Tag: τεχνολογία

Ο τετράγωνος κύκλος…

Κυριακή 18 Νοέμβρη. Δεν είναι οι πολιτικές βιτρίνες αλλά οι τεχνολόγοι των αναπαραστάσεων που χωρίζουν ήδη την πραγματικότητα σε τρεις κατηγορίες. Την «κανονική», την «εικονική» και την «μεικτή» ή «υβριδική» ή «επαυξημένη». Θα έλεγε κανείς ότι παίζουν με τις λέξεις. Αυτό που ονομάζουν «εικονική πραγματικότητα» λεγόταν ως σχετικά πρόσφατα αναπαράσταση. Και οποιαδήποτε μορφή αναπαράστασης μέσα στον πραγματικό χώρο / χρόνο δεν ήταν ούτε «υβρίδιο» ούτε «επαύξηση»… Ωστόσο το παιχνίδι με τις λέξεις και τις έννοιες είναι σκόπιμο: να διαβρώσει την βεβαιότητα ότι η πραγματικότητα είναι μία (άλλο πράγμα οι ερμηνείες της)· να ενισχύει την πίστη στις «εναλλακτικές πραγματικότητες»…

Πως θα μπορούσαν, όμως, να το παραδεχτούν κάτι τέτοιο όσοι / όσες έφτιαχναν avatar, τεχνικά ομοιώματα της ιδέας για τον Εαυτό τους, στο second life; Δεν είναι άραγε «δημοκρατικό δικαίωμα» να πιστεύει κανείς ότι το «πραγματικό Εγώ» του (ή οι «πραγματικές σχέσεις» του, οι «πραγματικοί φίλοι» του, ο «πραγματικός κόσμος») βρίσκονται Εκεί, στην on hand μηχανική αναπαράσταση / μεσολάβηση;

Κι αν Εκεί βρίσκεται η «αλήθεια» (γιατί έτσι θέλω…) τότε έξω απ’ το «Εκεί» τι βρίσκεται; Ένας αφιλόξενος, εχθρικός κόσμος, για τον οποίο δεν αξίζει ο χαρακτηρισμός «πραγματικός»… Γιατί αυτός ο χαρακτηρισμός έχει απαιτήσεις…

Ακηδία…

Κυριακή 18 Νοέμβρη. Έχει αρχίσει να γίνεται λόγος διεθνώς για τα τεχνολογικά εφικτά βαθιά ψέμματα. Όχι μόνο την πλαστογράφηση «προσωπικοτήτων» που γίνεται κατά κόρο στα μηχανικά μεσολαβημένα «κοινωνικά δίκτυα» (από κακόβουλους ή και μηχανές)· όχι μόνο την πλαστογράφηση ακίνητων εικόνων· αλλά και την πλαστογράφηση κινούμενων εικόνων (video) μετά ήχου. Σε μια εποχή που οι επιβεβαιώσεις (ή οι απορρίψεις) της πραγματικότητας είναι εικονικές (με την διπλή έννοια: εικόνες, αλλά και κατασκευές…) όντως η μία πραγματικότητα εξαφανίζεται. Ή, όπως το είχαν προβλέψει πριν πάνω από μισό αιώνα οι Κατασιασιακοί για τις κοινωνίες του Θεάματος, η αλήθεια γίνεται μια στιγμή του ψέμματος.

Είναι πιθανό ότι μέσα σ’ έναν γενικό κατακλυσμό αναπαραστάσεων που θα διεκδικούν την εγκυρότητα πραγματικότητας, ένα μέρος των πρωτοκοσμικών πληθυσμών θα γοητευθεί, αφού θα βρίσκει on demand την «πραγματικότητα που του ταιριάζει». Αυτό συμβαίνει ήδη, στον τρόπο που γίνεται η σχεδόν κατατονική αναζήτηση – των – ομοίων μέσα στο διαδίκτυο. Και ένα άλλο μέρος των ίδιων πληθυσμών θα αποσυρθεί «εννοιολογικά», περιορίζοντας τον χαρακτηρισμό «πραγματικότητα» σ’ εκείνο μόνο το μέρος του κόσμου (δηλαδή των σχέσεων, των εμπειριών, των γνώσεων) για το οποίο θα μπορεί να είναι σίγουρος ο καθένας ότι δεν είναι τεχνικά μεσολαβημένο, και άρα εν δυνάμει φαλκιδεύσιμο.

Με τον έναν ή τον αλλο τρόπο όμως θα απαγορευτεί πρακτικά η Ιστορία· το μη εμπειρικά επαληθεύσιμο δηλαδή μέρος του όποιου συλλογικού (κατά κύριο λόγο) παρελθόντος. Αφού ήδη και η μνήμη είναι μηχανικά μεσολαβημένη, θα απομείνουν μόνο οι μυθολογίες να παριστάνουν την «από ανέκαθεν αλήθεια»… Μυθολογίες και επιτήδειοι ψεύτες.

Να γιατί ο «αναπτυγμένος» καπιταλιστικός κόσμος δείχνει να κατευθύνεται σε μια σκοτεινή ζώνη γεμάτη δοξασίες και φαντάσματα. Όχι επειδή «επιστρέφει στον μεσαίωνα»· αλλά επειδή προχωράει σε πολύ πλατύτερη, βαθύτερη και καθολικότερη μηχανοποίηση απ’ αυτήν που μπορεί να αντέξει…

Smart (‘n’ bitter) home

Πέμπτη 25 Οκτώβρη. Όταν μια εταιρεία (η cosmote) διαφημίζει στο γενικά επαρχιώτικο ελλαδιστάν μια νέα υπηρεσία που θα κάνει το σπίτι σου πιο λειτουργικό, πιο ασφαλές, πιο οικονομικό και αληθινά απίστευτο μπορείτε να χαμογελάσετε (μάλλον ηλίθια) στην άφιξη της 4η βιομηχανικής επανάστασης somewhere near you, με τα καλούδια της. Ακόμα κι αν, προς το παρόν, διστάσετε να αγοράσετε κάποιο απ’ αυτά. (Ξέρουμε: κανείς δεν θα αγοράσει τέτοια πράγματα… Όπως κανείς δεν θα αγόραζε κινητό στα ’90s…)

Η διαφήμιση υπόσχεται προς το παρόν λίγα, επειδή είναι ακόμα η αρχή: μια υπηρεσία με την οποία, μέσω smart phone θα ανοιγοκλείνετε τα ρολά, θα αναβοσβήνετε τα φώτα και θα ανοιγοκλείνετε το air condition; Χμμμ… Όχι κάτι εντυπωσιακό· σχεδόν αδιάφορο (για ενηλίκους).

Όμως σ’ ένα φευγαλέο πλάνο της διαφήμισης υπάρχει ένα αληθινό στοιχείο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Η cyber «οικιακή βοηθός» alexa (ή siri, ή google assistant, ή echo, ανάλογα με το μοντέλο και την εταιρεία που θα ψωνίσετε). Στας αμερικάς είναι πολλά εκατομμύρια οι νοικοκυραίοι που την έβαλαν στο σπίτι τους, συχνά σε κάθε δωμάτιο χωριστά. Κι αυτή, ναι, είναι «μαγική»: δέχεται προφορικές εντολές, δίνει προφορικές απαντήσεις, πιάνει κουβέντα, και επικοινωνεί με κάθε «έξυπνη» οικιακή συσκευή, σύστημα επιτήρησης / ελέγχου του σπιτιού και των γύρω χώρων, τους φορητούς αισθητήρες σώματος ή ότι άλλο προκύψει. Κι ας σκεφτεί κανείς ότι σε λίγα μόνο χρόνια αυτές οι σαν μεταλλικό ανθοδοχείο cyber «οικιακές βοηθοί» θα είναι αρχαιολογία: οι ολογραμματικές θα έχουν μπει κανονικά σε δράση. Σε συνδυασμό με κάποιο οικιακό ρομπότ, ίσως στο ρόλο pet.

To 1986 μια διαφήμιση της bic τέλειωνε με το μελωδικό ξυρίζει – ανάβει – γράφει κι απλουστεύει τη ζωή. Ξυραφάκια, αναπτήρες και στυλό έφτιαχνε η εταιρεία, τέτοια έμοιαζε να είναι τότε η «απλούστευση της ζωής».

Το 2020 ή λίγο αργότερα, το «έξυπνο» air condition του δωματίου, καθοδηγούμενο απ’ ένα artificial intelligence κέντρο ελέγχου (που θα εμφανίζεται με ολογραμματική μορφή κατά παραγγελία· θα μπορεί να είναι ανθρώπινη, σκυλίσια, ή κάποιο τέρας για τους πιο βιτσιόζους…), θα ρυθμίζεται ανάλογα με την θερμότητα του σώματος ή την ψυχολογική κατάσταση όσων βρίσκονται στην ακτίνα δράσης του. Θα είναι μια στάνταρ υπηρεσία που θα κάνει … πλουσιότερες τις καινούργιες επιχειρήσεις που θα την πουλάνε.

Λέγεται internet of things… Έχει κάποια σημασία;

(φωτογραφίες: Πάνω, το πλάνο απ’ το διαφημιστικό της cosmote. Κάτω η “οικιακή βοηθός” echo της amazon…)

Ο τοξικός στη Silicon Valley

Τρίτη 23 Οκτώβρη. Υπάρχει ένα «επενδυτικό κεφάλαιο» που λέγεται Vision Fund. Πολλά λεφτά: ας πούμε γύρω στα 100 δισεκατομύρια δολάρια. Περίπου τα μισά προέρχονται απ’ τον οίκο των σαούντ. Ένα ποσοστό επιπλέον απ’ τον αντίστοιχο βασιλικό οίκο του αμπού ντάμπι. Είναι τα θρυλικά «πετροδόλαρα»: χρήματα που οι χούντες της αραβικής χερσονήσου βγάζουν απ’ το πετρέλαιο, που επιστρέφουν σαν «επενδυτικά κεφάλαια» σε διάφορες πρωτοκοσμικές επιχειρήσεις πρώτης γραμμής ή και σε κρατικά ομόλογα. Ο ενάρετος παγκόσμιος κύκλος του κεφάλαιου…

Τα δύο τελευταία χρόνια το Vision Fund έχει κάνει χοντρό παιχνίδι με επιχειρήσεις της gig economy σαν την uber, την lyft και την airbnb, ή εταιρείες του internet of things σαν την palantir. Χοντρό παιχνίδι σημαίνει αγορά μετοχών, από εταιρείες που βρίσκονται εκτός χρηματιστηρίου, οπότε οι μετοχές αυτές κοστολογούνται κατά βούληση. (Έτσι ώστε οι καχύποπτοι θα μπορούσαν να θεωρήσουν τέτοιες αγοραπωλησίες έως και «ξέπλυμα»…). Ειρήσθω εν παρόδω: ο Musk της tesla αυτό το «επενδυτικό κεφάλαιο» είχε στο μυαλό του όταν πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα αποσύρει την εταιρεία απ’ το χρηματιστήριο και, μετά, θα μπει ζεστό σαουδαραβικό χρήμα σ’ αυτήν. Κάτι που δεν έγινε όταν το απέρριψαν οι νυν μέτοχοι της tesla…

Ο τοξικός και το σόι του βρίσκονται λοιπόν στη Silicon Valley. Όλα πήγαιναν καλά με τα σαουδαραβικά πετροδόλαρα· μέχρι που ο τοξικός έκοψε κομμάτια έναν mainstream δημοσιογράφο, τον Kashoggi. Και τώρα;

Το χρήμα δεν έχει χρώμα, ούτε φαίνονται οι λεκέδες αίματος – οι παράδες ακόμα και της πιο στυγνής χούντας έχουν τη θέση τους στην καπιταλιστική αξιοποίηση. Απ’ την άλλη οι πρωτοκοσμικοί (πελάτες) έχουν κάτι ιδιοτροπίες. Ενώ αδιαφορούν απόλυτα για την σφαγή χιλιάδων αμάχων (ας πούμε: στην υεμένη…) μπορεί να κολλήσουν σε μια μεμονωμένη δολοφονία και να φρικάρουν με το κομμμάτιασμα ενός μονάχα ατόμου· ειδικά αν τα media τους τα θυμίζουν. Αυτή η ιδιοτροπία έχει όνομα: λέγεται ηθικό ξέπλυμα. («Κλαίω με αναφιλητά για ένα κτυπημένο σκυλάκι και γράφω στα γεννητικά μου όργανα τις κατά συρροή δολοφονίες παλαιστινίων» – για να πούμε ένα μόνο παράδειγμα…)

Tο ηθικό ξέπλυμα είναι πολύ ευχάριστο για τα καθεστώτα και για τα αφεντικά (και της Silicon Valley…), αφού είναι ένα καλιμπράρισμα, μια «συναισθηματική εκτόνωση» των εθελόδουλων υπηκόων, που εξασφαλίζει την σταθερότητα του συστήματος. Αρκεί να μην εστιάζει σ’ έναν τόσο βασικό χρηματοδότη του επιχειρηματικού αφρού σαν το σαουδαραβικό καθεστώς και το «οραματικό fund» του τοξικού. (Παράδοξο ή όχι ακόμα και στις καλύτερες στιγμές του καπιταλισμού δεν υπάρχει τελειότητα!).

Συνεπώς η «υπόθεση Kashoggi» πρέπει να κλείσει. Πρέπει να κλείσει μ’ έναν τρόπο που δεν θα διαταράσσει ροές χρήματος έντονα προσωποποιημένες (όπως αυτές απ’ τις αραβικές χούντες), αλλά απ’ την άλλη θα είναι «πειστικός», ώστε η υπόθεση να μην βρυκολακιάζει κάθε τρεις και λίγο. Ειδικά όταν η σαουδαραβική χούντα πληρώνει όσο όσο για να κουκουλώσει την βασική συμμετοχή της στη θρυλική «11 Σεπτέμβρη» (άλλη υπόθεση, του 2001…) – αλλά δεν μπορεί να εξαγοράσει τους πάντες.

Ένα μόνο ζήτημα υπάρχει εδώ. Ότι τα κλειδιά που θα μπορούσαν να κλείσουν την υπόθεση με «φλου» (και τελικά ανώδυνο για τον τοξικό) τρόπο ή θα την αφήσουν διάπλατα ανοικτή σε βάρος της σαουδαραβικής χούντας, τα κρατάει ένα και μόνο ένα καθεστώς. Το τουρκικό. Αυτή τη στιγμή η Άγκυρα βρίσκεται σε στρατηγική θέση, σε θέση κομβική, σε πλήθος οικονομικών και γεωπολιτικών διαδικασιών που αφορούν μεγάλο μέρος του πλανήτη. Αν, για παράδειγμα, τεκμηριωθούν οι διαρροές της τουρκικής καθεστωτικής yeni safak, που υποστηρίζουν ότι ο τοξικός μίλησε τηλεφωνικά στον Kashoggi όταν τον έδεσαν στο προξενείο (πριν αρχίσουν να τον κομματιάζουν), ο τοξικός τελείωσε – και μαζί του πολλά ακόμα. Αν, αντίθετα, η Άγκυρα επιβάλλει διάφορες απαιτήσεις της με αντάλλαγμα να μην δημοσιοποιήσει όλα τα στοιχεία που έχει στην κατοχή της, διάφοροι θα την ευγνωμονούν – και θα την ανταμείψουν κατάλληλα.

Στον μαφιόζικο καπιταλισμό του 21ου αιώνα, μπορεί να συμβεί κι αυτό. Μια «φυσιολογική ενέργεια» εκ μέρους κάποιου που νοιώθει παντοδύναμος (αυτός είναι ο τοξικός) αποδεικνύεται «κόκκινο χαλί» (με την έννοια του Αισχύλου στην τραγωδία «Αγαμέμνων»). Ή, ειπωμένο αλλιώς, λυδία λίθος.

Ίσως μάθουμε αργά σήμερα, απ’ τον Erdogan…

(Η «λυδία λίθος» είναι ένα είδος σκληρού πετρώματος, βασάλτη, που είναι γνωστό απ’ την αρχαία Λυδία· την περιοχή που σήμερα αποκαλείται «μικρά ασία». Μια τουρκική περιοχή, δηλαδή…)

(φωτογραφία: Το σκίτσο αναπαριστά τις «ροές χρηματοδότησης» στις αποκαλούμενες “unicorns”, “νεοφυείς” επιχειρήσεις με εκτιμώμενη αξία πάνω από 1 δισεκατομύριο δολάρια – στις αρχές Οκτώβρη 2018. Πρόκειται για συνολικά 282 “διαμάντια”. Στις 10 πρώτες θέσεις βρίσκονται 7 αμερικανικές (uber, airbnb, spaceX, palantir, wework, stripe, juul labs), και 3 κινέζικες (didi chuxing, toutiao, lu.com).

Είναι οπτικά σαφές απ’ το σκίτσο ότι η ροή χρήματος απ’ την σαουδαραβική χούντα ‘n’ friends είναι ζωτικής σημασίας για μερικά πρωτοκλασσάτα αφεντικά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης…)

Οι νύχτες με τα πολλά φεγγάρια

Πέμπτη 18 Οκτώβρη. Το κινεζικό ινστιτούτο αεροδιαστημικών και μικροηλεκτρονικών ερευνών στο Chendgu, στη βορειοδυτικά της κίνας, ετοιμάζεται να εγκαταστήσει σε δύο χρόνια πάνω απ’ την πόλη το πρώτο “τεχνητό φεγγάρι”. Πρόκειται για έναν δορυφόρο με κάτοπτρα, που θα αντανακλά το ηλιακό φως στη γη, καλύπτωντας έναν χερσαίο κύκλο διαμέτρου από 10 έως 80 χιλιόμετρα, ανάλογα με την ρύθμιση.

Η έρευνα επί του θέματος έχει ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια και – κατά τον διευθυντή του ινστιτούτου Wu Chunfeng – έχουν λυθεί πλέον όλα τα τεχνικά ζητήματα. Η φωτεινότητα στη γη θα είναι 8 φορές μεγαλύτερη απ’ αυτήν την πανσελήνου, και θα μοιάζει με το λυκόφως του σούρουπου. Κατά τους κινέζους τεχνικούς αυτό το φως είναι αρκετό για να μην χρειάζεται δημόσιος φωτισμός στους δρόμους· αλλά όχι και έντονο, για να μην διαταράσσει τον κύκλο ημέρα / νύχτα για τα ζωϊκά είδη που θα βρίσκονται στην επιρροή του.

Παρότι θα αργήσουμε να δούμε τέτοιες εφαρμογές στα μέρη μας, ας αρχίσουμε να το «χωνεύουμε» από τώρα κι αυτό, αφού ο «τετράγωνος» ορθολογισμός των κινέζων τεχνοεπιστημόνων υπόσχεται πολλά: οικονομία στην κατανάλωση ρεύματος εν προκειμένω. (Τόσα γίνονται στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος…)

Τέρμα, λοιπόν, (σιγά σιγά) ο ρομαντισμός των σεληνιακών φάσεων ή της πανσελήνου… Ζήτω ο τεχνο-ρομαντισμός των 50, 100, 1000 μικρών τεχνητών «φεγγαριών»!…

Αν σας βολεύει, πείτε το “ειρήνη”…

Παρασκευή 12 Οκτώβρη. Πριν λίγους μήνες το αφεντικό της Μόσχας (ο Putin) ζήτησε απ’ το σύνολο των ρωσικών βιομηχανικών υποδομών να αναδιαρθρωθούν με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν τον ρωσικό στρατό σε περίπτωση πολέμου. Φυσικά τέτοιες δουλειές δεν γίνονται με λόγια· τα λόγια είναι ένα είδος «προειδοποιητικών δημόσιων σχέσεων»…

Πριν μια βδομάδα ήρθε η σειρά της Ουάσιγκτον να ανακοινώσει δημόσια το ίδιο. Το αμερικανικό πεντάγωνο δημοσιοποίησε ένα «manual» 146 σελίδων, με τίτλο «Αποτιμώντας και Ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της Βιομηχανικής και Αμυντικής Κατασκευαστικής Βάσης και Εφοδιαστικής Αλυσίδας των ΗΠΑ». Οι οδηγίες κάνουν ξεκάθαρο ότι χρειάζεται μια ευρύτερη αναδιάρθρωση της οικονομίας ώστε να κάνει τον αμερικανικό στρατό ικανό να «πολεμήσει εναντίον ισοδύναμου ανταγωνιστή». Σαν βασικός τέτοιος υποδεικνύεται το Πεκίνο και «η γρήγορη ανάπτυξη, κάτω απ’ το σχέδιο made in china 2025’ της τεχνητής νοημοσύνης, των κβαντικών υπολογιστών, της ρομποτικής, των αυτόνομων οχημάτων, των ιατρικών μηχανημάτων υψηλής ακρίβειας, του εξοπλισμού των πλοίων με υψηλή τεχνολογία και άλλες αναπτυσσόμενες τεχνολογίες κρισιμες για την εθνική άμυνα”.

Η ιστορία του αμερικανικού (αλλά και του ρωσικού, άλλοτε σοβιετικού) στρατο-βιομηχανικού συμπλέγματος δεν είναι χθεσινή. Το κινέζικο ακολουθεί ανάλογο δρόμο. Θα μπορούσε, λοιπόν, να καθησυχαστεί ο καθένας θεωρώντας ότι “μια απ’ τα ίδια, τα έχουμε ξανακούσει”. Η εκδοχή ενός “νέου ψυχρού πολέμου” διαδίδεται από διάφορους δημαγωγούς, σαν ηρεμιστικό…

Όμως πέρα απ’ το γεγονός ότι ο λεγόμενος “ψυχρός πόλεμος” (: 3ος παγκόσμιος) ήταν μια ειδική εξαίρεση στην ιστορία (και όχι μόνο του καπιταλισμού) που, κατά τη γνώμη μας, δεν μπορεί να επαναληφθεί, υπάρχει τώρα μια σημαντική διαφορά σε ότι αφορά τους συσχετισμούς δυνάμεων σε σύγκριση με πριν από 40 χρόνια. Τότε κανείς δεν απειλούσε την αμερικανική ισχύ στη βάση της, δηλαδή τόσο στην “οικονομία” όσο και στην “τεχνολογία” της.

Τώρα τα δεδομένα έχουν αλλάξει πάρα πολύ… Η αμφισβήτηση της αμερικανικής ηγεμονίας (ή και ισχύος) δεν είναι θεωρία· εξελίσσεται ήδη. Αντίθετα, εκείνο που έχει μείνει σταθερό επειδή είναι δομικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού, είναι αυτό που δεν λέγεται: πως τέτοιου είδους “πολεμικές αναδιαρθρώσεις” του κεφάλαιου μπορεί να ξεκινούν μεν πριν απ’ την επίσημη κήρυξη ενός (παγκόσμιου) πολέμου προετοιμάζοντάς την, ωστόσο επιταχύνονται, ορθολογικοποιούνται, ελέγχονται (ως προς την απόδοσή τους) και τελικά κατοχυρώνονται μέσα στη φωτιά…

(Ωστόσο, μπορεί ο καθένας να πει “σιγά μωρέ…”

Το έχουμε ακούσει ξανά και ξανά…)

Ιπτάμενες σακαράκες

Τρίτη 9 Οκτώβρη. Η αμερικανική boeing το ανακοίνωσε: ως το 2019 (του χρόνου…) θα έχει φτιάξει ιπτάμενα ταξί… Και ως το 2021 (σε τρία χρόνια το πολύ) θα έχει φτιάξει το «σύστημα ελέγχου εναέριας urban κυκλοφορίας» που θα χρειαστεί να εγκατασταθεί στις πόλεις προκειμένου τα ιπτάμενα ταξί (και όχι μόνον αυτά…) να πετάνε ακίνδυνα. (: big data….) Το μόνο που δεν ξεκαθάρισε η αμερικανική εταιρεία είναι αν τα ιπτάμενα ταξί της θα είναι απόλυτα ρομποτικά (χωρίς οδηγό) ή όχι: στα κυβικά του είδους ένας επιπλέον άνθρωπος (σαν οδηγός) μπορεί να είναι τεχνικό μειονέκτημα· αν και, αρχικά, ίσως να είναι απαραίτητος για να κατευνάζει τις ανασφάλειες των επιβατών.

Το ότι δεν θα τα δείτε τα ιπτάμενα ταξί στην Αθήνα, ούτε του χρόνου ούτε σε δέκα χρόνια (ο Λυμπερόπουλος και οι συν αυτώ θα το φροντίσουν…) δεν λέει τίποτα: θα κυκλοφορούν αλλού. Και στο βαθμό που εξασφαλιστούν αρκετοί χώροι προσγείωσης / απογείωσης, θα αυξάνονται και θα πληθύνονται. Nωρίτερα απ’ το 2023 (σε πέντε χρόνια) θα κυκλοφορούν και οι πρώτες αρκετές δεκάδες ή εκατοντάδες ιπτάμενα ι.χ. – αφού πρώτα λυθεί το ζήτημα της νομοθεσίας περί των διπλωμάτων / δεξιοτήτων οδήγησής τους (αλλά θα είναι αυτόματα…). Είναι τόσες οι εταιρείες που σχεδιάζουν και σκοπεύουν να κατασκευάσουν copters, και είναι τέτοια η πρακτική (αλλά και συμβολική) αξία των τριδιάστατων ι.χ. μετακινήσεων σε urban ή και προαστειακές αποστάσεις, που δεν υπάρχει άλλη πιθανή εξέλιξη. Για αύριο μιλάμε, απ’ την άποψη του «βραχέος ιστορικού χρόνου»…

Παρά το χαριτωμένο του πράγματος (τα προωθητικά βίντεο της κινεζικής Ehang που είναι πρωτοπόρα στο θέμα είναι εξαιρετικά ελκυστικά), ο ερχομός των ιπτάμενων ι.χ. μετακινήσεων είναι έναρξη σεισμικών αλλαγών. Το γνωστό ι.χ. χερσαίας διδιάστατης μετακίνησης καθόρισε τον 20ο αιώνα από πολλές απόψεις: απ’ την τοποθέτηση στο κέντρο της καπιταλιστικής πραγματικότητας του κύκλου του πετρελαίου και των παραγώγων του μέχρι τις ριζικές αλλαγές στην πολεοδομία και την χωροταξία· απ’ την δημιουργία των προαστίων μέχρι τους δύο παγκόσμιους πολέμους (: για το πετρέλαιο)· απ’ τα τροχαία ατυχήματα και την εκρηκτική ανάπτυξη διάφορων σχετικών κλάδων της ιατρικής μέχρι την δημιουργία όλου αυτού του κύκλου καπιταλιστικής αξιοποίησης: των συνεργείων, των ασφαλιστικών εταιρειών, των κατασκευαστικών εταιρειών (δρόμοι, γέφυρες, τούνελ) κλπ· απ’ την ίδια την αυτοκινητοβιομηχανία και τα πέριξ της σαν κεντρικό τομέα του εργατικού / ταξικού ανταγωνισμού, μέχρι την εξύμνιση της αλητείας και της περιπλάνησης με ι.χ. στη λογοτεχνία των ’60s (beatniks).

Τα ηλεκτρικά / ρομποτικά (: αυτόματα) ιπτάμενα ι.χ. θα προκαλέσουν αλυσιδωτά ακόμα μεγαλύτερες αλλαγές. Η τρίτη διάσταση δεν είναι “έλα μωρέ”! Και, μα τις χίλιες καλοκαβουρντισμένες τράπεζες, αυτές οι αλλαγές δεν θα είναι στο σύνολό τους ούτε ήρεμες, ούτε «ομαλές», ούτε «ειρηνικές»…

Θα μπορείτε όμως να κάνετε πικ-νικ ή μπάνιο στο ποτάμι γυμνοί, όπου θέλετε… (Εκεί που δεν έφτασε ποτέ κανένα χερσαίο όχημα· ίσως ούτε και πόδι… Στην κορυφή ενός βουνού, ή στο βάθος μιας απόκρημνης κοιλάδας…)

(φωτογραφία πάνω: Αυτό είναι ένα μποτιλιάρισμα σε διόδια που ούτε να φανταστείτε δεν θα μπορούσατε· πολύ χειρότερα να το ζήσετε. Κι όμως, συμβαίνει: σε 48 λωρίδες (!!!), στην εξαιρετικά αναπτυγμένη καπιταλιστικά κίνα, μετά από κάποια αργία, έξω απ’ το Πεκίνο. Κάποιος διορατικός θα έλεγε ότι πρόκειται, απλά, για το όριο και, άρα, το επικό τέλος των χερσαίων ι.χ. μετακινήσεων…

Κάτω: Το διθέσιο μοντέλο 184 της κινεζικής Ehang παραμένει το αγαπημένο μας, σε σχέση με ό,τι άλλο έχουμε δει. Είναι κομψό, μακράν το πιο δοκιμασμένο· και, φυσικά, θα κάνει θραύση κατ’ αρχήν στην ασία.

Όμως και τα περισσότερα δίκυκλα ή ι.χ. ασιατικής κατασκευής δεν είναι εδώ και δεκαετίες; Αρχίστε, λοιπόν, να μαζεύετε κανά φράγκο από τώρα…)

Κυβερνο-διαταγές

Κυριακή 7 Οκτώβρη. Ξέραμε το σύστημα του κτυπήματος καμπανών, στα χωριά, σαν υπόδειξη έκτακτης ανάγκης. Ξέραμε επίσης και τις (αντιεροπορικές;) σειρήνες, για τις οποίες γίνονται ακόμα στα μέρη μας περιστασιακές δοκιμές. Αλλά αυτά είναι απαρχαιωμένες μέθοδοι.

Την μέρα και την ώρα που φαίνεται στη φωτογραφία όλοι οι αμερικάνοι (με κινητά) έλαβαν αυτό το μήνυμα, σαν “προεδρική προειδοποίηση κινδύνου”. Ήταν “δοκιμαστικό”, και δεν ήταν καν “προεδρικό”. Το μήνυμα προερχόταν απ’ την ομοσπονδιακή υπηρεσία διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων (FEMA).

Η πρόβα φαίνεται αθώα, και για καλό σκοπό. Πως αλλιώς να ειδοποιήσει ο κύριος κράτος τους υπηκόους του σε περίπτωση κινδύνου; Μόνο που αυτή η τεχνική δυνατότητα γενικευμένων «προσταγών» που, στην digital εξατομίκευσή τους δεν θα αφήνουν περιθώρια ούτε για αμφιβολίες ούτε για κριτική, δεν προ-οιωνίζεται «καλή και αγαθή χρήση».

Τον κύριο κράτος τον ξέρετε; (Να μην μιλήσουμε για το ενδεχόμενο χακαρίσματος, ε;)

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (1)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Όταν το 2001 έγινε δεκτή η αίτηση του Πεκίνου να γίνει μέλος του «παγκόσμιου οργανισμού εμπορίου» (ΠΟΕ) τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (οι βασικοί αποδέκτες του αιτήματος και εκείνοι που είπαν ουσιαστικά το μεγάλο «ναι») παρέβλεψαν την «έλλειψη δημοκρατίας» εκεί· ένα επιχείρημα που έχουν χρησιμοποιήσει κατά κόρον για πολύ πιο light ζητήματα, όταν τα βόλευε… Ο κινεζικός καπιταλισμός προοριζόταν τότε να γίνει το «εργοστάσιο του κόσμου» για τα είδη κατανάλωσης της καθημερινής ατομικής εργατικής αναπαραγωγής στον αναπτυγμένο καπιταλισμό. Ρούχα, παπούτσια, χαμηλής ποιότητας οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, παιχνίδια, χαμηλής ποιότητας γκάτζετ, κλπ… Αν αυτά μπορούσαν να μείνουν φτηνά (και έτσι θα συνέβαινε με δεδομένο το εξαιρετικά χαμηλό κόστος του κινεζικού προλεταριάτου) τότε θα ήταν εύκολη, και πάντως όχι εκρηκτική, η μισθολογική υποτίμηση μεγάλων τμημάτων της εργατικής τάξης στον πρώτο κόσμο.

Απ’ την άλλη μεριά (έτσι πήγαινε ο υπολογισμός των δυτικών αφεντικών) το να γίνει η κίνα το παγκόσμιο εργοστάσιο των «φτηνών» και των «απομιμήσεων» θα δημιουργούσε μια ευάριθμη κινεζική «μεσαία τάξη» αρκετών δεκάδων εκατομυρίων καταναλωτών, που θα αποτελούσαν την αγορά για τα πρωτοκοσμικά αναβαθμισμένα (τεχνολογικά, ποιοτικά) εμπορεύματα.

Συνεπώς η ένταξη του κινεζικού καπιταλισμού, το 2001, στην «παγκόσμια αγορά / παραγωγή / κατανάλωση» ήταν για τον πρωτοκοσμικό / δυτικό καπιταλισμό η σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα επανάληψη της διεξόδου των «τίγρεων της ασίας» των ‘90s, που είχαν γονατίσει όμως με το ξέσπασμα της κρίσης του 1997. Η ένταξη της κίνας ήταν, λοιπόν, η προσπάθεια εξόδου απ’ την μόνιμη δομική κρίση των δυτικών καπιταλισμών που κατάγεται ήδη απ’ τα ‘80s, και αφορά το όλο και μεγαλύτερο «άνοιγμα» ανάμεσα στη μέση εργατική παραγωγικότητα και στους μισθούς του μεγαλύτερου μέρους των δυτικών εργατικών τάξεων.

Στην αρχή τα πράγματα πήγαιναν όπως περίπου τα ήθελαν τα δυτικά αφεντικά…

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (2)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Απ’ το 2002 και για τα επόμενα χρόνια οι κινεζικές εξαγωγές άρχισαν να ογκώνονται εντυπωσιακά. Αυξάνονταν με μέσο ποσοστό 20% κάθε χρόνο! Ανάλογη ήταν η μεγέθυνση του κινεζικού αεπ: το 2007 μεγάλωσε κατά 14%, ένα ποσοστό απλησίαστο έστω κατά φαντασίαν στη δύση… Ωστόσο ο κινεζικός καπιταλισμός παρέμενε ακόμα ένας «μικρομεσαίος» στην παγκόσμια κατάταξη. Το 2006 το αεπ των ηπα ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό· συνεπώς δεν υπήρχε κανένας λόγος ανησυχίας στο ορατό μέλλον…

Και ύστερα… Ύστερα ξέσπασε το πιο έντονο ως τώρα «βίαιο γεγονός» της κρίσης, που «φούσκωνε» απ’ το 2007 αλλά εκδηλώθηκε σαν έκρηξη με την κατάρρευση της αμερικανικής Lehman Brothers τον Σεπτέμβρη του 2008… Τους επόμενους μήνες διεθνώς οι μετοχές και τα χρηματιστήρια κατέρρευσαν, μεγάλες, μεσαίες και μικρές τράπεζες άρχισαν να χρεωκοπούν η μία μετά την άλλη, επιχειρήσεις έκλειναν, κράτη χρεωκόπησαν επίσης· η λεγόμενη «ρευστότητα» (το διαθέσιμο χρήμα των «επενδυτών» δηλαδή) είτε εξαφανίστηκε είτε έγινε πολύ «ακριβό»… Η αντίδραση των «ηγεμόνων» της δύσης ήταν μισο-κεϋνσιανική: τεράστια ποσά χρηματοδότησης («δημιουργία νέου χρήματος» απ’ τις κεντρικές τράπεζες, κατ’ ευφημισμόν «ποσοτική χαλάρωση») που κατευθύνθηκαν σε μεγάλο βαθμό εκεί που εκδηλώθηκε το πρόβλημα: στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα…

Ο κινεζικός καπιταλισμός ήταν ήδη «εργοστάσιο του κόσμου» το 2008· ωστόσο ο χρηματοπιστωτικός του τομέας δεν είχε ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό στο διεθνές κύκλωμα του «το χρήμα γεννάει χρήμα», με τα «σύνθετα προϊόντα» και τα υπόλοιπα. Οι συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής (και, κατά συνέπεια, εμπορικής) καθίζησης στα τέλη του 2008 και το 2009 κτύπησαν τον κινεζικό καπιταλισμό εκεί που ήταν καλά αρθρωμένος με την «παγκόσμια αγορά». Μέσα σε λίγους μήνες οι κινεζικές εξαγωγές έπεσαν κατά 1/3, και τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κινέζοι εργάτες απολύθηκαν, κυρίως από βιομηχανίες έντασης εργασίας (τα «φτηνά» και οι «απομιμήσεις» που προορίζονταν για τις εξαγωγές) και απ’ τις οικοδομές (η «άνθηση της μεσαίας τάξης»).

Η αντίδραση της κινεζικής εξουσίας ήταν άμεση, και επίσης κεϋνσιανή – αλλά full: έχοντας ήδη υψηλά χρηματικά αποθέματα απ’ το εμπορικό πλεόνασμα των προηγούμενων χρόνων σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα μαζικό πρόγραμμα δημόσιων έργων: δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, τραίνα μεγάλων ταχυτήτων, αποχετευτικά συστήματα, προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος – και μαζικά προγράμματα κατασκευής κατοικιών. Αλλά επίσης σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα εκτεταμένο και φιλόδοξο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης και προσανατολισμού της σε όλους τους τομείς των νέων τεχνολογιών.

Το αποτέλεσμα ήταν πως ενώ τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (στο μεγαλύτερο μέρος τους) συνέχισαν να ταλαιπωρούνται με αναιμικούς ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης, το κινεζικό ανασυγκροτήθηκε πολύ γρήγορα. Ενώ το 2006 το κινεζικό αεπ ήταν 2,8 τρισεκατομύρια δολάρια, μια μόνο δεκαετία μετά, το 2017, είχε υπετετραπλασιαστεί στα 12,2 τρισεκατομύρια (αύξηση 435%!!!). Ενώ το 2006 το αμερικανικό αεπ ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό, το 2017 ήταν μόνο λίγο παρά πάνω από μισό (κατά 58%) μεγαλύτερο… Κι ακόμα χειρότερα: κατά τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ λίγο μετά το 2025 το κινεζικό αεπ θα έχει ξεπεράσει το αμερικανικό…