Τετάρτη 29 Μάρτη. Ίσως η ερώτηση να φαίνεται ανόητη ή προβοκατόρικη· δεν είναι τίποτα απ’ τα δύο. Από βιολογική άποψη όλα τα μέλη του είδους μας, ανεξάρτητα από φυλές και φύλα, βλέπουν υπό κανονικές συνθήκες το ίδιο χρωματικό φάσμα. Επιπλέον θα μπορούσαν να διακρίνουν αρκετές εκατοντάδες (διαφορετικά) χρώματα μέσα σ’ αυτό το φάσμα. Ωστόσο ονόματα έχουν πολύ λιγότερα. Ουσιαστικά το ποια χρώματα θεωρείται ότι πρέπει να έχουν ονόματα και τα ονόματά τους τα ίδια, είναι μια εντελώς κοινωνική διαδικασία. Μια διαδικασία που τείνει να εξελίσσεται στο χρόνο, ανάλογα με τα χρώματα που έχουν συχνή παρουσία στην καθημερινή ζωή εδώ ή εκεί.
Παράδειγμα το χρώμα που στα ελληνικά λέγεται γαλάζιο. Το “γαλάζιο” είναι διακριτό όνομα / χρώμα απ’ το “μπλε”, ενώ το “σκούρο μπλε” είναι ένα όνομα / απόχρωση άλλου χρώματος.
Η αγγλική γλώσσα έχει για το ίδιο χρώμα το όνομα “light blue”: απόχρωση του blue. Στα ελληνικά υπάρχει το γαλάζιο (που δεν έχει ετυμολογική σχέση με το «γάλα» αλλά προέρχεται απ’ την λέξη «κάλαϊς», το όνομα ενός πετρώματος / πολύτιμου λίθου). Στα ιαπωνικά υπάρχει το “mizu”, που παραπέμπει στο νερό. Αυτό που στα ελληνικά έχει το όνομα απόχρωσης «σκούρο μπλε», στα ιαπωνικά είναι διακριτό όνομα, “kon”. Έχει ενδιαφέρον ότι στα ιαπωνικά υπάρχουν 93 ονόματα για (διαφορετικά) χρώματα, και δεν χρησιμοποιούνται προσδιορισμοί απόχρωσης όπως «ανοικτό», «σκούρο», «βαθύ» κλπ. Έχει ενδιαφέρον επίσης ότι η ονοματολογία των χρωμάτων έχει τραβήξει την προσοχή της γλωσσολογίας, επειδή απ’ τις διαφορές των ονομάτων από μέρος σε μέρος (ή τις διαφορές των χρωμάτων που αξιώνονται ένα όνομα) μπορεί να προκύπτουν ουσιαστικές πολιτιστικές / ιστορικές διαφοροποιήσεις.
Να, λοιπόν, η cyber βάση του αρχικού ερωτήματος. Μια ανθρωπόμορφη μηχανή είναι εύκολο να «αναγνωρίζει» εκατομύρια χρώματα, στη βάση μιας χρωματικής ανάλυσης τύπου RGB ή CMYK. Προφανώς δεν έχει νόημα να τους δίνει και ονόματα· ποια ονόματα; Η «χρωματική συνεννόησή της» με το ανθρώπινο περιβάλλον της, όμως, είναι ζήτημα πολιτιστικών δεδομένων (που, φυσικά, μπορούν να αλγοριθμοποιηθούν)… Εκτός αν ούτε κι αυτά είναι σταθερά. Εκτός, δηλαδή, κι αν ανάλογα με τις εμπειρίες μας «ξεχνάμε» την χ ή ψ χρωματική διάκριση, επειδή δίνουμε έμφαση στην ω· ή σε καμία. Τότε το ρομπότ θα στέκεται αμήχανο…
Αλλά ούτε κι αυτό είναι άλυτο. Αντί να λέει ονόματα χρωμάτων η μηχανή / οικιακή βοηθός, θα τα “δείχνει” στην οθόνη της… Χωρίς ονόματα…