Tag: τεχνολογία

Από μικρό….

Κυριακή 26 – Δευτέρα 27 Απρίλη. Είναι ένα τόσο δα μικροσκοπικό πριγκηπάτο· με έκταση κάτι παραπάνω από το 1/20 της Αθήνας. Πληθυσμό με το ζόρι 40.000. Έχει όμως πρωτεύουσα, ονόματι Vaduz. Είναι ορεινό, ανάμεσα στην αυστρία και στην ελβετία, έχει ski resorts, και φυσικά είναι πλυντήριο («φορολογικός παράδεισος» στην καθώς πρέπει ορολογία). Όλα αυτά δεν το εμποδίζουν καθόλου να κάνει ένα άλμα στην πρωτοπορία της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Covid – 19 βοηθούντος.

Η διοίκηση του Λιχτενστάιν, ίσως και ο πρίγκηπας Johannes Adam Ferdinand Alois Josef Maria Marco d’Aviano Pius (για συντομία: Hans-Adam 2) αυτοπροσώπως, αποφάσισε λοιπόν ότι για το καλό της δημόσιας υγείας (έχουν πρόβλημα κι εκεί, με τον αέρα των Άλπεων;) πρέπει κάθε υπήκοος να φοράει ένα high tech βιομετρικό μπρασελέ, που θα μεταφέρει διαρκώς δεδομένα υγείας (θερμοκρασία, σφιγμούς, ένταση βήχα, ποιός ξέρει τι άλλο;) σε μια κεντρική βάση δεδομένων – στη γειτονική ελβετία.

Σε πρώτη φορά το έχουν πάρει / φορέσει 2.000 απ’ τους υπηκόους. Τα δεδομένα τους συγκεντρώνονται, αναλύονται, αλγοριθμοποιούνται, και ο Mauro Pedrazzini, υπουργός εσωτερικών του πρίγκηπα, είναι ευχαριστημένος. Η κλινική μελέτη των δεδομένων γίνεται απ’ το υπουργείο υγείας της ελβετίας, κι όλα κουρντίζονται ώστε απ’ τον Σεπτέμβριο να μοιραστούν / φορεθούν τα μπρασελέ απ’ όλους / ες. Και τις 40.000: που να τολμήσει να πλησιάσει ο τύραννος τσαχπίνης covid-19; Το εξάρτημα είναι εξέλιξη ενός παρόμοιου που έχει λανσάρει με επιτυχία η ελβετική τεχνολογική εταιρεία Ava, με σκοπό την επιτήρηση του γυναικείου κύκλου (μα ποιες γυναίκες χρειάζονται τέτοια γκάτζετ;)

Κάποιο cloud εκεί, στην ελβετία, είναι πολύ busy: με δείγμα 40.000 αιχμάλωτους της υγιεινιστικής επιτήρησης, στη μέση της ευρώπης, πολλά χρήσιμα συμπεράσματα θα βγουν. Κι ας λέει η/ο Preciado ότι «δεν χρειάζονται τα wearables, μια χαρά είναι τα κινητά». Οι 40.000 διαρκείς, 24/7 ροές δεδομένων υγείας είναι special ευκαιρία για δοκιμή. Για να καλιμπραριστούν οι αλγόριθμοι, να βελτιωθούν… Δεν πας κατευθείαν έτσι, στα εκατομμύρια ροές…

Πάντα χρειάζεται κάτι επιπλέον το αφεντικό! Πάντα!! Ειδικά αν πρόκειται για την υγεία και την προστασία της; Ωωωωω πόσες θυσίες πρέπει να κάνετε!

(φωτογραφία κάτω: Κάτι παρόμοια “βραχιολάκια” δεν ήταν, ως πρόσφατα, αξεσουάρ για κατ’ οίκον κράτηση / έκτιση ποινής; Πώς προχώρησε το πράγμα τόσο εύκολα και γρήγορα;)

New currency

Κυριακή 26 – Δευτέρα 27 Απρίλη. Μέσα σ’ αυτούς τους παγκόσμιους στροβιλισμούς, έχοντας ξεφορτωθεί τα αρχικά ζόρια με την covid-19, το κινεζικό καθεστώς προχωράει στο επόμενο (ηγεμονικό για το ίδιο, δηλητηριώδες για το ψοφιοκουναβιστάν) βήμα. Το ψηφιακό yuan. Η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε την πετυχημένη ολοκλήρωση της τεχνικής πλευράς, και προχωράει προς το τέλος της και η νομοθετική. Ένας αριθμός απ’ τις εταιρείες ναυαρχίδες του κινεζικού καπιταλισμού, όπως η Tencent, η Alibaba, η Huawei, η εμπορική τράπεζα της κίνας και μεγάλες κατασκευαστικές συμμετέχουν στην «ανάπτυξη» του ψηφιακού νομίσματος, αφενός λόγω της εμπειρίας τους στην blockchain τεχνολογία, και αφετέρου λόγω του πελατολογίου τους. Το Alipay της Alibaba και το WeChat Pay της Tencent έχουν ήδη 1,7 δισεκατομμύρια λογαριασμούς (κατά 300 εκατομμύρια περισσότερους απ’ τον κινεζικό πληθυσμό…) έχοντας ενοποιήσει τα social media, το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις ηλεκτρονικές πληρωμές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το Πεκίνο καθορίζει ήδη τα διεθνή πρότυπα (λειτουργικά και τεχνολογικά) για τα επόμενα ψηφιακά νομίσματα που θα δημιουργήσουν άλλα κράτη ή συμμαχίες τύπου ευρωζώνη.

Το ψηφιακό yuan δεν προορίζεται απλά για εσωτερική χρήση (συμπεριλαμβανομένου, φυσικά, και του κεντρικού ελέγχου όλων μα όλων των πληρωμών..). Μια σειρά κράτη / πελάτες του Πεκίνου, εταίροι στους δρόμους του μεταξιού, τόσο στην ασία όσο και στην αφρική, πρόκειται να επωφεληθούν. Όντας το πρώτο νόμισμα με «κρατική πλάτη» που να προστατεύει την ανταλλακτική αξία του (σε αντίθεση με τα λίγο πολύ πειρατικά κρυπτονομίσματα τύπου bitcoin), θα γίνει η αιχμή της αύξησης της διεθνούς κυκλοφορίας του κινεζικού «εθνικού νομίσματος», χωρίς ελέγχους τύπου swift.

Σε βάρος τίνος θα γίνει αυτό; Το μαντέψατε: του δολαρίου (αλλά και του ευρώ, σε δεύτερο χρόνο)…

(φωτογραφία: Εννοείται ότι οι αμερικανικές εταιρείες που έχουν εκατομμύρια πελάτες στην κίνα συγχρονίζονται…)

Μια χούφτα παρατηρήσεις ακόμα 3

Παρασκευή 24 Απρίλη. Στο ίδιο κείμενο η/ο Paul B. Preciado παρατηρεί:

…Οι διαφορετικές στρατηγικές που έχουν υιοθετήσει διάφορες χώρες έναντι της επέκτασης του Covid-19 δείχνουν δύο εντελώς διαφορετικούς τύπους βιοπολιτικών τεχνολογιών. Ο πρώτος, σε λειτουργία κυρίως στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία, εφαρμόζει αυστηρά πειθαρχικά μέτρα που από πολλές απόψεις δεν διαφέρουν πολύ από αυτά που χρησιμοποιήθηκαν κατά της πανώλης. Πρόκειται για τον περιορισμό στο σπίτι ολόκληρου του πληθυσμού. Αξίζει τον κόπο να ξαναδιαβάσετε το κεφάλαιο για τη διαχείριση της πανώλης στην Ευρώπη, στο Επιτήρηση και Τιμωρία,για να συνειδητοποιήσετε ότι οι γαλλικές πολιτικές διαχείρισης του Covid-19 δεν έχουν αλλάξει πολύ από τότε…

…Η δεύτερη στρατηγική, που ξεκίνησε από τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν, τη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, την Ιαπωνία και το Ισραήλ, προϋποθέτει τη μετάβαση από τις νεωτερικές πειθαρχικές τεχνικές και αρχιτεκτονικές μεθόδους ελέγχου, σε φαρμακο-πορνογραφικές τεχνικές βιο-επιτήρησης: εδώ δίνεται έμφαση στον ατομικό εντοπισμό του ιού, μέσω του πολλαπλασιασμού των τεστ και της συνεχούς και αυστηρής ψηφιακής παρακολούθησης των ασθενών μέσω των φορητών πληροφορικών τους συσκευών. Τα κινητά τηλέφωνα και οι πιστωτικές κάρτες εδώ μετατρέπονται σε όργανα επιτήρησης που επιτρέπουν την παρακολούθηση των κινήσεων του ατομικού σώματος. Δεν χρειαζόμαστε βιομετρικά βραχιόλια: το κινητό έχει γίνει το καλύτερο βραχιόλι, κανείς δεν το αποχωρίζεται ούτε για να κοιμηθεί. Μια εφαρμογή GPS ενημερώνει την αστυνομία για τις κινήσεις οποιουδήποτε ύποπτου σώματος. Η θερμοκρασία και η κίνηση ενός συγκεκριμένου σώματος μπαίνουν σε μόνιτορ μέσω κινητών τεχνολογιών και παρατηρούνται σε πραγματικό χρόνο από το ψηφιακό μάτι ενός Κράτους κυβερνο-αυταρχικού για το οποίο η κοινότητα είναι μια κοινότητα χρηστών του κυβερνοχώρου και η κυριαρχία είναι πάνω από όλα ψηφιακή διαφάνεια και διαχείριση ανοιχτών δεδομένων… Ο Covid-19 έχει νομιμοποιήσει και επεκτείνει αυτές τις κρατικές πρακτικές βιο-επιτήρησης και ψηφιακού ελέγχου, ομαλοποιώντας τις και κάνοντάς τις «απαραίτητες» για να διατηρήσει μια ορισμένη ιδέα ανοσίας…

Και πιο κάτω:

Η πολιτική διαχείριση του Covid-19 ως τρόπος διαχείρισης της ζωής και του θανάτου σχεδιάζει τα περιγράμματα μιας νέας υποκειμενικότητας. Αυτό που θα έχει εφευρεθεί μετά την κρίση είναι μια νέα ουτοπία της άνοσης κοινότητας και μια νέα μορφή ελέγχου του σώματος. Το υποκείμενο της νεοφιλελεύθερης τεχνο-πατριαρχίας που ο Covid-19 κατασκευάζει δεν έχει δέρμα, δεν μπορείς να το αγγίξεις, δεν έχει χέρια. Δεν ανταλλάσσει φυσικά αγαθά, ούτε αγγίζει νομίσματα, πληρώνει με πιστωτική κάρτα. Δεν έχει χείλη, δεν έχει γλώσσα. Δεν μιλάει απευθείας, αφήνει φωνητικό μήνυμα. Δεν συναντιέται με άλλους, ούτε συλλογικοποιείται. Είναι ριζικά ατομικό. Δεν έχει πρόσωπο, έχει μάσκα. Το οργανικό του σώμα αποκρύπτεται για να μπορέσει να υπάρξει ύστερα από μια αόριστη σειρά σημειο-τεχνικών διαμεσολαβήσεων, μια σειρά από κυβερνητικές προσθετικές επεμβάσεις που χρησιμεύουν ως προσωπείο: το προσωπείο της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, το προσωπείο του λογαριασμού στο Facebook, το προσωπείο του Instagram. Δεν είναι ένας φυσικός παράγοντας, αλλά ένας ψηφιακός καταναλωτής, ένας τηλε-παραγωγός, είναι ένας κωδικός, ένα pixel, ένας τραπεζικός λογαριασμός, μια πόρτα με ένα όνομα, μια διεύθυνση στην οποία μπορεί να στείλει τις παραγγελίες του το Amazon.

Μια από τις κεντρικές αλλαγές στις βιο-πολιτικές φαρμακο-πορνογραφικές τεχνικές που χαρακτηρίζουν την κρίση Covid-19 είναι ότι η προσωπική κατοικία –και όχι οι παραδοσιακοί θεσμοί περιορισμού και κανονικοποίησης (νοσοκομείο, εργοστάσιο, φυλακή, σχολείο)– εμφανίζεται τώρα ως το νέο κέντρο της παραγωγής, της κατανάλωσης και του βιοπολιτικού ελέγχου. Πλέον δεν πρόκειται μόνο για το σπίτι ως χώρο περιορισμού του σώματος, όπως συνέβη στην αντιμετώπιση της πανώλης. Η προσωπική κατοικία έχει γίνει τώρα το κέντρο της οικονομίας της τηλε-κατανάλωσης και της τηλε-παραγωγής. Ο οικιακός χώρος υπάρχει τώρα ως ένα σημείο μέσα σε έναν ελεγχόμενο διαδικτυακά χώρο, ένα μέρος ταυτοποιήσιμο σε έναν χάρτη google, ένα κουτί αναγνωρίσιμο από ένα drone…

(φωτογραφία: Ένα αστυνομικό drone δίνει διαταγές από αέρα, σ’ έναν κεντρικό εμπορικό δρόμο στο Heerlen της ολλανδίας, στις 4 Απρίλη…)

Μια χούφτα παρατηρήσεις ακόμα 4

Παρασκευή 24 Απρίλη. Θα υποστηρίζαμε πως όλα τα πιο πάνω είναι κοινότοπα· εάν πράγματι υπήρχε μια μειοψηφία (υπολογίσιμη…) που να τα έχει συνειδητοποιήσει, και μάλιστα να τα έχει συνειδητοποιήσει καθώς εξελίσσονται εδώ και κάποια χρόνια, δηλαδή πριν εκβιαστεί να φοβηθεί με τον τρόπο και την ένταση που ορίζουν τ’ αφεντικά…

Ωστόσο, η «διαφορά στρατηγικών» που εντοπίζει η/ο Preciado δεν είναι τέτοια! Είναι διαφορά ιστορικής φάσης στην πορεία των αντίστοιχων εθνοκρατικών καπιταλισμών / κοινωνιών προς τις προδιαγραφές και τις νόρμες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Τα συγκεκριμένα ασιατικά κράτη (συμπεριλαμβανόμενου του κινεζικού που ξέχασε να αναφέρει) plus το πρωτοκοσμικό ρατσιστικό / απαρτχάιντ ισραήλ βρίσκονται όχι μόνο τεχνολογικά αλλά και “βιο-πολιτικά” πιο μπροστά… Ειδικά το Τελ Αβίβ έχει μεγάλη εμπειρία σαν δεσμοφύλακας, με παλιές και καινούργιες μορφές βίας…

Αυτή η κρίσιμη διαφορά φάσης “ανάπτυξης” (σύμφωνα με την καπιταλιστική ορολογία) χαράζει το πεδίο του “συλλογικού σώματος” του είδους μας με τις γραμμές του ενδοκαπιταλιστικού πλανητικού ανταγωνισμού. Ως τώρα, ίσως για λίγο ακόμα, η πραγματικότητα του 4ου παγκοσμίου πολέμου εξελισσόταν μέσω proxies, μέσω «εργολάβων». Όμως απ’ αυτές εδώ τις σελίδες έχουμε προειδοποιήσει  ότι αυτή η περίοδος φτάνει (ή έχει φτάσει ήδη) στο τέλος της. Κι ότι δεν θα αργήσει η στιγμή που οι ιμπεριαλισμοί θα αναμετρηθούν άμεσα μεταξύ τους.

Έτσι, κάτω απ’ την σημαία του covid-19, δεν αναδιοργανώνεται ο έλεγχος του κοινωνικού εργοστάσιου απλά και μόνο για την «εξουσιαστική χαρά του ελέγχου»! Αναδιοργανώνεται και για παραγωγικούς / καταναλωτικούς σκοπούς αλλά και για πολεμικούς…

(Ευχαριστούμε την ομάδα «κριτική σκέψη» για το video).

Κρατάτε τις αποστάσεις!

Τετάρτη 22 Απρίλη. Γιατί αλλιώς μεγάλο κακό θα σας βρει! Κάθε ζήτημα καθημερινής ζωής μπορεί να μηχανοποιηθεί… κι αν δεν σας / μας αρέσει πρέπει να βρούμε τι θα κάνουμε και πως, χωρίς την ψευδαίσθηση «ααααα, μπαααα, αυτό δεν μπορούν να το κάνουν».

Ένα αγγλικό πανεπιστημιακό ερευνητικό πρόγραμμα «ανέπτυξε» λογισμικό μέτρησης της «επιτρεπόμενης απόστασης» μεταξύ διαβατών, σύμφωνα με τις διαταγές και τις προδιαγραφές του αγγλικού social distancing. Οι κόκκινες γραμμές δείχνουν “απαγορευμένη εγγύτητα”! Το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί (για λόγους δημόσιας τάξης ας πούμε) δεν το ξέρουμε· αλλά οι καλές ιδέες δεν πάνε χαμένες. Αυτό είναι σίγουρο…

Μόνο μια γάτα (ή μήπως σκύλος;) φαίνεται στο video να την γλυτώνει…

Εναντίον του Gates

Τετάρτη 22 Απρίλη. Ή, σωστότερα, εναντίον όσων εκπροσωπεί το αφεντικό της microsoft. Αμέσως μετά συνεχίζεται η συνέντευξη:

Ερώτηση: Χαίρομαι πολύ που το ακούω αυτό, επειδή ξέρετε, απ’ την μια μεριά έχουμε το ίδρυμα του Bill Gates που λέει ότι πρόκειται να φτιάξουν 7 δισεκατομμύρια εμβόλια για τον sars-cov-2, και μερικοί μέσα στον who, το cdc [σ.σ.: τα αρχικά του αμερικανικού “στρατηγείου” κατά των μεταδοτικών ασθενειών…] και το ίδρυμα Gates λένε ότι δεν θα την βγάλουμε καθαρή, ούτε πρόκειται να επιστρέψουμε στην κανονική ζωή, μέχρις ότου βρεθεί ένα εμβόλιο. Οπότε εσείς λέτε ότι αυτό δεν είναι κάτι που έχει λήξει.

Απάντηση: Θέλω να είμαι αισιόδοξος ότι θα μπορέσουμε να ξαναβρούμε το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς μας πριν φτιαχτεί ένα εμβόλιο. Αν (βέβαια) φτιαχτεί ποτέ ένα εμβόλιο, γιατί τώρα που μιλάμε υπάρχουν όλοι αυτοί οι περιορισμοί της δυνατότητας να φτιαχτεί ένα εμβόλιο, και να βγει σε μαζική παραγωγή.

Είμαι μεγάλος υποστηρικτής των εμβολίων. Σ’ όλη μου την επαγγελματική διαδρομή προσπαθώ να μεταφέρω το μήνυμα ότι τα εμβόλια είναι μια απ’ τις μεγαλύτερες συμβολές της επιστήμης στην ανθρωπότητα, και ότι είναι μια σπουδαία επιτυχία. Έχουμε διάφορα εμβόλια που είναι σπουδαία. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πετύχουμε ένα εμβόλιο για τον covid-19. Έχουμε κάποια εμπειρία απ’ το παρελθόν, από προσπάθειες να φτιαχτούν εμβόλια για άλλους κορονοϊούς που μας ανησυχούσαν, και δεν ήταν ιδιαίτερα πετυχημένες.

Μια ανησυχητική παρατήρηση σχετικά είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις τα εμβόλια που είχαν αναπτυχθεί και δοκιμάστηκαν σε ζώα με κορονοϊούς (έχουμε κορονοϊούς που μολύνουν γάτες και άλλα ζώα) προκάλεσαν μεγαλύτερο κακό απ’ ότι αν δεν γινόταν ο εμβολιασμός. Γιατί προκάλεσαν μια υπερευαίσθητη αντίδραση του οργανισμού, μια υπεραντίδραση, οπότε όταν το ζώο εκτέθηκε στον ιό ο οργανισμός του υπεραντέδρασε σ’ αυτόν, κι αυτό πρακτικά μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο ή χειρότερο αποτέλεσμα απ’ το να μην έχει εμβολιαστεί. Είναι απαραίτητο να καταλάβουμε ποιός είναι ο ακριβής μηχανισμός που προκαλεί σοβαρά προβλήματα και θάνατο στους ανθρώπους, και είναι απαραίτητο να καταλάβουμε αν ευθύνεται ο ιός αυτός καθαυτός ή η αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος στον ιό προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά σε διάφορες περιπτώσεις. Αν φταίει ο ιός, και το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ικανοποιητική ανοσοποιητική αντίδραση ενός οργανισμού, τότε χρειαζόμαστε το εμβόλιο. Αν όμως το πρόβλημα οφείλεται στην υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, αν αυτό οδηγεί ατυχώς στην καταστροφή των κυττάρων μας, όπως τα πνευμονικά κύτταρα, τότε το εμβόλιο θα είναι πρακτικά κακή ιδέα.

Το όριο είναι το εξής. Ένα εμβόλιο πρέπει να είναι σχολαστικά ελεγμένο. Πρέπει να έχουμε συμπαγείς αποδείξεις ότι δουλεύει, συμπαγείς αποδείξεις ότι βελτιώνει την κατάσταση, συμπαγείς αποδείξεις ότι θα σώσει ζωές. Κι αυτό δεν γίνεται απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Εύχομαι να το κάνουμε πολύ γρήγορα και θέλω να δω ότι έγιναν αυτές οι μελέτες που χρειάζονται. Ξέρω ότι πολλοί λαμπροί επιστήμονες δουλεύουν σ’ αυτό το μέτωπο και θέλω να μείνω αισιόδοξος. Όμως είναι απίθανο ότι θα μπορέσουμε να περιμένουμε για 12 ή για 18 ή για 24 μήνες για να φτιαχτεί ένα εμβόλιο μέσα σε τέτοιες αβεβαιότητες. Δε νομίζω ότι μπορούμε να μείνουμε σε συνθήκες αποκλεισμού τόσο καιρό, γιατί αυτό σημαίνει ότι θα καταστραφούμε, θα καταστρέψουμε τις κοινότητες και τις κοινωνίες μας, θα προκαλέσουμε τεράστια προβλήματα υγείας, ανεργίας, καταστάσεις που είναι πολύ χειρότερες ακόμα κι απ’ το χειρότερο και πιο απαισιόδοξο σενάριο για το τι μπορεί να κάνει ο κορονοϊός…

Με το γάντι ο Ιωαννίδης απαντάει εδώ στον εκβιασμό «ή καραντίνες ή εμβόλιο», που είναι όλο και πιο σαφές ότι προέρχεται απ’ το βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο σύμπλεγμα διεθνώς. Το γεγονός, ωστόσο, ότι τα επιχειρήματά του δεν είναι πολιτικά αλλά ιατρικά βοηθάει. Για παράδειγμα το ζήτημα της «υπεραντίδρασης» του ανοσοποιητικού συστήματος έχει προκύψει σαν ερώτημα στις ελάχιστες περιπτώσεις που τα θύματα του covid-19 ήταν άνθρωποι μικρότεροι απ’ τα 60 – 65 και χωρίς άλλες γνωστές υποκείμενες αρρώστιες. Δεν υπάρχει οριστική απάντηση, αλλά σε συνδυασμό με την χαμηλή έως ανύπαρκτη παραγωγή αντισωμάτων σε, κατά τα άλλα, πετυχημένα απέναντι στον covid-19 ανοσοποιητικά συστήματα πολλών που «κόλλησαν», βάζει ως αυτή την στιγμή το ζήτημα του εμβολίου (αν και όποτε βρεθεί) στη σωστή θέση του: όχι στο κέντρο του πεδίου της γενικής ανοσίας του πληθυσμού, αλλά σε μιαν άκρη.

Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης (των “υπηρεσιών υγείας”) 5: το ψαχνό

Δευτέρα 20 Απρίλη. Μια 45σελιδη έκθεση του «παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ» (έκδ. το 2019) με τίτλο Υγεία και Φροντίδα Υγείας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση δίνει μια γενική αλλά καθόλου φανταστική ή fiction ιδέα για το πως μετασχηματίζεται ήδη και θα μετασχηματιστεί ακόμα πιο συστηματικά και έντονα στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον σχεδόν όλη η «παραδοσιακή» φορντική αλυσίδα «φροντίδας υγείας». Να μερικά αποσπάσματα απ’ τον πρόλογο αυτής της έκθεσης (οι τονισμοί στο πρωτότυπο):

… Πρώτα και κύρια υπάρχει το πιεστικό ζήτημα της αναζήτησης βιωσιμότητας: απ’ την γήρανση των πληθυσμών (το 2050 το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι πάνω από 60 χρονών και τα 2/3 των παιδιών που γεννιούνται τώρα θα μπορούν να ζήσουν ως τα 100) ως το αυξανόμενο βάρος των όχι μεταδοτικών χρόνιων ασθενειών (NCDs), που ήδη αντιστοιχούν στο 75% των εξόδων φροντίδας υγείας, ενόσω το αυξανόμενο κόστος της φροντίδας υγείας θα συμβάλει σε μια συνολική άμεση και έμμεση απώλεια 47 τρισεκατομυρίων δολαρίων του παγκόσμιου αεπ το 2030.

Δεύτερον, η επιτάχυνση της επιστήμης και των ανακαλύψεων, με το κόστος της αποκρυπτογράφησης του dna να πέφτει κάτω από τα 1.000 δολάρια και πάνω από 100.000 νέα φάρμακα να είναι υπό έρευνα, κάποια απ’ τα οποία έχουν ήδη μια προφανή επίδραση σε αναπτυσσόμενες θεραπείες, ειδικά του καρκίνου, αλλά επίσης συνδέονται όλο και περισσότερο με υπερβολικά μεγάλα κόστη. Για παράδειγμα, μια κυτταρική θεραπεία που υιοθετήθηκε πρόσφατα κοστίζει πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια για μια θεραπεία ενός μόνο ασθενούς.

Τρίτον, η πρόοδος στην τεχνολογία που πιάνει ένα φάσμα απ’ την ψηφιοποίηση της υγείας και της φροντίδας υγείας ως τα social media, το internet of things, τα φορετά (wearables), τους αισθητήρες, τα big data, την τεχνητή νοημοσύνη, την επαυξημένη πραγματικότητα, τη νανοτεχνολογία, την ρομποτική και την τρισδιάστατη εκτύπωση, θα μετασχηματίσουν ριζικά την κοινωνία, θα αυξήσουν την συνδεσιμότητα και θα κομματιάσουν τις δομές των συστημάτων φροντίδας υγείας [στο πρωτότυπο: break the structures of healthcare systems].

… Συγκεκριμένες πρόοδοι θα προχωρήσουν πέρα απ’ τον μετασχηματισμό της αντιμετώπισης των ασθενειών και την πρόληψη· θα προσφέρουν αποτελεσματική θεραπεία σε διάφορες ασθένειες. Για παράδειγμα, η γενετική κοπτοραπτική [gene-editing] έχει την δυνατότητα να θεραπεύσει γενετικές ασθένειες όπως η δρεπανοκυττάρωση και η κυστική ίνωση. Η γενετική τροποποίηση μικροοργανισμών έχει την δυνατότητα να θεραπεύσει ασθένειες με απόλυτες διαγενεϊκές (γενετικές) αλλαγές, ενώ η τροποποίηση του σωματικού γονιδιώματος μπορεί να αντιμετωπίσει, να ελέγξει και να πιθανά να θεραπεύσει επίκτητες ασθένειες.

Οι πρόοδοι στην ιατρική ακριβείας [precision medicine] μπορούν να οδηγήσουν τις αποφάσεις φροντίδας υγείας προς μια πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε συγκεκριμένου ασθενούς ή υποσύνολου ασθενών. Επιπλέον, η ιατρική ακριβείας υπόσχεται πολλά για την πρόληψη και την δημόσια υγιεία, ιδιαίτερα ταυτοποιώντας προδιαθέσεις ή ασθενείς υψηλού κινδύνου σε συγκεκριμένες συνθήκες και ασθένειες που μπορούν έγκαιρα να αντιμετωπιστούν με προκαταβολικό εντοπισμό, κατάλληλο screening ή μέσω αλλαγών συμπεριφοράς στην καθημερινή ζωή.

Αν και η φροντίδα υγείας έχει μείνει κάπως πίσω σε σχέση με τα big data αν συγκριθεί με άλλους τομείς ή βιομηχανίες, πλησιάζει σταθερά. Τα data υγείας, αποκτημένα σε πραγματικό χρόνο, μπορούν να αναπτύξουν νέα γνώση και στοιχεία για να υπάρξει καλύτερη κατανόηση της υγείας και της ασθένειας. Η πρόσβαση σε στοιχεία του πραγματικού κόσμου θα παίξει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη ενός συστήματος στο οποίο «η επιστήμη, η πληροφορική, τα κίνητρα και η κουλτούρα συμμαχούν για την διαρκή βελτίωση και καινοτομία, με τις καλύτερες πρακτικές να ενσωματώνονται διαρκώς στις διαδικασίες φροντίδας και την καινούργια γνώση να αποκτιέται σαν εσωτερικό παράγωγο της εμπειρίας της φροντίδας».

Η ενσωμάτωση των big data, των αναλύσεων, της νέας τεχνολογίας και της συνδεσιμότητας μέσα και έξω απ’ τα κλινικά ραντεβού, ενισχυμένη … με φαρμακευτικά και ιατρικά προϊόντα και δεδομένα έρευνας και εφαρμογών, και την συμπεριφορά των ασθενών, θα μας βοηθήσει να προβλέψουμε καλύτερα την εξέλιξη των ασθενειών όπως επίσης και την κινητήρια δύναμη της υγείας, συμπεριλαμβανόμενων των κοινωνικών καθοριστικών παραγόντων που συχνά υποεκτιμώνται.

Στο μέλλον δύο θεμελιώδεις αλλαγές θα μετασχηματίσουν την βιομηχανία της φροντίδας υγείας. Πρώτον, η φροντίδα υγείας θα είναι ένα αδιάκοπο συνεχές μέριμνας, μακριά απ’ το μοντέλο της κεντρικότητας της κλινικής και με μεγαλύτερη εστίαση στην πρόληψη και στην έγκαιρη παρέμβαση. Δεύτερον, η υγεία και η φροντίδα υγείας θα εστιάζουν σε κάθε χωριστό άτομο μέσα στο δικό του οικοσύστημα, με μεγαλύτερη επίδραση απ’ τους ανθρώπους ή τους ασθενείς τους ίδιους, κάτι που συχνά ονομάζεται η καταναλωτικοποίηση της φροντίδας υγείας [consumerization of healthcare].

…

Αν όλα τα υπόλοιπα σας φαίνονται ακατανόητα (δεν είναι!) θα πρέπει να καταλάβετε οπωσδήποτε το τελευταίο, επειδή τότε η διπλή ιδεολογική χρήση των μεθ θα βρει την πραγματική ιστορική θέση της. Αυτό που λέει η τελευταία παράγραφος είναι ότι η κλινική σαν το κέντρο της φροντίδας υγείας (σταδιακά απ’ τον 18ο αιώνα) και το μαζικό νοσοκομείο που αποτελεί την εξέλιξή της (στον 20ο), ξεπερνιούνται . Όχι θα μετασχηματιστούν ριζικά· μετασχηματίζονται ήδη (κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής).

Όταν, λοιπόν, το βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο σύμπλεγμα, «πολυεθνικό» ή «εθνικοποιημένο» εδώ κι εκεί, θέλει να βάλει χέρι στα υπάρχοντα συστήματα υγείας, δεν επιδιώκει απλά να πουλάει περισσότερα και ακριβότερα φάρμακα ή περισσότερες και ακριβότερες διαγνωστικές εξετάσεις. Θέλει πολύ περισσότερα. Θέλει να τα αποικοποιήσει συνολικά και να τα ενσωματώσει στους εξελισσόμενους μετασχηματισμούς. Θέλει απ’ τους ιατρικούς φακέλους των ασθενών (ακόμα και του παρελθόντος: data, data, data…) μέχρι την ιστορική κοινωνική εμπιστοσύνη στα δημόσια συστήματα.

Ταυτόχρονα όμως, να το ερώτημα: καθώς «η φορντικού τύπου αλυσίδα συναρμολόγησης της φροντίδας υγείας, διακριτή στο χώρο και στο χρόνο» (το νοσοκομείο…) μετασχηματίζεται σε ισόβιες ατομικές αλυσώσεις εθελοντικο/υποχρεωτικής (: διατεταγμένα υποχόνδριας) υγιεινιστικής αυτο-επιτήρησης, ο τελευταίος κρίκος της παλιάς αλυσίδας, η εντατική, (θα) έχει κάποιο λειτουργικό ρόλο;

Η ασταμάτητη μηχανή τολμάει να απαντήσει «ναι»! Κατά πάσα πιθανότητα θα έχει. Αυτόν που ανέδειξε η τωρινή ιδεολογική / πολιτική χρήση της!! Μπορεί θαυμάσια να κρατήσει την φωταγωγημένη θέση της, παίζοντας τον ρόλο του έσχατου προθανάτιου φόβητρου (the coffins!) ή/και της «περιορισμένης χωρητικότητας» (the curve!), που προτρέπουν στη διαρκή αυτο-επιτήρηση, ακόμα και στον πειθαρχημένο αυτο-περιορισμό· στοιχείο βασικότατο για τις «ισόβιες ατομικές αλυσώσεις υγιεινιστικής αυτοεπιτήρησης»! Θα είναι ο τόπος όπου θα έχει μια τελευταία ευκαιρία όποιος τήρησε όλες τις «οδηγίες υγείας» στη διάρκεια της ως τότε ζωής του… Διαφορετικά οι εντατικές (ακόμα και χωρίς να είναι απλά «ο τελευταίος κρίκος της φορντικής αλυσίδας υγείας», ακόμα κι αν έχουν γίνει ένα διαχωρισμένο σημείο μέσα στη γενική κοινωνική θάλασσα «υγείας / αρρώστιας / καταγραφής / θεραπείας / πειθαρχίας») θα «σηκώνουν τα χέρια»!

Η μόλυνση σαν οικονομικό / πολιτικό event 2

Δευτέρα 13 Απρίλη. Ωστόσο στις αρχές του 2020 ΔΕΝ είχε ετοιμαστεί ακόμα το κατάλληλο manual! (Το καταλαβαίνει κανείς ακόμα και απ’ το Event 201, στα μέσα του περασμένου Οκτώβρη…). O covid-19 «έσκασε» πιο νωρίς απ’ όσο «θα έπρεπε»!! Πιθανόν το 2021, ένα χρόνο μετά, το timing να ήταν καταλληλότερο: δεν θα βούλιαζε το μεγαγεγονός των ολυμπιακών, και θα είχε υπάρξει ίσως μια καλύτερη προετοιμασία (μεταξύ εκείνων που έχουν πρόνοια, από καπιταλιστική άποψη). Σε κάθε περίπτωση, εξαιτίας του αιφνιδιασμού, και εξαιτίας του «ατυχήματος» ο covid-19 να εμφανιστεί στο νο 1 καπιταλιστικό κράτος του πλανήτη και όχι στην σιέρα λεόνε (όπως θα ήταν προτιμότερο…) έχει υπάρξει απ’ την μια μεριά αρκετός (βίαιος) αυτοσχεδιασμός των κρατών· και απ’ την άλλη μια υπόγεια (και πολιτικοποιημένη μόνο σ’ ένα ελάχιστο ποσοστό της) κακοπιστία εκ μέρους ικανού μέρους των υπηκόων.

Μια σοβαρή ένδειξη του ότι έγινε «ατύχημα» θα μπορούσε κάποιος προσεκτικός αναγνώστης να την διαπιστώσει στο άρθρο του Gates στη χθεσινή καθεστωτική «καθημερινή». Με κάποια ανομολόγητη (;) πίκρα ο ισχυρότερος γιατρός του κόσμου, «απομονωμένος» σε κάποια απ’ τις χλιδάτες βίλες του, επιμένει στο «φιλάνθρωπο» σενάριο του Event 201 – και ανησυχεί που το πράγμα δεν πάει έτσι:

… Ο covid-19 δεν έχει πλήξει ακόμη πολλές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Δεν είμαστε βέβαιοι για ποιον λόγο. Αλλά αυτό που ξέρουμε [από πού το ξέρετε ρε μπάρμπα;] είναι ότι η ασθένεια τελικά θα εξαπλωθεί ευρέως σε αυτά τα έθνη, και χωρίς περισσότερη βοήθεια, τα κρούσματα και οι θάνατοι θα είναι πιθανώς χειρότερα από οτιδήποτε έχουμε δει μέχρι στιγμής. Σκεφτείτε το εξής: ο covid-19 έχει κατακλύσει πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, αλλά τα νούμερα δείχνουν ότι ακόμα και ένα νοσοκομείο του Μανχάταν έχει περισσότερα κρεβάτια εντατικής φροντίδας από τις περισσότερες αφρικανικές χώρες. Εκατομμύρια θα μπορούσαν να πεθάνουν…

Ο συγκεκριμένος αλτρουϊσμός δείχνει να ζει (προς το παρόν;) σε κάποια απόγνωση: οτιδήποτε κι αν χρειαστούν οι «περισσότερες αφρικανικές χώρες» το έμπειρο στον covid-19 Πεκίνο είναι πιο κοντά απ’ την έδρα της microsoft και την Ουάσιγκτον! Λογικά ο Gates θα πρέπει να το έχει καταλάβει… Όμως για λόγους που δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, όλα τα “υγιεινιστικά” κόλπα του βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος θα ήταν ευκολότερο να επιβληθούν (και να τσεκαριστούν) στον “τρίτο κόσμο” (αυτή φαίνεται πως ήταν η ελπίδα…), έτσι ώστε να έρθουν εξελιγμένα στις μητροπόλεις. Τώρα; Τώρα, από μια αναποδιά της ιστορίας, πρέπει να εφαρμοστούν κατευθείαν σ’ αυτές. Ανώριμα όχι μόνο από τεχνική αλλά και από πολιτικο-ιδεολογική άποψη….

Υπάρχουν διάφορα επιμέρους περιστατικά που σκιαγραφούν ικανοποιητικά τόσο την γελοιότητα όσων τυραννούν την ζωή μας, όσο και τους πραγματικούς τους στόχους (πολύ μακριά απ’ την καλή μας υγεία!…). Για παράδειγμα: θυμάστε το «imperial college» του Λονδίνου; Είναι καθοδηγητής και του εντόποιου αρχι-ιερέα της «προσευχής των 6.00». Είχαμε προσπαθήσει να το φτύσουμε (για να μην το ματιάσουμε φυσικά!) στις 28 Μάρτη (οι τρομοκράτες!). Μια μέρα νωρίτερα οι 47 «ειδικοί» του (τα πιο καλοπληρωμένα άλογα της αγγλικής «επιστήμης») είχαν ανακοινώσει το σοφό τους πόρισμα, που διέτρεξε σαν αστραπή όλον τον μηντιακό πλανήτη, ότι αν δεν ληφθούν μέτρα θα πεθάνουν 40 εκατομμύρια (το «σενάριο» του Event 201 ήθελε 65 εκατομμύρια νεκρούς)· ενώ αν ληφθούν αυστηρά μέτρα θα πεθάνουν … 1,3 εκατομμύρια…

Μετά από σχεδόν 4 μήνες κλιμακωτών δικτατορικών μέτρων και άφθονης κρατικής βίας σε πολλά μέρη του πλανήτη (σαν κι αυτά που ήθελαν οι ειδικοί του imperial college), δηλαδή ακριβώς μ’ αυτά τα «δεδομένα» που (υποτίθεται ότι) έβαλαν στους υπολογιστές τους για να τους ξεράσουν το εντυπωσιακό νούμερο 1.300.000, οι νεκροί του covid-19 παγκόσμια είναι λιγότεροι απ’ τους μισούς του κατώτερου ορίου μιας συνηθισμένης, κλασσικής επιδημίας γρίπης… Αυτό το κατώτερο όριο θανάτων από επιπλοκές της γρίπης είναι 250.000, και οι νεκροί του covid-19 ως χτες ήταν 113.000…. Ενώ παραμένει ισχυρή η πιθανότητα, εξαιτίας της «δημιουργικής λογιστικής θανάτου» που ασκούν πλέον συγχρονισμένα όλα τα κράτη, ότι οι πραγματικοί νεκροί που οφείλονται σε επιπλοκές της μόλυνσης απ’ τον covid-19 (και όχι σε άλλες αιτίες) μπορεί να είναι λιγότεροι από 20 ή και 15 χιλιάδες…. Παγκόσμια….

Θυμάται κανείς ότι το μόνο «ειδικό» που κατέχουν αυτοί οι προφέσσορες είναι το «κύρος» που προσθέτουν στην τρομοκρατία; Όχι. Την δουλειά τους την έκαναν και την κάνουν πάντως.

Όπως τα λέμε…

Κυριακή 12 Απρίλη. Είναι να κτυπάει κανείς το κεφάλι του στον τοίχο. Υπάρχουν ακόμα τόσοι πολλοί, και μάλιστα γερμανοί υπήκοοι (που υποτίθεται ότι εξάπτoνται ιδιαίτερα με την τύχη των προσωπικών δεδομένων τους) που ΔΕΝ ξέρουν ότι όταν χρησιμοποιούν οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή και, ακόμα, περισσότερο τα κινητά τους, τα data τους ΔΕΝ υποκλέπτονται υποχρεωτικά απ’ τους παραλήπτες ή/και τους αποδέκτες των επικοινωνιακών σημάτων τους, αλλά (και) απ’ τους τεχνικούς «ενδιάμεσους»; Υπάρχουν ακόμα τέτοιοι τύποι που δεν ξέρουν ότι ο «προσδιορισμός της θέσης» ενός κινητού, καθώς και η «ταυτότητά» του εκτίθενται αυτόματα, ακόμα κι αν αυτό είναι κλειστό, και ότι γι’ αυτό δεν χρειάζεται να τους ζητήσει κανείς την άδεια, μιας και όποιος τα θέλει να βρίσκει χωρίς καν να το καταλαβαίνουν; Τον Snοwden τον ξέρουν; Τον ξέχασαν; Υπάρχουν «ανήσυχοι για τα προσωπικά τους δεδομένα» που δέχονται να τους παρακολουθούν ψηφιακά ακόμα και στον ύπνο;

Κι όμως, υπάρχουν… Το γερμανικό Robert Koch Institut που είναι η «ιατρική ναυαρχίδα» (δηλαδή νομιμοποίηση) των απαγορεύσεων και των περιορισμών στη γερμανία στο όνομα του covid19, με το θράσος που έχει αποκτήσει σαν «στρατηγός», προχώρησε στο επόμενο βήμα. Κάλεσε τον «εθελοντισμό» των γερμανών για να τους φακελώνει ψηφιακά (δεν το φώναξε έτσι, δυνατά…)

Κι αυτοί; Μια πρώτη μάζα εθελοντών ξεπέρασε τις προσδοκίες του R.K.I. (όπως λέει το ίδιο), αν και αυτό το νούμερο είναι μόνο η αρχή: μέσα σε δυο μέρες απ’ την κυκλοφορία της εφαρμογής, 160.000 (λέει το R.K.I.) κινητά (συγγνώμη: χρήστες…) την κατέβασαν… Εθελοντικά βέβαια.

Εντάξει, δεν θα κοπανήσουμε το κεφάλι μας στον τοίχο… Θα το κοπανήσουν αυτοί….

Big tech ‘n’ big business

Σάββατο 11 Απρίλη. …Νόμιζα ότι ο καιρός που οι άνθρωποι θα ελέγχονται από μηχανές και αλγόριθμους θα ερχόταν μετά από πολλές δεκαετίες. Αλλά αυτή η επιδημία τον έφερε πολύ νωρίτερα… (παρατήρηση απ’ το κινεζικό φόρουμ zhiju)…

Θα μπορούσε να ονομαστεί health code app: εφαρμογή κωδικού υγείας. Υπάρχει ήδη μια κινεζική εκδοχή του, και μια ρώσικη… Αλλά – επειδή φυσικά καταλαβαίνετε πως αυτές έχουν επιβληθεί… – έχει την αξία του να δει κανείς τις «εθελοντικές» δυτικές εκδοχές, που είναι ήδη στα σκαριά.

Οι μηχανικοί της google και της apple άρχισαν πριν δυο βδομάδες εντατική συνεργασία για να φτιάξουν μια εφαρμογή για κινητά (και για τα δύο λειτουργικά που χρησιμοποιούν…), που φυσικά (θα) είναι «μόνο για το κοινό καλό» και, διάολε, τι δημοκρατία θα υπήρχε διαφορετικά; «εντελώς ανώνυμη». Οι τεχνικοί θεωρούν ότι θα χρειαστούν δυό ακόμα βδομάδες για να ολοκληρώσουν την δουλειά, έχουν δημοσιοποιήσει όμως το πως θα δουλεύει:

1. Οποιαδήποτε κινητά (συγγνώμη: «άνθρωποι»…) βρίσκονται κοντά (σε μια χ απόσταση) για πάνω από λίγα λεπτά θα κάνουν «γνωριμία» μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας «ταυτότητα» (η οποία, υποτίθεται, δεν θα είναι τα κανονικά τους στοιχεία… συγκινητικό…).

2. Όταν κάποιος απ’ αυτούς τους ανθρώπους (συγγνώμη: κινητά…) εντοπίζεται οποτεδήποτε σαν covid-19 positive, το “σύστημα υγείας” θα ενημερώνει την εφαρμογή· η οποία, με την σειρά της, θα ενημερώνει όλα τα κινητά (συγγνώμη: τους ανθρώπους…) που “πλησίασε” τις τελευταίες 14 μέρες. Θα καλούνται κι αυτοί να εξεταστούν (οι άνθρωποι όχι τα κινητά, οι ίδιοι…) κατ’ αρχήν “εθελοντικά”… Το πως θα τους επιβάλλονται οι εξετάσεις (in case of…) δεν αφορά τις εταιρείες. Αφορά το κράτος.

3. Το κατέβασμα της εφαρμογής και η χρήση της θα είναι κι αυτό, βέβαια, «εθελοντικό». Θα είναι απόδειξη κοινωνικής υπευθυνότητας…

Θα πρέπει να προσέξετε πως ενώ οι διάφορες big tech ψάχνουν την ψηφιακή διάσταση της «διαχείρισης της υγείας», δηλαδή την μαζική απόσπαση από τώρα και για πάντα των health data (εάν είναι δυνατόν των πάντων) αξιοποιώντας στο έπακρο την «φονική πανδημία» (εεε;), λύνοντας τα όποια τεχνικά προβλήματα (τόσο απ’ την άποψη του όγκου των data όσο και απ’ την άποψη της διαρκούς αλγοριθμικής επεξεργασίας τους…) υπάρχουν κρίκοι της αρμοδιότητάς τους που δεν θα έχουν την δική τους υπογραφή.

Ένας κρίκος είναι τα fast ιατρικά τεστ που θα εντοπίζουν τους «ασθενείς» αλλά και – ίσως κυρίως – τους «υγιεινιστικά αμφίβολους» και μη. Παρότι για τον σχεδιασμό τους φαρμακευτικές και τεχνολογικές πληροφορικής δουλεύουν χέρι χέρι, τα τεστ θα έχουν την υπογραφή των πρώτων.

Δεύτερος κρίκος είναι η διαχείριση των διαγνωστικών τεστ, δηλαδή ένα στοιχείο της πολιτικής πλευράς της βιοπολιτικής στον 21ο αιώνα. Πόσο «εθελοντικά»; πόσο «υποχρεωτικά»; πόσο «κοινωνικά υπεύθυνα»; και τα λοιπά. Αυτή δεν είναι ούτε δουλειά των big pharma ούτε των big tech. Αυτή είναι δουλειά της μορφής – κράτους· ή, εναλλακτικά, με την συνεργασία και την «ώθησή» της εκ μέρους όλων των εκατοντάδων χιλιάδων «ειδικών» (γιατρών στην προκειμένη περίπτωση…) που βρίσκονται στους στάβλους είτε των big pharma είτε των big tech – είτε και των δύο. Υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι θα είναι «πολιτικοί», θα ασκούν δηλαδή την εξουσία τους κρύβοντας τα κίνητρά τους.