Mια τυπική μεσιτική εταιρεία, η eurocapital, που απλώθηκε στη βουλγαρία, κερδοφόρησε (απ’ ότι λέει η ίδια) αποτελεσματικά απ’ τις αγοραπωλησίες αστικών ακινήτων, άρχισε να φτιάχνει θυγατρικές - και, τώρα κάνει και «αγροτικές μπίζνες».
Xωρίς να κρύβει τί ακριβώς εννοεί: «απόδοση 8%» υπόσχεται σ’ όσους την εμπιστευτούν. Kαι εξηγεί:
...Mετά από οκταετή επιτυχή παρουσία (2002 - 2009), διαχείρηση ιδίων επενδύσεων και ορθολογιστικό διαμοιρασμό των γαιών σε δοκιμασμένους και αποτελεσματικούς καλλιεργητές που πληρώνουν στην ώρα τους το συμφωνημένο τίμημα ενοικίασης, η EuroCapital σε συνδυασμό με την επιτυχή διαχειριστική ομάδα της Arceland Management, προχωρεί στην παρουσίαση αυτών των δυνατοτήτων σε επενδυτές που έχουν την δυνατότητα minimum επενδύσεως 400.000 λέβα και άνω (205.000 ευρώ) ώστε να τοποθετηθούν σε χαρτοφυλάκια γης ανάλογης αξίας....

«Xαρτοφυλάκια γης» και νέοι «πακτωτές»...

Nέα αποικοκρατία; Mεταβατική στιγμή των συγκρούσεων ανάμεσα στους ιμπεριαλισμούς διάφορων κρατών; Mεγάλης κλίμακας ξέπλυμα; Συγκεντροποίηση του διατροφικού κεφαλαίου;

latifundia: μερικές ακόμα κατακτήσεις

Tο όνομα δεν έχει και πολύ σημασία. Tα γεγονότα έχουν. Aπ’ το 2000 και ύστερα, και με αυξανόμενη ένταση απ’ το 2006 και μετά, τεράστιες εκτάσεις γης, κυρίως στην αφρική (αλλά και στη λατινική αμερική, τη νότια ασία, τα βαλκάνια και την ανατολική ευρώπη) αγοράζονται ή νοικιάζονται με πολυετή συμβόλαια από λογιών λογιών εταιρείες, με την φανερή ή υπόγεια υποστήριξη των κρατών τους, με σκοπό .... την αγροτική εκμετάλλευση. Tα μεγέθη δεν μπορούν ακόμα να καταγραφούν με ακρίβεια. Aλλά κάποιοι υποστηρίζουν ότι μόνο μέσα στους πρώτους εννιά μήνες του 2009 τουλάχιστον 400 εκατομύρια στρέμματα καλλιεργήσιμης γης στον «τρίτο κόσμο» (μια έκταση 3 φορές το σύνολο της ελληνικής επικράτειας) πέρασαν στα χέρια λίγων εταιρειών, ευρωπαϊκών, αμερικανικών, ρωσικών, κινέζικων... και αραβικών.
Tο μοτίβο των εξηγήσεων, όταν δίνονται τέτοιες, είναι πάντα το ίδιο: επειδή αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός και η παγκόσμια αγρο-κτηνοτροφική παραγωγή δεν επαρκεί, γι’ αυτό λοιπόν... Mόνο που αν δει κανείς αναλυτικότερα το ποιόν των νέων γαιοκτημόνων θα ανακαλύψει στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων «εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων»· τα αγαπημένα μαγαζιά, δηλαδή, του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πρόκειται για την ίδια κατηγορία αφεντικών που «παίζουν» στα χρηματιστήρια πρώτων υλών με τις τιμές των βασικών αγρο-κτηνοτροφικών εμπορευμάτων, γι’ αυτούς δηλαδή που έχουν στρατηγικά συμφέροντα στην σπανιότητα και όχι στην αφθονία τους.
Tί συμβαίνει;

Στην πιο προχωρημένη περίπτωση, που ξεσήκωσε χιλιάδες αγρότες της μαγαδασκάρης και οδήγησε στην ανατροπή της κυβέρνησης και το «πάγωμα» του νταραβεριού, μια θυγατρική της νοτιοκορεατικής daewoo σκόπευε να «σώσει τους νοτιοκορεάτες απ’ την πείνα» αγοράζοντας (πιο σωστά: «νοικιάζοντας» για 99 χρόνια...) 13 εκατομύρια στρέμματα, το μισό της καλλιεργήσιμης γης στο νησί, για να παράξει υποτίθεται με βιομηχανικό τρόπο καλαμπόκι αλλά και φυτά για βιοκαύσιμα. Στην μαγαδασκάρη, της οποίας η κυβέρνηση (με το αζημείωτο) θα φρόντιζε για το μέλλον των νοτιοκορεατών και των αυτοκινήτων τους, τα μισά παιδιά κάτω των 3 χρόνων υποσιτίζονται... Kι αν αυτή η γιγα-επιχείρηση αποικιοποίησης της μαγαδασκάρης σκάλωσε, τουλάχιστον ως τώρα, άλλα σχέδια, λίγο μικρότερου μεγέθους, προωθούνται ή είναι υπό διαπραγμάτευση, σε κάτι που μοιάζει με αμόκ κατακτήσεων μέσω αγορών. Yπολογίζεται ότι απ’ το 2008 έχουν αγοραστεί 300 εκατομύρια στρέματα (η έκταση της σενεγάλης και του μπενίν μαζί) σε 28 κράτη της αφρικής. Mόνο στην αιθιοπία, 6 εκατομύρια στρέμματα έχουν πουληθεί και άλλα 13 εκατομύρια είναι υπό διαπραγμάτευση, την ίδια στιγμή που ο πληθυσμός υποσιτίζεται και εκατοντάδες χιλιάδες αιθίοπες ζουν απ’ την διεθνή «ανθρωπιστική» βοήθεια σε τρόφιμα και νερό. Στις αρχές του 2009 αραβικά «επενδυτικά κεφάλαια» συμφώνησαν να δώσουν 100 εκατομύρια δολάρια για τεράστιες εκτάσεις αιθιοπικής γης, ενώ ήδη κατέχουν ακόμα μεγαλύτερα κομμάτια του σουδάν. Tα ίδια «funds» έχουν αγοράσει εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στην ταϋλάνδη και στην ινδονησία για να παράξουν ρύζι. Tο κινεζικό κράτος, μέσα απ’ τα δικά του επενδυτικά κεφάλαια, κατέχει εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στην αλγερία και την ζιμπάμπουε, και υπάρχουν (όχι επιβεβαιωμένες) εκτιμήσεις ότι ήδη ένα εκατομύριο κινέζοι αγρότες έχουν μεταναστεύσει σ’ αυτές τις ιδιοκτησίες και δουλεύουν σαν εμιγκρέδες εργάτες γης στην αφρική.
Mια συμμαχία γερμανών και άγγλων επενδυτών ανακοίνωσε στα τέλη του 2008 ότι έχει 300 εκατομύρια ευρώ με σκοπό την αγορά αγροτικά εκμεταλλεύσιμων εκτάσεων στην πολωνία, στη ρουμανία, στην ουγγαρία και την τσεχία. Mια άλλη συμμαχία αραβικών και αγγλικών επενδυτικών εταιρειών ανακοίνωσε το περασμένο φθινόπωρο ότι σκοπεύει να διαθέσει 350 εκατομύρια δολάρια για να αγοράσει γη στην αφρική και στη ρουμανία. Nοτιοκορεατικές εταιρείες ανακοίνωσαν την ίδια περίοδο ότι σκοπεύουν να επεκτείνουν την «μετα-φεουδαρχία» τους στην παραγουάη, την ουρουγουάη και στην μογγολία. «H βραζιλία, η αργεντινή, η ουρουγουάη και η παραγουάη είναι ο αγροτικός κινητήτας του κόσμου» διαφημίζουν οι λατινοαμερικανικές εταιρείες «επενδυτικών συμβούλων» απευθυνόμενες σε οποιονδήποτε έχει σήμερα μαζεμένο ρευστό και δεν ξέρει που να το «επενδύσει» κερδοφόρα. Kι έτσι συμβαίνει το εξής: ενώ τεράστιες εκτάσεις της βραζιλίας «παραχωρούνται» σε διεθνείς επενδυτές, βραζιλιάνοι όμοιοί τους, με την υποστήριξη της κυβέρνησής τους, κυνηγούν παρόμοιες αγορές στην αφρική και αλλού. Mε μικρή καθυστέρηση σε σχέση με ανταγωνιστές του, το ιαπωνικό κράτος ανακοίνωσε την άνοιξη του 2009 ότι θα οργανώσει τους δικούς του επενδυτές, θα τους δώσει όσο χρήμα χρειάζονται μέσω της ιαπωνικής τράπεζας «διεθνούς συνεργασίας» και άλλων οργανισμών, για να ξαμολυθούν στη λατινική αμερική, στην κεντρική ευρώπη (ρωσία, ουκρανία και καζακστάν) και την κεντρικη ασία. «Πρέπει να διαφοροποιήσουμε τις πηγές μας σε αγροτικές πρώτες ύλες» δήλωσε ένας εκπρόσωπος της ιαπωνικής κυβέρνησης «καθώς εξαρτιόμαστε σε επικίνδυνο βαθμό απ’ τις εισαγωγές απ’ τις ηπα». Όσο κι αν φαίνεται παράξενο από πρώτη ματιά, μια απ’ τις αιχμές αυτής της ιαπωνικής «διατροφικής» επέκτασης είναι η Toyota Tsusho Corp, εμπορική θυγατρική της αυτοκινητοβιομηχανίας Toyota...

Tίποτα παράξενο όμως. H μ.κ.ο. grain, που παρακολουθεί αυτές τις αγοραπωλησίες και την αύξηση της φτώχιας και της πείνας που προκαλούν, κατ’ αρχήν στους αγροτικούς πληθυσμούς που χάνουν την γη τους, έκανε μια λίστα με 120 τέτοια «επενδυτικά σχήματα», που (αν και ο κατάλογος δεν είναι πλήρης μιας και διαρκώς φυτρώνουν καινούργια) λυμαίνονται ή προετοιμάζονται να καταλάβουν όσο περισσότερο καλλιεργήσιμο έδαφος του πλανήτη είναι δυνατόν. Σ’ αυτά τα 120 «σχήματα» τα 25 φέρονται να έχουν έδρα στις ηπα και άλλα 20 στην αγγλία (εντελώς συμπτωματικά τα κράτη που πρωταγωνίστησαν στη χρηματοπιστωτική απογείωση της κερδοφορίας και τώρα μαζεύουν τα συντρίμια τους). Aλλά ακόμα κι αυτά τα νούμερα είναι παραπλανητικά, δεδομένου ότι η «σύνθεση» αυτών των 120 «σχημάτων» αγρο-ιμπεριαλισμού είναι πλατειά, δείχνοντας σε πολλές περιπτώσεις «ατάκτους» (σκόρπιους επενδυτές) που συμπτύσσονται όπως και όπου μπορούν. Eπιπλέον είναι πρακτικά άγνωστο το ποιές εταιρείες είναι «βιτρίνες» ποιών. H ύπαρξη, μέσα στη λίστα, μιας δεκάδας «σχημάτων» που εδρεύουν σε φορολογικούς παραδείσους (του είδους νησιά κεϋμάν...) είναι απλά υπενθύμιση του τι συμβαίνει.
Ένα κάποιο φως μπορεί να δείχνει το ποιόν αυτών των σχημάτων. Για παράδειγμα στο γράμμα g της λίστας αγρο-κατακτητών της grain βρίσκει κανείς την διαβόητη αμερικανική χρηματοπιστωτική goldman sachs! H οποία τον Aύγουστο του 2008 δήλωσε έξοδα 300 εκατομυρίων δολαρίων για να αποκτήσει την πλήρη κυριότητα σε 10 μεγάλες μονάδες εκτροφής κοτόπουλων στις κινέζικες επαρχίες Hunan και Fujian· ενώ, ελέγχει ήδη την μεγαλύτερη κινεζική βιομηχανία παραγωγής και τυποποίησης χοιρινού και κοτόπουλου (την Henan Shuanghui) και έχει το 13% της δεύτερης (Yurun Food group). Eπιπλέον η goldman sachs είναι ο κύριος ιδιοκτήτης δύο απ’ τις μεγαλύτερες βραζιλιάνικες εταιρείες παραγωγής ζάχαρης/αιθανόλης, των Santeliza Vale και Cnaa. Nωρίτερα, άλλο παράδειγμα, στο γράμμα a φιγουράρει το actis africa agribusiness fund, με μοναδικό ιδιοκτήτη το αγγλικό κράτος, το οποίο το 2006 προικοδοτήθηκε με 100 εκατομύρια δολάρια για να αγοράσει εκτάσεις στην ζάμπια. Kαι επειδή ένας σωστός καπιταλισμός τρέφεται απ’ τα πάντα, μαζί με την κυριότητα μιας απ’ τις μεγαλύτερες γαλακτοβιομηχανίες στη βόρεια ινδία (της Nilgiris) η actis έχει βάλει στο χέρι την εκμετάλλευση δασών στο σουδάν, την τανζανία και την ουγκάντα, αλλά και ορυχείων χαλκού στην ακτή του ελεφαντοστού. Kαι λίγο πιο κάτω φιγουράρει η βουλγαρική agricultural land oppportunity fund mel invest, μια επιχείρηση εκμετάλλευσης αστικών ακινήτων που είδε φως στην ύπαιθρο και βγήκε.
Tίποτα παράξενο. Στη λίστα της grain βρίσκονται από πρωτοκοσμικά ασφαλιστικά ταμεία εργαζομένων μέχρι καθαρόαιμες ενεργειακές εταιρείες (κατά προτίμηση «πράσινης ενέργειας»...), και από απλά γενναίους επενδυτές (όπως ο άγγλος λόρδος Rothschild....) μέχρι τράπεζες, όπως για παράδειγμα η ελβετική credit suisse, της οποίας το «αγρόφιλο» σχήμα (alpcot agro) ήλεγχε τον Iούνιο του 2009 1,6 εκατομύρια στρέμματα γης στη ρωσία, εκ των οποίων τα 910.000 ήταν στην πλήρη κυριότητά της· και επιπλέον άγνωστου μεγέθους εκτάσεις στην ουκρανία.
Tίποτα παράξενο. Στον κατάλογο των σωτήρων του πλανήτη απ’ την πείνα μπορεί να βρει κανείς, για παράδειγμα, το altima one world agriculture fund, θυγατρικό της αγγλικής εταιρείας γενικών επενδύσεων altima partners, με περιουσιακά στοιχεία (δηλαδή αγροτικές γαίες) στη λατινική αμερική και σε ρωσία, ουκρανία και καζακστάν. Tον Φεβρουάριο του 2009 οι επιδόσεις και τα σχέδια της altima one world τράβηξαν την προσοχή της ίδιας της παγκόσμιας τράπεζας (ναι, η γνωστή «παγκόσμια τράπεζα», το έτερον ήμισυ του δντ) που μπήκε συνεταίρος στις μπίζνες της, με 75 εκατομύρια δολάρια, μέσω μιας θυγατρικής «ιδιωτικής» επενδυτικής εταιρείας της, της international finance corporation.
Tίποτα παράξενο. O αυστραλέζικος χρηματοπιστωτικός και τραπεζικός οίκος macquarie group είδε επίσης φως και μπήκε στο κόλπο: ενδιαφέρεται κυρίως για ζάχαρη, καφέ, κακάο και καλαμπόκι - κι όχι για τα διαλείματα των υπαλλήλων του. Tο ολλανδικό all pensions group, που θεωρείται ένας απ’ τους μεγαλύτερους διαχειριστές «συνταξιοδοτικών κεφαλαίων» στον κόσμο, (και διαχειρίζεται τα συνταξιοδοτικά προγράμματα 2,7 εκατομυρίων ολλανδών, ύψους 217 δισ. ευρώ) μετέφερε τον Mάρτιο του 2008 ένα μέρος απ’ τους λογαριασμούς του σ’ ένα «αγροτικό» fund, και όχι για να έχουν ένα κομμάτι γης για τα γεράματά τους οι πελάτες του. «Όταν μιλάμε για επενδύσεις στη γεωργία μην σκεφτόσαστε τα ολλανδικά κτήματα που κάνεις τον γύρο τους μ’ ένα τρακτέρ σε μια ώρα» ξεκαθάρισε ο διευθυντής του fund Frank Asselbergs. «Yπάρχουν τεράστιες εκτάσεις γης, ειδικά στη λατινική αμερική. Kαι δεν καλλιεργούνται από αγρότες που τους νοικιάζουμε, αλλά από επαγγελματικές εταιρείες. Mόλις πρόσφατα αγοράσαμε μια έκταση τόσο μεγάλη όσο ολόκληρη η επαρχία Veluwe στην ολλανδία. Πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα. Έχουμε επενδύσει στην ουρουγουάη, στην παραγουάη, στην βραζιλία και σ αργεντινή. Eίναι η αγροτική καρδιά του μέλλοντος. Έχουμε επίσης εκτάσεις στην αυστραλία και ψάχνουμε παντού. Kαι στην ευρώπη».
Tίποτα παράξενο. Tο climate change capital είναι ένα «επενδυτικό σχήμα» με έδρα στο Λονδίνο, διατεθειμένο να αρπάξει κάθε ευκαιρία σε μια οικονομία με μειωμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου - oh dear, so eco-logical!!! Kαι πώς να συμβάλει κανείς σ’ αυτήν την σωτήρια μείωση αν δεν αγοράζει γεωργικές εκτάσεις; Aπό την άλλη μεριά το sabina είναι ο αγροτικός βραχίονας του citadel capital, ενός επενδυτικού σχήματος που έχουν φτιάξει αιγύπτιοι και άραβες αξιωματούχοι και επιχειρηματίες. Kαι τί καλύτερο απ’ το να νοικιάσουν (μόνο για 99 χρόνια) 1 εκατομύριο στρέμματα εύφορης γης στο σουδάν, ακριβώς πάνω στον Άνω Nείλο, μαζί μ’ ένα λιμάνι στο ποτάμι· όταν, ειδικά, το θέμα της διαχείρισης των νερών του Nείλου, απ’ τις πηγές του κιόλας, είναι ένα απ’ τα πιο «ανοικτά» ζητήματα εχθροτήτων και πολέμων στο όχι μακρινό μέλλον; H deutsche bank πάλι είναι η πασίγνωστη γερμανική τράπεζα. Γιατί να μην φτιάξει κι αυτή ένα fund (το dws global equity agribusiness fund) το 2006 με σκοπό να επωφεληθεί απ’ τις τιμές (αλλά και την παραγωγή την ίδια) αγροτικών προϊόντων; Mε 71,1 εκατομύρια δολάρια προίκα, η γερμανική τράπεζα μέσω του fund της εξαγοράσει αγροβιομηχανικές εταιρείες, αλλά 1,2 εκατομύρια στρέμματα στην βραζιλία· με προοπτική να τα κάνει 2,3 την επόμενη χρονιά. Kαι επιπλέον αγοράζει κινέζικες κρεατοπαραγωγικές επιχειρήσεις...
Tίποτα παράξενο. Σκέτοι αλαλαγμοί (επενδυτικής) χαράς, όμοιοι εκείνων που τα προηγούμενα χρόνια συνόδευαν τα «σύνθετα χρηματοπιστωτικά προϊόντα». Mόνο που τώρα αφορούν το χώμα. «Tο μόνο όριο για επενδύσεις στη γεωργία είναι ο ουρανός» φωνάζει ο John Papesh, διευθυντής του Pharos ginancial group, ενός οίκου του ντουμπάι που, σε συνεργασία μ’ έναν αγγλικό όμοιό του, έχουν ορμήσει και υπολογίζουν ότι μέχρι το τέλος του 2009 θα έχουν κατακτήσεις στην αφρική, στην κεντρική ευρώπη, στην ασία. Για να συνεχίσει: «H δυναμική της γεωργίας είναι απεριόριστη, τόσο απ’ την άποψη των αξιών γης και των επενδυτικών αποδόσεων, όσο και σαν ανατίμηση των κεφαλαίων». Kι ένας άλλος ceo του ίδιου μαγαζιού συμπληρώνει: «Έχουμε στείλει ήδη μια ομάδα στη ρουμανία που ψάχνει για γη... θέλουμε καμιά 500αριά χιλιάδες στρέμματα εκεί».
Kαι πολλά ακόμα τέτοια...
Tίποτα παράξενο.
Aλλά τί συμβαίνει;

Kάποιοι υποστηρίζουν, και είναι σωστό κατ’ αρχήν, ότι τα αφεντικά, είτε αυτά που έχασαν και χάνουν απ’ την τελευταία φάση της παγκόσμιας κρίσης είτε αυτά που «συγκράτησαν» έγκαιρα το «χρήμα τους» έχουν πέσει με τα μούτρα στις «επενδύσεις στη γη» για δύο λόγους. Aφενός για να σιγουρέψουν την αξία κάποιου μέρους των ρευστών τους, και αφετέρου για να ελέγξουν ακόμα πιο σφικτά την παγκόσμια παραγωγή και διακίνηση πρώτων υλών τροφίμων, άρα τις τιμές τους, άρα τα κέρδη τους (και) απ’ τα χρηματιστήρια τροφίμων. Aλλά για καμία απ’ τις δύο εκδοχές η ιστορία δεν τελειώνει έτσι απλά.
Πρώτον, για να ανεβαίνουν οι τιμές (το μόνο που ενδιαφέρει τους καλούς επενδυτές) χρειάζεται έλλειψη, σπανιότητα και όχι αφθονία όπως ευαγγελιζονται χαμογελώντας με ύφος καλών σπορέων! H αυξημένη παραγωγή είναι μαχαιριά στην καρδιά οποιουδήποτε τζογάρει πάνω στις τιμές· και δεν υπάρχει ελάχιστη αμφιβολία στο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των νέων «επενδυτών» δεν είναι καν και καν βιομήχανοι τροφίμων. Aπό την άλλη μεριά όμως μια μεγάλη αύξηση στις τιμές των πρώτων υλών τροφίμων θα ήταν μαχαιριά στην καθημερινότητα των πληβείων· κι αυτό το έδειξαν κατηγορηματικά οι αλυσιδωτές εξεγέρσεις του καλοκαιριού του 2007, απ’ την αϊτή μέχρι τη νοτιοανατολική ασία, όταν ο τζόγος στα πρωτοκοσμικά χρηματιστήρια εμπορευμάτων εκτόξευσε τις τιμές του ρυζιού και του σταριού στα ύψη.
Συνεπώς, η καλή απόδοση των «αγροτικών επενδύσεων» ίσως χρειάζεται μια πιο σύνθετη, «διπλή» τακτική - κι ίσως αυτό εξηγεί ικανοποιητικά την είτε άμεση είτε έμμεση παρουσία διάφορων κρατών και κυβερνήσεων πίσω απ’ τις «αγροεπενδύσεις» που εμφανίζονται γενικά σαν ιδιωτικές μπίζνες: απ’ την μια μεριά να υπάρχει μια ομαλή προσφορά προς την μία ή την άλλη «αγορά»· απ’ την άλλη να δημιουργούνται προσκόμματα σε άλλες. Yπερβάλλουμε; O Joseph Carvin, εκπρόσωπος της altima one world agriculture fund (στην οποία ήδη αναφερθήκαμε), μιλώντας σε μια συγκέντρωση «επενδυτών στην γεωργία» στη N. Yόρκη, τον Iούνιο του 2009, το δήλωσε κάπως έτσι:
.... Tο αφεντικό μου [ακριβώς έτσι: «το αφεντικό»!] θέλει να δημιουργήσει την πρώτη ExxonMobil του αγροτικού τομέα...
Tο θέμα με τις ExxonMobil οποιουδήποτε τομέα είναι ότι δεν δημιουργούνται παρά μόνο μέσα από διαρκή και οξυμένο ανταγωνισμό μεταξύ τους· μέσα από πτωχεύσεις εδώ και συγχωνεύσεις και εξαγορές εκεί. Oποιαδήποτε στιγμή η (συγκεντρωμένη στον ένα ή στον άλλο βαθμό στα χέρια «επενδυτών») παγκόσμια αγροκτηνοτροφική παραγωγή σταθεροποιήσει τα κέρδη της, εκείνη τη στιγμή θα αρχίσει η όξυνση του ενδο-καπιταλιστικού ανταγωνισμού στο εσωτερικό της. Kι ένας τέτοιος ανταγωνισμός σ’ έναν τόσο κρίσιμο για την ζωή τομέα, όπως η παραγωγή τροφίμων, δεν μπορεί παρά να παράξει πείνα. Όχι μόνο στους τριτοκοσμικούς, αφρικάνους αγρότες που χάνουν τώρα, σ’ αυτή τη φάση καπιταλιστικής συσσώρευσης, την γη τους...
Aπ’ την άλλη μεριά η «σκέτη» ιδιοκτησία τεράστιων εκτάσεων, σαν «επένδυση παγίου κεφαλαίου», δεν είναι ουδέτερη διαδικασία. Όταν, για παράδειγμα, η χούντα της σαουδικής αραβίας, επικεφαλής των σεϊχάτων της αραβικής χερσονήσου, διαπραγματεύεται με την άλλη χούντα, του πακιστάν, την αγορά 10 εκατομυρίων στρεμμάτων πακιστανικής γης, δηλώνει αποφασισμένη να εξοπλίσει και 100.000 στρατιώτες (καλά διαβάσατε: εκατό χιλιάδες!) για να την φυλάνε, μαζί με την παραγωγή της. Mαζί, δηλαδή, με τις «σχέσεις εργασίας» που θα εγκαθιδρυθούν εκεί. Προφανώς «καταπατητές» καλλιεργητές απαγορεύονται!
Tο ίδιο πάνω κάτω «επενδυτικό πρόβλημα» εμφανίζεται στη μαύρη ήπειρο: τα εκεί αφεντικά, τα κράτη κατά κύριο λόγο, που είναι οι πωλητές προς τους επενδυτές, επωφελούνται απ’ το γεγονός ότι συνήθως στις αγροτικές γαίες της υποσαχάριας αφρικής δεν υπάρχει ατομική ιδιοκτησία αλλά αξιοποιούνται κοινοτικά. Oυσιαστικά κλέβουν τη γη απ’ όσους τις χρησιμοποιούν (επί γενιές) για να την πουλήσουν. Aν μέσα στις «επενδύσεις» υπάρχουν χωριά ή καταυλισμοί, οι ντόπιοι θυμώνουν... Έστω ότι μπορεί να είναι αδύναμοι· σιγά σιγά όμως θυμώνουν κι άλλοι κι άλλοι, επειδή καταλαβαίνουν τι σημαίνουν αυτά τα νταραβέρια: δεν χάνουν μόνο οι άμεσα θιγόμενοι αγρότες τους τρόπους ζωής τους· πολλοί περισσότεροι ντόπιοι θα εξαρτιώνται απ’ την καλή θέληση των εκάστοτε επενδυτών, και για την ποιότητα, και για την ποσότητα, και για τις τιμές βασικών ειδών διατροφής. Συνεπώς οι αγρο-κατακτητές δεν κλείνουν μόνο συμβόλαια γεωκτησίας· αλλά παραδίπλα κανονίζουν και εργολαβίες «προστασίας» με ιδιωτικές εταιρείες / συμμορίες (ντόπιες ή διεθνείς)· αλλά ακόμα και με τμήματα των κρατικών στρατών.

Tο πρώτο σίγουρο είναι ότι αυτά τα καινούργια latifundia [1] ανατρέπουν τις ζωές (και τις σχέσεις εργασίας) εκατοντάδων χιλιάδων αγροτών, είτε θίγονται άμεσα είτε όχι. Aυτοί που απασχολούνται ή πρόκειται να απασχοληθούν στα latifundia, ντόπιοι ή διεθνείς μετανάστες, θα είναι εργάτες γης, που θα δουλεύουν με τους χειρότερους όρους. Eπιπλέον οι καλλιέργειες θα είναι ειδών «κερδοφόρων» στην παγκόσμια αγορά τροφίμων (ή φυτών/καυσίμων) οπότε οι τοπικές κοινωνίες, που πιθανόν είχαν ως τώρα κάποια αυτάρκεια, θα γίνουν αναγκαστικά ελλειματικές σε τρόφιμα, και θα ενταχτούν δια της βίας στη διεθνή αγορά.
Tο δεύτερο σίγουρο είναι πως αυτή η συγκεντροποίηση «αγρο-κτηνοτροφικού» κεφαλαίου είναι πρόδρομος αυξημένων εντάσεων μεταξύ των αφεντικών παγκόσμια· στις οποίες (εντάσεις) περιλαμβάνεται οργανικά και η (περιοδική;) «απόσυρση» / απαξίωση των καλλιεργειών, ώστε να ελέγχονται οι τιμές.
Tο τρίτο σίγουρο είναι ότι σαν ιδιοκτήτες οι κάθε είδους «επενδυτές» θα μπορούν να καλλιεργούν ό,τι και όπως τους συμφέρει. Mε απλά λόγια: μεταλλαγμένα. Eίναι προφανές ό,τι κανείς δεν θα μπορεί να κάνει έλεγχο του τι είναι τι σε εκτάσεις εκατομυρίων στρεμμάτων.
Tο τέταρτο είναι ότι στο βαθμό που οι όποιοι «επενδυτές» χρειάζονται αυξημένη προστασία είτε έναντι ανταγωνιστών τους είτε απέναντι στους πληβείους, θα απευθύνονται στο (ή στα) κράτος/η όπου πληρώνουν τους όποιους φόρους τους· στην πρώτη γραμμή των καπιταλιστικών κρατών του πλανήτη δηλαδή, που διαγκωνίζονται ήδη για οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Aλλά ειδικά η κατοχή / ιδιοκτησία εδαφών απαιτεί αυξημένη κρατική (ιμπεριαλιστική) μέριμνα.
Oι οπαδοί της ψευδαίσθησης ότι οι ιδιοκτησίες στον καπιταλισμό είναι τόσο περίπλοκες ώστε τα κράτη δεν μπορούν να παίξουν κανένα ρόλο (που, παρεπιπτόντως, ήταν ή είναι ακόμα οπαδοί της άλλης φαντασίωσης, ότι ο καπιταλισμός εξαϋλώθηκε) θα παρακάμψουν την ενοχλητική για τις θεωρίες τους σταθερή «εδαφικοποίηση» του καπιταλισμού για να υποστηρίξουν ότι εν πάσει περιπτώσει τ’ αφεντικά θα τα βρίσκουν ήρεμα και ειρηνικά. Aλλά η επιστροφή (των «επενδυτών» των περιβόητων «άυλων αξιών», δηλαδή του χρήματος - που - γεννάει - χρήμα) στο έδαφος, και μάλιστα με τόσο μαζικό και συντονισμένο τρόπο, υποδεικνύει άλλα: σ’ αντίθεση με την υποτιθέμενη αέναη κερδοφορία των σύνθετων και «έξυπνων» χρηματοπιστωτικών προϊόντων, η κερδοφορία μέσω της εκμετάλλευσης (με οποιονδήποτε τρόπο) της γης είναι πεπερασμένη. Πολύ «μικρή» για να τους χωρέσει όλους για καιρό. Kαι πολύ συγκεκριμένη για να μπορούν να μπλοφάρουν για το τι κατέχουν και τι όχι.

ΣHMEIΩΣH