αιθιοπία: ρύζι, τριαντάφυλλα και τρομοκράτες

latifundia: μερικές ακόμα κατακτήσεις

Tο όνομα δεν έχει και πολύ σημασία. Tα γεγονότα έχουν. Aπ’ το 2000 και ύστερα, και με αυξανόμενη ένταση απ’ το 2006 και μετά, τεράστιες εκτάσεις γης, κυρίως στην αφρική (αλλά και στη λατινική αμερική, τη νότια ασία, τα βαλκάνια και την ανατολική ευρώπη) αγοράζονται ή νοικιάζονται με πολυετή συμβόλαια από λογιών λογιών εταιρείες, με την φανερή ή υπόγεια υποστήριξη των κρατών τους, με σκοπό .... την αγροτική εκμετάλλευση. Tα μεγέθη δεν μπορούν ακόμα να καταγραφούν με ακρίβεια. Aλλά κάποιοι υποστηρίζουν ότι μόνο μέσα στους πρώτους εννιά μήνες του 2009 τουλάχιστον 400 εκατομύρια στρέμματα καλλιεργήσιμης γης στον «τρίτο κόσμο» (μια έκταση 3 φορές το σύνολο της ελληνικής επικράτειας) πέρασαν στα χέρια λίγων εταιρειών, ευρωπαϊκών, αμερικανικών, ρωσικών, κινέζικων... και αραβικών.
Tο μοτίβο των εξηγήσεων, όταν δίνονται τέτοιες, είναι πάντα το ίδιο: επειδή αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός και η παγκόσμια αγρο-κτηνοτροφική παραγωγή δεν επαρκεί, γι’ αυτό λοιπόν... Mόνο που αν δει κανείς αναλυτικότερα το ποιόν των νέων γαιοκτημόνων θα ανακαλύψει στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων “εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων”· τα αγαπημένα μαγαζιά, δηλαδή, του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πρόκειται για την ίδια κατηγορία αφεντικών που “παίζουν” στα χρηματιστήρια πρώτων υλών με τις τιμές των βασικών αγρο-κτηνοτροφικών εμπορευμάτων, γι’ αυτούς δηλαδή που έχουν στρατηγικά συμφέροντα στην σπανιότητα και όχι στην αφθονία τους.
Tί συμβαίνει;

Στην πιο προχωρημένη περίπτωση, που ξεσήκωσε χιλιάδες αγρότες της μαγαδασκάρης και οδήγησε στην ανατροπή της κυβέρνησης και το “πάγωμα” του νταραβεριού, μια θυγατρική της νοτιοκορεατικής daewoo σκόπευε να «σώσει τους νοτιοκορεάτες απ’ την πείνα» αγοράζοντας (πιο σωστά: “νοικιάζοντας” για 99 χρόνια...) 13 εκατομύρια στρέμματα, το μισό της καλλιεργήσιμης γης στο νησί, για να παράξει υποτίθεται με βιομηχανικό τρόπο καλαμπόκι αλλά και φυτά για βιοκαύσιμα. Στην μαγαδασκάρη, της οποίας η κυβέρνηση (με το αζημίωτο) θα φρόντιζε για το μέλλον των νοτιοκορεατών και των αυτοκινήτων τους, τα μισά παιδιά κάτω των 3 χρόνων υποσιτίζονται... Kι αν αυτή η γιγα-επιχείρηση αποικιοποίησης της μαγαδασκάρης σκάλωσε, τουλάχιστον ως τώρα, άλλα σχέδια, λίγο μικρότερου μεγέθους, προωθούνται ή είναι υπό διαπραγμάτευση, σε κάτι που μοιάζει με αμόκ κατακτήσεων μέσω αγορών.
Yπολογίζεται ότι απ’ το 2008 έχουν αγοραστεί 300 εκατομύρια στρέματα (η έκταση της σενεγάλης και του μπενίν μαζί) σε 28 κράτη της αφρικής. Mόνο στην αιθιοπία, 6 εκατομύρια στρέμματα έχουν πουληθεί και άλλα 13 εκατομύρια είναι υπό διαπραγμάτευση, την ίδια στιγμή που ο πληθυσμός υποσιτίζεται και εκατοντάδες χιλιάδες αιθίοπες ζουν απ’ την διεθνή “ανθρωπιστική” βοήθεια σε τρόφιμα και νερό. Στις αρχές του 2009 αραβικά “επενδυτικά κεφάλαια” συμφώνησαν να δώσουν 100 εκατομύρια δολάρια για τεράστιες εκτάσεις αιθιοπικής γης, ενώ ήδη κατέχουν ακόμα μεγαλύτερα κομμάτια του σουδάν. Tα ίδια “funds” έχουν αγοράσει εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στην ταϋλάνδη και στην ινδονησία για να παράξουν ρύζι. Tο κινεζικό κράτος, μέσα απ’ τα δικά του επενδυτικά κεφάλαια, κατέχει εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στην αλγερία και την ζιμπάμπουε, και υπάρχουν (όχι επιβεβαιωμένες) εκτιμήσεις ότι ήδη ένα εκατομύριο κινέζοι αγρότες έχουν μεταναστεύσει σ’ αυτές τις ιδιοκτησίες και δουλεύουν σαν εμιγκρέδες εργάτες γης στην αφρική.
Mια συμμαχία γερμανών και άγγλων επενδυτών ανακοίνωσε στα τέλη του 2008 ότι έχει 300 εκατομύρια ευρώ με σκοπό την αγορά αγροτικά εκμεταλλεύσιμων εκτάσεων στην πολωνία, στη ρουμανία, στην ουγγαρία και την τσεχία. Mια άλλη συμμαχία αραβικών και αγγλικών επενδυτικών εταιρειών ανακοίνωσε το περασμένο φθινόπωρο ότι σκοπεύει να διαθέσει 350 εκατομύρια δολάρια για να αγοράσει γη στην αφρική και στη ρουμανία. Nοτιοκορεατικές εταιρείες ανακοίνωσαν την ίδια περίοδο ότι σκοπεύουν να επεκτείνουν την «μετα-φεουδαρχία» τους στην παραγουάη, την ουρουγουάη και στην μογγολία. “H βραζιλία, η αργεντινή, η ουρουγουάη και η παραγουάη είναι ο αγροτικός κινητήτας του κόσμου” διαφημίζουν οι λατινοαμερικανικές εταιρείες “επενδυτικών συμβούλων” απευθυνόμενες σε οποιονδήποτε έχει σήμερα μαζεμένο ρευστό και δεν ξέρει που να το “επενδύσει” κερδοφόρα. Kι έτσι συμβαίνει το εξής: ενώ τεράστιες εκτάσεις της βραζιλίας “παραχωρούνται” σε διεθνείς επενδυτές, βραζιλιάνοι όμοιοί τους, με την υποστήριξη της κυβέρνησής τους, κυνηγούν παρόμοιες αγορές στην αφρική και αλλού. Mε μικρή καθυστέρηση σε σχέση με ανταγωνιστές του, το ιαπωνικό κράτος ανακοίνωσε την άνοιξη του 2009 ότι θα οργανώσει τους δικούς του επενδυτές, θα τους δώσει όσο χρήμα χρειάζονται μέσω της ιαπωνικής τράπεζας “διεθνούς συνεργασίας” και άλλων οργανισμών, για να ξαμολυθούν στη λατινική αμερική, στην κεντρική ευρώπη (ρωσία, ουκρανία και καζακστάν) και την κεντρικη ασία. “Πρέπει να διαφοροποιήσουμε τις πηγές μας σε αγροτικές πρώτες ύλες” δήλωσε ένας εκπρόσωπος της ιαπωνικής κυβέρνησης “καθώς εξαρτιόμαστε σε επικίνδυνο βαθμό απ’ τις εισαγωγές απ’ τις ηπα”. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο από πρώτη ματιά, μια απ’ τις αιχμές αυτής της ιαπωνικής “διατροφικής” επέκτασης είναι η Toyota Tsusho Corp, εμπορική θυγατρική της αυτοκινητοβιομηχανίας Toyota...

Αυτά γράφαμε πριν 6,5 χρόνια [1Sarajevo νο 35, Δεκέμβρης 2009.]. Εντελώς συμπτωματικά εκείνη τη χρονιά η αρπαγή γης (μέσω “επενδύσεων”) θα αποκτούσε ένα ισχυρό “νομικό” όπλο, εναντίον όσων αντιστέκονταν και αντιστέκονται: έναν αντιτρομοκρατικό νόμο. Το σημείο που έγινε αυτή η συνάντηση ήταν το αιθιοπικό κράτος. Κι ας μην βιαστεί κανείς να πει “αααα, καλάααα, είναι μακριά”. Δεν υπάρχει “μακρυά” σ’ έναν καπιταλιστικό πλανήτη βίας και αίματος. Καθυστερημένα και δύσθυμα αυτό το καταλαβαίνουν οι πρωτοκοσμικοί όταν εκατοντάδες και χιλιάδες πρόσφυγες κάποιας “βίας” μακρυά φτάνουν στα σύνορά τους. Στην περίπτωση της αιθιοπίας θα μπορούσαν, ίσως, να το καταλάβουν αν ήξεραν που και πως παράγεται το ρύζι που καταναλώνουν. Κι αν πρόσεχαν την στήριξη που προσφέρουν διάφορα κράτη του βορρά (συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών) σ’ ένα καθεστώς βουτηγμένο στο αίμα: το αιθιοπικό.
Πριν μια πολύ σύντομη ιστορική αναδρομή.

γη και σκλαβιά

Σήμερα ο αιθιοπικός πληθυσμός είναι κάτι περισσότερο από 90 εκατομμύρια ψυχές· κάνοντας την αιθιοπία το δευτερο σε πληθυσμό κράτος της αφρικής μετά τη νιγηρία. Η αγροτική παραγωγή είναι το βασικό συστατικό της “οικονομίας” της, εφόσον τα αγροτικά και κτηνοτροφικά συνιστούν το μισό του αιθιοπικού αεπ, το 60% των εξαγωγών και το 80% της εργασίας.
Ως τα μέσα της δεκαετίας του ‘70, η αιθιοπική γη βρισκόταν υπό φεουδαρχική διαχείριση. Ένας ελάχιστος αριθμός γαιοκτημόνων κατείχε το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων· και οι υπόλοιποι ήταν πάμφτωχοι εργάτες γης που ίσα ίσα επιβίωναν. Το τι σήμαινε αυτό φάνηκε παγκόσμια το πρώτο μισό της δεκαετίας εκείνης, όταν ξεκίνησε μια παρατεταμένη ξηρασία στη βόρεια αιθιοπία. Η ξηρασία εξελίχθηκε σε λιμό για τα εκατομμύρια των εργατών γης· πάνω από 200.000 πέθαναν από πείνα.
Αυτή η γενοκτονία (γενοκτονία με την έννοια ότι ήταν η φεουδαρχία που επιδείνωσε άγρια τις συνέπειες της ξηρασίας) προκάλεσε την ριζοσπαστικοποίηση μεγάλου μέρους του πληθυσμού, πράγμα που οδήγησε στη δημιουργία αντάρτικου και στην ανατροπή του μέχρι τότε “αυτοκράτορα” Χαϊλε Σελασιέ, μετά από σύντομες αλλά εξαιρετικά αιματηρές μάχες μεταξύ Σεπτέμβρη του 1974 και Μάρτη του 1975 [2Αξίζει να θυμήσουμε, επειδή είναι ένα απ’ τα “παράδοξα” της ιστορίας ότι ο επικεφαλής της αιθιοπικής φεουδαρχίας / αριστοκρατίας είχε υπάρξει για χρόνια κεντρικό πρόσωπο αναφοράς για το κίνημα “back to the africa” των μαύρων στην βόρεια αμερική: υποτίθεται ότι ο Σελασιέ συμβόλιζε την υπερηφάνεια της μαύρης ηπείρου...].
Νέα εξουσία ήταν το μαρξιστικό λαϊκό αιθιοπικό επαναστατικό δημοκρατικό μέτωπο (eprdf) μια συμμαχία ένοπλων οργανώσεων. Όμως οι αιθίοπες πληβείοι δεν βρήκαν γρήγορα την ησυχία τους. Απ’ το 1975 ξεκίνησε ένας εμφύλιος, αφενός εκκαθαρίσεων μέσα στο eprdf, καθώς μία απ’ τις οργανώσεις (η derg, στελεχωμένη σε μεγάλο βαθμό από ριζοσπάστες του στρατού και της αστυνομίας) φρόντισε να εξαφανίσει τα μέλη μιας άλλης, επίσης μαρξιστικής (του αιθιοπικού επαναστατικού κόμματος - eprp)· αφετέρου εναντίον ένοπλων υποστηρικτών του παλιού καθεστώτος. Αυτό κράτησε δύο χρόνια, με την οριστική επικράτηση της derg...
Επρόκειτο για ένα “κόκκινο” καθεστώς, στηριγμένο στο στρατό και την αστυνομία· όχι ασυνήθιστο για πολλές περιοχές του “τρίτου κόσμου”, που απελευθερώνονταν τότε απ’ την δυτική αποικιοκρατία. Απέκτησε γρήγορα συμμάχους στο “ανατολικό μπλοκ” (σοβιετική ένωση, ανατολική γερμανία, κούβα, αλλά και λιβύη) και έγινε χάρη στη βοήθειά τους το καλύτερα εξοπλισμένο κράτος στην αφρική.

Ένα απ’ τα πρώτα μέτρα της derg ήταν η εθνικοποίηση της γης και η κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας πάνω της.  Ήταν ένα μέτρο απόλυτα σωστό που εξασφάλισε την υποστήριξη των εκατομμυρίων πληβείων της αιθιοπίας. Όμως όπως συμβαίνει συχνά όταν διαμορφώνεται μια νέα ελίτ μέσα σ’ ένα καινούργιο καθεστώς, η εθνικοποίηση δεν δουλεψε υπέρ των πάντων. Η κρατικά σχεδιασμένη αγροτική παραγωγή είχε, απ’ τα πρώτα χρόνια των ‘80s, δύο μελανές συνέπειες. Αφ’ ενός την προνομιακή μεταχείριση της κρατικής (και στρατιωτικής) γραφειοκρατίας σε ότι αφορούσε την προμήθεια αγροτικών προϊόντων: σε τιμές κάτω του κόστους. Αφ’ ετέρου την “βιομηχανικής νοοτροπίας” αντιμετώπιση των προβλημάτων ξηρασίας που ήταν περιοδικές στη βόρεια αιθιοπία: η κυβέρνηση αποφάσισε ότι ο καλύτερος τρόπος για να τα αντιμετωπίσει ήταν να μετακινήσει δια της βίας πάνω από 1.000.000 αγρότες, απ’ τον βορρά προς το νότο, οργανώνοντας παράλληλα κρατικές φάρμες και “πρότυπα χωριά” [3Υπάρχουν ορισμένοι που υποστηρίζουν ότι ο κυριότερος σκοπός της derg με εκείνη την μαζική και βίαιη μετακίνηση πληθυσμού ήταν να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη εναντίον της (και απ’ τα αριστερά) ριζοσπαστικοποίηση του νότου. ]. Το γεγονός είναι ότι αυτοί οι σχεδιασμοί οδήγησαν (ή ενίσχυσαν) έναν καινούργιο λιμό, μεταξύ 1983 και 1986.
Το 1991 η derg ανατράπηκε από το λαϊκό απελευθερωτικό μέτωπο των Tigray, που νικώντας έφτιαξαν έναν συνασπισμό βιτρίνα (λαϊκό αιθιοπικό επαναστατικό δημοκρατικό μέτωπο) που κυβερνάει συνέχεια από τότε. Η νέα εξουσία ήταν διατεθειμένη να προσαρμοστεί στα καινούργια γεωπολιτικά δεδομένα· γρήγορα έγινε η “αγαπημένη” των ηπα και διάφορων ευρωπαϊκών κρατών, και δεν έχει πάψει να μαζεύει εύφημες μνείες σαν “το πιο δημοκρατικό” στην αφρική... Το καθεστώς παρέμεινε απόλυτα μονοκομματικό [4Στις εκλογές του 2010 το κυβερνόν κόμμα / “μέτωπο” πήρε ...96%. Στις εκλογές του 2015 βελτίωσε την επίδοσή του φτάνοντας στο 100%...], η γη παρέμεινε κρατική ιδιοκτησία, αλλά η “κεντρικός σχεδιασμός” χαλάρωσε, αφήνοντας γαίες στη χρήση των αγροτικών κοινοτήτων. Πράγματι, η φυλετική παράδοση του μεγαλύτερου μέρους των αιθιόπων χωρικών ευνοούσε και ευνοεί την κοινή εκμετάλλευση των φυσικών πόρων· παρότι υπάρχουν, απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ‘00 (συνήθως μικρές) εκτάσεις που, κατά κανόνα, υπάγονται σε οικογενειακές εκμετάλλευσεις.

Απ’ τις αρχές του ‘00 η καλύτερη γεωργική εκμετάλλευση για την ανάπτυξη κτύπησε την πόρτα του αιθιοπικού καθεστώτος. Με την μορφή την μακρόχρονης ενοικίασης τεράστιων αγροτικών εκτάσεων σε ντόπιους και ξένους “επενδυτές”. Οι ντόπιοι επενδυτές είναι, φυσικά, μέλη της κρατικής και στρατιωτικής γραφειοκρατίας, που στην συντριπτική τους πλειοψηφία ανήκουν στην ίδια αρκετά μικρή (Tigray, 6% του πληθυσμού) φυλή. Οι ξένοι είναι κυρίως ινδοί, σαουδάραβες, και πρόσφατα το κινεζικό κράτος. Όμως είναι αρκετά πιθανό ότι πίσω απ’ τους “επενδυτές” που φαίνονται βρίσκονται άλλοι, που δεν φαίνονται· αγροδιατροφικές ή/και ενεργειακές εταιρείες ευρωπαϊκές, βορειοαμερικανικές, κλπ.

land grabing

Επιλέξαμε την Αιθιοπία για την επένδυσή μας εξαιτίας της αφθονίας φτηνής εργασίας, καλλιεργήσιμης γης και του φιλικού επιχειρηματικού κλίματος.
Aditya V. Agarwal, διευθυντής της Emami Biotech, [5] που έχει “νοικιάσει” 30.000 εκτάρια για καλλιέργεια φυτών για βιοκαύσιμα στην περιφέρεια της Oromia.

Η Αιθιοπία επιλέχτηκε για αγορική επένδυση αφού λάβαμε υπόψη την διαθεσιμότητα εργασίας, την στρατηγική της θέση και την κυβερνητική υποστήριξη για ξένες επενδύσεις.
Εκπρόσωπος της Ruchi Soya, [6H Ruchi Soya είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός βρώσιμων ελαίων και λιπών στην ινδία. Ανήκει στον ομώνυμο όμιλο, που πέρα απ’ την παραγωγή ελαίων (και τις εξαγωγές σε διάφορα μέρη του κόσμου) περιλαμβάνει αλυσίδα ξενοδοχείων, μεταφορές πετρελαιοειδών και υγρών χημικών, εταιρείες πληροφορικής και σιδηρουργεία.Ο γενικός διευθυντής του ομίλου είχε τουλάχιστον 8 offshore στον Παναμά (“panama papers”).] που έχει “νοικιάσει” 25.000 εκτάρια για καλλιέργεια σόγιας στην περιφέρεια Gambella.

Η γη είναι κρατική περιουσία, αλλά η κυβέρνηση δίνει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να μεταφερθούν, να ανανεωθούν, να είναι δευσμευτικά... με διάφορους τρόπους έτσι ώστε η ενοικίαση είναι σχεδόν ιδιοκτησία.
Sai Ramakrishna, ceo της Karuturi [7Η Karuturi Global ltd είναι ένας ινδικός όμιλος παραγωγής και εμπορίας τροφίμων· και τριαντάφυλλων. Αν κρίνει κανείς απ’ την χρεωκοπία μιας “πολύ μεγάλης επένδυσης” (για καλλιέργεια και εμπόριο τριαντάφυλλων) στην κένυα, η εταιρεία εξειδικεύεται στο σπορ πάρε τα λεφτά και τρέχα...]

Τι σημαίνει “αγροτικές επενδύσεις” στην αιθιοπία (όπως και παντού αλλού); Σημαίνει επιτροφή της φεουδαρχίας, “με άλλα μέσα”. Κατ’ αρχήν καινούργια κύματα μαζικού εξανδραποδισμού. Εφόσον η γη είναι “κρατική” και το αιθιοπικό κράτος την “νοικιάζει” σε κάποιον “επενδυτή” οι κάθε φορά ντόπιοι είναι υποχρεωμένοι να υπακούσουν. Και να φύγουν. Συχνά αυτά τα δεκάδες χιλιάδες εκτάρια που “νοικιάζονται” περιλαμβάνουν και δάση, μέρος της ζωής των ντόπιων. Τα δάση εκχερσώνονται για να καλλιεργηθούν· οι ντόπιοι αναγκάζονται και μ’ αυτό το είδος βίας να φύγουν. Να μετεγκασταθούν οπουδήποτε δεν έχει γίνει ακόμα κάποια “επένδυση”. Και να επιστρέφουν στην “νοικιασμένη” γη, αυτή τη φορά σαν φτηνοί εργάτες, με εξευτελιστικά (ακόμα και για την αιθιοπία) μεροκάματα, απ’ την ανατολή ως την δύση του ήλιου...
Φυσικά, κάθε φορά που πρόκειται να γίνει εκδίωξη ντόπιων, η κυβέρνηση θέλει να γίνει “εθελοντικά”. Δίνει διάφορες υποσχέσεις ότι στο καινούργιο μέρος που θα εγκατασταθούν θα φτιαχτούν σχολεία, κέντρα υγείας, και άλλες υποδομές. Τίποτα απ’ αυτά δεν γίνονται, και η “μετεγκατάσταση” σπάνια γίνεται εθελοντικά. Συνήθως την επιβάλει ο στρατός.
Όσο για το είδος των καλλιεργειών που επιβάλλονται μέσα απ’ τις “επενδύσεις”; Πρόκειται για μονοκαλλιέργειες, με σκοπό τις εξαγωγές. Τα κυριότερα είδη είναι καλαμπόκι, κηπευτικά, καφές, μπαμπάκι, φυτά για βιοκαύσιμα, όσπρια, ζαχαροκάλαμο. Σε ότι αφορά την αμοιβή των εργατών γης; Μισό δολάριο (0.5) την ημέρα! Στερημένοι το μεγαλύτερο μέρος των παραδοσιακών μέσων τους για την φυσική και κοινωνική αναπαραγωγή τους, ξεσπιτωμένοι βίαια, προλεταριοποιημένοι εξίσου βίαια, με τέτοια μεροκάματα, το μεγαλύτερο μέρος των αγροτών / εργατών γης στην αιθιοπία “ζει” πολύ χαμηλότερα απ’ το άθλιο αλλά διεθνώς αποδεκτό “όριο επιβίωσης”, που είναι δύο (2) δολάρια την ημέρα...

Συνεπώς, και παρά την συστηματική τρομοκρατία “του πιο δημοκρατικού κράτους στην αφρική”, υπάρχουν αντιδράσεις, κινητοποιήσεις, “αρνήσεις”. Τι σημαίνει τρομοκρατία; Σημαίνει σφαγές. [8Το 1995, σε βάρος φοιτητών το 2001, σε βάρος της φυλής Anuak το 2003, το 2005/6, το 2014, και πάλι τώρα, απ’ το φθινόπωρο του 2015 ως και τώρα.] Σημαίνει συλλήψεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια. Εκεί, ακριβώς, παίρνει την θέση του ο αντιτρομοκρατικός νόμος του 2009. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει αυτά που υποψιάζεσθε. Οτιδήποτε “διασαλεύει την κοινωνική ειρήνη”, ακόμα κι αν είναι εντελώς άοπλο (όπως συμβαίνει συνήθως) θεωρείται “τρομοκρατία”, και αντιμετωπίζεται με ελάχιστη ποινή τα 15 χρόνια φυλακή (και μέγιστη το εκτελεστικό απόσπασμα). Οι φυλακές Maekelawi στα περίχωρα της Αντίς Αμπέμπα είναι διάσημες διεθνώς, στην πρώτη γραμμή των κολαστηρίων.
Τον περασμένο Νοέμβρη ξεκίνησαν διαδηλώσεις στην πόλη Oromia, πρωτεύουσα της ομώνυμης περιφέρειας, κεντρικής πόλης της φυλής Oromo, που είναι η μεγαλύτερη της αιθιοπίας. Η αφορμή ήταν ένα σχέδιο για επέκταση της περιφέρειας της Αντίς Αμπέμπα (σε βάρος της Oromia), που υποκρύπτει την “ενοικίαση” κι άλλων χιλιάδων στρεμμάτων σε “επενδυτές”. Οι στην αρχή ειρηνικές διαδηλώσεις αντιμετωπίστηκαν με βία: τουλάχιστον 200 “τρομοκράτες” δολοφονήθηκαν, και χιλιάδες (άγνωστος ο αριθμός) δέθηκαν και παραμένουν κρατούμενοι - πολλοί απ’ αυτούς μικρότεροι/ες από 17 χρονών, καθώς οι μαθητές της Oromia πήραν την υπόθεση επάνω τους.
Στις αρχές Γενάρη 2016 το αιθιοπικό καθεστώς, θορυβημένο απ’ την επιμονή των διαδηλωτών “πάγωσε” το σχέδιό του. Η απάντηση ήταν η συνέχιση των διαδηλώσεων. Η ανταπάντηση ήταν η όξυνση της καταστολής: τον Φλεβάρη δολοφονήθηκαν περισσότεροι από 400 διαδηλωτές· ενώ έγιναν και επιθέσεις (εκ μέρους τους) σε περιουσίες “επενδυτών”.

Οι φίλοι του αιθιοπικού καθεστώτος παραμένουν μεν τέτοιοι αλλά ανομολόγητα έχουν κάπως θορυβηθεί. Ο αμερικάνος πρέσβης στην Αντίς Αμπέμπα, στις 8 Αυγούστου, έκανε μια ανακοίνωση που χρέωνε τις δολοφονίες διαδηλωτών ... στους διαδηλωτές τους ίδιους. Ακόμα και για ιμπεριαλιστικό εκπρόσωπο μια τέτοια θέση υποδηλώνει κάποια ανησυχία. Γιατί; Επειδή, μετά την απόσυρση του κυβερνητικού σχεδίου τον Γενάρη του 2016 οι διαδηλώσεις έχουν διευρθυνθεί τόσο ως προς την θεματολογία τους όσο και ως προς την σύνθεσή τους. “Κανονικά” το καθεστώς και οι σύμμαχοί του ήλπιζαν να παίξουν μια ρητορική του είδους “φυλετικές διαφορές” (ή και συγκρούσεις), που ενισχύουν την θέση της κεντρικής κυβέρνησης.
Όμως οι διαμαρτυρίες, πλέον, δεν προέρχονται μόνο απ’ τους Oromo, αλλά διατρέχουν σχεδόν το σύνολο των (πάνω από 90) εθνοτήτων της αιθιοπίας - εκτός, φυσικά, απ’ τους προνομιούχους Tigray. Και στρέφονται εναντίον της κυβέρνησης, ειδικά εναντίον της “διαφθοράς” της, που είναι μεν συνδεδεμένη με τις “αγροτικές επενδύσεις” αλλά όχι μόνο.
Είναι, ακριβώς, εκείνο το “σημείο βρασμού” της κοινωνικής (και σε μεγάλο βαθμό ταξικής) οργής που χρειάζεται... την εμφάνιση “τρομοκρατών” - “αληθινών” αυτή τη φορά. Του είδους boco haram ή κάτι άλλο παρόμοιο, που να “συνδέεται με τον “isis” και να ευνοεί όλους τους σχετικούς συνειρμούς.
Γιατί κάνουμε τέτοια δυσοίωνη υπόθεση; Στις 31 του περασμένου Μάρτη, στην αιθιοπική πρωτεύουσα, υπογράφτηκε μια αναβαθμισμένη στρατιωτική συμφωνία του αιθιοπικού καθεστώτος με τις ηπα. Αν και από την αμερικανική πλευρά, σε ότι αφορά τις πολιτικές βιτρίνες, το ανώτερο στέλεχος που ήταν παρόν στην υπογραφή ήταν η υφυπουργός άμυνας (αρμόδια για αφρικανικές υποθέσεις) Amanda Dory, όχι κάτι σπουδαίο δηλαδή, η παρουσία δύο αμερικάνων στρατηγών, του David Rodriguez, επικεφαλής της “στρατιωτικής διοίκησης αφρικής”, και του Mark Stammer, διοικητή της task force του “κέρατος της αφρικής” (περιλαμβάνει οπωσδήποτε τη νότια αιθιοπία και τη σομαλία), δείχνει ότι η Ουάσιγκτον ποντάρει πολλά στο αιθιοπικό καθεστώς· από στρατιωτική άποψη. Εννοείται ότι (το τόνισε ο Rodriguez, αν χρειαζόταν...) ότι η στρατιωτική συνεργασία ηπα - αιθιοπίας αφορά τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας”. Εννοείται, επίσης, ότι μέρος της συζήτησης αφορούσε τον ... isis.
Το ότι η επιβεβαίωση / αναβάθμιση των στρατιωτικών σχέσεων Ουάσιγκτον - Αντίς Αμπέμπα έγινε ενώ ήδη γίνονταν οι σφαγές διαδηλωτών, και το ότι οι συνηθισμένες αμερικανικές (και ευρύτερα πρωτοκοσμικές) ρητορικές περί “δημοκρατίας”, “ανθρωπίνων δικαιωμάτων” κλπ ήταν / είναι απλά προπέτασμα καπνού, δεν πρέπει να ξαφνιάζει. Το αιθιοπικό καθεστώς έχει “φιλοξενήσει” (και πιθανόν συνεχίζει...) κάποιες απ’ τις “μαύρες τρύπες” της cia, τα κάτεργα στα οποία “χάνονταν” (και βασανίζονταν...) διάφοροι “ύποπτοι” αυτά τα 15 χρόνια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Επιπλέον είναι σημαντική επιχειρησιακή βάση / σταθμός σε ότι αφορά την σομαλία, την υεμένη, τον κόλπο του Άντεν, τα στενά του Ορμούζ, κλπ.

Συνεπώς το αιθιοπικό καθεστώς ξέρει ότι έχει γερές πλάτες. Κι αν τα πράγματα (οι κοινωνικές αντιδράσεις δηλαδή) ζορίσουν, έχει φίλους για συμβουλές. Ένας ακόμα σκληρότερος “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας” είναι δοκιμασμένη συνταγή.

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Sarajevo νο 35, Δεκέμβρης 2009.
[ επιστροφή ]

2 - Αξίζει να θυμήσουμε, επειδή είναι ένα απ’ τα “παράδοξα” της ιστορίας ότι ο επικεφαλής της αιθιοπικής φεουδαρχίας / αριστοκρατίας είχε υπάρξει για χρόνια κεντρικό πρόσωπο αναφοράς για το κίνημα “back to the africa” των μαύρων στην βόρεια αμερική: υποτίθεται ότι ο Σελασιέ συμβόλιζε την υπερηφάνεια της μαύρης ηπείρου...
[ επιστροφή ]

3 - Υπάρχουν ορισμένοι που υποστηρίζουν ότι ο κυριότερος σκοπός της derg με εκείνη την μαζική και βίαιη μετακίνηση πληθυσμού ήταν να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη εναντίον της (και απ’ τα αριστερά) ριζοσπαστικοποίηση του νότου.
[ επιστροφή ]

4 - Στις  εκλογές του 2010 το κυβερνόν κόμμα / “μέτωπο” πήρε ...96%. Στις εκλογές του 2015 βελτίωσε την επίδοσή του φτάνοντας στο 100%...
[ επιστροφή ]

5 - H Emami Agrotech ltd (πρώην Emami Biotech) είναι τμήμα ενός ινδικού ομίλου επιχειρήσεων (Emami ltd), με έδρα την Καλκούτα, που φτιάχνει από χαρτί μέχρι τσιμέντο και από βιοκαύσιμα μέχρι καλλυντικά· διαθέτει και αλυσίδα (ιδιωτικών) νοσοκομείων. Το 2011 οι ιδιοκτήτες της εταιρείας κατηγορήθηκαν για μια μεγάλη πυρκαγιά σε ένα απ’ αυτά, που σκότωσε 91 άτομα: η κατηγορία σχετιζόταν με το γεγονός ότι το πάρκινγκ του νοσοκομείου είχε χρησιμοποιηθεί σαν αποθήκη τοξικών και εύφλεκτων υλικών.
[ επιστροφή ]

6 - H Ruchi Soya είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός βρώσιμων ελαίων και λιπών στην ινδία. Ανήκει στον ομώνυμο όμιλο, που πέρα απ’ την παραγωγή ελαίων (και τις εξαγωγές σε διάφορα μέρη του κόσμου) περιλαμβάνει αλυσίδα ξενοδοχείων, μεταφορές πετρελαιοειδών και υγρών χημικών, εταιρείες πληροφορικής και σιδηρουργεία.Ο γενικός διευθυντής του ομίλου είχε τουλάχιστον 8 offshore στον Παναμά (“panama papers”).
[ επιστροφή ]

7 - Η Karuturi Global ltd είναι ένας ινδικός όμιλος παραγωγής και εμπορίας τροφίμων· και τριαντάφυλλων. Αν κρίνει κανείς απ’ την χρεωκοπία μιας “πολύ μεγάλης επένδυσης” (για καλλιέργεια και εμπόριο τριαντάφυλλων) στην κένυα, η εταιρεία εξειδικεύεται στο σπορ πάρε τα λεφτά και τρέχα...
[ επιστροφή ]

8 - Το 1995, σε βάρος φοιτητών το 2001, σε βάρος της φυλής Anuak το 2003, το 2005/6, το 2014, και πάλι τώρα, απ’ το φθινόπωρο του 2015 ως και τώρα.
[ επιστροφή ]