ένας αμερικάνος στην Αθήνα

Όταν ο Ομπάμα θα πατάει το πόδι του στο αεροδρόμιο, στις 15 Νοέμβρη (αν δεν μεσολαβήσει κάτι...) θα είναι και τυπικά πρώην πρόεδρος των ηπα. Ό,τι κι αν θέλει να επενδύσει ο εντόπιος αντι-γερμανισμός σ’ αυτήν την επίσκεψη, είναι fake. Η αλήθεια είναι (και υπάρχουν επ’ αυτού δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις οι οποίες, όμως, για ευνόητους “εθνικούς λόγους” δεν έχουν κυκλοφορήσει ευρύτερα) ότι η φαιορόζ κυβέρνηση παρακαλούσε επί πολλούς μήνες να γίνει μια πρόσκληση στον τρισμέγιστο πρωθυπουργό για επίσημη επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον... Αυτή η πρόσκληση δεν έγινε... Γιατί; Επειδή (αυτά λένε οι έλληνες ανταποκριτές στην Ουάσιγκτον...) η ελλάδα δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ηπα... τώρα, χτες, πιθανότατα και αύριο. Αντί για μια επίσημη επίσκεψη του έλληνα πρωθ. στον λευκό οίκο, έρχεται στην Αθήνα σαν πρώην ο Ομπάμα - καθ’ οδόν προς το Βερολίνο. Πόσο άλλαξαν τα πράγματα μέσα σε 17 χρόνια;
Η προηγούμενη φορά που ήρθε στην Αθήνα αμερικάνος πρόεδρος ήταν στις 17 Νοέμβρη του 1999. Δεν ήταν “πρώην”. Ήταν εν ενεργεία: ο Μπιλ Κλίντον. Ο Κλίντον έγινε δεκτός απ’ την αγανακτισμένη εθνική συνείδηση των ελλήνων με μια μεγάλη διαδήλωση με πολλά μπάχαλα. Γιατί όμως τότε ο αμερικάνος πρόεδρος θεωρήθηκε “κόκκινο πανί” γι’ αυτήν την “εθνική συνείδηση”, ενώ σήμερα τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά, τόσο διαφορετικά ώστε να έρχεται, ουσιαστικά, ένας πρώην απλά για το “χάζι” της “ελληνοαμερικανικής συμμαχίας;” Η σύντομη επιστροφή στο παρελθόν θα φωτίσει καλύτερα το τώρα.

Ο λόγος που ο Κλίντον θεωρήθηκε τότε “εχθρός της ελλάδας” (απ’ τον “λαό” και τους γνήσιους εκπροσώπους του φυσικά...) ήταν η αμερικανική επέμβαση στον πόλεμο του σερβικού εθνικισμού / ιμπεριαλισμού στο κόσοβο, λίγους μήνες νωρίτερα. Την άνοιξη του 1999.
Τον Ιούνη του 2015, κάνοντας μια αναδρομή προκειμένου να αναλύσουμε την τωρινή κατάσταση του ελληνικού ιμπεριαλισμού, γράφαμε μεταξύ άλλων: [1Sarajevo νο 96, βαλκάνια: τα καινούργια νέα είναι παλιά.]

...
Αμέσως μετά την “κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ” και την διάλυση του συμφώνου της Βαρσοβίας, δηλαδή απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ‘90, τα βαλκανικά κράτη (κι όχι μόνον αυτά άλλωστε) βρέθηκαν σε ένα “κενό ηγεμονίας” σε σχέση με τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κράτη. Για 45 χρόνια η διακρατική ειρήνη στα βαλκάνια είχε εξασφαλιστεί απ’ την μοιρασιά τους σε διαφορετικές “ζώνες επιρροής”, στη Γιάλτα. Αλλά απ’ το 1990 και μετά τα δεδομένα άλλαξαν ραγδαία. Η ρωσία παρέμενε μεν μια πυρηνική υπερδύναμη, αλλά κυλούσε γρήγορα στην παρακμή. Η ευρωπαϊκή ένωση δεν ήταν παρά η ε.ο.κ. - μια “οικονομική κοινότητα” που δεν είχε (όπως δεν έχει ακόμα...) μια ενιαία ιμπεριαλιστική πολιτική. Συνεπώς, αρκετές απ’ τις παλιές “μεγάλες” ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, είχαν τα χέρια τους λυμένα να ασκήσουν την δική τους “εθνική” πολιτική στα βαλκάνια, να εξασφαλίσουν δηλαδή δικούς τους συμμάχους, δικές τους “επιχειρηματικές ευκαιρίες”, δικές τους “ζώνες επιρροής”. Γερμανία, αγγλία, γαλλία και ιταλία, έπεσαν με τα μούτρα στη δουλειά. Αλλά μαζί έπεσε στη δουλειά κι ένας καινούργιος “μάγκας”: η ελλάδα. Τέλος οι ηπα αφενός έβαλαν εξ αρχής υψηλή προτεραιότητα τη μέση ανατολή (“καταιγίδα της ερήμου”, πρώτος πόλεμος με το ιράκ) και αφετέρου ήταν μακρυα απ’ τα βαλκάνια. Τι σημαίνει “ήταν μακρυά”; Δεν είχαν τους δικούς τους ανθρώπους, τα δικά τους δίκτυα πληροφοριών και επιρροής... Χρειάζονταν κάποιον χρόνο.
Το επίδικο των συγκρούσεων που ξέσπασαν πολύ γρήγορα ήταν τα δυτικά βαλκάνια. Η τότε ενιαία γιουγκοσλαβία κατά κύριο λόγο, αλλά όχι μόνο. Εάν η γιουγκοσλαβία κατάφερνε να μείνει ενιαίο κράτος, ήταν η πρώτη σε σειρά υποψήφια για ένταξη στην ε.ο.κ. (ή στην εξέλιξή της, την ε.ε.) μιας και υπερείχε από καπιταλιστική άποψη (πολιτιστικά, οικονομικά, κοινωνικά και στρατιωτικά) όλων των υπόλοιπων πρώην “σοσιαλιστικών” κρατών. Μια ενιαία και εντάξιμη στην ε.ε. γιουγκοσλαβία θα ήταν προς το συμφέρον του γερμανικού ιμπεριαλισμού· υπέρ των συμφερόντων μιας ανανεωμένης, ενωμένης πια γερμανίας, που ήταν ολοφάνερο πως είχε όλες τις δυνατότητες να γίνει το κέντρο (και η “ατμομηχανή”) της ευρώπης. Αντίστροφα, μια ενιαία γιουγκοσλαβία εντάξιμη στην ε.ε., ήταν ένα ενδεχόμενο εχθρικό προς τα συμφέροντα τόσο των ηπα, όσο και της (παρηκμασμένης πια) αγγλίας, της (φοβικής απέναντι στη γερμανία) γαλλίας και της (αμφίθυμης) ιταλίας. Την διάλυση της γιουγκοσλαβίας, την αιματοχυσία και στις σφαγές που ακολούθησαν επί 5 χρόνια, τις ανέλαβαν βέβαια “τοπικές δυνάμεις”: ο κροατικός εθνικισμός και, ακόμα πιο συστηματικά έως παθολογικά, ο σερβικός εθνικισμός. Μέσα σε 5 χρόνια η αποστολή είχε έρθει σε πέρας: ένα απ’ τα πιο αναπτυγμένα (από καπιταλιστική άποψη) κράτη των βαλκανίων, ακόμα και υπό “σοσιαλιστικό” καθεστώς, η γιουγκοσλαβία, έγινε κατά ένα μέρος νεκροταφείο, και κατά το υπόλοιπο επικράτεια μαφιών. Η διάλυση της γιουγκοσλαβίας, και το αίμα μέσα απ’ το οποίο έγινε, απελευθέρωσε επιπλέον προοπτικές μελλοντικών πολέμων: “εκκρεμότητες” κάθε είδους, που εύκολα μπορούν να ανακατευτούν με τις (όχι πολύ μακρινές) αναμνήσεις απ’ την διάλυση...

Μέσα σ’ εκείνο το “κενό ηγεμονίας” ξεφύτρωσε με ακόρεστη όρεξη και ο ελληνικός ιμπεριαλισμός. Το ελληνικό βαθύ κράτος εκτίμησε ότι δεν θα έβρισκε σοβαρά εμπόδια εκ μέρους οποιασδήποτε “μεγάλης δύναμης” εάν έμπαινε στο σφαγείο αυτοτελώς. Συμμάχησε αμέσως με τον σερβικό εθνικισμό / φασισμό, και μπήκε ενεργητικά στη “δουλειά”. Τι ήθελε ο ελληνικός ιμπεριαλισμός απ’ τα δυτικά βαλκάνια; Τη νότια αλβανία (αποκαλούμενη “βόρεια ήπειρο”) και ένα καλό κομμάτι απ’ το κράτος της μακεδονίας. Απ’ το 1991 ως και το 1995 ο ελληνικός ιμπεριαλισμός, αυτό το σύμπλεγμα μικροαστικού εθνικισμού / κανιβαλισμού, μυστικών υπηρεσιών, νέων μαφιών, παπάδων, κομμάτων, μήντια, επιχειρηματιών, έκανε ότι καλύτερο μπορούσε προετοιμάζοντας μια ακόμα “δικαίωση των εθνικών πόθων”. Αντικειμενικά (αλλά και υποκειμενικά...) ο ελληνικός ιμπεριαλισμός εκείνης της περιόδου ήταν φιλοαμερικάνικος. Συμβάλλοντας στην παραγωγή, στην αναπαραγωγή, στην ενίσχυση της έντασης και της αστάθειας στα δυτικά βαλκάνια, ο ελληνικός ιμπεριαλισμός συστρατευόταν με τον αμερικανικό, εναντίον του γερμανικού. Το πρώτο μεγάλο κύμα αντιγερμανισμού και αντιευρωπαϊσμού στην ελλάδα ξέσπασε εκείνη την πενταετία, καθώς “οι γερμανοί βρίσκονταν πίσω απ’ οτιδήποτε ‘ανθελληνικό’ συνέβαινε” τότε, και συχνά βρίσκονταν μαζί τους οι ολλανδοί ... και οι ιταλοί... Αυτό έλεγαν οι δημαγωγοί, αυτό ήθελαν να πιστεύουν οι υπήκοοι...
Η διάλυση της γιουγκοσλαβίας έγινε, καινούργια κράτη δημιουργήθηκαν, αλλά τα ελληνικά εθνικά όνειρα δεν ευωδόθηκαν. Ο ελληνικός ιμπεριαλισμός δεν κατάκτησε εδάφη, ούτε μετακίνησε τα σύνορα προς βορρά, όπως ήθελε. Γιατί; Επειδή ο μακρινός σύμμαχος, η Ουάσιγκτον, δεν ήταν διατεθειμένος στα νέα δεδομένα της παντοκρατορίας του (“η μόνη υπερδύναμη του πλανήτη”) να επιτρέψει την δημιουργία δυνάμεων περιφερειακής ηγεμονίας, οι οποίες θα μπορούσαν μελλοντικά να παίζουν σε διάφορα ταμπλώ, εχθρικά προς τα δικά του συμφέροντα. Η Ουάσιγκτον επέλεξε να είναι η ίδια παρούσα, κατ’ αρχήν στρατιωτικά, όπου χρειαζόταν· και, έτσι, ήρθε στα βαλκάνια. Την έφερε ο αδελφός των ελλήνων (αλλά και δικός της σύμμαχος), ο Μιλόσεβιτς. Ο big boss ήρθε στα δυτικά βαλκάνια αυτοπροσώπως, σαν “ειρηνευτής”, “εγγυητής” - και σαν στρατιωτικές βάσεις. Και ερχόμενος αυτοπροσώπως πάγωσε υποχρεωτικά τα ελληνικά ιμπεριαλιστικά όνειρα. Αυτό έγινε το 1995...
Είχε μείνει η εκκρεμότητα του κοσσυφοπεδίου. Με την κοσοβάρικη αντίσταση (κατά των σέρβων), κυρίως με την μορφή πολιτικής ανυπακοής, είχε αποκτήσει ιδιαίτερες σχέσεις το Βερολίνο. Η υπόγεια αλλά κρίσιμη γερμανική επιρροή τέλειωσε το 1999, κι αυτή ήταν η τελευταία μεγάλη υπηρεσία που προσέφερε ο Μιλόσεβιτς και το καθεστώς του στην Ουάσιγκτον. Το κόσοβο πέρασε στην στρατιωτική επιρροή των ηπα, και στις δουλειές των μαφιών.
...
Όση όρεξη κι αν έχουν οι έλληνες, αυτή τη στιγμή δεν έχουν κανένα όπλο. Μόνο υπόγεια και προβοκατόρικα μπορούν να δρουν. Αυτό δεν είναι υποχρεωτικά “σπατάλη χρόνου”. Αν η Αθήνα καταφέρει κάποτε να δέσει στη θέση τους τα κρατικο/καπιταλιστικά βρακιά της (“αντιμετώπιση της κρίσης”), κι αν η Ουάσιγκτον αποφασίσει κάποτε ότι χρειάζεται περισσότερη φωτιά στα βαλκάνια, οι εσωτερικοί όροι υπάρχουν. Και οι έλληνες εθελοντές θα βρουν ξανά την δουλειά που τους αρέσει.
Πολλά “αν” μαζεμένα... Δύσκολοι καιροί για “κατακτητές”...

Οι έλληνες εξέλαβαν την άμεση στρατιωτική εμπλοκή του αμερικανικού στρατού στο κόσοβο, την άνοιξη του 1999, σαν “επίθεση κατά του εθνικού φίλου Μιλόσεβιτς”. Τα απόνερα της ελληνοσερβικής φιλίας είχαν ακόμα μαζική επιρροή, αν και ουσιαστικά αυτή η “φιλία” είχε κρυώσει απ’ το 1995 (εκτός απ’ τους τομείς του οργανωμένου εγκλήματος...), αφού δεν έγινε η μοιρασιά της (πρώην γιουγκοσλαβικής) μακεδονίας. Γι’ αυτό κατέβηκαν στο δρόμο, στην Αθήνα, “θυμωμένοι” οι έλληνες - με μπροστάρη το κκε... Στα υψηλά κλιμάκια της ελληνικής εξουσίας, οι πολιτικές βιτρίνες και τ’ αφεντικά, ήξεραν φυσικά την πραγματικότητα: ο κύριος σκοπός της Ουάσιγκτον το ‘99 ήταν η κατάκτηση του κοσόβου υπό την σημαία της “απελευθερωσής” του. Πράγμα που ήταν εξαιρετικά εύκολο, αφού το διευκόλυναν αφάνταστα τα εγκλήματα της σερβικής στρατοαστυνομίας εκεί.
Σε κάθε περίπτωση η “λαϊκή οργή” κατά του Κλίντον το Νοέμβρη του 1999 ήταν έκφραση της συμβολικής σύγκρουσης ανάμεσα σ’ έναν “μεγάλο” και έναν “μικρομεσαίο” ιμπεριαλισμό: παρότι ο δεύτερος, ο ελληνικός, συγχρονίστηκε απόλυτα με τα αμερικανικά συμφέροντα και τις μεθοδεύσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών στα βαλκάνια στη δεκαετία του ‘90, δεν πήρε κανένα εδαφικό αντάλλαγμα όπως ήλπιζε! [2Έχοντας αυτήν την ανάλυση διαδηλώσαμε τότε σαν αυτόνομοι δυο μέρες πριν την “μεγάλη διαδήλωση υποδοχής του Κλίντον” με κεντρικό σύνθημα ίδια είν’ τ’ αφεντικά - εθνικά, πλανητικά.
Καμία σχέση ή ομοιότητα με τωρινές απομιμήσεις.] Εν τω μεταξύ το κόλπο της ελληνικής επέκτασης στα βαλκάνια είχε αλλάξει ήδη το ‘99. Από “τανκς” είχε γίνει “banks”. Εκεί η Ουάσιγκτον δεν έβαλε κανένα εμπόδιο· ούτε είχε λόγο να το κάνει. Αυτό ήταν γνωστό και το 1998, και το 1999 και το 2000...

η αξία του οικοπέδου

Στη δεκαετία του ‘90 η Ουάσιγκτον ΔΕΝ αμφισβητούσε άμεσα την (πάγια, με μικρές διακυμάνσεις) γεωπολιτική αξία του ελληνικού οικοπέδου. Η αμφισβήτηση προέκυπτε έμμεσα: στο βαθμό που δεν υπήρχε πλέον “ανατολικό μπλοκ”, οι συνοριακές περιοχές (ανάμεσα στο νατο και στο σύμφωνο της Βαρσοβίας) με θάλασσα, λιμάνια και αεροδρόμια έχαναν ένα μέρος της αξίας τους. Η Ουάσιγκτον έκανε έναν κάποιο ανασχεδιασμό των βάσεών της στην ελληνική επικράτεια: κράτησε κυρίως τα πατήματά της στην Κρήτη, έχοντας κατα νού την ανατολική Μεσόγειο και όχι, πια, τον βαλκανικό “σοσιαλιστικό” βορρά. Φυσικά έφτιαξε βάσεις και στο κόσοβο και στο κράτος της μακεδονίας. Εκείνο, πάντως, που έκανε κυρίως ήταν ότι “δεν ενέκρινε” τις ελληνικές ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες για κατακτήσεις εδαφών στα δυτικά βαλκάνια. Αυτό ήταν προδοσία!!!
Αν ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός κρατούσε και στον 21ο αιώνα τα χαρακτηριστικά και την μεθοδολογία που είχε τον 20ο αιώνα, τα αφεντικά του ελληνικού οικοπέδου θα μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα έχει την γεωπολιτική αξία που είχε στον 20ο (και νωρίτερα, στον 19ο αιώνα). Οπωσδήποτε, αφού η λέξη “γεωπολιτική” έχει σαν πρώτο συνθετικό το γεω-, θα έπρεπε να παρακολουθεί κανείς (και) τις τεχνολογικές εξελίξεις του καπιταλισμού: εάν επρόκειτο να γίνει ένας πόλεμος - στο - διάστημα θα είχε, άραγε, την ίδια αξία το Α ή Β κομμάτι γης, νησιωτικής σε μεγάλο βαθμό, όπως σε έναν πόλεμο - στην - επιφάνεια - της - θάλασσας; Προφανώς όχι.
Σε κάθε περίπτωση απ’ την αρχή του 21ου η Ουάσιγκτον άλλαξε το είδος πολέμου που ήθελε να κάνει. Ο “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας” είχε, στον πυρήνα της σύλληψής του, κρίσιμες αλλαγές. Απ’ την επίσημη εισαγωγή στο πεδίο μάχης των “μη κρατικών παραγόντων” (άρα “παικτών” χωρίς κρατική / εδαφική επικράτεια) μέχρι την ιδέα των “ασύμμετρων πολέμων”, αυτό που ιστορικά ονομάζεται έδαφος άλλαξε αξιολόγηση με όρους ενδοκαπιταλιστικών αναμετρήσεων. Δεν ήταν όμως αυτή η μοναδική εξέλιξη. Η κατασκευή του εικονικού μεγα-χώρου (cyberspace) σαν πεδίου καπιταλιστικής αξιοποίησης και αναμετρήσεων· η αναζήτηση ευελιξίας στη δημιουργία (και στη διάλυση) συμμαχιών· η ανάδυση μιας καινούργιας ηγεμονικής αναπαράστασης για την οργάνωση του χώρου (“φυσικού” ή εικονικού / ψηφιακού), δηλαδή το δίκτυο, για να αναφέρουμε ορισμένες βασικές εξελίξεις, άλλαξαν όχι μόνο τις αναπαραστάσεις αλλά και τις επενδύσεις - στο - χώρο. Το γεω- έμεινε περίπου απαράλλακτο στο μεγαλύτερο μέρους του 20ου αιώνα, όπως ήταν τον 19ο, στον αιώνα της δημιουργίας των εθνικών κρατών / επικρατειών. Ύστερα άρχισε να αλλάζει· εδώ και καιρό.

Ας επιμείνουμε σ’ αυτό το σημείο. Ως ένα χρονικό σημείο (κάπου στον 20ο αιώνα) η ύπαρξη των “εθνικών κρατών”, ακόμα κι αν ήταν τεχνητά δημιουργήματα, ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας τόσο την οργάνωση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης / συσσώρευσης, όσο και στους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς· άρα και στα περιεχόμενα της γεω-πολιτικής. Το έθνος - κράτος ήταν (ή έπρεπε να είναι) ένα ομογενοποιημένο πεδίο (εργασίας, κατανάλωσης, ιδεολογίας, πειθαρχίας και ελέγχου) υπό τον έλεγχο μιας κεντρικής διοικητικής δομής, με έδρα κάποια “πρωτεύουσα”. Η αναπαράσταση αυτής της πραγματικότητας ήταν οι “πολιτικοί” χάρτες, όπου κάθε έθνος / κράτος παρουσιαζόταν με ένα ομοιόμορφο χρώμα, διαφορετικό απ’ τα χρώματα των γειτονικών κρατών. Ακόμα κι αν το πεδίο δεν ήταν ομογεονοποιημένο, έτσι έπρεπε να φαίνεται και να εννοείται. Ακόμα κι αν η κεντρική διοίκηση δεν ήταν επαρκής, τέτοια θα έπρεπε να γίνει, και σαν τέτοια θα αντιμετωπιζόταν από άλλες κεντρικές διοικήσεις. Μ’ αυτή την έννοια η γεω-πολιτική αφορούσε εθνοκρατικές οντότητες, και τα “οικόπεδα” είχαν σαφή και διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα (τα οποία θα μπορούσαν να προσβληθούν ή/και να γίνουν αντικείμενο υπεράσπισης).
Δεν είναι τέτοια, πια, η κατάσταση. Ή, για να το πούμε πιο σωστά, είναι τέτοια υπό όρους. Η αξιολόγηση δεν γίνεται με κριτήρια “εθνοκρατικής επιφάνειας”, “κεντρικής διοίκησης”, “ομογενοποίησης”. Η αξιολόγηση γίνεται με κριτήρια σημείων. Κόμβων.Επιπλέον, δεν ισχύουν οι παλιές αξίες της μοντέρνας διάρκειας (της καπιταλιστικής αξιοποίησης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο). Η προσωρινότητα, η ανταλλαξιμότητα (του ενός σημείου από άλλο / άλλα), η ρευστότητα είναι στην ημερήσια διάταξη.
Αυτά σημαίνουν πολλά, και αυτά τα πολλά εφαρμόζονται εδώ και καιρό στην πράξη· αν θέλει κανείς να τα δει. Μια καπιταλιστική επένδυση “προσεδαφισμένη” ΔΕΝ είναι, υποχρεωτικά, μια επένδυση που λαμβάνει υπόψη της το σύνολο των δεδομένων της εθνοκρατικής επικράτειας όπου θα γίνει. Ούτε είναι προϋπόθεση της ασφάλειάς της ο ομογενοποιημένος έλεγχος ολόκληρης της επικράτειας. Είναι επένδυση - στο - σημείο - Χ: ένα λιμάνι, ένα ορυχείο, ένα ξενοδοχείο, μια στρατιωτική βάση, μια καινούργια πόλη... Η μέριμνα είναι το σημείο Χ να είναι “ασφαλές” (ό,τι σημαίνει κάτι τέτοιο ανάλογα με την περίπτωση)· κι όχι η κατάσταση στο σύνολο της επικράτειας. Αν η κρατική κινεζική cosco θέλει ένα λιμάνι και μια σιδηροδρομική γραμμή, θα “επενδύσει” σ’ αυτό το λιμάνι και σ’ αυτή την σιδηροδρομική γραμμή εάν κρίνει ότι μπορεί να “ασφαλίσει” αυτά τα σημεία· αδιάφορο αν κάμποσα χιλιόμετρα μακρύτερα, μέσα στην ίδια εθνοκρατική επικράτεια, γίνεται χαμός. Αν ο αμερικανικός στρατός θέλει μια βάση, θα την φτιάξει φροντίζοντας να την προστατεύει, είτε στο αφγανιστάν είτε στην Σούδα· αδιάφορο αν κάμποσα χιλιόμετρα μακρύτερα, μέσα στην ίδια εθνοκρατική επικράτεια, γίνεται χαμός. Αν μια κατασκευαστική εταιρεία θέλει να φτιάξει μια καινούργια πόλη για πλούσιους, θα φροντίσει να την μαντρώσει, να υψώσει τείχη γύρω της, να εγκαταστήσει φύλακες στις εισόδους της· αδιάφορο αν λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα, μέσα στην ίδια εθνοκρατική επικράτεια, γίνεται χαμός.

Το παλιό γεω-, το γεω- του έθνους / κράτους, του εδάφους που εννοούνταν σαν ενιαίο, ομογενοποιημένο (έστω κατά προσέγγιση) και, πάντως, υπό ενιαία “εθνοκρατική” διοίκηση και έλεγχο, αυτό το γεω- του οποίου η αναπαράσταση ήταν τα χρώματα των πολιτικών χαρτών, αυτό διαλύεται εδώ και πάνω από 2 δεκαετίες. Διαλύεται σε σημεία, κόμβους, ροές, επαφές και σπάσιμο επαφών. Ή, αν δεν πρόκειται να συμβαίνει έτσι (κι εδώ είναι απαραίτητη η προσοχή σας), αυτό είναι ευθύνη των τοπικών αρχών / αρχόντων... Και πάντως όχι, πια, ένας αναγκαίος διεθνής, παγκόσμιος κανόνας / προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Αν μια πρωτοκοσμική επιχείρηση θέλει ένα κοίτασμα, ένα ορυχείο ή ένα αγροτικό φέουδο στην αφρική, χρειάζεται μια κάποια “κεντρική διοίκηση” μέχρις ότου πέσουν οι υπογραφές. Σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι πια προϋπόθεση για την “επένδυσή” της η “κοινωνική ομαλότητα” στο σύνολο της επικράτειας· η ισχύς του νόμου και της τάξης απ’ την μια άκρη στην άλλη· μια κάποια έστω και προσχηματική ομοιογένεια “καλού επενδυτικού κλίματος”. Όχι. Θα φροντίσει αυτή την προστασία και την απόδοση της “επενδυσής” της, αξιοποιώντας και τους διαφοροποιημένους παράγοντες γύρω της.
Κι αυτό συμβαίνει εμπόλεμα εδώ και πολλά χρόνια στην υποσαχάρια αφρική· συμβαίνει, πλέον, και στον αφρικανικό βορρά (: λιβύη)· συμβαίνει καθαρά πολεμικά στη μέση ανατολή (: ιράκ, συρία...)· και μπορεί να συμβεί οπουδήποτε... Εκτός εάν! Εκτός εάν οι όποιες “τοπικές εξουσίες”, για δικό τους λογαριασμό και όφελος, μπορούν να εξασφαλίσουν στις νέες συνθήκες την ισχύ της παλιάς “πολιτικής γεω-γραφίας” στην επικράτειά τους! Αν μπορούν να το κάνουν (αν έχουν, δηλαδή, είτε τους απαραίτητους και οπωσδήποτε αποτελεσματικούς “δημοκρατικούς” θεσμούς είτε την στρατοαστυνομική βία) είναι δικό τους θέμα. Κανένας Ιμπεριαλιστικός Άλλος δεν θα το επιδιώξει, δεν θα το υποστηρίξει, δεν θα χρηματοδοτήσει κάτι τέτοιο, για να κάνει τις δουλειές του!!!

Σ’ αυτό το σημείο μπαίνει ξανά το ζήτημα της αξίας του ελληνικού οικοπέδου. Τα δύο τελευταία χρόνια ήταν η “μοίρα” της φαιορόζ κυβέρνησης να τραβήξει όλα τα καμμένα χαρτιά της παλιάς (και ξεπερασμένης) ιδέας περί γεωπολιτικής, σπάζοντας κάθε φορά τα μούτρα της:
- απείλησε την ευρωζώνη ότι θα φύγει (και η ευρωζώνη θα διαλυθεί), μόνο για να εισπράξει σαν απάντηση τον περασμένο Ιούλη το στο καλό και να μας γράφετε...
- απείλησε ότι θα πάψει να είναι συνοριακό φυλάκιο της ε.ε., και ότι θα εκσφενδονίσει χιλιάδες πρόσφυγες και εκατοντάδες τζιχαντιστές προς την κεντρική ευρώπη, μόνο για να εισπράξει το σφράγισμα των συνόρων βορειότερα·
- υποσχέθηκε βάσεις, κι άλλες βάσεις στην Ουάσιγκτον, μόνο για να εισπράξει την ψυχρή αδιαφορία της·
- υποσχέθηκε πετρέλαια, κι άλλα πετρέλαια στην Ουάσιγκτον, μόνο για να εισπράξει τον καγχασμό.
Τι άλλο να κάνει για να κρατήσει υψηλά την διεθνή γεωπολιτική αξία του ελληνικού οικοπέδου το καθεστώς, εκτός απ’ το να δίνει αέρα και θάλασσα στον ισραηλινό μιλιταρισμό; Υπάρχει κάποιος που να θέλει να αγοράσει (σε καλή τιμή για τα ντόπια αφεντικά) εθνική επικράτεια και όχι μόνο “σημεία” και “διαδρόμους” που, σίγουρα, είναι πολύ πιο φτηνά και αγοράζονται με αρκετά αυστηρότερους όρους;

Απ’ ότι φαίνεται όχι. Δεν υπάρχει. Η Ουάσιγκτον με ευχαρίστηση θα έβλεπε την Αθήνα να προκαλεί μια διαλυτική κρίση στην ευρωζώνη· αλλά δεν θα άπλωνε ούτε καν το δακτυλάκι της για να μην γκρεμοτσακιστεί. Η Μόσχα δεν είναι αφελής. Το Πεκίνο επίσης. Οι φαιορόζ πολιτικές βιτρίνες έτρεχαν πέρυσι από ‘δω κι απο ‘κει για δανεικά (δηλαδή για μια προνομιακή σχέση σε επίπεδο κρατών και κεντρικών διοικήσεων) και εισέπραταν χαμογελαστές αρνήσεις και φιλικά κτυπήματα στην πλάτη.
Παράδοξο ή όχι, ο μόνος που ενδιαφερόταν ως ένα χρονικό σημείο (εκτιμάμε: όχι πια) για την πολιτική ομοιογένεια του ελληνικού οικοπέδου ήταν... το μισητό Βερολίνο. Όχι από φιλελληνισμό, φυσικά. Από ιμπεριαλιστικούς υπολογισμούς, απλά: το ευρω-μπλοκ, για να είναι ισχυρό διεθνώς, δεν θα πρέπει να διαβρωθεί απ’ την post modern διάλυση των modern διευθετήσεων (και) επί του εδάφους. Όμως το να έχεις και να κρατάς ηγεμονική θέση (σαν αυτή του γερμανικού κράτους / κεφάλαιου μέσα στην ευρώπη) σημαίνει και ορισμένα πράγματα post modern: όπως, για παράδειγμα, την αναγνώριση του τι δεν είναι εφικτό· και την προσαρμογή στα καινούργια δεδομένα. Αν χρειάζεται απόδειξη της γερμανικής προσαρμοστικότητας δείτε την: brexit...
Brexit! Όχι grexit. Brexit...
Το Βερολίνο και οι σύμμαχοί του (κι όχι η Ουάσιγκτον ή το Λονδίνο) είπαν στην Αθήνα το 2010: κοιτάξτε, είστε για τα μπάζα, ένα failed state αναξιόπιστο διεθνώς· αν πρόκειται να συνεχίσετε να υπάρχετε σαν έθνος / κράτος πρώτης γραμμής στον 21ο αιώνα πρέπει τουλάχιστον να κάνετε άμεσα αυτά που δεν κάνατε τα τελευταία 50 χρόνια· θα σας δανείσουμε φτηνά αλλά εσείς θα πρέπει να κάνετε σωστά και γρήγορα την δουλειά σας. Το ελληνικό κράτος / παρακράτος / κεφάλαιο παρεξήγησε την πρόταση. Νόμισε ότι του γίνεται επειδή το ελλαδιστάν είναι κάτι σαν την “χρυσή βίδα” της ευρωζώνης. Και, φυσικά, δεν ανέλαβε κανένα καθήκον “κρατικού / καπιταλιστικού εκσυγχρονισμού” ώστε να φτάσει, τουλάχιστον, στα μέσα ευρωπαϊκά στάνταρς του τέλους του 20ου αιώνα. Ούτε υιοθέτησε το σύνολο των ιδεών των εταίρων, ούτε έφτιαξε δικές του, αντάξιες των προβλημάτων, ένα ντόπιο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης. Απλά έφτιαξε και πούλησε για εσωτερική κατανάλωση ένα βολικό παραμύθι “αθώωτητας”: δεν έχουμε κανένα πρόβλημα, οι ξένοι μας τα δημιουργούν.

Την δεκαετία του ‘90, ακόμα και το 1999, όταν ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Κλίντον ερχόταν στην Αθήνα, το ελληνικό κράτος / κεφάλαιο έμοιαζε να λάμπει μέσα σε μια περιοχή γεμάτη από ρημάδια (πρώην ανατολικό μπλοκ /βαλκάνια) και τον προαίωνιο εχθρό, την τουρκία, ίσως υπό διάλυση. Αυτά τα ρημάδια, μόλις πριν 20 χρόνια, ήταν μια χαρά έθνη / κράτη (μέσα στις “σοσιαλιστικές” προδιαγραφές τους), πράγμα που σήμαινε πως τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται αιώνια κεκτημένο.
Το Νοέμβρη του 1999 ο Κλίντον στην Αθήνα δεν είχε δώρα. Δεν χρειαζόταν να αγοράσει κάτι επιπλέον από ελλάδα. Είχε μόνο την διπλωματική άνεση να ζητήσει συγγνώμη για την υποστήριξη της Ουάσιγκτον στη χούντα του ‘67... Είχε, σαν να λέμε, την διάθεση να καλοπιάσει έναν παλιό σύμμαχο που ξεχώριζε στα βαλκάνια και στην ανατολική Μεσόγειο, είχε αποκτήσει εξαιτίας των παγκόσμιων εξελίξεων μεγάλη όρεξη, αλλά δεν επιτρεπόταν να την χορτάσει στρατιωτικά.
Τον Νοέμβρη του 2016, ο πρώην πρόεδρος μιας πρώην “μοναδικής υπερδύναμης του κόσμου”, (θα) έχει την ευφράδεια να πει διάφορα, που δεν θα έχουν καμία σημασία. Συγγνώμη δεν θα ζητήσει για κάτι. Δεν θα κρατάει δώρα. Ούτε θέλει να αγοράσει ή να πουλήσει κάτι: ακόμα και τα όπλα των αμερικανικών βιομηχανιών πολύ δύσκολα θα τα σήκωνε η τσέπη ενός failed και υπό επιτήρηση state. Θα εκδηλώσει, υποθέτουμε, την συμπόνοια του στα βάσανα του ελληνικού λαού. Θα δώσει την ευκαιρία στον “μικρό χαζό” να φωτογραφηθεί μαζί του· για το οικογενειακό του άλμπουμ. Θα πάει στο μουσείο της Ακρόπολης, κι αν ο καιρός το επιτρέπει και στον ιερό βράχο.
Το μυαλό του θα είναι (όπως πάντα) στην ανατολική Ασία. Και το κορμί του θα συνεχίσει στο Βερολίνο. Όπου (με τον ή την καινούργια πρόεδρο των ηπα επί σκηνής) θα έχει να απαντήσει σε ορισμένες σοβαρές ερωτήσεις της κυρίας Μέρκελ...
Αν ο διάδοχός του είναι ο Τραμπ ίσως νοιώσει την ανάγκη ακόμα και για εκμυστηρεύσεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Sarajevo νο 96, βαλκάνια: τα καινούργια νέα είναι παλιά.
[ επιστροφή ]

2 - Έχοντας αυτήν την ανάλυση διαδηλώσαμε τότε σαν αυτόνομοι δυο μέρες πριν την “μεγάλη διαδήλωση υποδοχής του Κλίντον” με κεντρικό σύνθημα ίδια είν’ τ’ αφεντικά - εθνικά, πλανητικά.
Καμία σχέση ή ομοιότητα με τωρινές απομιμήσεις.
[ επιστροφή ]