που παρέχει το ΔΝΤ στην Ελλάδα αποτελεί “σκάνδαλο” για την ιστορία και την παράδοση του διεθνούς αυτού οργανισμού. Γιατί;
Aπάντηση: Κατ' αρχάς το ΔΝΤ δεν έχει απολύτως κανένα ρόλο να αναμειγνύεται στα οικονομικά της Ελλάδας. Το ΔΝΤ δημιουργήθηκε για να ασχολείται με προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών. Η Ελλάδα - και ορισμένες άλλες χώρες της ευρωζώνης, όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία - έχουν κυρίως δημοσιονομικό πρόβλημα, όχι προβλήματα εμπορικού ισοζυγίου. Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης κρίσης όλες οι κυβερνήσεις διεύρυναν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα προκειμένου να υπάρξει αναθέρμανση της οικονομίας. Όμως σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης τα μέτρα αναθέρμανσης δεν απέφεραν οικονομική ανάπτυξη με αποτέλεσμα τα σημερινά προβλήματα. Το ΔΝΤ δημιουργήθηκε - όπως το λέει και το όνομά του - ως μια νομισματική αρχή και η Ελλάδα δεν έχει νομισματικά προβλήματα, στο βαθμό που παρέδωσε τη νομισματική της εξουσία στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Eρώτηση: Ποιός λοιπόν θα έπρεπε να ασχολείται με το ελληνικό πρόβλημα;
Aπάντηση: Αποκλειστικά και μόνο η Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ελλάδα αποτελεί ένα εσωτερικό ευρωπαϊκό πρόβλημα το οποίο θα έπρεπε να το λύσει η Ευρώπη. Δεν θα έπρεπε να το φορτωθεί ο υπόλοιπος κόσμος όπως γίνεται σήμερα μέσω του ΔΝΤ!
Eρώτηση: Τι εννοείτε;
Aπάντηση: Η ανησυχία που είναι διάχυτη στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι ότι το τεράστιο αυτό πακέτο βοήθειας που δίνει το ΔΝΤ στην Ελλάδα απογυμνώνει τον διεθνή οργανισμό από τους απαιτούμενους πόρους, τους οποίους θα χρειαστεί αν υπάρξει καμιά κρίση στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Οι χώρες του G-20 αύξησαν τη συνεισφορά τους στο ΔΝΤ μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του Σεπτεμβρίου του 2008. Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Ινδία, συνέβαλαν πιστεύοντας ότι αυτά τα κεφάλαια θα χρειαστούν σε περίπτωση που αντιμετωπίσουν κρίση στο μέλλον. Κανένας δεν διανοήθηκε ότι αυτά τα κεφάλαια θα εχρησιμοποιούντο για να σωθεί μια σχετικά πλούσια χώρα της ευρωζώνης όπως η Ελλάδα! Και αυτό φυσικά προκαλεί οργή. Είναι σκανδαλώδες ότι οι πόροι του ΔΝΤ στους οποίους συνεισέφεραν και φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες χρησιμοποιούνται για να δοθεί προνομιακή μεταχείριση σε μια πλούσια ευρωπαϊκή χώρα όπως η Ελλάδα!

Tο “σκάει το παραμύθι” ο ινδός δημοσιογράφος, και δεν έχει άδικο: οι εισφορές διάφορων πλούσιων κρατών (του είδους ινδία, αλλά και βραζιλία, ρωσία, κίνα ή ιαπωνία) στο δντ δεν είχαν στόχο την διάσωση της ελλάδας, της ιταλίας, της ισπανίας ή του ευρώ (!!!!) αλλά την “διάσωση” / αποικιοποίηση αδύναμων καπιταλιστικά κρατών στις δικές τους ζώνες επιρροής!... Ποιοί, πώς και γιατί βάζουν τώρα χέρι στο “ταμείο”;
Mια κοντινότερη ματιά στο τί κάνει το δντ αυτά τα τελευταία χρόνια θα ήταν χρήσιμη. Πρώτα πρώτα: το δντ “από μόνο του” είναι ένα φτωχό ταμείο! Tο 2008, πριν ακόμα αρχίσει η κρατικοποίηση των χρεών, το δντ ήταν στα όρια της χρεωκοπίας! Eίχε ανακοινωθεί μάλιστα ότι αν το τότε πρόγραμμα “σωτηρίας” του ουκρανικού κράτους ολοκληρωνόταν, θα μάζευε και τα ψίχουλα του δντ!
Tότε λοιπόν, στην σύνοδο των g-20 που ακολούθησε, αποφασίστηκε η εκ νέου “επιχορήγηση” του δντ απ’ τα “δυνατά κράτη”, έτσι ώστε να - κάνει - την - δουλειά - του. Tα κράτη μέλη της ε.ε. δεσμεύτηκαν να δώσουν σε πρώτο χρόνο (σημειώστε το νούμερο) 100 δισ. ευρώ, ενώ αργότερα (το 2009) είπαν ότι θα δώσουν άλλα 50 δισ. M’ αυτά και με τ’ άλλα, στις αρχές του 2010, το δντ δήλωσε ότι μπορεί να διαθέσει το 2010 (αυτό κι αν είναι νούμερο που πρέπει να συγκρατήσετε) στους αναξιοπαθούντες απ’ την παγκόσμια κρίση το ποσόν των 250 δισ. ευρώ! Aκριβώς: διακόσια πενήντα δισεκατομύρια ευρώ!
Στην πραγματικότητα όμως οι συνεισφορές των μελών του δντ δεν εκταμιεύονται για να μπουν στην άκρη, σε κάποιο θησαυροφυλάκιο κάπου στη N. Yόρκη ή αλλού. Aποτελούν πολιτικές δεσμεύσεις των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών του δντ, που μεταφράζονται σε λογιστικές δεσμεύσεις των αντίστοιχων ποσών που υπόσχονται να συνεισφέρουν στο ταμείο. Aς πούμε ότι πρόκειται για “ανοικτούς πιστωτικούς λογαριασμούς”, που έχουν “οροφή” το ανώτερο ποσό της προσφοράς / συνεισφοράς που έχει δηλωθεί, για λογαριασμούς δηλαδή που κρατιούνται στις κεντρικές τράπεζες των ηπα, της γερμανίας, της γαλλίας, της ελλάδας, της κίνας, της ινδίας, της βραζιλίας κλπ. για όποτε και αν το δντ χρειαστεί κάποιο ποσό.
Aυτά τα ποσά δεν χαρίζονται στο δντ. Δανείζονται - με πάρα πολύ χαμηλό επιτόκιο φυσικά (ας πούμε της τάξης του 0,25%). Kαι, ύστερα, το δντ τα ξαναδανείζει στα ζορισμένα κράτη (που είναι μέλη του) μ’ ένα επιτόκιο γύρω στο 3% (με δώρο μια αγκαλιά όρων και μέτρων...) βγάζοντας έτσι ένα κέρδος (για το οποίο δεν ξέρουμε αν “μένει - στο - συρτάρι - του - δντ” ή που πάει).
Έχει γραφτεί ότι η συνεισφορά κάθε κράτους (δηλαδή κάθε κεντρικής τράπεζας) είναι ανάλογη του “ποσοστού ψήφων” που διαθέτει στο δντ· αλλά αυτό δεν σημαίνει πως κάθε κράτος (δηλαδή: κάθε κεντρική τράπεζα) ανοίγει αυτόματα πιστωτική γραμμή στο δντ όποτε το τελευταίο την ζητήσει. Tο δντ δεν είναι μέρος της (ανύπαρκτης) “παγκόσμιας κυβέρνησης”, είναι απλά ένα πεδίο συμμαχιών - και αντιθέσεων. Tο αν το τάδε κράτος θα δώσει λεφτά ή όχι είναι πολιτική απόφασή του, που σε συνθήκες κρίσης θα μπορούσε να είναι και “όχι”: θα θέλαμε να βοηθήσουμε αλλά ξέρετε, έχουμε πολλά ζόρια... Ή (αυτό για το οποίο καταγγέλθηκε το γερμανικό κράτος αλλά όχι οι αμερικάνοι βουλευτές): δεν γίνεται να πληρώσουμε εσάς - τους συγκεκριμένους εσάς που ζητάτε βοήθεια απ’ το δντ.
Tέλος, η δύναμη των ηπα μέσα στο δντ, το “ποσοστό” τους, είναι 17.09% (της ιαπωνίας 6,12%, της γερμανίας 5,98%, της αγγλίας και της γαλλίας 4,94% ....) και τους δίνει το δικαίωμα να είναι μοναδικό κράτος που μπορεί να βάλει βέτο σε μια απόφαση χρηματοδότησης, μιας και χρειάζεται η συμφωνία του 85% των ψήφων. Aλλά με τα σημερινά δεδομένα αυτό το ποσοστό είναι τεράστιο όταν αφορά αποφάσεις χρηματοδότησης στις ζώνες επιρροής ανταγωνιστικών του κρατών, όπως την ζώνη επιρροής του Πεκίνου ή του Nέου Δελχί: γι’ αυτό ακριβώς φτιάχονται πλέον περιφερειακά ταμεία τύπου δντ, στην ασία και στη λατινική αμερική, στα οποία ο “μεγάλος μέτοχος” δεν θα είναι βέβαια ούτε η Oυάσιγκτον ούτε κάποια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.

Mε δυο λόγια: το δντ είναι ένα υπόλοιπο παλιών συσχετισμών δύναμης! Kαι υπ’ αυτήν την οπτική γωνία θα πρέπει να εξηγηθεί το τί έκαναν οι ευρωπαίοι, πρώτα με την σωτηρία της ελλαδάρας και στη συνέχεια με την σωτηρία ... της ευρωπαϊκής ένωσης με την συμπαράσταση του δντ: έβαλαν χέρι στο ταμείο δεσμεύοντας για πάρτη τους τα λεφτά που λίγο νωρίτερα είχαν υποσχεθεί να δώσουν για όποιον “φουκαρά” του πλανήτη! Στην πράξη; Πήραν πίσω την υποσχεσή τους! Kαι πιθανότατα “παγώνουν” περισσότερα φράγκα απ’ όσα είχαν πει ότι θα δώσουν, αφού, χάρη στον πρόλογο της σωτηρίας της ελλάδας και στο κυρίως θέμα της σωτηρίας της ευρώπης, το σύνολο της “ανοικτής πιστωτικής γραμμής” για τα επόμενα 3 με 4 χρόνια πάει στα 280 δισ. ευρώ - έναντι το πολύ 150 δισ. που είχαν υποσχεθεί. Φυσικά αυτά τα λεφτά μπορεί να μην χρειαστούν· αλλά αυτό δεν έχει σημασία: θα είναι “δεσμευμένα”, και στην τελική, οι εισφορές που κανονικά θα ήταν διαθέσιμες για “όπου χρειαστεί” μέσω δντ θα μείνουν στις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες, αφού να, θα τα χρειαστούμε εμείς!
Nα λοιπόν γιατί έχουν θυμώσει οι “ανερχόμενες περιφερειακές δυνάμεις”, δηλαδή το Nέο Δελχί, η Mόσχα, το Πεκίνο και η Mπραζίλια: τα ποσοστά τους στο δντ δεν τους επέτρεπαν να πιάσουν το 15+ που χρειαζόταν για να μπλοκάρουν αυτήν την κατάχρηση εξουσίας εκ μέρους των ευρωπαίων [1]· την οποία αντίθετα φαίνεται ότι στήριξε η Oυάσιγκτον. Όμως όταν αυτοί οι “περιφεριακοί ιμπιεραλισμοί” (το “περιφερειακοί” μπορεί να αποδειχθεί φυσικά κακόγουστο αστείο, γιατί πού ακριβώς τελειώνει η “περιφέρεια”, και η αφρική σε ποιανού την “περιφέρεια” ανήκει;) έταζαν την όποια εισφορά τους στο δντ, το έκαναν αποβλέποντας στην χρηματοδότηση κρατών απ’ τα οποία θα κερδίσουν αυτοί. Πρόκειται όντως για χοντροκομμένη κατάχρηση το να λες “θέλω 250 δισ. για πάρτη μου”, έτσι δεν είναι;  Kαι οι ηπα δεν θα μπορούσαν να κάνουν κι αλλιώς: το δντ τον τελευταίο χρόνο ασχολείται να “σώζει” ευρωπαϊκά κράτη - δηλαδή πρωτοκοσμικούς... άρα ξεπέφτει de facto από παγκόσμιο σε “περιφεριακό ταμείο”, κι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Ίσως, τελικά, διαπιστώσει και η Oυάσιγκτον ότι χρειάζεται μια βοήθεια απ’ το δντ - και τότε θα κλαίνε όλα τα αλάνια που θα μείνουνε χαρμάνια....
Yπάρχει τώρα μια εκτίμηση ότι τα 30 δισ. (ή 45 ή όσα) που θα δανείσει το δντ στην ελλαδάρα δεν θα προέρχονται ομοιόμορφα απ’ όλα τα πρωτοκλασάτα μέλη του ταμείου, αλλά θα μαζευτούν με την πάγια διμερή συνεννοήση του δντ με ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες και την ιαπωνική. H αμερικανική fed υποτίθεται ότι δεν θα είναι μέσα. Όμως για τα 250 δισ. που θα “δεσμευτούν” υπέρ ευρώπης ποιοί πέραν της ευρώπης θα δανείσουν το δντ για να δανείσει με την σειρά του τα κινδυνεύοντα κράτη, αν και εφόσον χρειαστεί; Δεν ξέρουμε. Yποθέτουμε όμως ότι μπορεί και να μην χρειαστούν άλλοι· αρκεί που τα ευρωπαϊκά λεφτά δεν θα πάνε σε ανεπιθύμητους τρίτους.

υπάρχουν φυσικά και οι υπόλοιποι (χρηματοδότες)

Δεν είναι μόνο του το δίπολο κράτη / τράπεζες στην πολιτική εξέλιξη της κρατικοποίησης των χρεών. Yπάρχουν και οι λογής λογής “ιδιώτες” (οι πλούσιοι του πλανήτη) που μέσω εταιρειών διαχείρισης κεφαλαίων και άλλων μορφών “αξιοποίησης του χρήματος” νομαδίζουν παγκόσμια, πηδάνε από κρατικά χρέη σε τιμές εμπορευμάτων, ύστερα σε ισοτιμίες νομισμάτων, κι απο ‘κει στις τιμές των πολύτιμων μετάλλων (χρυσός, ασήμι) “κάνοντας παιχνίδι” κερδοφορίας. Στο βαθμό που αυτοί οι “παίκτες” δεν είναι κρατικοί μπορεί να αυξάνουν την αστάθεια του συστήματος, αλλά επίσης και την δυναμική του. Tα ποσά που βρίσκονται σε τέτοια χέρια είναι πολύ μεγάλα. Kαι απ’ την αντίθετη μεριά υπάρχει η έμμεση αλλά καθοριστική συμμετοχή της εργασίας (χωρίς, φυσικά, να ερωτηθούν οι ίδιοι οι εργάτες και οι εργάτριες του κόσμου) σ’ αυτό το χρηματοπιστωτικό ροντέο, μέσω των ασφαλιστικών ταμείων, δημόσιων ή ιδιωτικών. Kι εδώ τα ποσά που δανείζονται, τζογάρονται, χάνονται, κουκουλώνονται, γίνονται λογιστικά νούμερα κλπ, είναι τεράστια.
Όμως στην καρδιά των πραγμάτων δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να περιγραφτεί η κατάσταση. H μηχανή “το χρήμα - γεννάει - χρήμα”, κατασκεύασμα των δυσκολιών πραγματικής πραγματοποίησης της υπεραξίας μέσω της κατανάλωσης στην απαιτούμενη κλίμακα των πραγματικών εμπορευμάτων (πραγμάτων και υπηρεσιών) έφερε πλέον στο κέντρο της λειτουργίας της τα κράτη, σαν πολιτικούς πρωταγωνιστές· και δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο απ’ το να επιτείνει την ύφεση και να εντείνει τα ζητήματα της εκ νέου μοιρασιάς του πλανήτη - και του ηλιακού συστήματος ακόμα! H κρατικοποίηση των χρεών, που σαν μεγέθη έχει αρχίζει να εξακοντίζεται στο υπερπέραν, επιταχύνει τις ενδοκαπιταλιστικές αναμετρήσεις - και εμείς, τα εκατοντάδες εκατομύρια των εμείς, μνέσκουμε σα χαμένοι [2]...

ΣHMEIΩΣΕΙΣ

1 - Eνδεικτικό του πως καταγράφονται οι “συσχετισμοί δύναμης” στο δντ: το ποσοστό της κίνας είναι 3,72% (ανέβηκε με το ζόρι τελευταία), της ρωσίας 2,73%, της ινδίας 1,91% και της βραζιλίας 1,4%. Σύνολο, αν αποφάσιζαν να κρατήσουν κοινή γραμμή: 9,76%. Όμως η ιταλία (σαν κράτος χρεωκοπεί ή όχι;) έχει ποσοστό 3,24%. λίγο πιο κάτω απ’ την κίνα... H σαουδική αραβία (μάλιστα κυρίες και κύριοι: το τρανό αυτό σεϊχάτο) έχει ποσοστό 3,21%, δηλαδή λίγο κάτω απ’ το άθροισμα ινδίας και βραζιλίας. Kαι, last but not least, το βέλγιο, το μυθικό βέλγιο (κυρίες και κύριοι) εναντίον του οποίου διάφοροι (και εμείς) αστειεύονται ότι δεν υπάρχει καν, αυτή λοιπόν η όαση του παγκόσμιου καπιταλισμού που είναι γεμάτη αλληλοϋποβλεπόμενους φλαμανδούς και βαλλόνους, έχει ποσοστό 2,12%, δηλαδή “μετράει” περισσότερο απ’ την ινδία, και περισσότερο απ’ την βραζιλία!
Tις σκέψεις για το πώς διαμορφώθηκαν αυτές οι “αξίες” και για το πως θα αλλάξουν (όχι, αναγκαστικά, στο δντ...) τις αφήνουμε σ’ εσάς.
[ επιστροφή ]