κρίση και αναδιάρθρωση α λα αμερικέν: τραμπ(ουκ)ισμός

Είναι από πρώτη ματιά παράξενο, και γι’ αυτό ενδιαφέρον: οι ίδιοι ειδικοί του θεάματος και της δημαγωγίας που υποστηρίζουν ότι μπορούν να αναλύσουν αναδρομικά τον ρόλο της μιας ή της άλλης πολιτικής βιτρίνας με βάση συμφέροντα που εκπροσωπούσε (προσεκτικά επιλεγμένα ώστε να μην γίνει καμιά σοβαρή ζημιά απ’ την συσχέτιση, “δημοκρατία” έχουμε διάολε), αυτοί λοιπόν οι ειδικοί παριστάνουν τους “χαμένους” μπροστά στην εκλογή του Τραμπ. Τι άραγε θα κάνει; Πρέπει να περιμένουμε, να δούμε. Μην κάνουμε προβλέψεις (λένε διάφοροι, συμπεριλαμβανόμενων μεταξύ τους “μαρξιστών” - κατά τη γνώμη τους -, του σκοινιού και του παλουκιού - κατά τη γνώμη μας) γιατί μπορεί να πέσουμε έξω. (Ο κυρ Κάρολος, πάντως, σαν αρθρογράφος, έπεφτε συχνά “έξω” στις προβλέψεις του. Υπάρχει, εν τέλει, κάτι πολύ χειρότερο απ’ το να “πέφτεις έξω”: το να μην πέφτεις πουθενά. Να αιωρείσαι, επειδή νομίζεις ότι μπορείς να κρατηθείς πάνω απ’ την πραγματικότητα...)
Σαν τι, δηλαδή, θα μπορούσε να είναι ένας αμερικάνος πρόεδρος; Και τι θα είχε καθήκον να υπηρετήσει, με τον τρόπο που κάνουν την θητεία τους οι πολιτικές βιτρίνες; Η δειλία και η εξαφάνιση της κριτικής είναι ένα απ’ τα συμπτώματα της βαθιάς διανοητικής παρακμής της εποχής· που δεν είναι ανεξήγητη. Διάφοροι, αυτούς τους ενδιάμεσους μήνες ανάμεσα στην εκλογή και στην επίσημη ανάληψη καθηκόντων απ’ το ψόφιο κουνάβι, κρέμονται απ’ τα βατραχίσια χείλια του για να βγάλουν (βαθυστόχαστα) συμπεράσματα είναι σα να λένε ότι η καπιταλιστική ιστορία είναι ... προσωποπαγής. Αυτό δεν ίσχυε, καλά καλά, με τις εξουσίες ούτε όταν φαινόταν ότι κάνουν κουμάντο οι βασιλιάδες! Και τότε υπήρχε ένα ολόκληρο σύστημα που λεγόταν “παλάτι”, “αυλή”, που έκανε κουμάντο ακόμα και κρυφά.
Τώρα όλοι περιμένουν “να δουν τι θα κάνει ο Τραμπ”!;;;; (Τι να λέμε; Οι εγχώριοι αστέρες αυτής της ειδικότητας περίμεναν το πρώτο εξάμηνο του ‘15 “τι θα κάνει ο Βαρουφάκης και ο Τσίπρας”... αποθεώνοντάς τους εν τω μεταξύ...)
Εμείς δεν περιμένουμε. Όχι επειδή “ξέρουμε τι θα κάνει ο Τραμπ” λόγω .... ενόρασης! Μόνο επειδή ξέρουμε ότι θα υπηρετήσει κι αυτός, όπως οι προηγούμενοι, όπως οι επόμενοι, τα συμφέροντα του αμερικανικού κεφάλαιου και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού· ακόμα κι αν αυτά, με την φυσική έννοια των προσώπων ή των επιμέρους κλάδων, δεν είναι απαραίτητα ενιαία. Είναι, όμως, καθήκον της εργατικής κριτικής να βρίσκει έγκαιρα τις τάσεις, τις κυρίαρχες τάσεις (αν υπάρχει ζήτημα εσωτερικών αντιθέσεων ανάμεσα στ’ αφεντικά). Μας το υπέδειξε με της καρδιάς της το πείσμα η Ρόζα. Δεν επιτρέπεται να επιχειρούμε τίποτα λιγότερο.

Διάφοροι, τώρα, θα πουν ότι οι δικές τους “αναλύσεις” έδειχναν βέβαιη επικράτηση της Κλίντον... Οι ταπεινότητές μας είχαν τις αμφιβολίες τους (όχι τεκμηριωμένες, αυτό είναι αλήθεια) που απλά σπείραμε εδώ κι εκεί τηλεγραφικά τους προηγούμενους μήνες. Ποιος όμως είπε ότι ο σύγχρονος ιμπεριαλισμός (αμερικανικός, γερμανικός, αγγλικός, γαλλικός, ελληνικός ή τούρκικος) έχει μία, και μόνο μία εκδοχή; Στον 21ο αιώνα; Χα! Δεν είναι αρκετή η ιστορία του 20ου για να μάθει όποιος ενδιαφέρεται ότι οι ιμπεριαλιστικές τακτικές έχουν τακτικές και ότι μπορούν θαυμάσια να υπηρετηθούν απ’ τις πιο ετερόκλητες μεταξύ τους πολιτικές βιτρίνες; Ποια ανάλυση αρχίζει από και τελειώνει στα “πρόσωπα”, δηλαδή στις μάσκες, της καθε φορά εξουσίας;
Μα! (θα πουν κάποιοι): οι μηχανισμοί, τύπου New York Times ή Washigton Post υποστηρίζαν την Κλίντον... Δεν ήταν αυτό αρκετό για να συμπεράνει κανείς ποιος / ποια ήταν ο εκλεκτός / ή του αμερικανικού βαθέος κράτους; Χα! Για το fbi (ή κάποιους εκεί) γιατί δεν μιλάει κανείς; Κι ύστερα: ποιος είπε ότι στον 21ο αιώνα το μόνο είδος μηχανισμών είναι αυτό που φαίνεται, και μάλιστα τα mainstream media; Το ελληνικό “δημοψήφισμα” του 2015 δεν έγινε μάθημα;
Όχι. Τα μυαλά είναι κολλημένα σ’ έναν αιώνα που πέρασε. Και μάλιστα, λόγω τεμπελιάς ή βλακείας, είναι κολλημένα στην πιο πρόχειρη και επιφανειακή “πέψη” του 20ου αιώνα. Με βάση αυτήν την νοσταλγική καθήλωση κανενός δεν θα περνούσε απ’ το μυαλό, για παράδειγμα, ότι πάνω από 100 site απ’ αυτά που υποστηρίζαν το ψόφιο κουνέλι είχαν έδρα το Βέλες της δημοκρατίας της μακεδονίας (!!!). Κάμποσα άλλα είχαν έδρα ... την γεωργία! Και ποιος ξέρει πόσα άλλα είχαν έδρα... τον βόρειο πόλο; Πως κι έτσι; Είτε επειδή κάποιοι πιτσιρικάδες την είδαν να βγάλουν λεφτά (απ’ τις διαφημίσεις) σπονσονάροντας είτε τον έναν είτε την άλλη στις αμερικανικές εκλογές. Είτε επειδή κάποια κλιμάκια των αμερικανικών (ή ποιών;) μυστικών υπηρεσιών προτίμησαν να είναι “μακρυά” απ’ τις έδρες τους. Είτε και για τους δύο λόγους σε κάποιον συνδυασμό τους.
Οι μηχανισμοί λοιπόν... αλλά ποιοι τέτοιοι; Η κοινωνική μηχανική είναι πολύ πιο δουλεμένη και λεπτεπίλεπτη απ’ ότι νομίζουν οι ερασιτέχνες ή επαγγελματίες αναλυτές των κοινοτοπιών του συστήματος. Θα τρόμαζαν αν ήξεραν τον χάρτη αυτής της κοινωνικής μηχανικής: τους περιλαμβάνει, είτε το ξέρουν είτε όχι.

Μα δεν υπήρξε “λαός” που ψήφισε το ψόφιο κουνάβι; Ασφαλώς. Πείτε μας όμως: από πότε οι “λαοί” έχουν τον κρισιμο λόγο για τις ιμπεριαλιστικές τακτικές ή στρατηγικές των αφεντικών τους; Οι επιλογές των “λαών” που έχουν ξεπέσει σε κατάλληλο βαθμό είναι οριοθετημένες έτσι ώστε ό,τι κι αν “αποφασίσουν”, η όποια πρακτική μεθόδευση της πρακτικής εξουσίας να έχει νομιμοποιηθεί. Κι εκεί τελειώνουν τα παραμύθια της “αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας” και των εκλογών.
Ήταν, άραγε, η Κλίντον η μόνη εκλεκτή του αμερικανικού βαθέος κράτους; Τα προσόντα της ήταν τόσο φανερά... Ποιος όμως έδωσε σημασία στα μειονεκτήματά της; Η Κλίντον ήταν διάτρητη! Όχι μόνο (και λόγω) των υποκλοπών στα mail της... Όχι μόνο (και λόγω) του ρόλου της στην επίθεση στην αμερικανική πρεσβεία στη λιβύη, που παραμένει με το ζόρι θαμένος. Αλλά και λόγω του “ιδρύματος Κλίντον” και των χρηματοδοτών του. Μπορεί να φανταστεί κανείς το πόσο εκλεκτός μπορεί να είναι κάποιος (κάποια) για την καρέκλα της προεδρίας των ηπα όταν ανα πάσα στιγμή μπορεί να σκάει σε βάρος του / της το ένα “σκάνδαλο” μετά το άλλο;
Όχι, λοιπόν. Η Κλίντον ήταν καμένη. Ακόμα κι αν ο “λαός” (ο ποιος;) την επέλεγε, πάλι καμένη θα ήταν. Και θα χρειαζόταν μόνιμα ένα χοντρό τείχος υπηρεσιών, μυστικών και φανερών, για να αποκρούονται οι αποκαλύψεις σε βάρος της. Ακόμα και για τον μεταμοντέρνο 21ο αιώνα, αυτό θεωρήθηκε too much. Με τον τρόπο του το εξέφρασε το fbi.

Αντίθετα το ψόφιο κουνάβι προσφερόταν σαν το “νέο”... Και το “αντισυστημικό”!!!! (Τέτοια ιδέα έχει ο μέσος λευκός αμερικάνος ψηφοφόρος για το “σύστημα” στις ηπα...) Θα μπορούσε να είναι άλλος στη θέση του; Αναμφίβολα ναι. Ο Τραμπ δεν διαθέτει τίποτα “αποκλειστικό”. Το προσόν του είναι ότι έχει άφθονα όσα θα έπρεπε να χαρακτηριστούν σαν η αμερικανική εκδοχή του “μπερλουσκονισμού” (ή, ακόμα χειρότερα, σαν “μπερλουσκονισμός με πυρηνικά): ακόμα μεγαλύτερη ωμότητα, σε διάφορες παραλλαγές. Υποθέτουμε ότι υπάρχουν αρκετοί άλλοι που θα μπορούσαν να παίξουν τον ίδιο ρόλο· προς τέρψην του λευκού, μικρομεσοαστού αμερικάνου, πάντα φασίστα όταν νοιώθει ότι “απειλείται”, αλλά κι όταν νοιώθει “αποπάνω”.
Το περιβόητο tea party δεν είχε το ψόφιο κουνάβι για είδωλό του. Είχε την Sarah Palin. Τι “μορφοποιούσε” η κυρία για την αμερικανική “κοινωνική”, “λαϊκή” δεξιά; Άσχετη σε βαθμό κακουργήματος, ικανή να ξεστομίσει την μεγαλύτερη βλακεία και ύστερα την αμέσως επόμενη, φανατικά προσηλωμένη στην οικογένεια και την πατρίδα, ήταν μία απ’ αυτούς. Καμία σχέση με “υψηλή πολιτική” - ποιος ασχολείται μ’ αυτά; Απλά να είναι πειστικό το είδωλο. Σε μια εποχή που ηγεμονεύουν οι trush υποκουλτούρες, το να είναι κανείς trush και να περηφανεύεται γι’ αυτό είναι εξαιρετικά mainstream. Αυτό μορφοποίησε το ψόφιο κουνάβι. Και ήταν αρκετό. Όσο πιο λούμπεν τον έδειχναν οι αντίπαλοί του, τόσο πειστικότερος γινόταν στους λούμπεν μικροαστούς, που τόσο περισσότερο φανατίζονταν.
Αφού, λοιπόν, η επιλογή ήταν μεταξύ Κλίντον και Τραμπ, αφού δηλαδή το θέαμα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στις ηπα συμπυκνώθηκε στην “μάχη” μεταξύ ενός καθάρματος με παράδοση και ενός καινούργιου καθάρματος στην πόλη, οποιοδήποτε αποτέλεσμα (σαν “γνώμη του λαού”) θα ήταν το ίδιο εύλογο. Η τελική επιλογή θα πρέπει να αποδοθεί, χωρίς ίχνος συνωμοσιολογίας, στους μηχανισμούς. Η Κλίντον ήταν αποδεδειγμένα εκτεθειμένη, και θα  ήταν ευάλωτη σαν πολιτική βιτρίνα στη διάρκεια της θητείας της. Ο Τραμπ είναι εκτεθειμένος για ήσσονος σημασίας ζητήματα (π.χ.: φοροδιαφυγή), και πάντως οι οργανωμένοι συντηρητικοί δεν είναι ούτε έξω ούτε αντίθετοι με τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Επιπλέον μπορούσε να “εκφράσει” αυτό το είδος που ευδοκιμεί κυρίως στις ηπα και στην αυστραλία: τους λευκούς εποίκους που νοιώθουν γηγενείς, ιδιοκτήτες, απειλούμενοι. [1Πόσες φορές τα τελευταία 10, 20 χρόνια έχουν δει και ακούσει αυτοί τις στατιστικές που δείχνουν ότι σύντομα θα είναι μειοψηφία στην επικράτεια του american dream, “πνιγμένοι” απ’ τους μαύρους και τους λατίνους; Πόσες φορές άραγε; Και πόσες φορές σκέφτηκαν ότι ακόμα κι αν είναι εν δυνάμει μειοψηφία, ακόμα κι αν χρειαστεί να κάνουν πραξικόπημα, θα πρέπει να κρατήσουν την κεντρική εξουσία;]

Υπάρχει, όμως, και ένας άλλος λόγος, πολύ απτός αυτός, για τον οποίο όχι μόνο η Κλίντον αλλά και οποιοσδήποτε άλλος υποψήφιος των “δημοκρατικών” θα ήταν εκτεθειμένος, εν έτει 2016, απ’ την οπτική γωνία των αμερικανικών αφεντικών. Κι αυτός ο λόγος είναι ο ταξικός ανταγωνισμός στις ηπα.
Ένα απ’ αυτά που είπε και ξαναείπε το ψόφιο κουνάβι (και, φυσικά, δεν έτυχαν της δέουσας προβολής) στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ήταν ότι οι μισθοί στις ηπα είναι υπερβολικά υψηλοί, κι αυτό υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα της “αμερικανικής οικονομίας”. Δεν είναι πρωτότυπο. Το λένε με τα ίδια ή άλλα λόγια αντίστοιχες πολιτικές βιτρίνες, χωρίς καροτί μαλλί, σ’ όλον τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο.
Το επείγον και ιδιαίτερο στην αμερικανική περίπτωση είναι το κίνημα fight for 15. Όσοι έχουν ξεχάσει ότι η ταξική πάλη είναι, σε τελευταία ανάλυση καθοριστική (ακόμα κι όταν πρόκειται για την οργάνωση μιας παρατεταμένης “προληπτικής”επίθεσης των αφεντικών) προτιμούν να αγνοούν ότι το εργατικό κίνημα f.f.15 έχει απλωθεί και συνεχίζει να εξαπλώνεται σ’ όλη την βάση της εργασιακής εκμετάλλευσης στις ηπα, στους θεωρούμενους “ανειδίκευτους”, σ’ αυτή τη βάση απ’ όπου αποσπάται το μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας. Είναι ένα καθαρόαιμο εργατικό κίνημα, χωρίς τις αποπροσανατολιστικές νοθείες που προτείνουν οι ειδικοί και οι φίλοι της “απελευθέρωσης” της τάξης μας: χωρίς συμμαχίες με μικροαστούς, “μικρά αφεντικά”, “φτωχομεσαία αγροτιά” κι όλα τα υπόλοιπα.
Απέναντι σ’ αυτό το κίνημα οι “δημοκρατικοί” ήταν πράγματι πιο εκτεθειμένοι, έστω και συμβολικά. Ειδικά από τότε που ο πρώην πρόεδρος Ομπάμα, χωρίς να του πέφτει λόγος και, κυρίως, χωρίς να έχει καμία αρμοδιότητα, δήλωσε ότι τα 15 δολάρια κατώτατο ωρομίσθιο για τους ανειδίκευτους είναι δίκαιη αμοιβή. Η “φράξια Σάντερς” μέσα στους “δημοκρατικούς” εμφανίζεται να το υπερασπίζεται αυτό (αν και σε σχέση με την ιμπεριαλιστική πολιτική των ηπα είναι εντελώς ευθυγραμμισμένη με τα “εθνικά συμφέροντα”). Αντίθετα για τους συντηρητικούς και τον όποιον εκφραστή τους, ψόφιο κουνάβι ή σκοτωμένο μοσχάρι, αυτά είναι ληγμένα ζητήματα.
Εδώ, στο τεράστιο και διαρκώς εξαπλούμενο κίνημα fight for 15, βρίσκεται η πρώτη και τελευταία κουβέντα για το αν, τελικά, ψήφισαν το ψόφιο κουνάβι εργάτες και τι “εργάτες” ήταν αυτοί. Η ανακοίνωση πριν την πρόσφατη απεργία στις 29 Νοέμβρη δεν αφήνει κανένα περιθώριο “παρερμηνείας” (απ’ το site των 7ψχ - οι τονισμοί στο πρωτότυπο):

Οι πρόσφατα εκλεγμένοι πολιτικοί και τα φρεσκο-ενδυναμωμένα ειδικά εταιρικά συμφέροντα σπρώχνουν μια εξτρεμιστική ατζέντα ώστε η χώρα να πάει προς τα δεξιά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα είμαστε στους δρόμους στις 29 Νοέμβρη – ο ήδη τετραετής αγώνα μας για $ 15 δεν θα κάνει πίσω! Οποιεσδήποτε προσπάθειες μπλοκαρίσματος των αυξήσεων μισθών, περικοπής εργατικών δικαιωμάτων και υγειονομικής κάλυψης, απέλασης μεταναστών, ή ακόμη υποστήριξης του ρατσισμού ή ρατσιστικών πολιτικών, θα συναντήσουν ΑΔΥΣΩΠΗΤΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ. 

Θα χτυπήσουμε σκληρά – διοργανώνοντας τις πιο αποδιοργανωτικές (για το σύστημα) έως τώρα διαδηλώσεις μας, στις 29 Νοέμβρη. Επεκτείνουμε τις κινητοποιήσεις μας σε περίπου 20 αεροδρόμια που εξυπηρετούν 2 εκατομμύρια επιβάτες την ημέρα, και διακινδυνεύοντας τη σύλληψη μας μέσω εκδηλώσεων μαζικής πολιτικής ανυπακοής μπροστά από εστιατόρια McDonald 's από το Ντιτρόιτ έως το Ντένβερ.

Το εργατικό κίνημά μας καλύπτει το σύνολο της οικονομίας - συμπεριλαμβανομένων μεταφορέων αποσκευών, μαγείρων σε ταχυφαγεία, εργαζομένων στην οικιακή φροντίδα, δασκάλων, εργαζόμενων στην φροντίδα παιδιών, και πανεπιστημιακών βοηθών. Και θα ΑΠΑΙΤΗΣΟΥΜΕ $15 και συνδικαλιστικά δικαιώματα, όχι στους επαναπατρισμούς και απελάσεις, ένα τέλος στις αστυνομικές δολοφονίες των μαύρων, και οι πολιτικοί να κρατήσουν τα χέρια τους μακριά από την κάλυψη της υγειονομικής μας περίθαλψης.

Αν η μαχητική αμερικανική εργατική τάξη, ντόπιοι και μετανάστες, άντρες και γυναίκες, άσπροι, λατίνοι και μαύροι, μιλούν για “φρεσκο-ενδυναμωμένα εταιρικά συμφέροντα” πίσω απ’ την εκλογή του ψόφιου κουναβιού, ποιος αμφιβάλει για το περί τίνος πρόκειται; Και ποιος προσπαθεί να το φορτώσει αυτό το καινούργιο - κάθαρμα - στην - πόλη στις επιλογές της αμερικανικής εργατικής τάξης; Αν θέλει κανείς να πει κάτι σχετικά, αφού πράγματι και εργάτες των ψήφισαν, ας το πει έτσι: οι μικροαστικοποιημένοι, δουλικοί μισθωτοί, την έκαναν την προδοσία τους... Όπως συμβαίνει συχνά.

ιμπεριαλισμός εντός και εκτός συνόρων

Την υπόσχεση για απέλαση 3 μυρίων “παράνομων” μεταναστών απ’ τις ηπα, έτσι ώστε “να ανοίξουν οι δουλειές για τους αμερικάνους εργάτες” οι ειδικοί του θεάματος την παρουσίασαν σαν διαχωρισμένο ρατσισμό. Είναι βλακώδες, σκόπιμα βλακώδες. Η “αντιρατσιστική” ρητορική των “δημοκρατικών” στις ηπα ήταν, πράγματι, εμπόδιο για μια ακόμα μεγαλύτερη κλιμάκωση της επίθεσης κατά των εργατών, ξεκινώντας απ’ τον πιο αδύναμο κρίκο της αλυσίδας της σύνθεσης της τάξης μας, τους εργάτες - χωρίς - χαρτιά.
Αν συγκρίνει κανείς αυτή τη δέσμευση με την προσωρινή νομιμοποίηση 5 μυρίων μεταναστών χωρίς χαρτιά απ’ τον Ομπάμα το Νοέμβρη του 2014, θα εντοπίσει μια αντίθεση. Είναι σχετική. Η τότε νομιμοποίηση ήταν προσωρινή, και ξέρουμε καλά τι σημαίνει αυτό: υπό αίρεση. Το κεντρικό είναι ωστόσο αυτό: αν υπάρχουν κάθε φορά ντόπιοι, σε αρκετή ποσότητα, διατεθειμένοι να δουλεύουν με τους ίδιους όρους που δούλευαν οι “παράνομοι ξένοι”. Οι αμερικάνοι εργοδότες (και όχι το ψόφιο κουνάβι) θα το κρίνουν και θα το μετρήσουν αυτό, πόντο πόντο, τώρα και τα επόμενα χρόνια. Η πραγματική ανεργία στις ηπα είναι γύρω στο 25%· υπάρχει, σα να λέμε, ένας συγκεκριμένος υλικός όρος. Δεν είναι σίγουρο ότι είναι αρκετός. Ειδικά αν οι μισθοί στις ηπα είναι υψηλοί και υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα - όπως λένε οι νικητές συντηρητικοί. Αλλά η απειλή της μαζικής απέλασης δουλεύει ακόμα και χωρίς την μαζική απέλαση: κάνει τους χωρίς χαρτιά ακόμα πιο ευάλωτους, άρα ακόμα πιο φτηνούς. Κι έτσι τραβιέται όλη η αλυσίδα της εργατικής σύνθεσης προς τα κάτω - εκτός εάν υπάρχει ένα ff15.

Όσο προχωράει η κρίση / αναδιάρθρωση προς την τελική φάση της διαχείρισής της, ο εσωτερικός ιμπεριαλισμός γίνεται βασική παράμετρος του εξωτερικού. Και ο εξωτερικός ιμπεριαλισμός (αυτός που συνήθως ονομάζεται τέτοιος) γίνεται όλο πιο απαραίτητος. Τυφλωμένοι με εθνικά χρήσιμο τρόπο οι ντόπιοι “αντιμνημονιακοί”, ερμηνεύοντας την κρίση στην ελληνική εκδοχή της σαν επιδρομή κάποιων “αδίστακτων ξένων”, πατρονάροντας την “εθνική απελευθέρωση” σαν “το καλό του λαού” ούτε μπορούσαν ούτε μπορούν να διανοηθούν τι είναι και τι σημαίνει “εθνική απελευθέρωση” για ένα κράτος σαν το αμερικανικό. Κι όμως: βλέποντας ότι διάφορες πολυμερείς συνθήκες (εμπορικές ή/και στρατιωτικές) είτε είναι δύσκολες απαιτώντας περισσότερες “παραχωρήσεις” απ’ τη μεριά του αμερικανικού κράτους / κεφάλαιου απ’ όσες είναι διατεθειμένο να κάνει, είτε αποτυγχάνουν (επειδή, για παράδειγμα, χάνονται οι φιλιππίνες και, πιθανόν, το βιετνάμ) η Ουάσιγκτον σ’ αυτό ακριβώς καταφεύγει: την “εθνική απελευθέρωση” των συμφερόντων της από τέτοιες πολυμερείς δεσμεύσεις που μπορούν να γίνουν (ή έχουν γίνει) “στενός κορσές”.
Αυτή η εξέλιξη είναι τόσο κατηγορηματική, ώστε οποιοσδήποτε κι αν εξέφραζε κεντρικά τα αμερικανικά συμφέροντα (ή τις πιο ισχυρές φράξιες των αφεντικών στις ηπα) θα έπρεπε να την διαχειριστεί. Επιθετικά: με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Αυτός ο “ένας” ή ο “άλλος” τρόπος είναι η μόνη διαφορά που θα μπορούσε να υπάρχει στην αμερικανική ιμπεριαλιστική πολιτική. Στην πραγματικότητα “διαφορετικοί τρόποι” υπήρχαν όλα αυτά τα χρόνια, απ’ την λήξη του γ παγκόσμιου και την έναρξη του δ και μετά, δηλαδή τις αρχές της δεκαετίας του ‘90.

Δεν ήταν όμως ασυνεχείς ή ασύμβατοι μεταξύ τους αυτοί οι “διαφορετικοί τρόποι”. Για παράδειγμα ο “δημοκρατικός” Ομπάμα, παρά τις περι του αντιθέτου υποσχέσεις του, κράτησε και στο ιράκ και στο αφγανιστάν καλές ποσότητες αμερικανικού στρατού, οχυρωμένου στις βάσεις του. Εξέφραζε, βέβαια, την εκδοχή της μη “χοντρής” εμπλοκής στις προσπάθειες ανατροπής του Άσαντ, αφήνοντας (δηλαδή: προωθώντας) την δουλειά σε συμμάχους - υπήρχε και υπάρχει και η άλλη “γραμμή”, της ενεργούς στρατιωτικής εμπλοκής στο συριακό πεδίο μάχης, ανοικτά εναντίον του Άσαντ. Το ψόφιο κουνάβι φαίνεται να ενισχύει και να οδηγεί τη “γραμμή” των δημοκρατικών στα λογικά της όρια: απ’ την μεριά δεν θεωρεί τον Άσαντ πρώτο θέμα· απ’ την άλλη μεριά όμως η σκλήρα φιλο-ισραηλινή και η εξίσου σκληρά αντι-ιρανική άποψη του ίδιου και εκείνων που διορίζει στα κυβερνητικά πόστα δείχνει το ποιους θεωρεί η Ουάσιγκτον τους καταλληλότερους να κάνουν ακόμα πιο ανοικτά τις “βρωμοδουλειές” στη μέση ανατολή. Με σοβαρά ανταλλάγματα, φυσικά. Επιπλέον ο “δημοκρατικός” Ομπάμα επεξέτεινε τους “νόμιμους στόχους της αντιτρομοκρατικής εκστρατείας” που ξεκίνησε ο Μπους ο νεώτερος το 2001, συμπεριλαμβάνοντας (έξω απ’ τα τυπικά όρια της αμερικανικής νομιμότητας) κάθε “τζιχαντιστική” οργάνωση οπουδήποτε στον πλανήτη, αρκεί ο στοχοποίησή της να βολεύει τα αμερικανικά συμφέροντα. Οι αμερικάνοι δημοκρατικοί δεν υστέρησαν καθόλου στον πόλεμο - κατά - της - τρομοκρατίας, το αντίθετο. Και τώρα, στην αλλαγή φρουράς, οι συντηρητικοί “κληρονομούν” αυτό το διευρυμένο πολεμικό πεδίο. Που σημαίνει πως όταν ο ψόφιο κουνάβι λέει “προτεραιότητά μου ο πόλεμος κατά του isis” (σε σχέση με την ανατροπή του Άσαντ) λέει το προφανές, γνωστό στην Ουάσιγκτον εδώ και ένα τουλάχιστον χρόνο: απ’ τη στιγμή που ο ρωσικός στρατός πάτησε και δρα στη συρία η ανατροπή του Άσαντ δεν μπορεί να γίνει ερήμην της Μόσχας· η παγκόσμια αντιτρομοκρατική εκστρατεία όμως μπορεί να συνεχιστεί μια χαρά. Γιατί όχι; Κάπου στην ανατολική ασία ίσως.

Το ίδιο ισχύει και σε ότι αφορά το Πεκίνο. Η οκταετία των δημοκρατικών (επί Ομπάμα) θεωρούσε το Πεκίνο σαν κράτος / κεφάλαιο εχθρικό, και προσπάθησε να το “κυκλώσει” για να το ελέγξει, στρατιωτικά και οικονομικά. Το πρώτο πατούσε πάνω στις αντιθέσεις για την κυριότητα των νησίδων στη νότια θάλασσα της κίνας· το δεύτερο ήταν η TPP. Το ένα αποδείχθηκε πολύ ευαίσθητο σε ρήγματα, όταν ο Duterte πήρε τις φιλιππίνες απ’ την “αρμοδιότητα” της Ουάσιγκτον· και το βιετνάμ άρχισε να κάνει δεύτερες σκέψεις. Το δεύτερο ήταν απ’ την αρχή “ακριβό”. Οι συντηρητικοί, τώρα, με σημαία το ψόφιο κουνάβι, θα συνεχίσουν και θα κλιμακώσουν την προηγούμενη “γραμμή”. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες επιβάλλοντας υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές κινεζικής παραγωγής εμπορευμάτων στις ηπα, βοηθώντας την μιλιταριστική ολοκλήρωση του Τόκιο, και προφανώς με άλλα μέσα που δεν ξέρουμε τώρα. Όσο για την TPP; Τι σημασία έχουν τέτοιες πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες εάν τον λόγο τον πάρουν οι φρεγάτες και τα υποβρύχια;

Η υποτιθέμενη κάπως ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στην προηγούμενη και στην αναμενόμενη ιμπεριαλιστική γραμμή της Ουάσιγκτον αφορά την Μόσχα. Εκτιμάμε πως όσοι πιστεύουν στα σοβαρά κάτι τέτοιο κάνουν σοβαρό λάθος. Μερικές “χειρονομίες καλής θέλησης” μπορεί να γίνουν απ’ την Ουάσιγκτον των συντηρητικών προς τη Μόσχα· για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Υποτίθεται (αυτό υποστηρίζουν διάφοροι βαθυστόχαστοι αναλυτές) ότι θα δοκιμαστεί προσαρμοσμένη η πολιτική του Νίξον: στα ‘80s καλλιεργήθηκε μια “φιλία” προς το Πεκίνο εναντίον της Μόσχας· τώρα θα επιχειρηθεί το ανάποδο, μια “φιλία” προς την Μόσχα εναντίον του Πεκίνου.
Το λάθος έγκειται στο γεγονός ότι για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό η ανακήρυξη της Μόσχας σε “σοβαρή απειλή” δεν ήταν μέρος του “asian pivot” αλλά της διαχείρισης της ευρώπης, της ε.ε. και της ευρωζώνης. Η οκταετία των δημοκρατικών του Ομπάμα, με την “ουκρανία” σαν επιχειρήση και σαν άλλοθι για την διασπορά στρατού και όπλων στην ανατολικοευρωπαϊκή πρώην ζώνη επιρροής της Μόσχας δίπλα στα σύνορά της, ήταν με τον τρόπο της συνέχεια της οκταετίας των συντηρητικών του Μπους του νεώτερου, με την διακήρυξη τους (το 2003) περί “παλιάς ευρώπης” (γερμανία, γαλλία, κεντρική ευρώπη) που παρακμάζει και “νέας ευρώπης” (η ανατολική) που ανθεί σαν ουρά της Ουάσιγκτον. Οι δημοκρατικοί δεν ήταν τόσο χοντροκομμένοι στα λόγια· ήταν όμως ώριμα χειρότεροι στην πράξη.

Αυτό είναι το “ζήτημα με την ρωσία” που κληρονομούν τώρα, ξανά, οι συντηρητικοί υπό το ψόφιο κουνάβι. Είτε θεωρηθεί παράξενο είτε όχι στις φανφαρόνικες δηλώσεις του, πριν και μετά τις εκλογές, δεν υπάρχει αναφορά στην ευρώπη. Την σιωπή, ωστόσο, δεν την καταλαβαίνουμε σαν αδιαφορία. Δεν βλέπουμε το γιατί ο αμερικανικός ιμπεριλαισμός θα ήθελε σήμερα και αύριο για την ευρώπη κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που ήθελε χτες και προχτές: στρατιωτικό έλεγχο διάφορων κρατών της ε.ε., συρρίκνωση και (με παγκόσμια κριτήρια) υποτίμηση της ευρωζώνης. Πως θα το πετύχει; Όχι, πάντως, με συνθήκες αιώνιας φιλίας και ειρήνης μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας!!! Γιατί αν εξομαλυνθούν οι σχέσεις ηπα / ρωσίας αυτοί που θα οφεληθούν θα είναι το Βερολίνο, το Παρίσι, η “παλιά ευρώπη”. Κι εκείνοι που θα δυσαρεστηθούν είναι τα ακροδεξιά κράτης της “νέας”.
Υπάρχει, επιπλέον, και η λατινική αμερική. Η άλλοτε “πίσω αυλή” της Ουάσιγκτον ξέφυγε απ’ τον ελεγχό της όταν η μία μετά την άλλη (με ελάχιστες εξαιρέσεις) οι νοτιοαμερικανικές κοινωνίες έβγαλαν σοσιαλ-αριστερές κυβερνήσεις. Αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί ρωγμές σ’ αυτή την αποστασιοποίηση. Εν μέρει εξαιτίας της χρεωκοπίας της βενεζουέλας, εν μέρει λόγω των εξελίξεων στη βραζιλία. Το κακό είναι ότι τα όπλα που η Ουάσιγκτον χρησιμοποίησε μετά το 2000 για την αποσταθεροποίηση της μέσης ανατολής, είναι δουλεμένα στη λατινική αμερική απ’ τη δεκαετία του ‘50: η δράση των μυστικών υπηρεσιών. Θέλουμε να πούμε: εκεί το know how είναι παλιό.

Περιληπτικά τα πιο πάνω, αλλά δείχνουν την προσέγγισή μας: όσα ψόφια κουνάβια κι αν μαζεύονταν στον αμερικανικό Λευκό Οίκο εκείνο που θα όφειλε κανείς να δει είναι η συνέχεια του αμερικανικού ιμπεριαλισμού μέσα απ’ τις όποιες αλλαγές στις τακτικές του. Μέσα στα σύνορα (απ’ την άποψη των κοινωνικών συσχετισμών) και έξω απ’ αυτά. Δεν είναι η Κλίντον η μοναδική σημαία της βίας και της καταστροφής· κι ούτε, απ’ την άλλη, το ψόφιο κουνάβι σημαία της ποπουλίστικης μεν αθώας δε “ειρηνικής συνύπαρξης”. Αυτό που ίσως χρειάζεται ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός είναι ένα συμβολικό “μισό βήμα πίσω” (για ανασυγκρότηση ενός εσωτερικού, κοινωνικοϊδεολογικού ολοκληρωτικού μετώπου) ώστε να εξασφαλίσει τις δυνάμεις του για “δύο βήματα μπροστά”.
Έχοντας υπ’ όψη ότι πίσω απ’ την προηγούμενη “απότομα επιθετική / αναθεωρητική” κυβέρνηση των συντηρητικών (υπό τον Μπους το νεώτερο) ήταν το team του περιβόητου σχεδίου για τον 21ο αμερικανικό αιώνα (πίσω πριν τις εκλογές και στη συνέχεια μέσα στην κυβέρνηση -  περισσότερα στο προηγούμενο τεύχος 2001 - 2016: 15 χρόνια πολέμου, η γεωπολιτική διάσταση)) αναζητήσαμε κάτι ανάλογο για την τωρινή φάση.
Την μισή απάντηση την έχει δώσει ήδη το ψόφιο κουνάβι: αν δεν είναι εκατομμυριούχοι αυτοί που βάζει στα πόστα είναι απόστρατοι καραβανάδες, μερικοί ιδιαίτερα αιμοβόροι. [2Ο Mike Flynn διορίστηκε “σύμβουλος του προέδρου για ζητήματα εθνικής ασφάλειας”. Υπουργός άμυνας ορίστηκε στη συνέχεια ο James Mattis, απόστρατος στρατηγός των πεζοναυτών. Μεγαλούργησε στην κατοχή του ιράκ· το παρατσούκλι “τρελός σκύλος” δείχνει το ποιόν του. Το δόγμα του στα σώματα πεζοναυτών που διοικούσε ήταν “είμαστε ευγενικοί, επαγγελματίες, και σκοτώνουμε όποιον κουνιέται”. Ήταν ο επικεφαλής του αμερικανικού στρατού που έκαψε κυριολεκτικά την Φαλούτζα και πολλές εκατοντάδες κατοίκων της (ίσως και πολύ περισσότερους, ο πραγματικός αριθμός είναι άγνωστος), το 2004, σαν αντίποινα για το λιτσάρισμα απ’ το πλήθος της αγοράς της πόλης τεσσάρων ενόπλων της blackwater. Το ολοκαύτωμα της Φαλούτζα είναι, ίσως, το μεγαλύτερο συνειδητό και σχεδιασμένο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας τα τελευταία 20 χρόνια. Που φυσικά, επειδή έγινε από αμερικάνους, έχει κουκουλωθεί.] Και το ανάποδο. Η άλλη μισή ήταν μια δυσάρεστη έκπληξη. Γιατί “στη σκιά” του ψόφιου κουναβιού, με βασικότατη επιρροή σε διάφορα, απ’ τις επιλογές των προσώπων μέχρι την διαμόρφωση της “γραμμής”, βρίσκεται ο εμπνευστής και “καθοδηγητής” των Paul Wolfowitz, Dick Cheney, Don Rumsfeld και σία: ονομάζεται Michael Ledeen. Είναι παλιός, και χωμένος σε πολλά “σκατά”. Απ’ την υπόθεση “ιράν - κόντρας” μέχρι τις μυστικές υπηρεσίες της ιταλίας· απ’ τους σκληροπυρηνικούς του Τελ Αβίβ (αν και εκεί δεν υπάρχουν άλλοι) και το ισραηλινό λόμπι στις ηπα, μέχρι την παραγωγή ψυχροπολεμικής ιδεολογίας στα ‘80s. Δεν έχει επίσημη κυβερνητική θέση, δεν δουλεύει έτσι. Αλλά έχει ήδη έναν άμεσα “δικό του” σε πόστο. Τον Flynn, που “λύνει και δένει”.   
Φυσικά είναι οι (κρατικές, καπιταλιστικές) ανάγκες που ανοίγουν χώρο και δίνουν τα πόστα στα κατάλληλα άτομα και όχι το ανάποδο. Το “οι κατάλληλοι άνθρωποι στις κατάλληλες θέσεις” προϋποθέτει τις “θέσεις”.

η κοινωνική ιδεολογία...

Πριν 5 μήνες (Sarajevo νο 108, Ιούλης 2016), κάτω απ’ τον τίτλο η πανούκλα γράφαμε μεταξύ άλλων:

...
Τώρα; Τώρα τα “αλλού” εκσφενδονίζονται και εσωτερικεύονται τόσο πετυχημένα ώστε έχουν φτιάξει ένα μπετοναρισμένο σύμπαν. Για την ανεργία μιλάνε τόσο άνετα και τόσο ακίνδυνα οι ειδικοί των αφεντικών, αφού δεν πρόκειται να “ξυπνήσει” στα μυαλά εκείνων που υποφέρουν απ’ την υλική φτώχια η εξίσωση ανεργία; = λιγότερη δουλειά για όλους, με λεφτά για να ζεις μια αξιοπρεπή ζωή. Θα δουλέψουν οι μεταθέσεις. Τα “αλλού”. Ανεργία; = “έξω οι ξένοι”. Ανεργία; = Κάτω η Μέρκελ. Κλπ κλπ. Να γιατί η διανοητική, συναισθηματική και ηθική χρεωκοπία είναι το κλειδί, η μεγάλη επιτυχία. Δεν σκέφτεται η τάξη μας όπως πρέπει να σκεφτεί αλλά όπως της υποδεικνύουν. Και είναι “πολύ σίγουρη” ότι “ξέρει”...

Η “πολιτική αξιοποίηση” αυτής της μαζικής κατάπτωσης φαίνεται απ’ τις επιτυχίες των “μετα”φασιστών, σ’ όλο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικά κόσμο. Όχι μόνο των εκλογικών επιτυχιών τους αλλά και των προσανατολισμών και των υποδείξεών τους, τις οποίες αποδέχεται αυτό το άθλιο πράγμα που λέγεται “αριστερά”. Οι “μετα”φασίστες δεν έχουν κάποιο “πρόγραμμα” που να διαφέρει στα ουσιαστικά του απ’ την άγρια υποτίμηση της εργασίας και την εξασφάλιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Τόσο ο εθνικισμός όσο και ο ρατσισμός είναι περισσότερο εργαλεία διαιώνισης της πειθάρχησης και της αλλοτρίωσης της τάξης μας, παρά “λύση” στα προβλήματα της τρέχουσας καπιταλιστικής κρίσης / αναδιάρθρωσης. Κι όμως. Αυτός ο “πολιτικοϊδεολογικός γαλβανισμός” της παρανοϊκότητας της καπιταλιστικής εξουσίας (: όλο και περισσότερα μπορούν να δημιουργηθούν απ’ την συλλογική ανθρώπινη εργασία· όλο και λιγότεροι μπορούν να απολαύσουν τον κοινωνικό πλούτο), αυτό το τεράστιο “αλλού”, ηγεμονεύει όχι μόνο στους ψηφοφόρους των φασιστικών κομμάτων αλλά σχεδόν παντού. Ακομα και σ’ αυτούς που δηλώνουν εχθροί τους.
...

Μετά την εκλογική επιτυχία του ψόφιου κουναβιού, περισσότερο για να σκηνοθετήσουν τον ρόλο “ω! ξαφνιάστηκα!” και πολύ λιγότερο για να εξηγήσουν οτιδήποτε, διάφοροι ειδικοί και μη ανακάλυψαν ένα “κύμα φασισμού” που απλώνεται, ή μπορεί να απλωθεί, από εκλογές σε εκλογές και από πολιτικές βιτρίνες σε πολιτικές βιτρίνες, σ’ όλον τον πρώτο κόσμο. Και μέσα σ’ αυτήν την “πλημμύρα” μπαίνουν τα πάντα.
Έχουμε συναίσθηση του τι συμβαίνει παγκόσμια, μόνο που είναι διαφορετική επί της ουσίας. Την μεθοδική διαμόρφωση μιας μαζικής κοινωνικής ιδεολογίας σκληρά συντηρητικής έως αντιανθρώπινης την είχαμε διαγνώσει / προβλέψει, σαν οργανωμένη αυτονομία, πολλά χρόνια πριν, λίγο μετά το ξέσπασμα του “αντιτρομοκρατικού πολέμου”. Και για τα “καθυστερημένα” τμήματα των καπιταλιστικών κοινωνιών, αυτά που νοιώθουν ότι “ξεμένουν” απ’ την αναδιάρθρωση / αλλαγή παραδείγματος και στρέφονται στη νοσταλγία κάποιου “καλύτερου παρελθόντος” έχουμε γράψει κάμποσες φορές σ’ αυτές εδώ τις σελίδες.
Αυτή η τάση ήταν (και είναι) αναμενόμενη και “φυσιολογική”, αφού μιλάμε για καπιταλιστικές κοινωνίες που βρίσκονται σε τέτοια κατάσταση (κρίσης / αναδιάρθρωσης) για τρίτη φόρα τα τελευταία 150 χρόνια· κι όχι για πρώτη. Ο μικροαστισμός, και το τι μπορεί να παράξει ή να στηρίξει ιδεολογικά και πολιτικά δεν είναι καινούργιος! Μπορεί να αλλάζουν οι επιμέρους εκφράσεις του ή οι λεπτομέρειες της υλικής του βάσης, αλλά στον πυρήνα του παραμένει απαράλλαχτα ίδιος. Οι ψηφοφόροι του ψόφιου κουναβιού είναι κλασσικοί μικροαστοί: ζηλεύουν και θαυμάζουν τους ζάμπλουτους (αν και δεν θα γίνουν ποτέ τέτοιοι), σε τέτοιο βαθμό ώστε να τους χρήσουν “εκπροσώπους” τους, την ίδια ώρα που με χαρά θα πατούσαν στο λαιμό όσους βρίσκονται πιο χαμηλά· μπας και νοιώσουν ανεβασμένοι λίγο ψηλότερα.

Εκείνο που αποτελεί συστατικό της πολιτικής μας συναίσθησης σαν αυτόνομων εργατών είναι ότι τις 2 προηγούμενες φορές που έγινε κάτι παρόμοιο (το οποίο θαυμάσια είχε προβλέψει / περιγράψει ο κυρ Κάρολος σ’ εκείνο το εξαιρετικό απόσπασμα απ’ το κομμουνιστικό μανιφέστο για την οπισθοδρόμηση των κοινωνιών στη βαρβαρότητα) υπήρχε το “αντίπαλο δέος”, υπήρχε απέναντι η δική μας μαχητική και μαζική πλευρά, η πλευρά των συνειδητών εργατικών συμφερόντων. Αυτό δεν συμβαίνει τώρα. Και “τώρα” εννοούμε τα τελευταία 20 - 25 χρόνια. Το fight for 15 είναι εξαίρεση· αισιόδοξη αλλά μοναδική.
Αυτή η τεράστια έλλειψη / απουσία είναι που κάνει την διαδρομή των αφεντικών και των λακέδων τους υγιεινό περίπατο! Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στις κοινωνικές ιδεολογίες της μισανθρωπιάς, της μνησικακίας, της μικροψυχίας, της βλακείας, της ατομικής και συλλογικής ενσωμάτωσης κάθε θεαματικού ψέματος. Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στη μαζικότητα και στην επιθετικότητα αυτών των “ηθών”. Θα ήταν τέτοιες αυτές οι κοινωνικές ιδεολογίες / συμπεριφορές, υπαρκτές, ενεργές, επιθετικές σε διάφορες κλίμακες της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής ακόμα κι αν δεν εξέλεγαν τις κεντρικές πολιτικές βιτρίνες· δεν “πλειοψηφούσαν” στις κάθε είδους κάλπες.
Το ζήτημα είναι τι κάνουμε εμείς. Κι εκεί, δυστυχώς, μόνο κατηγορητήρια έχουμε - απ’ την “περιθωριακή” θέση μας.

... και λίγη πολιτική οικονομία

Οι αμερικάνοι συντηρητικοί / μεταφασίστες, όπως οι όμοιοί τους παντού στον πρώτο κόσμο, δηλώνουν εχθροί της “παγκοσμιοποίησης”. [3Κάνοντας τους υποτιθέμενους “αριστερούς εχθρούς της παγκοσμιοποίησης” να καταπίνουν το σάλιο τους... Ελπίζουμε ότι την επόμενη χρονιά, στην καινούργια μορφή του Sarajevo, θα καταφέρουμε να κοινοποιήσουμε μια παλιότερη έκθεσή μας σχετική με το θέμα, που τότε κυκλοφόρησε σε πολύ περιορισμένο αριθμό αντιτύπων.] Το ψόφιο κουνάβι υπόσχεται ότι θα δημιουργήσει 25 εκατομύρια νέες θέσεις εργασίας εντός ηπα (τα επόμενα 10 χρόνια, οπότε δίνει στον εαυτό του το περιθώριο ένα μεγάλο μέρος απ’ αυτές να τις υποσχεθεί και ο επόμενος, ακόμα κι αν ο Τραμπ κρατήσει το πόστο για 4 + 4 χρόνια...) με “μεγάλα έργα υποδομών”, και αναγκάζοντας τις αμερικανικές εταιρείες να φέρουν τα εργοστάσια που έχουν στον “τρίτο κόσμο” πίσω στην πατρίδα... Μήπως αυτά είναι μια δεξιά εκδοχή κεϋνσιανισμού;
Μια καρικατούρα του, το πολύ. Το πρωτότυπο σχέδιο, του ρουσβελτιανό new deal, ήταν ένα τεράστιο πρόγραμμα κρατικών επενδύσεων σε υποδομές μεγάλης κλίμακας (φράγματα, δρόμοι εκεί που δεν υπήρχε τίποτα, εξηλεκτρισμός της αμερικανικής επαρχίας που δεν υπήρχε πριν, αλλά και δημιουργία διάφορων θεσμών που δεν υπήρχαν νωρίτερα) που έδωσε πράγματι μεγάλη ώθηση στον αμερικανικό καπιταλισμό. Την ανεργία όμως την μείωσε κάπως μόνο για 4 - 5 χρόνια. Είναι απλό: τα μεγάλα έργα κάποτε τελειώνουν! Απ’ το 1938 και μετά, τα οφέλη των μεγάλων δημόσιων επενδύσεων του new deal είχαν εξαντληθεί, και η ανεργία άρχισε να ξαναανεβαίνει προς τα μεγέθη που είχε το 1930 και το 1931, αμέσως μετά το ξέσπασμα εκείνης της Μεγάλης Κρίσης. Ήταν ο β παγκόσμιος πόλεμος με την υψηλότατη (για τότε δεδομένα) καταστροφικότητά του και η μαζική πολεμική βιομηχανική παραγωγή που “έλυσαν το πρόβλημα” της αξιοποίησης του αμερικανικού κεφαλαίου. [4Ο ίδιος ο Κέυνς το ήξερε ότι έτσι θα συνέβαινε. Στα λόγια το απευχόταν. Αλλά οι συχνές αναφορές του σ’ έναν παγκόσμιο πόλεμο δείχνουν ότι η πιο αποδοτική εκδοχή των προτάσεων του, σ’ εκείνη την ιστορική φάση της Αλλαγής Παραδείγματος και του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, ήταν η πολεμική καταστροφή.]

Οι συντηρητικοί / μεταφασίστες των ηπα υπόσχονται τώρα δημόσιες επενδύσεις 1 τρισ. δολαρίων, για την “επισκευή υποδομών”: δρόμων, γεφυρών, κτιρίων δημόσιας χρήσης. Πρόκειται για ένα ποσοστό περίπου 5,5% του αμερικανικού αεπ (το 2016), αλλά προφανώς δεν θα “επενδυθεί” σε ένα χρόνο, ούτε σε δύο. Ίσως σε τρία - ή και σε δέκα. To 1933 o Ρουσβελτ οργάνωσε την “διεύθυνση δημόσιων έργων” που ξόδεψε ένα ελαφρά μεγαλύτερο ποσοστό του αεπ (του ‘33), 5,8%, μόνο μέσα σε 3 χρόνια (ως και το 1935) κατασκευάζοντας εξ αρχής τα πάντα (34.599 έργα): κυβερνητικά κτίρια, αεροδρόμια, νοσοκομεία, σχολεία, δρόμους, γέφυρες, φράγματα. Κι αυτά ήταν μόνο ένα μέρος του new deal. Το βέβαιο είναι ότι οι τωρινές επισκευές δεν θα μεγαλώσουν σημαντικά την γενική (εντός συνόρων) αξιοποίηση του αμερικανικού κεφαλαίου· κι αυτό θα χρησιμοποιηθεί σαν επιχείρημα για να μείνουν οι μισθοί όσων εμπλακούν σ’ αυτά τα μεγάλα έργα όσο πιο χαμηλά γίνεται. Κάποια στιγμή, θα τελειώσουν κι αυτά τα μεγάλα έργα.

Ανάλογα ισχύουν για τον “επαναπατρισμό των εργοστασίων”. Εάν γίνει δυνατό να δουλεύουν οι “λευκοί” αμερικάνοι εργάτες με μισθούς μεξικάνων ή ασιατών, τότε ναι: σε συνδυασμό με την μείωση της φορολογίας τους θα μπορούσαν να επαναπατρίσουν την εκτός συνόρων παραγωγή τους. Είναι όμως δυνατό κάτι τέτοιο; Για να το πούμε διαφορετικά: είναι δυνατόν το κόστος αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης στις ηπα να πέσει στο επίπεδο του αντίστοιχου στο μεξικό ή στην κίνα; Μας φαίνεται αδύνατο. Συνεπώς η apple (για παράδειγμα) θα συνεχίσει να έχει την παραγωγή της εκεί που την έχει τώρα. Το πολύ πολύ, αν οι μειώσεις της φορολογίας είναι σημαντικές, να μεταφέρουν διάφορες αμερικανικές εταιρείες τις έδρες τους στις ηπα· που θα έχουν γίνει, σαν κράτος, off shore. Τέτοιου είδους μεταφορές θα έχουν, ίσως, μια κάποια επίδραση στην “απασχόληση”, αλλά αυτή θα είναι μικρή έως αμελητέα, και πάντως θα αφορά ειδικότητες του τριτογενούς.

Εάν οι συντηρητικοί δοκιμάσουν το παλιό εργαλείο των δασμών στις εισαγωγές (αυτή είναι η υπόσχεση / απειλή του ψόφιου κουναβιού κατά του Πεκίνου...) τότε, απλά, θα επιταχύνουν και θα οξύνουν τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Και είναι αμφίβολο αν στη διάρκειά του, πριν γίνει δηλαδή κανονικός (στρατιωτικός) πόλεμος θα έχει ο αμερικανικός καπιταλισμός κάποιο σημαντικό όφελος. Την δεκαετία του 1930 οι (εμπορικοί) ανταγωνιστές της αμερικανικής παραγωγής ήταν οι εξής τρεις: αγγλία, γαλλία, γερμανία. Τώρα δεν έχουν μόνο την ε.ε. και την ευρωζώνη (σαν μπλοκ) αλλά και την κίνα, σε πολύ συγκεκριμένα είδη (π.χ. όπλα ή πυρηνική τεχνολογία) τη ρωσία, αλλά και την ινδία, άλλα κράτη της ασίας, και κράτη της λατινικής αμερικής. Επιπλέον, μπορεί ο αμερικανικός καπιταλισμός να αυτονομηθεί ενεργειακά, στο βαθμό που μένει κολλημένος με τους υδρογονάνθρακες. Όμως οι σπάνιες γαίες (πρώτες ύλες για το σύνολο των ηλεκτρονικών μηχανών κάθε είδους) εισάγονται. Κι αυτό είναι θέμα σοβαρό.
Εκείνο που παραμένει πάντα ένα αποτελεσματικό εργαλείο “οικονομικής ανάτασης” είναι το παλιό. Η παραγωγή για πολεμική χρήση. Εκεί, πράγματι, η Ουάσιγκτον έχει δυνατότητες. Αν και, αυτά τα 70 χρόνια ηγεμονίας του αμερικανικού στρατοβιομηχανικού συμπλέγματος είχαν σαν αποτέλεσμα να αυξηθούν θεαματικά τα κόστη (συμπεριλαμβανόμενων των υπερκοστολογήσεων) για κατασκευές που άλλες “εθνικές” βιομηχανίες όπλων πετυχαίνουν ή πλησιάζουν με σημαντικά μικρότερα έξοδα.

Από οικονομική άποψη λοιπόν, έχουμε τη γνώμη, ότι οι ιδέες των συντηρητικών  / μεταφασιστών στις ηπα και παντού αλλού ΔΕΝ λύνουν ούτε για λίγα χρόνια τα “προβλήματα” καπιταλιστικής υπο-αξιοποίησης που έχουν οδηγήσει στην κρίση. Την λύση, φυσικά, την ξέρουν τα αφεντικά: καταστροφή (κεφαλαίου και εργασίας) σε τρομακτική κλίμακα. Αν διστάζουν ως τώρα είναι επειδή δεν έχει βρεθεί ακόμα κάποια πλευρά που να έχει ένα είδος συντριπτικής ανωτερότητας στα πυρηνικά όπλα, ικανή να την κρατήσει όσο θα της χρειαστεί για να νικήσει.
Αλλά δεν υπάρχει τίποτα αισιόδοξο, ούτε εδώ...

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Πόσες φορές τα τελευταία 10, 20 χρόνια έχουν δει και ακούσει αυτοί τις στατιστικές που δείχνουν ότι σύντομα θα είναι μειοψηφία στην επικράτεια του american dream, “πνιγμένοι” απ’ τους μαύρους και τους λατίνους; Πόσες φορές άραγε; Και πόσες φορές σκέφτηκαν ότι ακόμα κι αν είναι εν δυνάμει μειοψηφία, ακόμα κι αν χρειαστεί να κάνουν πραξικόπημα, θα πρέπει να κρατήσουν την κεντρική εξουσία;
[ επιστροφή ]

2 - Ο Mike Flynn διορίστηκε “σύμβουλος του προέδρου για ζητήματα εθνικής ασφάλειας”. Υπουργός άμυνας ορίστηκε στη συνέχεια ο James Mattis, απόστρατος στρατηγός των πεζοναυτών. Μεγαλούργησε στην κατοχή του ιράκ· το παρατσούκλι “τρελός σκύλος” δείχνει το ποιόν του. Το δόγμα του στα σώματα πεζοναυτών που διοικούσε ήταν “είμαστε ευγενικοί, επαγγελματίες, και σκοτώνουμε όποιον κουνιέται”. Ήταν ο επικεφαλής του αμερικανικού στρατού που έκαψε κυριολεκτικά την Φαλούτζα και πολλές εκατοντάδες κατοίκων της (ίσως και πολύ περισσότερους, ο πραγματικός αριθμός είναι άγνωστος), το 2004, σαν αντίποινα για το λιτσάρισμα απ’ το πλήθος της αγοράς της πόλης τεσσάρων ενόπλων της blackwater. Το ολοκαύτωμα της Φαλούτζα είναι, ίσως, το μεγαλύτερο συνειδητό και σχεδιασμένο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας τα τελευταία 20 χρόνια. Που φυσικά, επειδή έγινε από αμερικάνους, έχει κουκουλωθεί.
[ επιστροφή ]

3 - Κάνοντας τους υποτιθέμενους “αριστερούς εχθρούς της παγκοσμιοποίησης” να καταπίνουν το σάλιο τους... Ελπίζουμε ότι την επόμενη χρονιά, στην καινούργια μορφή του Sarajevo, θα καταφέρουμε να κοινοποιήσουμε μια παλιότερη έκθεσή μας σχετική με το θέμα, που τότε κυκλοφόρησε σε πολύ περιορισμένο αριθμό αντιτύπων.
[ επιστροφή ]

4 - Ο ίδιος ο Κέυνς το ήξερε ότι έτσι θα συνέβαινε. Στα λόγια το απευχόταν. Αλλά οι συχνές αναφορές του σ’ έναν παγκόσμιο πόλεμο δείχνουν ότι η πιο αποδοτική εκδοχή των προτάσεων του, σ’ εκείνη την ιστορική φάση της Αλλαγής Παραδείγματος και του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, ήταν η πολεμική καταστροφή.
[ επιστροφή ]