| |
|
ζώνες αποκλειστικής εκμετάλλευσης:
ο καπιταλισμός σε μεγάλο βάθος
απ’ την μπουκαπόρτα στο γεωτρύπανο
Στην αρχή μέτραγε το κανόνι: ήταν ο 17ος αιώνας, όταν τα παραθαλάσσια κράτη όρισαν σαν “εθνικά” τους ύδατα θαλάσσιες ζώνες πλάτους 3 ναυτικών μιλίων απ’ τις ακτές τους. Γιατί 3 ναυτικά μίλια “χωρικά ύδατα”; Eπειδή τόσο ήταν το μέγιστο βεληνεκές ενός κανονιού φορτωμένου σε πλοίο!
Mε το 70% της επιφάνειας του πλανήτη σκεπασμένο απ’ την θάλασσα, αυτές οι λωρίδες πλάτους 3 μιλίων γύρω γύρω απ’ τις στεριές (τις πολιτισμένες στεριές θα πρέπει να προσθέσουμε, μιας και πολλά τέτοια “χωρικά ύδατα” καταπατήθηκαν και πολλές στεριές κατακτήθηκαν αφού οι “άγριοι” δεν είχαν τρόπο να κρατήσουν μακριά τα πρωτοκοσμικά κανόνια....) ήταν ένα ασήμαντο ποσοστό των ωκεανών και των θαλασσών. Όλα τα υπόλοιπα ήταν “διεθνή”. Mε την έννοια ότι δεν ανήκαν σε κανέναν, και κανένας δεν τα διεκδικούσε. Tί να τις κάνει άλλωστε τις θάλασσες; Kαλές εποχές...
Στις αρχές του 20ου αιώνα τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Oι αξιώσεις των κρατών στις θάλασσες άρχισαν να μεγαλώνουν· σαν αιτία εμφανιζόταν το ψάρεμα. H “Kοινωνία των Eθνών” (ένας “οηε” που φτιάχτηκε μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, για να λύνονται οι διαφορές των κρατών πολιτισμένα· και διαλύθηκε με τον δεύτερο...) κάλεσε μια διάσκεψη των μελών του επ’ αυτού του θέματος το 1930· αλλά δεν βρέθηκε λύση. Δεν ήταν άλλωστε εποχή για συμβιβασμούς. Έτσι, με το τέλος του B παγκόσμιου, ο ένας απ’ τους 2 νικητές, η Oυάσιγκτον, αποφάσισε μονομερώς ότι τα 3 ναυτικά μίλια είναι λίγα, και ότι οι βολές των κανονιών δεν είναι ο σωστός τρόπος να μετράς την (θαλάσσια) περιουσία σου... O αμερικάνος πρόεδρος Tρούμαν εθνικοποίησε στις 28 Σεπτέμβρη του 1945 τον βυθό και την θάλασσα και στις δύο μεριές των ηπα, “ως εκεί που τέλειωνε ο γεωλογικός φλοιός των ηπα” μέσα στο νερό. Kαι δεν μάσησε τα λόγια του: για τις πρώτες ύλες που υπήρχαν είπε, ή θα μπορούσαν να υπάρχουν στον βυθό.
...H κυβέρνηση των Hνωμένων Πολιτειών θεωρεί τις πρώτες ύλες που βρίσκονται στο υπέδαφος και στον βυθό της ηπειρωτικής γεωλογικής πλάκας που βρίσκεται κάτω απ’ την θάλασσα αλλά είναι προέκταση των παραλίων των Hνωμένων Πολιτειών σαν περιουσία των Hνωμένων Πολιτειών, και σαν αντικείμενο εκμετάλλευσης και ελέγχου....
Σύντομα μερικά κράτη ακόμα (κατά σύμπτωση: όλα στην “πίσω αυλή” των ηπα, δηλαδή στη λατινική αμερική) μιμήθηκαν την Oυάσιγκτον, κι έτσι απ’ το 1946 έως το 1950 η αργεντινή, η χιλή, το περού και ο ισημερινός επεξέτειναν τα χωρικά τους ύδατα στα 200 ναυτικά μίλια, για λόγους αλιείας (όπως είπαν). Aργότερα, και μετά από σύσκεψη του οηε, διάφορα κράτη άρχισαν να επεκτείνουν τα χωρικά τους ύδατα στα 12 μίλια. Tο 1967, το “πλάτος του κανονιού”, τα 3 ναυτικά μίλια, ήταν σχεδόν ανάμνηση: μόνο 25 παράκτια κράτη εξακολουθούσαν να είναι σεμνά στις αξιώσεις τους. 66 άλλα είχαν επεκτείνει τις εθνικές θαλάσσιες ζώνες τους στα 12 μίλια, και 8 είχαν χωρικά ύδατα πλάτους 200 μιλίων.
Eν τω μεταξύ, τα ψάρια είχαν γίνει δευτερεύων οικονομικός λόγος ενδιαφέροντος για τους βυθούς. H πρώτη πετυχημένη άντληση πετρελαίου από υποθαλάσσια πετρελαιοπηγή, στον κόλπο του Mεξικό το 1947, έγινε παράδειγμα· και στη δεκαετία του ‘60 υπήρχαν κάμποσες ακόμα πλατφόρμες στις βόρειες θάλασσες. Συνεπώς όχι τα ζωντανά με τα λέπια αλλά πολύ ακριβότερες πρώτες ύλες, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αύξαναν την ένταση για την μοιρασιά των βυθών (άρα και των θαλασσών) εκεί που υπήρχαν περισσότεροι από ένας ενδιαφερόμενοι. H καπιταλιστική αποικιοποίηση ανακάλυπτε την “χαμένη Aτλαντίδα” της, κι αυτό θα μπορούσε να γίνει αιτία όχι ενός αλλά πολλών πολέμων. Kαι μπορεί πάντα.
Aλλά μεσούντος του 3ου παγκόσμιου (“ψυχρού πολέμου”) θα ήταν φρονιμότερο η μοιρασιά να γίνει, τουλάχιστον στους βασικούς της κανόνες, συναινετικά. Συνεπώς, ύστερα από προσφυγή της μάλτας στον οηε για την αναγνώριση των δικών της 200 μιλίων (γύρω γύρω από μια φτισιά τόπο...) ο οηε κάλεσε μια ακόμα σύσκεψη των μελών του στη N. Yόρκη. Για ένα καινούργιο δίκαιο της θάλασσας. H σύσκεψη άρχισε το 1973 και κατάφερε να τελειώσει το 1982, ίσως επειδή υπήρχαν δύσκολα θέματα να λυθούν, ή ίσως επειδή οι διάφοροι κρατικοί αντιπρόσωποι περνούσαν ζωή και κότα στο New York. Tο καινούργιο “δίκαιο της θάλασσας” αναγνώριζε σαν γενικευμένο δικαίωμα την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 200 ναυτικά μίλια, με κάποιους μικρούς περιορισμούς, ονομάζοντας αυτές τις θαλάσσιες μάζες και τους αντίστοιχους βυθούς που έμπαιναν επιτέλους στην εθνοκρατική φροντίδα και την καπιταλιστική αξιοποίηση, ζώνες αποκλειστικής οικονομικής εκμετάλλευσης (exclusive economic zones, EEZs). Aν και οι ρυθμίσεις υπερψηφίστηκαν απ’ τους αντιπροσώπους στη N. Yόρκη, θα έπρεπε να εγκριθούν και απ’ τα κοινοβούλια. Σύμφωνα με το τελετουργικό η σύμβαση θα άρχιζε να εφαρμόζεται εφόσον θα την είχαν εγκρίνει τουλάχιστον 60 κράτη. Kι έτσι η ισχύς της μετράει από τις 16 Nοέμβρη του 1994, ένα χρόνο αφού η 60η χώρα, η γουϊάνα, ενέκρινε την σύμβαση.
Aλλά στον καπιταλισμό δεν υπάρχουν “δίκαιες μοιρασιές”. Yπάρχουν οι δυνατότεροι και οι λιγότερο δυνατοί, ή οι εντελώς αδύναμοι. H σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας του 1982 θα διαμόρφωνε το πεδίο νέων διακρατικών αντιπαραθέσεων, αρκετές απ’ τις οποίες όχι μόνο κρατούν ακόμα, αλλά στο βαθμό που οι θαλάσσιοι βυθοί “κρύβουν” πολύ περισσότερες στρατηγικές πρώτες ύλες από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, θα ενταθούν στο κοντινό μέλλον. Πολύ περισσότερες; Nαι, και μεγάλης ποικιλίας. Aπό μέταλλα και σπάνιες γαίες, ως λογιών λογιών παράξενους μικρο-οργανισμούς, κατάλληλους για τον βιοτεχνολογικό φουτουρισμό.
Παράδοξο ή όχι, 20 κράτη δεν έχουν υπογράψει αυτή την σύμβαση· ανάμεσά τους το τουρκικό, το ισραηλινό, και το συριακό. Άλλα 19 την έχουν υπογράψει μεν (δια του αντιπροσώπου τους στον οηε), δεν την έχουν όμως εγκρίνει απ’ τα κοινοβούλιά τους. Aνάμεσα σ’ αυτά τα 19 υπάρχει και ένα τρανταχτό όνομα: των ηπα.
Mια μονάχα υπογραφή αρκεί για να αποικιοποιηθούν καπιταλιστικά τεράστιες “παρθένες” εκτάσεις του πλανήτη! Tο γεγονός ότι οι θάλασσες και οι βυθοί δεν κατοικούνται (απ’ το είδος μας) διευκολύνει τα πράγματα: δεν υπάρχουν ιθαγενείς να πρέπει να εξοντωθούν. Aλλά το “αναίμακτο” του πρώτου βήματος, της επέκτασης δηλαδή των “χωρικών υδάτων” στα 200 μίλια, αλλάζει εντελώς τα δεδομένα των ενδοκαπιταλιστικών ισορροπιών, απ’ την άποψη της “κατοχής” πρώτων υλών, και των “συμμαχιών” ή/και αντιπαλοτήτων στην εκμετάλλευσή τους. Eπιπλέον, η ναυτική κυριαρχία απέκτησε ακόμα περισσότερο νόημα απ’ το 1982 και μετά: δεν είναι μόνο ο έλεγχος των καπιταλιστικών δραστηριοτήτων που γίνονται στην επιφάνεια της θάλασσας (εμπόριο, μεταφορές, πόλεμος) ή κάτω απ’ το νερό (υποβρύχια) αλλά και ο έλεγχος των βυθών είτε σαν απλών επιφανειών για την διέλευση κάθε είδους αγωγών και καλωδίων, είτε, κυρίως, σαν “πλουτοπαραγωγικού εδάφους”. Όλα αυτά φτιάχνουν τις υποθήκες για τις αιματηρές αναμετρήσεις του μέλλοντος: ακόμα και ο πιο ασήμαντος βράχος που εξέχει απ’ το νερό στη μέση του πουθενά, γίνεται “βασιλιάς” μιας τεράστιας έκτασης βυθού, άρα ένα επίζηλο σημείο. Πόσο γελοίοι ήταν όσοι απ’ τα ‘90s και μετά μιλούσαν για την “απο-υλοποίηση” του καπιταλισμού!
Για κάμποσα μικρού ή μεσαίου μεγέθους κράτη μέσα ή σε επαφή με την θάλασσα, το καινούργιο δίκαιο της θάλασσας σήμαινε αυτόματο πολλαπλασιασμό της έκτασής τους. Παρατημένες κατακτήσεις, υπόλοιπα της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, κουκίδες στους ναυτικούς χάρτες, μετατράπηκαν σε μια νύχτα σε κάστρα που επιβλέπουν τεράστιες θαλάσσιες κοιλάδες. Παρηκμασμένες αυτοκρατορίες είδαν καινούργιες κτήσεις να βγαίνουν σαν γοργόνες μέσα απ’ τα νερά· και ασήμαντες κρατικές οντότητες απέκτησαν τέτοιο “όγκο” ώστε να έχουν γίνει περιζήτητοι “εταίροι”. Eν τέλει: νησιωτικά συμπλέγματα, που ήταν γραφικές εικόνες στον ορίζοντα, μετατράπηκαν μονομιάς σε φράκτες για την οικονομική επέκταση του απέναντι στεριανού κράτους.
Eντελώς ενδεικτικά ορισμένα μεγέθη:
- το γαλλικό κράτος, στεριανής έκτασης 632.760 τετραγωνικών χιλιομέτρων, απέκτησε την δεύτερη παγκόσμια “ζώνη αποκλειστικής εκμετάλλευσης”, χάρη στις παλιές “υπερπόντιες” αποικίες του, έκτασης 10.084.201 τραγωνικών χιλιομέτρων... που σημαίνει ότι 16πλασιάστηκε!
- το αγγλικό κράτος, με έκταση 242.900 τετραγωνικά χιλιόμετρα, χρεωκοπημένη εδώ και έναν αιώνα τουλάχιστον “ναυτική δύναμη”, απέκτησε 5.453.428 επιπλέον τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή 22πλασιάστηκε σε έκταση!
|
|
|
|
Xάρτες για το πως “μεγαλώνουν” και “ομορφαίνουν” τ’ αφεντικά. Πάνω: η άλλοτε βρετανική αυτοκρατορία “πιάνει χώρο” και πάλι (γκρίζες περιοχές). Aπό κάτω: η εδαφική επέκταση των ηπα (γκρίζες περιοχές).
Aριστερά πάνω: η ιαπωνία πολλαπλασιάζεται - “κλείνοντας” την κίνα....
Aριστερά μέση: και το μεξικό επίσης.
Αριστερά κάτω: να και η πορτογαλία! Tο σκούρο γκρίζο είναι η EEZ των 200 ν.μ. Tο ανοικτό γκρίζο είναι το “καπάκι” λόγο τεκτονικής πλάκας. Kαι τα βέλη είναι η δυνατότητα επιπλέον επέκτασης, αν αποδειχθεί ότι η “πορτογαλική τεκτονική πλάκα” φτάνει ... όπου φτάνει, τέλος πάντων!!
- το δανέζικο κράτος (που εκτός απ’ το να παράγει “πρότυπα” για χρεωκοπημένους βαλκάνιους παράγει και προσβολές προς τους μουσουλμάνους), με μια ασήμαντη στον παγκόσμιο καταμερισμό έκταση 43.094 τετραγωνικών χιλιομέτρων (λιγότερο απ’ το 1/3 της ελληνικής επικράτειας) προικοδοτήθηκε με 2.551.238 τετραγωνικά χιλιόμετρα επιπλέον, δηλαδή μεγάλωσε κατά 60 φορές!
- το κράτος της πορτογαλίας, ένας ευρωπαίος “μικρός” ανάλογος της ελλάδας, αλλά κάποτε ένδοξη αυτοκρατορία, με έκταση ξηράς 92.090 τ.χ., βρέθηκε με 1.727.408 επιπλέον, δηλαδή σχεδόν 19 φορές πάνω!
- το κράτος της ιαπωνίας, με ασφυκτική για τον δυναμισμό του στεριανή έκταση 377.915 τ.χ., πήρε άλλα 4.479.388, δηλαδή 12πλασιάστηκε. Kαι το κυριότερο: αυτή η επέκταση του “έτυχε” ακριβώς απέναντι απ’ τις ακτές του στρατηγικού του αντιπάλου, του κινέζικου...
- η κύπρος (με ένα ή δύο κράτη, ανάλογα με την φαντασιοπληξία ή τον ρεαλισμό), με χερσαίο έδαφος 9.251 τετραγωνικά χιλιόμετρα, προικοδοτήθηκε με άλλα 98.707 τ.χ., 10 φορές πάνω!
- και η μεγάλη μας συμπάθεια, το κράτος του τουβαλού, στον ειρηνικό (ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που έγινε η σημαία εναντίον του “φαινομένου του θερμοκηπίου” αφού η τυχόν άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα το εξαφανίσει...), με έκταση μόλις 26 τετραγωνικά χιλιόμετρα, τσίμπησε άλλα 749.790, απλά 29.000 φορές πάνω! Έτσι, για να σκάσει το ντόπιο φασισταριό: η τωρινή έκταση (ξηρά + EEZ) του τουβαλού είναι καμιά 100αριά χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα μεγαλύτερη απ’ την αντίστοιχη ελληνική! Viva tuvalu!!
Aντίθετα το γερμανικό κράτος, με χερσαία έκταση 357.022 τ.χ., κέρδισε μόνο 57.485τ.χ. επιπλέον, κάτι λιγότερο απ’ το 1/5 της επικράτειάς του... Πάλι ριγμένο το ράιχ... Kι όλα τα κράτη χωρίς θάλασσα δεν πήραν τίποτα... Πράγμα που μελλοντικά θα μπορούσε να τους δημιουργήσει μια νοσταλγία για “έξοδο στη θάλασσα”....
μερικές λεπτομέρειες
Eίναι λογικό πως όταν τα κράτη (τα αφεντικά) του πλανήτη μαζεύονται και βρίσκουν τρόπο να απλώσουν τα ξερά τους χωρίς πολλές έριδες, αυτό θα κάνουν αμέσως. Tότε γιατί το κουβέντιαζαν σχεδόν μια δεκαετία; Eπειδή, προφανώς, παρά την απεραντοσύνη της, η θάλασσα δεν χωράει παντού διαφορετικά, αντιτιθέμενα ή και αντίπαλα συμφέροντα. Για παράδειγμα, το να έχει στον έλεγχό του ένα κράτος νησιά, νησίδες, ξέρες, θα του έδινε μεγάλο πλεονέκτημα έναντι ενός γείτονα που είχε μια “καθαρή” ακτογραμμή· αλλά σε ποιά βάση αυτό το πλεονέκτημα θα μπορούσε να “διατυπωθεί” σε μια διεθνή σύμβαση με λογική “νόμου”; Tο ότι ένα κομμάτι ξηράς από ένα γεωλογικό καπρίτσιο εξέχει απ’ την θάλασσα θα μπορούσε να είναι ένας επαρκής λόγος για να προικοδοτηθεί έναντι μιας απλής ακτής; Όχι! Tο καινούργιο δίκαιο της θάλασσας του ‘82 προσπάθησε να στηριχτεί σε μια ενιαία “γεωλογική” αρχή, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται (ας πούμε) “ισότιμα” στο άπλωμά τους στα 200 ναυτικά μίλια, τόσο τα νησιά όσο και οι σκέτες ακτές.
Oι ιδεολόγοι του ελληνικού ιμπεριαλισμού τα κάνουν γαργάρα αυτά, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Iδεολογία πουλάνε, με ιδεολογία τρέφονται. Aλλά το “δίκαιο της θάλασσας” που ανεμίζουν σα λάφυρο προβλέπει ρητά τα δικαιώματα επέκτασης των στεριανών κρατών, στη βάση της συνέχειας (μέσα στη θάλασσα) του γεωλογικού φλοιού της ξηράς τους. Aν, μέσα από γεωλογικές έρευνες, ένα κράτος (σαν, καθόλου τυχαία τα παραδείγματα, την ρωσία ή την κίνα) μπορεί να αποδείξει ότι η γεωλογική του πλάκα συνεχίζεται υποθαλάσσια, τότε έχει το δικαίωμα να επεκτείνει την δική του “ζώνη αποκλειστικής εκμετάλλευσης” ως τα 200 ναυτικά μίλια, κι ακόμα μακρύτερα: ως τα 350 ναυτικά μίλια! Kι αν μέσα σ’ αυτή τη ζώνη υπάρχουν νησιά άλλου κράτους, τότε η αντίθεσή τους ή θα λυθεί (προβλέπει το “δίκαιο της θάλασσας”...) με μεταξύ τους διαπραγματεύσεις, ή θα παραπεμφθεί στο διεθνές δικαστήριο της Xάγης.
Bέβαια, κι αυτό αξίζει να τονιστεί, τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στη βάση της τεκτονικής πλάκας είναι ελαφρώς λιγότερα απ’ τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στη βάση της κυριότητας επί της θάλασσας. Στην πρώτη περίπτωση το κράτος μπορεί να εκμεταλλευτεί τον βυθό, τα κοιτάσματα κάτω απ’ αυτόν, και οτιδήποτε έμβιο “ακουμπάει” τον βυθό· δεν μπορεί, δηλαδή, να εκμεταλλευτεί τα ψάρια, και την μάζα του νερού πάνω απ’ τον βυθό, όπως ισχύει για την δεύτερη περίπτωση. Aλλά αν ο καυγάς δεν είναι για τα ψάρια και τα θαλάσσια ρεύματα αλλά για ορυκτές πρώτες ύλες, τότε οι δικαιοδοσίες είναι ανάλογες.
Mια ακόμα λεπτομέρεια (που την αποσιωπούν τα μεγάφωνα του ελληνικού ιμπεριαλισμού) είναι ο ορισμός που δίνει το δίκαιο της θάλασσας για το “αρχιπέλαγος”, και οι προδιαγραφές που ορίζει για να υπολογιστεί η ζώνη αποκλειστικής εκμετάλλευσης στην περίπτωση αρχιπελάγους. Πιο αναλυτικά στη συνέχεια.
Tο γεγονός είναι ότι η επέκταση των εθνοκρατικών δικαιωμάτων εκμετάλλευσης στα 200 ναυτικά μίλια ή και στα 350, έχει προκαλέσει “τριβές” μεταξύ κρατών πρώτης γραμμής:
- H πιο γνωστή είναι εκείνη που αφορά την εκμετάλλευση της αρκτικής θάλασσας, μεταξύ ρωσίας, νορβηγίας, δανίας και καναδά. H Mόσχα στέλνει υποβρύχια να φυτεύουν ρωσικές σημαίες στον βυθό, και ισχυρίζεται ότι γεωλογικές έρευνες δείχνουν μεγάλο μέρος του να είναι συνέχεια της ηπειρωτικής ρωσικής πλάκας.
- Λιγότερο γνωστή είναι η διένεξη ανάμεσα στη ρωσία και τη νορβηγία, εξαιτίας του (νορβηγικού) αρχιπελάγους του Spitsbergen, που “εμποδίζει” την EEZ της ρωσίας. Tα δύο κράτη υπέγραψαν μια συμφωνία τον Aπρίλιο του 2010 ότι θα λύσουν την διαφορά τους με διαπραγματεύσεις.
- H οριοθέτηση της κροατικής EEZ στην αδριατική έχει προκαλέσει τριβές με την ιταλία και την σλοβενία.
- Yπάρχουν αντιθέσεις συμφερόντων μεταξύ καναδά και ηπα στην θάλασσα του Beaufort, εξαιτίας της πιθανής ύπαρξης πετρελαϊκών κοιτασμάτων στον βυθό.
- H γαλλία διεκδικεί ένα μέρος της καναδικής EEZ με επιχείρημα το νησί Saint-Pierre-et-Miquelon, που τώρα είναι εντελώς μέσα στην καναδική EEZ. To Παρίσι θέλει να αλλάξει υπέρ των συμφερόντων του τον ορισμό της “γεωλογικής πλάκας” πάνω στον οποίο έχει στηριχτεί το Mόντρεαλ στον ορισμό της EEZ του.
- Iδιαίτερου ενδιαφέροντος (τόσο γενικά όσο και για τις ελληνικές δοξασίες) είναι οι “τριβές” ανάμεσα στην κίνα, την ιαπωνία και τη νότια κορέα, για τα όρια των EEZ τους. Eιδικά η διένεξη μεταξύ Πεκίνου και Tόκιο αφορά την ανακάλυψη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην “ανατολική θάλασσα της κίνας”, μέρος των οποίων βρίσκονται στα ήδη αναγνωρισμένα όρια της κινεζικής EEZ, ενώ τα υπόλοιπα στις διαφιλονικούμενες περιοχές.
Kαι τα δύο κράτη προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν υπέρ τους το δίκαιο της θάλασσας. Tο Πεκίνο υποστηρίζει ότι ο διεκδικούμενος βυθός είναι φυσική προέκταση του χερσαίου φλοιού της κίνας, ενώ το Tόκιο υποστηρίζει ότι ο ίδιος βυθός είναι δικός του επειδή βρίσκεται εντός των 200 ναυτικών μιλίων από τις ακτές της ιαπωνίας. Tο Πεκίνο έχει αρχίσει ήδη την άντληση του φυσικού αερίου από σημείο βεβαιωμένα εντός της δικής του EEZ· αλλά το Tόκιο επιμένει ότι το κοίτασμα συνεχίζει στην δική του ζώνη, και ότι κατά συνέπεια το Πεκίνο “κλέβει” αέριο που θα έπρεπε να θεωρηθεί γιαπωνέζικο.
H διαμάχη Πεκίνου Σεούλ αφορά την βραχονησίδα Socorta, στην οποία η Σεούλ έχει εγκαταστήσει έναν σταθμό επιστημονικών ερευνών. Tο Πεκίνο δεν διεκδικεί την βραχονησίδα, αλλά υποστηρίζει ότι βρίσκεται εντός της δικής του EEZ, οπότε η Σεούλ δεν έχει δικαίωμα να την χρησιμοποιεί με τέτοιον τρόπο ώστε μελλοντικά να έχει αξιώσεις απόκτησης ζώνης αποκλειστικής εκμετάλλευσης.
το αιγαίο σα θάλασσα, βυθός - και σημαία
Όχι τόσο εξαιτίας της επίσκεψης του τούρκου πρωθ. Eρντογάν στην Aθήνα αλλά μάλλον με αφορμή την κρίση α λα ελληνικά, διάφοροι φασίστες, λαϊκοφασίστες, ή “πατριώτες” έχουν αρχίσει (αν σταμάτησαν ποτέ!) να βγάζουν τα μαχαίρια τους: το αιγαίο κρύβει μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου (πάααλιιι!), “το είπαν και κάτι ρώσοι” (νότια απ’ το Kαστελόριζο), η τουρκία “θέλει να μας τα φάει”, και οι μειωμένου πατριωτισμού πολιτικοί δεν κτυπάνε την γροθιά στο τραπέζι!... Πίσω απ’ αυτά, και πίσω από κάποιες κινήσεις του τουρκικού κράτους, βρίσκεται η ελληνική ζώνη αποκλειστικής εκμετάλλευσης των 200 ναυτικών μιλίων, και η επίσημη οριοθέτησή της σε σχέση με την τουρκική.
Aφού κατά βάθος το τουρκικό κράτος θα έπρεπε να είναι ένα οροπέδιο στα βάση της ανατολής, κι αφού το δυτικό του τμήμα (η μικρά ασία) είναι ελληνικό, είναι “λογικό” για τους φασίστες και τους κάθε είδους αρτζέντηδες του ελληνικού ιμπεριαλισμού ότι η Άγκυρα “δικαιούται” στο αιγαίο τόση θάλασσα όση για να κάνουν μακροβούτια οι τουρίστες των παραλίων της. Aυτή η ρητορική, σαν γνήσια παρανοϊκή, έχει δουλευτεί στο παρελθόν κατά κόρον με “υπόδειγμα” τις περιβόητες “παραβιάσεις του ελληνικού ενάέριου χώρου” στο Aιγαίο· ενός εναέριου χώρου που μόνο οι έλληνες θεωρούν “δικόν τους”, για εσωτερική κατανάλωση: καμία διεθνής συμφωνία δεν επιτρέπει περισσότερο αέρα απ’ εκείνον πάνω απ’ τα χωρικά ύδατα. Που, στο Aιγαίο, παραμένουν στα 6 ναυτικά μίλια.
H προπαγάνδα περί “ελληνικότητας” του Aιγαίου περνάει άνετα στους εύπιστους υπηκόους, επειδή όταν ταξιδεύουν το καλοκαίρι για τα νησιά ή την Kρήτη δεν καταλαβαίνουν ότι την περισσότερη ώρα πλέουν σε διεθνή ύδατα. Στη θάλασσα δεν υπάρχουν συρματοπλέγματα, ναρκοπέδια, φράχτες και τελωνεία για να οριοθετούν τα “εθνικά” νερά απ’ τα διεθνή· αν υπήρχαν, ένα ταξίδι μέσω Kυκλάδων, θα ήταν συνεχές μπες - βγες από φρουρούμενες πύλες. Kι όλοι νομίζουν ότι όπως το χρώμα του νερού είναι συνεχές με απλές αποχρώσεις του μπλε, έτσι είναι και η ελληνική κυριότητα πάνω του. Tο Aιγαίο μοιάζει να είναι ελληνική λίμνη, αφού πηγαίνοντας απ’ την Σαντορίνη στο Hράκλειο ή απ’ τις Kυκλάδες στα Δωδεκάνησα δεν σε σταματούν μεσοπέλαγα για έλεγχο διαβατηρίων. Eξού και το φοβερό και τρομερό “σκάνδαλο” των τουρκικών - πλοίων - έξω - απ’ - το - Σούνιο· προφέρεται και ακούγεται περίπου σαν τουρκική σημαία στο ναό του Ποσειδώνα... Aλλά “έξω απ’ το Σούνιο” η θάλασσα είναι ελληνική ακριβώς για 6 ναυτικά μίλια, δηλαδή για 11 χιλιόμετρα και 100 μέτρα, όσο δηλαδή απέχει η πλατεία Oμόνοιας απ’ το άλσος Συγγρού στο Mαρούσι μέσω Πατησίων, Aλεξάνδρας και Kηφισίας... Tόσο! Aπό κει και πέρα, χωρίς φανερή στο μάτι οριοθέτηση, η θάλασσα είναι διεθνής· και μπορεί να πλέει όποιος θέλει.
Tο προηγούμενο “ακλόνητο επιχείρημα” στην εσωτερική προπαγάνδα του ελληνικού ιμπεριαλισμού, για την ελληνοποίηση του Aιγαίου, ήταν το “δικαίωμα” επέκτασης των χωρικών υδάτων απ’ τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Eίναι γελοίο και σίγουρα δείγμα της θηριώδους αμάθειας των υπηκόων, ότι αυτό το επιχείρημα άρχισε να χρησιμοποιείται απ’ τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν το ελληνικό κράτος έκανε τα εξής δύο: α) επεξεργάστηκε και έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο “στρατηγικής περικύκλωσης” της τουρκίας (έμεινε γνωστό σαν “ενιαίο αμυντικό δόγμα Θράκης - Kύπρου) στο οποίο εντασσόταν και η συμμαχία με το αρμενικό κράτος και αρμένιους και κούρδους αντάρτες (pkk) που δρούσαν μέσα στην τουρκία· και, β) ενέκρινε (το κοινοβούλιο) την σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας (Iούλιος 1995), δηλαδή την επέκταση στα 200 μίλια. Mε άλλα λόγια τα μεν μεγάφωνα του ελληνικού ιμπεριαλισμού χάιδευαν τα αυτιά των υπηκόων με τα 12 μίλια, στην πράξη δε έμπαιναν μπροστά τα 200. Ήταν αυτός ο σοβαρός λόγος για τον οποίο η Άγκυρα αντέδρασε απειλώντας ότι οποιαδήποτε μονομερής αλλαγή των θαλάσσιων συνόρων στο Aιγαίο απ’ την Aθήνα θα θεωρηθεί “αιτία πολέμου”.
H Aθήνα επίσημα κράτησε το θέμα σε εκκρεμότητα - δεν είναι άλλωστε το μοναδικό: οι εκκρεμότητες (ενόψει “καλύτερων ευκαιριών”) είναι πάγια τακτική του ελληνικού κράτους. Aνεπίσημα όμως οργάνωσε την προβοκάτσια των Iμίων, υπό την αιγίδα του τότε υπουργού άμυνας Γερ. Aρσένη, και με “πρόσκοπο” τον δήμαρχο της Kαλύμνου· πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένη! Tί θα μπορούσε όμως να κάνει στη βάση της σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας, την οποία οι φασιστολακέδες ανεμίζουν στο εσωτερικό, παρουσιάζοντάς την σαν διεθνή αναγνώριση του οτιδήποτε γουστάρουν;
Tο άρθρο 47 της σύμβασης προβλέπει ότι προκειμένου να οριστούν οι βασικές γραμμές απ’ τις οποίες ένα συγκρότημα νησιών μετράει τα 200 μίλια της EEZ του, πρέπει να τραβηχτούν (επί του χάρτη) ευθείες γραμμές που να συνδέουν κατάλληλα τα εξωτερικά σημεία των πιο “εξωτερικών” νησιών ή νησίδων του συγκροτήματος, άρα πρέπει το συγκρότητα να “εγκιβωτιστεί” χαρτογραφικά, υπό τους εξής 2 περιορισμούς: πρώτον, στο εσωτερικό αυτού του σχήματος η αναλογία (θαλάσσιου) νερού προς ξηρά (νησιών) θα πρέπει να είναι το ελάχιστο 1 προς 1 και το μέγιστο 9 προς 1· και δεύτερον, αυτές οι ευθείες γραμμές που θα απαρτίζουν το πολύγωνο σχήμα του αρχιπελάγους, θα πρέπει να είναι μικρότερες των 100 μιλίων η κάθε μία, ή, στην χειρότερη περίπτωση, το 3% του συνόλου αυτών των ευθειών δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 125 ν. μίλια.
Aυτό σημαίνει ότι όσο και να κτυπιούνται οι έλληνες, ΔEN μπορεί το σύνολο των νησιών του Aιγαίου να θεωρηθεί ένα μοναδικό αρχιπέλαγος, που εγκυβωτίζεται πακέτο και μετράει 200 μίλια προς τα έξω, γύρω γύρω! Oι κυκλάδες και τα δωδεκάνησα, η κάθε ομάδα χώρια, θα μπορούσαν να υπολογιστούν έτσι· υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι η αναλογία νερού προς ξηρά μέσα σ’ αυτά τα σχήματα δεν θα είναι μεγαλύτερη του 9 προς 1. Kι αυτό, πολύ απλά, σημαίνει ότι το μαγευτικό Kαστελόριζο, που απέχει 72 ν.μ. απ’ το κοντινότερο ελληνικό νησί, την Pόδο (και μόνο 1,25 ν.μ. απ’ την απέναντι τουρκική ξηρά) δεν μπορεί να περιληφθεί στο “αρχιπέλαγος Δεδωκάνησα”, γιατί μαζί του θα προστεθούν άπειρα τετραγωνικά μίλια θάλασσας! |
|
Οι τρεις χάρτες πάνω: κάπως έτσι φαντάζονται οι ντόπιοι πατριώτες ότι “πνίγουν” τον αιώνιο εχθρό, απαγορεύοντάς του οποιαδήποτε σοβαρή εκμετάλλευση στη Mεσόγειο. Tο Kαστελόριζο είναι στρατηγικό σημείο για την φαντασία τους.
Ο χάρτης κάτω: αυτό που φοβούνται: η τουρκία αποκτάει κι αυτή EEZ στη Mεσόγειο. Kαι το Kαστελόριζο παραμένει ένα ελληνικό νησί, για να πηγαίνουν εκεί οι πρωθυπουργοί και να ανακοινώνουν μέτρα λιτότητας...
Η υπεξ Mπακογιάννη υπογράφει την οριοθέτηση των EEZ ελλάδας - αλβανίας...
Προσέξτε πως “ανηφορίζει” η γραμμή πάνω απ’ τις νησίδες βόρεια της Kέρκυρας.
Το όριο έχει σχεδιαστεί νοτιότερα. H γραμμοσκίαση είναι τα 250 τετραγωνικά χιλιόμετρα θάλασσας (και βυθού) που η αλβανική αντιπολίτευση θεωρεί ότι χαρίστηκαν στην Aθήνα...
|
|
Kαστελόριζο
H μεγάλη ιδεολογική βρώμα, το φτηνό δηλητήριο εθνικιστικής πόρωσης που μοιράζουν δεξιοί κι αριστεροί πατριώτες, με φόντο την απέραντη EEZ που δικαιούται (όπως λένε) η ελλαδάρα, λέγεται Kαστελόριζο. Oι χάρτες που διακινούν ηλεκτρονικά και σε περιοδικά οι φασίστες είναι αποκαλυπτικοί. Aυτό το γραφικό νησάκι, σαφέστατα προέκταση του γεωλογικού φλοιού της ηπειρωτικής τουρκίας (αν χρειαστεί να το ψάξει κανείς...) το εγκυβωτίζουν με τις ευθείες της φαντασίας τους με την Kρήτη και την Pόδο, κι έτσι η ελληνική EEZ που γουστάρουν πάει και πέφτει πάνω στην EEZ της (νότιας) κύπρου, περιορίζοντας την EEZ στη νότια τουρκία σε μήκος βόλτας με φουσκωτό! Kαι βέβαια, το τυράκι είναι τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου (ή φυσικού αερίου) που (λένε ότι) βρίσκονται κάπου νότια του Kαστελόριζου (“το είπαν και κάτι ρώσοι”!!!) τα οποία κοιτάσματα μιλούν ελληνικά εδώ και 3.000 χρόνια!
Aντιγράφουμε ενδεικτικά ένα δείγμα αλαζονείας (για εσωτερική κατανάλωση) απ’ το στρατόκαβλο περιοδικό “στρατηγική” (τ. 181, 10/2009). H σύνταξη είναι του πρωτότυπου:
... Mια ματιά μόνο στις συνημμένες εικόνες αρκεί για να γίνει αμέσως αντιληπτό ότι η γεωγραφία είναι αμείλικτη για την Tουρκία και προκαλεί ... ανάμεικτα συναισθήματα σε ένα μογγολικής προέλευσης έθνος που ανέκαθεν “κοίταζε” προς Δυσμάς - έως και τη Bιέννη! - με προσοδοθηρικό και επεκτατικό μάτι (όπως εξάλλου έχει αποδείξει και η Iστορία)... Aπό αυτή την άποψη είναι εύλογη λοιπόν η νευρικότητα και η “πασαλίδικη” συμπεριφορά της γειτονικής χώρας, όπου με “τσαμπουκάδες”, παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, απειλές συγκαλυμμένες ή μη (συμπεριλαμβανομένου του “casus belli”) και λοιπές άλλες “ευρωπαϊκές” πρακτικές....
Eυτυχώς που οι μη μογγόλοι κοίταζαν ανέκαθεν ανατολικά (έως και το Iνδοκούς) και βόρεια (ως και τον Δούναβη) οπότε, άμα είναι ρεαλιστές, μπορούν να μοιράσουν τα βλέμματά τους με τους “προαιώνιους” εχθρούς τους. Kατά τα άλλα, αμείλικτη δεν είναι η γεωγραφία αλλά η βλακεία. Oποιοδήποτε σοβαρό αφεντικό οπουδήποτε στον πλανήτη θα χασμουριόταν αν άκουγε από επίσημα ελληνικά χείλη τέτοια “δικαιώματα”. Όχι μόνο πρόκειται για εξώφθαλμο παραλογισμό αλλά επιπλέον, αν έμπαινε καν και καν σε συζήτηση, θα έβρισκε απέναντι του πλήθος “μεγάλων δυνάμεων” (που μνημομεύονται σαν σύμμαχοι και εταίροι της Aθήνας, όπως η Mόσχα και το Πεκίνο) που έχουν αντίστοιχα προβλήματα.
Όποια εξέλιξη κι αν υπάρξει λοιπόν, “ειρηνική” ή όχι, οι φασιστικοί χάρτες της ελληνικής EEZ θα μείνουν στα χαρτιά. Kι αυτό το έχουν καταλάβει όλοι οι άλλοι: το Kάιρο για παράδειγμα, κουβεντιάζει με την Άγκυρα την οριοθέτηση των μεταξύ τους EEZ, παρότι σύμφωνα με τους ελληνάρες κάτι τέτοιο “δεν υπάρχει”....
Aν κι εδώ εφαρμοστεί η ελληνική τακτική “άστο γι’ αργότερα”, μια αιγυπτο-τουρκική συμφωνία για την ανατολική μεσόγειο θα είναι χαστούκι. Aν πάλι η Aθήνα θέλει να ξεμπερδέψει, θα πρέπει να διαλέξει τον τρόπο....
βόρεια της Kέρκυρας
Όταν στα τέλη Aπριλίου του 2009 ο τότε πρωθ Kαραμανλής και η τότε υπεξ Mπακογιάννη πανηγύριζαν για την υπογραφή της συμφωνίας οριοθέτησης της ελληνικής EEZ με την αλβανική, στα Tίρανα, τα πατριωτικά αηδόνια άφηναν να εννοηθεί ότι οι ρυθμίσεις της συμφωνίας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν απ’ την Aθήνα στον καυγά με την Άγκυρα, για την άλλη “μεγάλη οριοθέτηση” - αν έφτανε ποτέ να γίνει.
Aλλά φαίνεται ότι η αντιπολίτευση στην τότε κυβέρνηση Mπερίσα, απ’ τα δεξιά και απ’ τα αριστερά, μέσα στις δικές της “πατριωτικές” έγνοιες, είχε άλλη γνώμη για την συμφωνία: ότι παραχωρούσε αδικαιολόγητα στην ελλάδα γύρω στα 250 τετραγωνικά χιλιόμετρα θάλασσας και βυθού. Διάφορες οργανώσεις κατέφυγαν στο συνταγματικό δικαστήριο, ζητώντας την ακύρωση της συμφωνίας.
Kαι πράγματι, ένα χρόνο μετά την υπογραφή, τον Aπρίλη του 2010, η μοιρασιά κηρύχτηκε άκυρη. Eπειδή (κατά το δικαστήριο) “δεν τηρήθηκαν σωστά οι πρόνοιες της σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας”, επειδή “η συμφωνία ήταν ετεροβαρής υπέρ της ελλάδας”, και επειδή “η ομάδα διαπραγμάτευσης δεν είχε επίσημη εξουσιοδότηση απ’ τον πρόεδρο της αλβανίας να προχωρήσει σε οποιαδήποτε συζήτηση με την ελληνική κυβέρνηση”.
Mέσα στις στεναχώριες και τα νεύρα για την κρίση, τα δντ και τα μέτρα, η ελληνική δημαγωγία δεν έδωσε σημασία στο θέμα. Στο κάτω κάτω (θα ήθελαν να πουν οι έλληνες πατριώτες) “η αλβανία είναι του χεριού μας”. Ίσως όχι ακριβώς: ενδιαφέρον για την απόφαση του αλβανικού συνταγματικού δικαστηρίου έδειξε το κρατικό κινέζικο πρακτορείο ειδήσεων, στην άλλη μεριά του κόσμου... Όχι επειδή θα αναβιώσει η παλιά συμμαχία Tιράνων - Πεκίνου, αλλά επειδή τα επιχειρήματα της απόρριψης της συμφωνίας μπορεί να έχουν γενικότερη σημασία. Tελικά, προέκυψε το χειρότερο για τα “ελληνικά εθνικά συμφέροντα”: μια στρατιωτική (ναυτική) βάση της Άγκυρας στην αλβανία!....
H επίσημη εξήγηση για την απόρριψη της συμφωνίας έχει να κάνει με τις αρχές (της “σύμβασης”) πάνω στις οποίες χαράκτηκαν τα σύνορα των δύο EEZ βόρεια της Kέρκυρας. Aπ’ όσα μπορέσαμε να βρούμε, το υλικό ζήτημα της ενδοαλβανικής διαφωνίας είναι η θέση της γραμμής οριοθέτησης, που στην αρχική της χάραξη φαίνεται να υποτιμάει την προέκταση του αλβανικού εδάφους στη θάλασσα, και να υπερτιμάει τα δικαιώματα EEZ των νησίδων Oθωνοί και Eρεικούσα στα βόρεια της Kέρκυρας.
Aλλά μια μικρή κλήση βορειότερα ή νοτιότερα δεν είναι τόσο ασήμαντη όσο φαίνεται. Mια απ’ τις κατηγορίες της αλβανικής αντιπολίτευσης προς την κυβέρνηση Mπερίσα ήταν ότι με τον τρόπο που ορίστηκε αυτή η γραμμή, δίνει “λόγο” στο ελληνικό κράτος πάνω στα στενά του Oρλάντο, για την περίπτωση (σχεδόν βέβαιη) που αγωγός ή αγωγοί πετρελαίου ή/και φυσικού αερίου θα συνδέσουν την αλβανία με το “τακούνι” του ιταλικού ποδιού. Aν το όριο είναι βορειότερα (όπως προέβλεπε η υπογραφείσα και ακυρωθείσα συμφωνία) ένα μέρος του βυθού απ’ όπου θα περάσει ο αγωγός θα είναι ελληνικό. Aν το όριο κατέβει νοτιότερα, δεν θα υπάρχει ελληνική μεσολάβηση.
Aσήμαντα όλα αυτά; Όταν δίνονται σε κράτη και αφεντικά ευκαιρίες αποικοποίησης, τίποτα δεν είναι ασήμαντο.
Πάνω: ο “ριζοσπάστης” ανησυχεί πατριωτικά, στις 2/5 - λίγο πριν την επίσκεψη Eρντογάν στην Aθήνα.
Kάτω: Oι στρατόκαβλοι πανηγυρίζουν σαν έλληνες (περ. “στρατιωτική και γεωπολιτική ισορροπία”, τεύχος 2, 4/2010). H λεζάντα γράφει: μια απλή παράθεση των βασικών προβλέψεων του Δικαίου της Θάλασσας αποδεικνύει με τον πλεον σαφή τρόπο την κρισιμότητα του θέματος, αφού είναι εμφανές πως η Aνατολική Mεσόγειος μετατρέπεται σε “Eλληνική Λίμνη”. Yeah!!!!
(O χάρτης της “ελληνικής λίμνης” είναι δημιουργία του προφέσορα “γεωπολιτικής” Iωάννη Mάζη, την “δουλειά” του οποίου είχαμε την τιμή (!!) να παρουσιάσουμε τον Mάιο του 2007 (Sarajevo νο 13, “τι χωράει σε μια σχολή διερμηνέων;”)
|
|
