Σάββατο 28 Μάρτη. Μπορεί ο φόβος να ανασχεθεί με τη λογική; Η ασταμάτητη μηχανή δεν έχει ευθεία απάντηση: σε πρώτη και τελευταία ανάλυση είναι η (κοινή) λογική που βρίσκεται σε βαθιά κρίση σε πολλές πρωτοκοσμικές κοινωνίες, είτε φοβούνται είτε λιγουρεύονται / επιθυμούν. Η απάντηση είναι έμμεση: αν δεν μπορεί η λογική κριτική να ανασχέσει τον φόβο, τότε δεν υπάρχει τίποτα άλλο.
Για ποιόν φόβο μιλάμε όμως; Το αίσθημα του φόβου είναι κατ’ αρχήν ζωϊκό αίσθημα αυτοπροστασίας («ατομικής» και συλλογικής: είτε των ξεχωριστών «ατόμων» οποιουδήποτε είδους, είτε της αγέλης…) Ωστόσο, ακριβώς εξαιτίας αυτής της πρακτικής του αξίας, το αίσθημα του φόβου αφορά συγκεκριμένους κινδύνους, απτές απειλές… Οι «αόριστοι φόβοι» δεν συναντιούνται σε κάνενα άλλο είδος ζωής στον πλανήτη – εκτός απ’ το δικό μας. Φαίνεται πως οι «αόριστοι φόβοι» είναι πολιτιστικό προϊόν στο ανθρώπινο είδος – και θα πρέπει να το συνδέουμε είτε με συγκεκριμένες θρησκείες είτε με συγκεκριμένες πολιτισμικές συνθήκες.
Όποιος το κατανοεί βαθιά αυτό σαν βασική, αφετηριακή θέση, μπορεί να συνειδητοποιήσει το γιατί στις «αναπτυγμένες» καπιταλιστικές κοινωνίες συμβαίνει ό,τι και στις προκαπιταλιστικές για τις οποίες υπάρχουν γραπτά τεκμήρια: η παραγωγή φόβου και η οργάνωση της εξουσίας είναι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο φόβος της τιμωρίας απ’ τον θεό ήταν επί αιώνες το εργαλείο της κυριαρχίας των παπάδων στην ευρωπαϊκή ήπειρο· ακόμα και οι φονικές επιδημίες εννοούνταν σαν «θεϊκή τιμωρία». (Υπάρχουν συγκεκριμένα ντοκουμέντα για ανθρώπους που τους ήταν αδιάφορος σαν τιμωρία ο απαγχονισμός· έτρεμαν όμως με την ιδέα ότι θα τιμωρηθούν στην «μετά θάνατο ζωή», ότι θα λιώνουν συνέχεια μέσα στις φωτιές της κόλασης, κλπ κλπ…)
Θα ήταν, ίσως, «φιλολογικού ενδιαφέροντος» το θέμα, αν δεν ξέραμε (τουλάχιστον όσοι / όσες είναι από 35 χρονών και πάνω) πώς έχει δουλέψει η παραγωγή του φόβου στις δυτικές κοινωνίες, την τελευταία 20ετία – σαν εργαλείο πολιτικής κυριαρχίας. Αναφερόμαστε κατ’ αρχήν στην παραγωγή του φόβου της «τζιχαντιστικής τρομοκρατίας». Τα «μέτρα έκτακτης ανάγκης» που νομοθετήθηκαν στο όνομα της «αντιτρομοκρατίας» νομιμοποιήθηκαν ακριβώς χάρη στην κρατική παραγωγή φόβου και στην μαζική ενσωμάτωση του. Φυσικά, συνεχίζουν να ισχύουν σε μια σειρά κρατών (αγγλία, ηπα, γαλλία) ακόμα και χωρίς «τζιχαντιστές». Όταν τα αφεντικά στήνουν τις σφαγές στο ψαχνό ξέρουν τι επιδιώκουν.
Ποιό είναι το άμεσο πολιτικό καθήκον όσων θεωρούν πως είναι εχθροί του κράτους και του κεφάλαιου όταν «παίρνει μπροστά» η οργανωμένη, κρατική / μηντιακή παραγωγή φόβου, άσχετα από την «αφορμή» και τα «επιχειρήματα» που επιστρατεύει; Ποιό είναι το άμεσο πολιτικό καθήκον απέναντι στο Θέαμα του Θανάτου που σερβίρεται σαν «αόριστες φοβίες»;
Το πρώτο και ίσως το κυριότερο είναι η λογική αποστασιοποίηση απ’ την υιοθέτηση αυτού του Θεάματος!!! Λέμε λογική αποστασιοποίηση επειδή η αφετηρία της αμφισβήτησης οποιουδήποτε «θεωρήματος» που προέρχεται από μηχανισμούς εξουσίας δεν μπορεί παρά να είναι τέτοια: αναζήτηση των πραγματικών κινήτρων πίσω απ’ την παραγωγή φόβου για μαζική κατανάλωση. (Εκεί είναι που σπέρνονται και οι θόρυβοι/ παράσιτα των θεωριών συνωμοσίας!!). Προφανώς τέτοιου είδους αποστασιοποίηση έχει επίσης συναισθηματικές, αισθητικές ή/και ηθικές πλευρές. Στο σύνολό της παραμένει, πάντως, πολιτική – με την έννοια της τέχνης της αντι-εξουσίας.