Tag: πολεοδομία

Άσκοπες μετακινήσεις (1)

Κυριακή 7 Μάρτη. Στα τέλη του περασμένου Φλεβάρη το γνωστό, πολυάσχολο για το μέλλον της ανθρωπότητας «παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ» (δηλαδή κάποιος υπάλληλός του κατ’ εντολή της διοίκησης) τιτίβισε το παρακάτω:

H (antisocial mediaκή) κατακραυγή θα πρέπει να ήταν πολύ μεγάλη, αφού μετά από λίγες ώρες ένα καινούργιο τιτίβισμα θύμισε κλασσικές «επανορθώσεις» ελληνικών πολιτικών βιτρινών:

Η τερατολογία εν τω μεταξύ έχει φουντώσει: θέλουν να καταστρέψουν τις πόλεις; (Ο πληθυντικός αφορούσε τον με-το-ένα-πόδι-στον-τάφο Klaus Schwab και το παρεάκι του, κάτι κυρ Βασίληδες Άρχοντες Θυρών και Παραθύρων, και σια…) Η δική μας προσέγγιση είναι φυσικά εντελώς διαφορετική και αντιθετική με τέτοιες τερατολογίες. Στην αναδιάρθρωση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης υπάρχει, άραγε, κάποια καθόλου κρυφή ατζέντα για τις πόλεις, για το urban ζειν;

Η απάντηση (μας) είναι «ναι». Και δεν είναι καινούργια αυτή η ατζέντα. Είναι συνδυασμός, αναβάθμιση και σύνθεση ιδεών (και κάποιων εφαρμογών) που ανάγονται, κατ’ αρχήν στους δυτικούς καπιταλισμούς, απ’ την δεκαετία του 1980. Η ιδέα των τεχνοπόλεων (στα αγγλικά technopolis, καμμία σχέση με το ίδιο όνομα στην Αθήνα, στο Γκάζι…) είναι μια απ’ τις φλέβες· με πιο φημιστή την Sophia Antipolis νοτιοδυτικά της Νίκαιας, στη γαλλία, κοντά στα σύνορα με την ιταλία… Επρόκειτο για μια φιλόδοξη αλλά πρόωρη κρατική / καπιταλιστική απόπειρα να ξεπεραστούν τα “όρια” (και τα “προβλήματα”) της κλασσικής βιομηχανικής πόλης, προς έναν μετα-βιομηχανικό ορίζοντα. Η εφαρμογή των οχυρωμένων, περιφραγμένων πόλεων είναι μια άλλη, με μεγαλύτερη πέραση στις ηπα… Και αυτό που έχει ονομαστεί smart cities, σαν εξάρτημα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, είναι η πιο πρόσφατη ιδέα / εφαρμογή.

Σε σχέση με μια γκάμα ενδεχομένων για τις “ιδανικές πόλεις” του 21ου αιώνα μάλλον παρά μ’ ένα πολύ αυστηρό σχεδιασμό, η εγκαταλειμένη πόλη που το φιλόδοξο μυαλό των π.ο.φ. και των φίλων τους σκέφτηκε να διαφημίσει με το παραπάνω τιτίβισμα μόνο συμβολικό νόημα θα μπορούσε να έχει. Οι πόλεις, οι urban πληθυσμιακές συγκεντρώσεις, είναι σημαντικό ανθρώπινο (και όχι μόνο) κεφάλαιο. Δεν πρόκειται λοιπόν να εγκαταλειφθούν. Αντίθετα θα πρέπει να εννοηθούν σαν μέρος (βασικό) του αναδιαρθρούμενου κεφάλαιου, που περιλαμβάνει τόσο υποτιμήσεις / καταστροφές όσο και νεωτερισμούς / ανατιμήσεις. Όντως υπάρχουν σοβαροί λόγοι αναδιάρθρωσης. Όχι υποχρεωτικά των υφιστάμενων πόλεων, αλλά οπωσδήποτε του μοντέλου της urban συγκέντρωσης. Με την δημιουργία, ίσως, νέων πόλεων. Χώρια ή “πάνω” στις παλιές…

Ο πρώτος σοβαρός λόγος αφορά την υπερ-συγκέντρωση πληθυσμών, σε megacities που κατασκευάστηκαν σταδιακά στον 20ο αιώνα, σε υποδομές που πια είναι κάτι παραπάνω από «γερασμένες» (και απ’ την άποψη της καπιταλιστικής απόδοσής τους). Το να αναβαθμιστούν αυτές οι υποδομές (συμπεριλαμβανομένων των κτιρίων) θα ήταν μια εξαιρετική (και εξαιρετικά αποδοτική) «επένδυση κεφαλαίου» – αλλά το να δημιουργηθουν εξ’ αρχήν «καινούργιες πόλεις» είναι εξίσου εξαιρετική ιδέα και πολύ ευκολότερη σχεδιαστικά και κατασκευαστικά. Το αποδεικνύει το κινεζικό κράτος / κεφάλαιο.

Ο δεύτερος σοβαρός λόγος αφορά αυτό που τα αφεντικά ονομάζουν εγκληματικότητα – εννοώντας όχι αυτήν των λευκών κολάρων στην οποία επιδίδονται με άνεση, αλλά την «μέτριας» και την «χαμηλής» έντασης. (Εδώ περιλαμβάνεται και η αστική / urban φτώχια…) Παρότι δεν υπάρχουν πια συστηματικές εκτός νόμου δραστηριότητες που να μην είναι κεφάλαιο (με όλα τα χαρακτηριστικά του!) οι κοινωνιολόγοι του συστήματος υποστηρίζουν ότι η συνύπαρξη τόσων διαφορετικών τάξεων, συμπεριφορών, κινδύνων και πολιτισμών μέσα στις σύγχρονες καπιταλιστικές πόλεις και οι όποιες μεταξύ τους εντάσεις, προκαλεί υπερβολικές «τριβές» στην παραγωγικότητα ορισμένων λευκών καπιταλιστικών δραστηριοτήτων «υψηλού διανοητικού επιπέδου». Η αμερικανική εκδοχή των πόλεων ως πεδίων πολέμου έμοιαζε ως πρόσφατα να αφορά κυρίως τις «τριτοκοσμικές» (και υπό στρατιωτική κατοχή) πόλεις… Μέχρι που αποδείχθηκε ότι μπορεί να αφορά ακόμα και τα αστικά κέντρα της (παρακμιακής) πρώην υπερδύναμης:

Ο τρίτος σοβαρός λόγος αφορά την μέγιστη αξιοποίηση των τεχνολογιών επιτήρησης και ελέγχου της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Συνήθως έρχεται στο μυαλό η δημόσια τάξη, αλλά δεν είναι μόνον αυτή (και στο βαθμό που θα υπάρξουν «καθαρές» με όρους δημόσιας τάξης νέες πόλεις, δεν είναι κυρίως αυτή). Άλλα ζητήματα, όπως η κυκλοφορία και, κατά συνέπεια, η πολεοδομία είναι επίσης «έντασης κεφαλαίου». Κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής (μάλλον παλιά!) τα αυτόματα, ρομποτικά οχήματα εδάφους είναι μόνο μια μεταβατική φάση στις καπιταλιστικές μετακινήσεις μέσα και έξω απ’ τις πόλεις. Τα αυτόματα, ρομποτικά ιπτάμενα οχήματα (που δοκιμάζονται ήδη σαν «ιπτάμενα ταξί») είναι το όχι μακρινό μέλλον· πράγμα που βάζει στον πάγκο την αξία της ρυμοτομίας του 20ου αιώνα (που είναι δεμένη άμεσα με το ιδιωτικής χρήσης και ιδιοκτησίας αυτοκίνητο), κι ένα πλήθος σχετικών ζητημάτων.

Η ανάλυση καθενός απ’ τα τρία πιο πάνω ζητήματα (και μερικών ακόμα) ξεπερνάει κατά πολύ τον «χώρο» που έχει στη διάθεσή της η ασταμάτητη μηχανή. Εδώ θα κάνουμε κάποιες νύξεις μόνο για την κυκλοφορία στις πόλεις και τον τρόπο που «μισο-αναδιαρθρώθηκε» πειραματικά μέσα απ’ τα πραξικοπήματα και τις γενικευμένες απαγορεύσεις στο όνομα του τσαχπίνη.

Άσκοπες μετακινήσεις (2)

Κυριακή 7 Μάρτη. Η Καταστασιακή Διεθνής (International Situationniste) είναι «αρχαιολογία» για τους περισσότερους πια· ωστόσο στην εποχή της παρουσίασε ίσως την τελευταία (δηλαδή ιστορικά την πιο πρόσφατη) κριτική της urban πολεοδομίας· της μαζικής, φορντικής πόλης (η οποία, λέμε, θα αναδιαρθρωθεί ή αναδιαρθρώνεται ήδη σαν μοντέλο).

To 1956 o Guy Debord, όντας ακόμα μέλος της Letterist International, εισηγήθηκε μια «Θεωρία της Dérive»: της ελεύθερης, πειραματικής περιπλάνησης σε συνθήκες πόλης. Ήταν μια απόπειρα να δωθεί ένα αντάρτικο, ανταγωνιστικό, δημιουργικό καλλιτεχνικό / πολιτικό περιεχόμενο στην άρνηση του λειτουργισμού και του ντετερμινισμού των μοντέρνων πόλεων και των περιορισμών / προσδιορισμών τους. Μέσα απ’ την ακύρωση της προκαθορισμένης σκοπιμότητας στην πεζή κίνηση, και την περιπετειώδη «εγκατάλειψη» των περιπλανόμενων  στις τυχαίες έλξεις και απωθήσεις της συνάφειας με τυχαίους διαβάτες, κτίρια, urban σημεία, λειτουργίες, εντυπώσεις, λάθη, κλπ.

Δυο χρόνια μετά, στο δεύτερο τεύχος της επιθεώρησής της I.S. (Δεκέμβριος του 1958), έγραφε ο ίδιος (τα αποσπάσματα ενδεικτικά):

Από τις διάφορες καταστασιακές μεθόδους η περιπλάνηση παρουσιάζεται ως μια τεχνική βιαστικού περάσματος μεσ’ από ποικίλες ατμόσφαιρες μιας πόλης. Η έννοια περιπλάνηση συνδέεται άρρηκτα με την αναγνώριση επιδράσεων ψυχογεγραφικής φύσης και με μια παιγνιώδη-κατασκευαστική συμπεριφορά, πράγμα που τη διαχωρίζει ολοκληρωτικά από τις κλασικές έννοιες ‘ταξίδι΄ή ‘περίπατος’.

Ένα ή περισσότερα άτομα που ρίχνονται στην περιπλάνηση απαρνιούνται, για κάποιο μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα, τους λόγους για τους οποίους συνήθως μετακινούνται και δρουν, τις σχέσεις τους, τις δουλειές τους και τις συνηθισμένες διασκεδάσεις τους, για ν’ αφεθούν ελεύθερα όπου τα πάει ο χώρος που αντιτοιχούν σ’ αυτόν. Σ’ αυτό το πείραμα το τυχαίο παίζει λιγοτερο καθοριστικό ρόλο απ’ όσο θα νόμιζε κανείς: από τη σκοπιά της περιπλάνησης κάθε πόλη έχει ένα ψυχογεωγραφικό ανάγλυφο, έχει σταθερά σημεία ή στροβίλους που απαγορεύουν την πρόβαση σ’ ορισμένες ζώνες ή την έξοδο απ’ αυτές.

… Η πειραματική περιπλάνηση – που είναι άρρηκτα δεμένη με τις συνθήκες της ζωής στις πόλεις, σ’ αυτά τα μεταμορφωμένα από τη βιομηχανία μεγάλα κέντρα δυνατοτήτων και νοημάτων – ανταποκρίνεται μάλλον στη φράση του Μαρξ: «Ό,τι βλέπουν γύρω τους οι άνθρωποι είναι το πρόσωπό τους, τα παντα τους μιούν για τον εαυτό τους… Το ίδιο το τοπίο τους είναι ζωντανό».

Μπορεί κανείς να περιπλανηθεί μόνος. Ωστόσο όλα δείχνουν ότι η αποδοτικότερη αριθμητική κατανομή είναι πολλές μικροομάδες δύο ή τριών ατόμων με κοινό επίπεδο συνείδησης, ώστε η διασταύρωση των εντυπώσεων αυτών των διαφορετικών ομάδων να επιτρέπει την εξαγωγή αντικειμενικών συμπερασμάτων…

Η «εντελώς άσκοπη» περιπλάνηση είναι αδιανόητη σήμερα (αν και θα είχε εξαιρετικά αποτελέσματα στην συναισθηματική κατάσταση κάθε και για οποιοδήποτε λόγο αιχμάλωτου υπηκόου) και, φυσικά, είναι ακόμα πιο αδιανόητη μια θεωρία γι’ αυτήν. Ωστόσο πριν τα πραξικοπήματα και τις καθολικές απαγορεύσεις υπήρχε ακόμα η πιθανότητα (η δυνατότητα) να «χαζεύει» κάποιος κυκλοφορώντας στους δρόμους, «σπαταλώντας ανώφελα» τον χρόνο του…

Άσκοπες μετακινήσεις (3)

Κυριακή 7 Μάρτη. Το στρατηγικό εν δυνάμει (και, γιατί όχι, την στρατηγική χρησιμότητα) των πραξικοπηματικών γενικευμένων απαγορεύσεων κυκλοφορίας στις πόλεις, μπορεί κάποιος (αν θέλει φυσικά…) να το ανακαλύψει πριν έναν αιώνα, στον Frederick W. Taylor, και στο καθοριστικό έργο του Scientific Management (η επιστημονική οργάνωση της εργασίας). Όλο το αναλυτικό και, κυρίως, πρακτικό ενδιαφέρον του Taylor, που έγινε νόρμα για τον καπιταλισμό και, από πολλές απόψεις, η βασική οργανωτική οδηγία της 2ης βιομηχανικής επανάστασης, είναι το κυνήγι – και η εξαφάνιση – του εργατικού χασομεριού. Η εξαφάνιση των «χαμένων χρόνων» στις δουλειές μέσα στις βιοτεχνίες και στις βιομηχανίες (αλλά και στις οικοδομές), των «χαμένων χρόνων» που οφείλονταν στην άρνηση των εργατών να βιαστούν ή να υπηρετήσουν «υψηλές» νόρμες παραγωγικής απόδοσης. Ο Taylor βρήκε «ανώφελη σπατάλη του χρόνου» σχεδόν σε κάθε σημείο των εργασιακών / παραγωγικών διαδικασιών που μελέτησε (και άλλαξε ριζικά). Άλλαξε ριζικά αυτές τις διαδικασίες μηχανοποιώντας τες ως τον έσχατο βαθμό (των τεχνολογιών που είχε στη διάθεσή του)· και, μ’ ένα είδος προτεσταντικής ευλάβειας όπου «ο χρόνος είναι χρήμα», αναδιοργάνωσε και τον χρόνο (εργασίας), και τον καταμερισμό, και την ένταση, και την ηθική της.

Στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του Scientific Management (Σεπτέμβρης 2019) θα μπορούσε κάποιος να διαβάσει:

… Οι αρχές που εισηγήθηκε ο Ταίηλορ … και, κυρίως, το «πνεύμα», η «φιλοσοφία» (για την οποία επιμένει ξανά και ξανά στο βιβλίο του), το πνεύμα της εξαφάνισης των «νεκρών (δηλαδή μη παραγωγικών) χρόνων», το πνεύμα της εντατικοποίησης, το πνεύμα της μεταφοράς των γνώσεων στις μηχανές και ό,τι συνεπάγεται αυτό για τον έλεγχο πάνω όχι μόνο στην εργασία αλλά στο σύνολο της ζωής πια, αυτά είναι πλέον παντού! Όχι μόνο στους χώρους και στους χρόνους εργασίας, βιομηχανικής ή μη· αλλά στις «επικοινωνίες», στην διασκέδαση, στην κατανάλωση, παντού. Δεν υπάρχουν τώρα μπροστά μας γράσα, τόρνοι, καρότσια, γερανογέφυρες και μηχανικές σφύρες… Υπάρχουν όμως ακόμα πιο τρελοί ρυθμοί, κλίμακας νανοδευτερολέπτων… Το χρονόμετρο είναι παντού… (κι όπως πριν έναν αιώνα, πουθενά δεν είναι μόνο του)…

Εκτιμώντας απ’ αυτή την μεριά, της «εξαφάνισης του χαμένου χρόνου» όχι πια στο παλιό εργοστάσιο αλλά στο κοινωνικό εργοστάσιο (στο σύνολο, δηλαδή, των κοινωνικών σχέσεων που είτε έχουν ήδη είτε πρόκειται να εκ-καπιταλιστικοποιηθούν μαζικά και οριστικά), μπορούμε να δούμε με πιο καθαρό τρόπο ποιά τάση εξυπηρετεί η απαγόρευση των «άσκοπων μετακινήσεων». Όχι: οι πολιτικές βιτρίνες του καπιταλιστικού πλανήτη που όρισαν (στον έναν βαθμό ή στον άλλο, με την Α διάρκεια ή την Β) ποιές είναι οι «αναγκαίες», άρα και οι «επιτρεπτές» μετακινήσεις (και) στις πόλεις, άρα και ποιές είναι «άσκοπες», ΔΕΝ είναι μετεμψυχώσεις του Taylor!! Δρουν όμως σαν de facto «προϊστάμενοι παραγωγής και κατανάλωσης» μέσα στο συγκεκριμένο ιστορικά καπιταλιστικό πλαίσιο· ακόμα κι αν νομίζουν ότι εκείνο που κάνουν είναι να προστατεύουν την δημόσια υγεία. Είναι, άλλωστε, προφανές για όποιον θέλει να καταλάβει: ακόμα κι αν ήταν ειλικρινής αυτή η έγνοια (για την δημόσια υγεία) είναι οι τεχνολογικές δυνατότητες (το διαδίκτυο, απλά, και ο βαθμός διείσδυσής του στην καθημερινή ζωή των υπηκόων) που τους επέτρεψαν τα πραξικοπήματα και τις καθολικές απαγορεύσεις· κι όχι η υγεία ή η αρρώστια καθ’ αυτές.

Μ’ άλλα λόγια έδρασαν σαν managers της μετάβασης, της αναδιάρθρωσης (ειδικά στην καπιταλιστική δύση) – και καθόλου σαν «γιατροί»… Και έτσι συνεχίζουν να δρουν.

Άσκοπες μετακινήσεις (4)

Κυριακή 7 Μάρτη. Τι έχουμε λοιπόν; Έχουμε το βίαιο σπρώξιμο συμπεριφορών και πρακτικών από τον urban «αναλογικό» χώρο στις ψηφιακές προσομοιώσεις τους. Στις νέου τύπου μηχανές! Αυτό θα ήταν ιδεώδες για τον Taylor και την «φιλοσοφία» του, αν μπορούσε πριν έναν αιώνα να το φανταστεί…

Ποιο είναι το όφελος απ’ αυτό το σπρώξιμο, και για ποιούς; Το όφελος είναι η εξουδετέρωση των «νεκρών (δηλαδή μη παραγωγικών ή καταναλωτικών) χρόνων» λόγω μετακίνησης σε συνθήκες «ώριμων» (δηλαδή: πολυάνθρωπων) urban συγκεντρώσεων. Είτε η μετακίνηση αφορά την παραγωγή (: εργασία), είτε την κατανάλωση, συμπεριλαμβανόμενης της διασκέδασης, της εκπαίδευσης, της υγείας…

Έχουμε ταυτόχρονα την γενικευμένη μηχανική (: ψηφιακή) μεσολάβηση όσο το δυνατόν περισσότερων διαδικασιών, καθημερινών πρακτικών· και την εντατικοποίησή τους. Έχουμε την «τεχνική ορθολογικοποίηση» των συμπεριφορών απ’ τις οποίες αφαιρέθηκε ο «χαμένος χρόνος» τους, θεωρούμενος σαν χρόνος «υγιειονομικά επικίνδυνος»… Όχι επειδή είναι πράγματι τέτοιος, αλλά επειδή «υγεία» είναι πια ένας άλλος τρόπος να ονομαστεί η εν-σωμάτωση του μηχανικού (: ψηφιακού) «ορθολογισμού», η εν-σωμάτωση δηλαδή της σχέσης ενέργεια – έργο – απόδοση με βάση τις προδιαγραφές (απόδοση, προς κοινωνικό όφελος, ήταν και το βασικότερο επιχείρημα του Taylor). Έχουμε επίσης την τυποποίηση – μέσω – της – ψηφιακής – μεσολάβησης: τα big, very big data… Έχουμε, τέλος, ένα μεγάλο άλμα στην ανακατασκευή του δημόσιου χώρου / χρόνου: εμφανίζεται σαν αναπαράσταση της αναπαράστασης στις οθόνες, εξατομικευμένος και αδιαφοροποίητος.

Ανακατασκευάζοντας τα περιβάλλοντα ανακατασκευάζονται και οι συμπεριφορές: το ξέρουν και το φωνάζουν οι μπηχεβιοριστές, που είναι βασικοί σύμβουλοι της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας! Μέσω των πραξικοπημάτων, μέσω των καθολικών απαγορεύσεων και μέσω της τυποποίησης των «σκόπιμων μετακινήσεων» έγινε ακαριαία (και καθόλου μαγικά) μια σύντομη (αν και καθόλου οριστική ακόμα) έκλειψη των πόλεων – όπως αυτές διαμορφώθηκαν ως το τέλος του 20ο αιώνα. Οι υπήκοοι δέχτηκαν με πολιτική ταπεινότητα ότι πράγματι «σκόπιμο» είναι να μετακινείται κάποιος μόνο για να δουλέψει, να ψωνίσει αυτά που ακόμα δεν είναι εφικτό (ή δεν μπορεί, για πολιτιστικούς λόγους) να παραγγείλει ηλεκτρονικά, να ξεμουδιάσει (: άσκηση…), να πάει σε γιατρό ή φαρμακείο, να στηρίξει κάποιον άρρωστο συγγενή, ή να βγάλει για χέσιμο το pet του. Αυτή η σύντομη λίστα είναι τα “απολύτως απαραίτητα” της παρουσίας του στην πόλη, υπό την προϋπόθεση πως όλα τα υπόλοιπα μπορούν να γίνουν ψηφιακά / ηλεκτρονικά. Αντίστροφα, ό,τι είναι εφικτό να μεσολαβηθεί απ’ τις πληροφορικές μηχανές είναι άσκοπο (ακόμα χειρότερο: κοινωνικά ανεύθυνο έως επικίνδυνο) να γίνεται με άλλους τρόπους… Με απλά λόγια: είναι άχρηστο από της καπιταλιστική άποψη της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.

Από τις πόλεις, τις πόλεις της 2ης βιομηχανικής επανάστασης, έτσι όπως τις αντιμετώπισαν οι καταστασιακοί (αλλά και κάθε είδους ρέμπελοι, ερωτευμένοι, χαμένοι) μοιάζει πως δεν μένει σχεδόν τίποτα· σίγουρα όχι σε συνθήκες υγιεινιστικής τρομοκρατίας… Υπάρχει, τότε, κάποιο άλλο είδος πόλεων που να ταιριάζει στις προδιαγραφές της 4ης βιομηχανικής επανάστασης;

Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Να μια ακόμα: το δυστοπικό L.A. στο Βlade Runner του Ridley Scott είναι το πιθανό υπόλοιπο ενός μετασχηματισμού του «αστικού τοπίου» που είναι πια περισσότερο πιθανός παρά fiction και που (αυτονόητο) δεν θα χωράει τους πάντες και για υγιειονομικούς λόγους; Για να το πούμε διαφορετικά: χωρίς πραγματικές αστικές τάξεις εδώ και δεκαετίες τι μπορεί να είναι το «άστυ»;

Εν τω μεταξύ το μαγαζί του Schwab διάλεξε να διαφημίσει την εκκένωση / εγκατάλειψη της ιστορικής βιομηχανικής πόλης ως βελτίωσή της δείχνοντάς την από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία: από ψηλά, από πάνω. Πέρα απ’ τις προθέσεις όσων την διάλεξαν (και με δεδομένο ότι υπάρχουν άπειρες φωτογραφίες άδειων δρόμων και νεκρών πόλεων λόγω υγιεινιστικής τρομοκρατίας) αυτό το “απολαμβάνουμε την εγκατάλειψη από τα πάνω” θα μπορούσε απλά να υποδηλώνει το υπερ-οπτικό / παν-οπτικό της εξουσίας…

Δεν θα έπρεπε να περιμένει κανείς κάτι άλλο από τέτοια καθάρματα.

Η “αγιασοφιά” και η σουπιά: κοίτα ποιος μιλάει!

Παρασκευή 17 Ιούλη. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μπορεί να θυμούνται τον μιναρέ στο μικρό τζαμί στο Μοναστηράκι. Οι νεώτεροι απλά μπορούν να προσέξουν ένα ολοκαίνουργιο καμπαναριό (στη θέση του ισοπεδωμένου μιναρέ…) δίπλα από ένα σαφέστατα πολύ παλιό κτίριο (πάντα για το μικρό τζαμί στο Μοναστηράκι μιλάμε). Οι παλιότεροι μπορεί να θυμούνται το τουρκολίμανο. Επί εθνοσοσιαλιστικού πασοκ έγινε μικρολίμανο. (Το πασαλιμάνι λέγεται ακόμα έτσι, αν και το επίσημο όνομα είναι ζέα. Επίσης τα τουρκοβούνια έτσι λέγονται, αν και το επίσημο όνομα είναι αττικό άλσος). Οι παλιότεροι μπορεί να θυμούνται τα κουτιά απ’ τα σπίρτα το 1982 (κρατικό μονοπώλιο) με την μια πλευρά τους να προπαγανδίζει 60 χρόνια χωρίς μικρασία… Οι νεώτεροι πιθανόν να ξέρουν ότι οι οριτζινάλ φασίστες μιλάνε για «χαμένες πατρίδες»…

Με δύο κουβέντες ο ελληνικός εθνο-φασισμός είναι τόσο πολύ συνυφασμένος με την διακομματική εθνική αλήθεια, τα μυαλά είναι τόσο ποτισμένα από δαύτον, ώστε δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση στο εκατομμύριο να βρει κανείς λογική άκρη σ’ αυτό το κουβάρι. Η μαζική διπολική διαταραχή της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας (μοναδική στον κόσμο!!) δεν αντιμετωπίζεται εύκολα· και σίγουρα όχι μέσα στην εθνική επικράτεια. Είτε αφορά την οθωμανική /μουσουλμανική, είτε την σλαβική, είτε την αλβανική / αρβανίτικη, είτε την βλάχικη, είτε την σλαβομακεδονική, είτε την εβραϊκή πλευρά της ιστορίας αυτής της άκρης της βαλκανικής χερσονήσου, κάθε τι είναι είτε απαγορευμένο είτε ψίθυρος.

Κι έτσι, ένα κράτος που καταδικάζεται απ’ τα ευρωπαϊκά δικαστήρια μόνιμα για την βία κατά εθνοτικών μειονοτήτων και των στοιχειωδών δικαιωμάτων τους (γλώσσα, έθιμα…)· ένα κράτος που απαγορεύει πάντα στους σλαβομακεδόνες που έφυγαν μετά την ήττα του εμφυλίου να πάρουν πίσω τα σπίτια τους, που στέκουν ακόμα καμμένα ερείπια πάνω απ’ τη Φλώρινα και ως τις Πρέσπες, κουνάει το δάκτυλο (μαζί με τους πιστούς υπηκόους του) στο τουρκικό καθεστώς … για την «αγιασοφιά»… και τον «παγκόσμιο πολιτισμό» (τον οποίο έχει/ουν πατόκορφα χεσμένο)!! Άραγε όλοι αυτοί οι πύρινοι υπερασπιστές του «παγκόσμιου πολιτισμού» μπορούν να υποδείξουν ένα τζαμί κανονικό και λειτουργικό ή ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο σ’ όλη την επικράτεια εκτός Θράκης (όπου οι διεθνείς συνθήκες ανάγκασαν το ελλαδιστάν σε συμβιβασμούς), ε; Όχι. Το ελλαδιστάν έχει μόνο ό,τι δεν χάλασαν οι χριστιανοί απ’ την κλασσική περίοδο· κάποια ρωμαϊκά – και άφθονες βυζαντικές εκκλησίες. Άλλη ιστορία δεν έχει: μόνο ό,τι προβλέπεται και επιτρέπεται απ’ την κατασκευή του Παπαρηγόπουλου!

Ένας νοτιοκύπριος δημοσιογράφος, ο Κώστας Κωνσταντίνου, έγραψε στις 13 του μήνα ένα άρθρο στον νοτιοκυπριακό «πολίτη», με τίτλο Τι απέγιναν αλήθεια τα τζαμιά της Ελλάδας; Καλή ερώτηση! Μεταφέρουμε κάποια αποσπάσματα.

Το ζήτημα της τουρκικής πρόκλησης στο καθεστώς της Αγίας Σοφίας ανοίγει – ή τουλάχιστον θα έπρεπε – κι ένα θέμα ταμπού στην Ελλάδα, το οποίο όμως είναι εκ των ων ουκ άνευ για την ιστορική αλήθεια.

Αφορά τον σεβασμό τον οποίο το ελληνικό κράτος επέδειξε έναντι των οθωμανικών μνημείων και ειδικά των τζαμιών από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι και σχεδόν στις μέρες μας που, πλέον, η μεγάλη πλειονότητα – όσων από τα μνημεία αυτά διασώθηκαν – συντηρείται με ευρωπαϊκά και άλλα κονδύλια και προστίθεται και στο τουριστικό προϊόν της Ελλάδας.

… Το «Αλκαζάρ» της Θεσσαλονίκης, είναι το πιο κλασικό παράδειγμα. Τo Χαμζάρ Μπέη Τζαμί, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, ο αρχαιότερος ισλαμικός ευκτήριος οίκος που χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη (το 1467 μ.Χ) είναι πια ένα αναπαλαιωμένο στολίδι ισλαμικής αρχιτεκτονικής στην πόλη. Μέχρι πριν από δύο δεκαετίες όμως και επί αρκετές δεκαετίες πριν, το σπουδαίο αυτό τέμενος ήταν… σινεμά, το «Αλκαζάρ», κάτι που είχε συμβεί και με άλλα τεμένη. Και μάλιστα, για αρκετά χρόνια, πριν κλείσει, ο ιερός αυτός χώρος χρησιμοποιείτο ως σινεμά πορνό με τους θαμώνες να αυνανίζονται εντός του.

Πόσα τέτοια μνημεία διασώθηκαν; Το ελληνικό κράτος δεν είπε ποτέ. Τα όσα γνωρίζουμε οφείλονται στον Αναστάσιο Ορλάνδο, διευθυντή Αναστήλωσης στο διάστημα 1916 – 1958, ο οποίος κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για την καταγραφή και τη διάσωση τους χωρίς όμως συχνά να το κατορθώσει.

… Από τη δεκαετία του ’20 είχε αρχίσει το κύμα των καταστροφών, αφού το νεοσύστατο κράτος προσπαθούσε να εξαλείψει και με αυτό τον τρόπο την οθωμανική ταυτότητα στο έδαφός του. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα τής Φλώρινας όπου, το 1926, με εντολή των Αρχών κατεδαφίστηκαν τα πέντε από τα επτά τζαμιά της πόλης.

… Εκεί όπου τα τζαμιά δεν κατεδαφίζονταν, συνήθως οι Αρχές γκρέμιζαν ή έκοβαν τους μιναρέδες οι οποίοι θεωρούνταν ανεπιθύμητο θρησκευτικό σύμβολο, παρά την ύπαρξη μουσουλμάνων Ελλήνων υπηκόων. Ο υπουργός Συγκοινωνιών της κυβέρνησης Βενιζέλου (1917 – 1922), Αλέξανδρος Παπαναστασίου, είχε καταθέσει τη μάλλον μοναχική του αντίδραση γραπτώς, καταγγέλλοντας την κατεδάφιση των μιναρέδων. «Είναι εθνικόν κτήμα, έχουν αξία και πρέπει να μένουν σεβαστά», έγραψε ματαίως.

Κάποια, όπως το Μολλά Τζαμί στη Δράμα, ισοπεδώνονται. Άλλα, όπως το Τζαμί το Ιμπραήμ Πασά στην Καβάλα μετατρέπονται σε εκκλησίες, πλέον η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

… Στις δεκαετίες μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η καταστροφή των πολύτιμων οθωμανικών κτισμάτων, εντάθηκε στο όνομα της «ανάπτυξης». Τμηματικά ή εν όλω, κτίσματα διαλύονται και είτε αλλάζει η μορφή τους είτε κατεδαφίζονται ολοκληρωτικά για να ανεγερθούν κτήρια.

Η Αρχαιολογική Υπηρεσία μάχεται ενάντια σε τοπικές αντιλήψεις οι οποίες συνδέουν τα οθωμανικά κτίσματα και τον πολιτισμό με τις διώξεις του τουρκικού κράτους κατά των Ρωμιών και συχνά καταφέρνει να διασώσει τα τζαμιά, έστω και μέσω της ανοχής της βεβήλωσής τους για άλλες χρήσεις, από γραφεία του δημοσίου και αποθήκες μέχρι συνεργεία κ.ά.. Μερικά τζαμιά, στην Ξάνθη, τη Μυτιλήνη και αλλού καταστρέφονται από εμπρησμούς σε διαφορετικές δεκαετίες.

… Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις – και δεν είναι λίγες – όπου τέτοια μνημεία μετατρέπονται σε χώρους που αν μη τι άλλο δεν παραβιάζουν τόσο το χαρακτήρα τους, όπως μουσεία και βιβλιοθήκες. Η καταστροφή όμως, δυστυχώς, αυξάνεται κατά πολύ με το Πραξικόπημα του 1967 και τη δικτατορία, η οποία ρίχνοντας νερό στο εθνικιστικό μίσος κατεδαφίζει αρκετά ακόμα. Ανάμεσά τους και το τζαμί Βαλιντέ του Ηρακλείου (1971), το οποίο πέρα από σπουδαίο οθωμανικό κτίσμα, ήταν και σημαντικό ενετικό μνημείο αφού προηγουμένως ήταν ο Ναός τους Σωτήρος.

…

(φωτογραφία: Το Χαμζάρ Μπέη στη Σαλονίκη, τότε που ήταν Αλκαζάρ και τσοντάδικο… Δεν ξέρουμε αν είχε και καράτε…)

Gentrification 1

Τετάρτη 17 Ιούνη. Η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου ήταν (ΉΤΑΝ!) ένα «μεγαλοπρεπές» όνειρο. Με προεκτάσεις και πιασάρικο όνομα: Re-Think Athens… Είναι ενδιαφέρον ότι το 2010 κάποιοι κρατικοί αξιωματούχοι του Γεωργίου Παπανδρέου Γ του Μικρού συνέλαβαν με ταρατατζούμ την ιδέα ότι αυτή η μεσανατολική πόλη χρειαζόταν μια ακόμα ramblas – πέρα απ’ αυτήν που είχε ήδη, στην Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Όμως αυτό είναι το δομικό πρόβλημα της Αθήνας, από τότε που την διάλεξαν για πρωτεύουσα επειδή ήταν ένα ασήμαντο χωριό, οπότε μπορούσε κάθε πλούσιος ενδιαφέρομενος να αγοράσει φτηνό οικόπεδο για να κτίσει το μέγαρό του: πάσχει από υπερπροσφορά “οραματιστών” πολεοδομίας…

Εν πάσει περιπτώσει το “ίδρυμα Ωνάση” δέχτηκε να χρηματοδοτήσει την μελέτη τότε, στις αρχές της δεκαετίας του ‘10. Πέρα απ’ την πεζοδρόμηση, θα αντιστρεφόταν η ροή της κυκλοφορίας στην Ακαδημίας, και θα προεκτεινόταν μέσω Πανεπιστημίου η γραμμή του τραμ: θα έφτανε στη διασταύρωση με την Πατησίων, θα έστριβε δεξιά, και θα συνέχιζε ως την διασταύρωση με την Αλεξάνδρας (πλατεία Αιγύπτου). Η “πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου” ήταν ένα συμπαγές σχέδιο gentrification του κέντρου, που θα ανέβαζε κατακόρυφα τις τιμές των ακινήτων, και θα άλλαζε ριζικά της χρήσεις (υπέρ των γνωστών: καφέ, κυριλέ φαγάδικα, διασκέδαση, κυριλέ εμπόριο, κλπ) όχι μόνο πάνω στον «άξονα» αλλά σε μεγάλο βάθος / πλάτος, ειδικά προς την μεριά των Εξαρχείων και του Κολωνακίου, φτιάχνοντας μια μεγάλη, ενιαία διασκεδασούπολη υψηλού επιπέδου απ’ την Αλεξάνδρας ως το Γκαζοχώρι και το Μεταξουργείο. (Είναι προφανές ότι θα γίνονταν τα πάντα για να παραδοθεί και ο χώρος του πολυτεχνείου στην gentrification…)

Για χάρη αυτού του project εκτός απ’ την μελέτη έγιναν πράματα και θάματα: ο τότε υπ.δημ.τάξης Δένδιας «καθάρισε» δύο καταλήψεις είτε μέσα είτε στην ευρύτερη ακτίνα της «αναβαθμιζόμενης περιοχής» (Villa Amalias και Σκαραμαγκά), και προσπάθησε να καθαρίσει περισσότερες… Ενώ στις 12 Φλεβάρη του 2012 έγινε ένα τρελό πάρτυ real estate: εμπρησμοί σε πολλά και διάφορα μεγάλα κτίρια στη ζώνη αναβάθμισης! (Το έχετε ξεχάσει, ε;). Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες πολλά από δαύτα άλλαξαν ιδιοκτήτες ή έγινε προσπάθεια, ασφαλιστικές πλήρωσαν τεράστια ποσά για ανακαινίσεις ή έτσι φάνηκε, μετοχές μυστήριων εταιρειών χαρτοφυλακίου real estate ανέβηκαν ή έπεσαν σε διάφορα χρηματιστηρία του πλανήτη που εξειδικεύονται σε τέτοια κόλπα, ξεπλύθηκαν ή ετοιμάστηκαν για ξέπλυμα καλά ποσά, κι άλλα όμορφα και ωραία…

Για να πραγματοποιηθεί αυτό το σπουδαίο έργο χρειαζόταν όμως κάτι ακόμα: η χρηματοδότηση της ε.ε.!! Η «πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου» (μαζί με την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου) εντάχτηκαν στα προτεινόμενα για ΕΣΠΑ της περιόδου 2014 – 2020. Σε μια εποχή που η καταραμένη ε.ε., για να βοηθήσει το ελλαδιστάν, έβαζε όχι το 60% ή το 70% των χρημάτων για έργα υποδομής, αλλά το 90% ή και το 95%. Το μεγάλο πάρτυ της gentrification της Αθήνας στηριζόταν στο ότι θα κεράσει η ε.ε. – ατόφια λαμπρή ελληνική ιδέα!

Αλλά η κακούργα ε.ε. απάντησε ένα ξερό «όχι»! Χαρακτήρισε μάλιστα τα έργα σαν «βιτρίνας» – εννοώντας ότι ρε δεν κοιτάτε καλύτερα τα χάλια σας; Ήταν η περίοδος που οι παντοδύναμοι και πάνκακοι γερμανοί έπιναν το αίμα των ελλήνων με το μπουρί της σόμπας, μέσω των μνημονίων… Η πεζοδρομημένη Πανεπιστημίου θα γινόταν πηγή χαράς (για συγκεκριμένους ιδιοκτήτες και εμπόρους…) αλλά…

Έτσι μετά τα κακά μαντάτα ξαναπλάκωσε …μαυροφόρα απελπισιά, πικρής σκλαβιάς χειροπιαστό σκοτάδι…

Αλλά οι μεγάλες ιδέες ποτέ δεν πεθαίνουν. Ήρθε πέρυσι πάνω σε άσπρο άλογο ο Χαρχούδας! Το ρημαδο-ανήψι!! Ο μητσοτακοεγγονός!!! Ο δήμαρχος Καρπε-νησίου και λοιπών (διαχωριστικών) νησίδων!!!!

Gentrification 2

Τετάρτη 17 Ιούνη. Ο Χαρχούδας είναι άνθρωπος με οράματα. Το δείχνει η πρόσφατη ιστορία του. Στην αρχή εμφανίστηκε στον ύπνο του ο άγιος Πατήσιος ο Αναμορφωτής και του είπε να ενώσει το αρχαιολογικό μουσείο με το πολυτεχνείο… Βγήκε και το ανήγγειλε περήφανος, primo secondo με την υπ. πολιτισμού, χωρίς να ρωτήσουν κανέναν. Μαλακία – που λένε και στο πράσινο ακρωτήρι… Διότι μπορεί μεν το Μετσόβιο να είναι οικόπεδο φιλέτο, αλλά είναι δωρεά για συγκεκριμένες χρήσεις, αποκλειστικά εκπαιδευτικές / πανεπιστημιακές. Ο Χαρχούδας έβγαλε έναν πνιχτό λιγμό, και χάθηκε για λίγο. (Δεν είχε πολυτεχνείο στο Καρπε-νήσι…)

Ύστερα ήρθε στον ύπνο του η οσία Κατηφόρα η Ορεινή, και του παρήγγειλε να ενώσει τον λόφο του Στρέφη με το αρχαιολογικό μουσείο, με πεζοδρόμηση… Βγήκε και το ανήγγειλε σαν «περίπατο»… Φαίνεται όμως ότι κάποιοι καλύτεροι γνώστες της περιοχής του ψιθύρισαν ότι θα γεμίσει τζάνκια και φέρμες ο «περίπατος»… Ο Χαρχούδας ξανάβγαλε έναν πνιχτό λιγμό, και ξαναχάθηκε για λίγο. (Δεν είχε Στρέφη το Καρπε-νήσι…) Είπε να ρίξει βάρος σε πιο εύκολα αλλά εντυπωσιακά πράγματα. Σε παιχνίδια με το νερό ας πούμε… Οι καταρράκτες απορρίφθηκαν, αστική πλαζ δεν ήταν δυνατόν να γίνει, έμεινε το συντριβάνι…

Στην ασταμάτητη μηχανή, ας το ξεκαθαρίσει, αρέσει να χαζεύει συντριβάνια. (Μάλλον για παιδική ανάμνηση απ’ τα Ψηλαλώνια πρόκειται…). Στην Ομόνοια όμως υπάρχει ένα πρόβλημα: τα συντριβάνια έχουν νερό, και καμμία στεγάνωση δεν είναι απόλυτη και αιώνια! Αυτό ήταν, άλλωστε, το πρόβλημα με το προηγούμενο συντριβάνι, το πολλές φορές τιμημένο από φιλάθλους και οπαδούς: οι διαρροές από κάτω, στον ηλεκτρικό… Η ασταμάτητη μηχανή βέβαια αντιμετωπίζει με συμπάθεια αυτήν την διπλή πραγματικότητα, επειδή έχει τον συμβολισμό της: από πάνω χρωματιστοί πίδακες, από κάτω εξίσου χρωματιστοί κουβάδες, λασπολίμνες στο πάτωμα, σφουγγαρίστρες… Από πάνω κούκλα – από κάτω μούχλα: τι καλύτερο θα μπορούσε να συμβολίζει το νέο ελληνικό κράτος στο πιο λαϊκό πολεοδομικά / χωροτακτικά σημείο της επικράτειάς του;

Αλλά αν έχεις οράματα… δεν σταματούν!!! Άγνωστο ποια εξαπτέρυγα του real estate ξαναπήγαν στον ύπνο του Χαρχούδα· πάντως αποφάσισε να αναβιώσει το όνειρο της «πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου»… Όχι, βέβαια, στην αρχική, original version: αυτή είναι ακριβή. Μια απομίμηση. Αντί για ramblas να περάσει κανά δυο χέρια βερνίκι ramblas μερικές λωρίδες του βουλεβάρτου, για να ξεχωρίζουν απ’ την άσφαλτο. (Σαν τις ωραία ζωγραφισμένες λινάτσες που είχε κρεμάσει η κυρία μαμά του, σαν δήμαρχος κι εκείνη, μπροστά από διάφορα χρέπια σε κεντρικούς δρόμους, για να μην φαίνονται στη διάρκεια των ολυμπιακών του 2004…) Ίσως βάλει και κανά κάγκελο, για να τσακίζονται όσοι δουλεύουν με μηχανάκι. Ονόμασε αυτήν την απομίμηση μεγάλο περίπατο της Αθήνας. Και ιδού!

Αν εκείνοι που είχαν την αρχική ιδέα «έβλεπαν μακριά», ο Χαρχούδας βλέπει τα παπούτσια του. Το 2010 ή το 2011 ή το 2012 η Αθήνα ΔΕΝ ήταν τουριστικός προορισμός – εκτός απ’ την Ακρόπολη και το μουσείο της. Ήταν πέρασμα, τράνσιτ. Μια ακόμα ramblas στην Πανεπιστημίου, με όλα τα σέα και τα μέα της, ήταν τότε υπερβολή για μια πόλη σε οικονομική κρίση άγνωστης διάρκειας, με τα μούτρα των κατοίκων της να σέρνονται ως το χώμα. Απλά ο Παπαντρέου ο Γ ο Μικρός ήταν αθεράπευτα αισιόδοξος…

Τότε όμως άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός της παρακμής! Αυτό το είδος είχε πρωτοεμφανιστεί στη New York στα ‘70s – ‘80s και το έχει μελετήσει εξαιρετικά ο David Harvey. Η διαρκής διεθνής μηντιακή προβολή των άστεγων και των ζητιάνων απ’ τους δρόμους της Αθήνας, μαζί με την εξίσου διαρκή προβολή των συχνών μπάχαλων (εξηγημένων εύκολα και επιφανειακά σαν βίαιη αντίσταση στην κρίση…) μετέτρεψαν την Αθήνα σε μια αξιολύπητη πρωτεύουσα ενός «αθώου» κράτους που στενάζει κάτω απ’ την μπότα του χρηματοπιστωτισμού – δηλαδή άξια περιήγησης από κοντά. Ήταν μια παραλλαγή του πρωτοκοσμικού οριενταλισμού – που σε συνδυασμό με τις (αρχικά) χαμηλές τιμές στέγης και τροφής έκαναν γρήγορα την Αθήνα τόπο τουριστικού προορισμού. (Εξάλλου αναπτυσσόταν ήδη διεθνώς ο «τουρισμός των πόλεων»…) Έπαψαν να πουλάνε τα τσολιαδάκια, άρχισαν να πουλάνε τα γκράφιτι…

Η παλιαρρώστια τα χάλασε αυτά – και τσάκισε το εντόπιο real estate (με αιχμή αλλά όχι μοναδική διάσταση το airbnb…). Επρόκειτο για έφοδο εποικισμού (όχι μόνο στην Αθήνα άλλωστε) σε βάρος των ιθαγενών, που έκανε όμως ευτυχείς τόσο τους «μικρούς» και τους «μεσαίους» ιδιοκτήτες ακινήτων, όσο και τους μεσίτες. Αυτό το γονάτισε ο τσαχπίνης covid-19· και πιθανότατα όχι μόνο για φέτος. Διότι αφού το βιολί της μολυσματικότητας των κοινωνικών επαφών (και των «συνωστισμών») θα συνεχίσει να παίζει, μάλλον οι ερημιές και όχι τα κέντρα των πόλεων θα αρχίσουν να γίνονται ελκυστικοί προορισμοί (θα βοηθήσουν και τα ιπτάμενα ι.χ., αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα…)

Σε μια τέτοια συγκυρία ο Χαρχούδας μπορεί και να πανικοβλήθηκε (με την πολιτικο/οικονομική έννοια της λέξης πανικός…) – άνθρωπος της εξουσίας είναι κι αυτός, δεν είναι ο Superman! Κάπως έτσι θα πρέπει να εμφανίστηκαν τα εξαπτέρυγα στον ύπνο του για να του παραγγείλουν: φτιάξε επειγόντως επιπλέον «περίπατο» μπας και ξεζουμίσουμε καλύτερα όσους – λίγους ή παραπάνω – συνεχίσουν να έρχονται… Πάρε κορίνες, πάρε μπογιές, και τρέξε!!! Ν’ αρχίσουμε από φέτο, μπας και του χρόνου σταυρώσουμε πελατάκια…

Πρόκειται για καρικατούρα του άλλοτε μεγαλοπρεπούς Re-Think Athens· καρικατούρα αντάξια ενός δημάρχου Καρπε-νησίου και λοιπών (διαχωριστικών) νησίδων… Ή, ίσως, είναι ένα re-re-think, αφού άλλωστε πολλά πράγματα στο ελλαδιστάν είναι “state of mind”. (Όπου στο «state of mind» περιλαμβάνονται η ματσούρα, η θολούρα, τα οράματα, οι παραισθήσεις, οι ψευδαισθήσεις, κλπ) Είναι εκνευριστική καρικατούρα (αρκεί να δει κανείς τις κυκλοφοριακές ιδέες του Χαρχούδα για παράκαμψη του «μεγάλου περιπάτου»…), είναι όμως και φτηνή. Κι αν δεν πιάσει, έχει εύκολη επιστροφή-στα-παλιά….

Ε, και το urban real estate κάπως θα την κουτσοβγάλει… Αυτό δεν είναι ο στόχος;

Ο σαδιστικός παροξυσμός της εξουσίας που έγινε «γιατρός»

Τετάρτη 1 Απρίλη. Κάνουν βόλτα στην παραλία της Σαλονίκης, στη μεσημεριάτικη λιακάδα (ο ήλιος ενισχύει την βιταμίνη D και άρα το ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά ξεχάστε το…): απαγορεύεται! Κάνουν ουρά έξω απ’ τις τράπεζες ή έξω απ’ τα μαγαζιά πληρωμής νερού και ρεύματος (που έχουν γίνει ασανσέρ: όχι άνω των 2 ατόμων), ή στα ATM: απαγορεύεται! Κάνουν ημερήσια έξοδο / βόλτα στα μπακάλικα: απαγορεύεται! (και καθόλου λόγω κριτικής στο εμπόρευμα!) Επιμένουν να περπατάνε δυό δυό, χεράκι – χεράκι: απαγορεύεται!

Το τι είναι ο στρατιωτικός νόμος και τι σχέση έχει με την υγεία της μορφής – κράτος (και όχι, βέβαια, την δική μας) αποδεικνύεται πια ολοφάνερα (ακόμα και οι «κόκκινοι» μπλόγκερς μπορεί να χαμπαριάσουν…). Αποδεικνύεται στην παράκρουση των ντόπιων πολιτικών βιτρινών, που έχουν φορέσει ιδεατά την άσπρη μπλούζα και έχουν αναλάβει την επιβολή της γενικής (κοινωνικής) αναισθησίας!…

Δεν πρέπει πια να περνάνε αλλιώς τις ώρες τους απ’ το να παρακολουθούν τους δημαγωγούς (τα δημοσιογραφικά τσιράκια τους δηλαδή, καθόλου λίγα) και ύστερα να σκέφτονται τι άλλο να κάνουν για να σφίξουν ακόμα περισσότερα τις βίδες που λιώνουν ακόμα και την πιο στοιχειώδη πραγματική κοινωνική ζωή. Έναν φόβο προσπαθούν να απλώσουν παντού: όχι απλά του ιού, αλλά (μέσω αυτού) του «ιαματικού νόμου» – και της τάξης…. Ο ένας ηλίθιος σκέφτεται την μονοδρόμηση των διαδρόμων στα μπακάλικα, «για να μην πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο» (και φανάρια οπωσδήποτε, για τις προτεραιότητες. Και τροχόμπατσοι για τα τροχαία με τα καροτσάκια…). Οι άλλοι μαντρώνουν το θρυλικό «θαλάσσιο μέτωπο» της Σαλονίκης, και περιορίζουν το ωράριο για βόλτες (πράγμα που θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση ανθρώπων, αφού θα έχουν ελάχιστες ώρες στη διάθεσή τους να περπατήσουν στον ήλιο…). Κάγκελα, κάγκελα παντού!

Και όχι μόνο φυσικά κάγκελα. Αλλά και ψηφιακά. Ο υπουργός Πιερρακάκης, υπεύθυνος ψηφιακής κρατικής εξουσίας, ορκιζόταν τις προάλλες ότι τα data και τα μεταdata που στέλνει η απρόσεκτη μάζα των υπηκόων μέσω μηνυμάτων για να δικαιολογεί τις εξόδους απ’ τα σπίτια / φυλακές, δεν αξιοποιούνται καθόλου… Ότι πάνε στα σκουπίδια είπε (προφανώς επειδή απευθύνεται σε ηλίθιους ή άσχετους…)

Πώς, τότε, εντοπίζονται εκείνοι κι εκείνες που στέλνουν την ίδια ημέρα περισσότερα από 2 μηνύματα για να πάρουν την «άδεια» (απ’ την μηχανή), ε; Ο αλγόριθμος κάνει ταύτιση των αριθμών των κινητών τηλεφώνων βέβαια! Και γιατί να κάνει αυτήν την ταύτιση και να πετιούνται στα σκουπίδια τα στοιχεία των κατόχων τους; Προς τι η επεξεργασία; Για τα σκουπίδια; Επειδή ο υπουργός είναι τίμιος άνθρωπος; Χα!!!

Ο «τίμιος υπουργός» ψηφιακού κρατικού κάτεργου έχει, πάντως, κι αυτός προτάσεις για το σφίξιμο της βίδας. Ή είναι διατεθειμένος να υλοποιήσει τις ιδέες άλλων, του ίδιου εξουσιαστικού φυράματος με δαύτον. Πρώτον, να καταργηθούν οι χάρτινες δηλώσεις «περιορισμένης απόδρασης» – όλα ψηφιακά, όλα στο στομάχι του Μεγάλου Πανοπτικού! Δεύτερον ωράρια! Θα βγαίνουν οι υπήκοοι και θα μπαίνουν στα σπίτια τους κτυπώντας κάρτα! Εννοείται το πανοπτικό (κάποιος «έξυπνος» αλγόριθμος) θα παρακολουθεί αν παραβίασαν το ωράριο (αν έκαναν «υπερωρίες» εκτός σπιτιού / φυλακής…), και κάπου θα στέλνει ένα alert! Τα υπόλοιπα θα είναι αρμοδιότητα του υπουργείου δημόσιας τάξης… As usual…

Εν τω μεταξύ ο βρώμικος «παγκόσμιος οργανισμός υγείας» έχει τις δικές του έγνοιες. Ας πούμε μια ακόμα διάβρωση της γλώσσας. «Δεν πρέπει (αποφάνθηκαν οι δικοί του χρυσοκάνθαροι ειδικοί) να μιλάμε για ‘κοινωνική αποστασιοποίηση’ (social distancing)… Πρέπει να την λέμε ‘φυσική αποστασιοποίηση’ (physical distancing)… Γιατί (λένε οι ειδικοί της αλλοτρίωσης) μπορείτε να συνεχίσετε να είστε κοινωνικότατοι… Αρκεί να το κάνετε από απόσταση… Τηλε-»

Το έχουμε καταλάβει Κύριοι! Τραμπούκοι με γραβάτες, με πουλάδες ή με άσπρες φόρμες, του ενός ή του άλλου επιπέδου, έχουμε καταλάβει τι θέλετε!!! Είμαστε λίγοι, αλλά έτσι είναι πάντα στην αρχή. Άλλωστε, μεθυσμένοι εσείς απ’ την επιτυχία σας στην υγιεινιστική τρομοεκστρατεία, δεν αντέχετε άλλο να κρύβεστε πίσω απ’ τον κορονοϊό. Ξεμυτίζετε…

Οπότε ένα μόνο. Αν ποτέ τα καταφέρουμε, οι κλωτσιές της αμοιβής σας δεν θα είναι καθόλου «τηλε-».

Καθόλου.

Ιπτάμενες σακαράκες

Τετάρτη 30 Οκτώβρη. Τα (εντελώς) ηλεκτρικά ι.χ. έχουν μπει και στο ελλαδιστάν, αν και οι υποδομές για φόρτιση είναι ακόμα περιορισμένες. (Στη βουλγαρία είναι, αναλογικά, αισθητά περισσότερα τα σημεία φόρτισης). Είναι ζήτημα χρόνου – και χρημάτων.

Ωστόσο μην βιαστείτε να αγοράσετε ηλεκτρικό ι.χ. Για κάμποσα χρόνια ακόμα δεν θα βγουν στην παρανομία οι κινητήρες εσωτερικής καύσης. Και εν τω μεταξύ το μέλλον θα έχει ιπτάμενα ι.χ. – ξέρετε δα το ενδιαφέρον της ασταμάτητης μηχανής γι’ αυτό το επαναστατικό (από καπιταλιστική άποψη…) είδος…

Έχουμε και λέμε λοιπόν. Το Guangzhou είναι η avant garde τεχνόπολη του κινεζικού καπιταλισμού, η ασιατική silicon valley στο πολλαπλάσιο της αμερικανικής – και χωρίς τις δασικές πυρκαγιές γύρω γύρω…. Η EHang είναι μια κινεζική avant garde εταιρεία ιπτάμενων οχημάτων, πολύ μπροστά απ’ τις όποιες ανταγωνίστριές της παγκόσμια, με την έννοια ότι έχει κάνει εξαντλητικές δοκιμές εδώ και χρόνια στα οχήματά της, ώστε να διαμορφώσει το απόλυτο «λογισμικό ασφαλείας».

Η EHang είναι έτοιμη για την παγκόσμια αγορά του είδους· χρειάζεται, όμως, και κάτι ακόμα εξίσου σημαντικό: το hardware και το software της urban ρύθμισης εναέριας κυκλοφορίας για τέτοιου είδους οχήματα· που στην προοπτική τους θα είναι πολλά εκατομύρια. Πρόκειται για κτηνώδες τεχνολογικό προαπαιτούμενο, δεδομένου ότι στην 3D urban κυκλοφορία τα προβλήματα της 2D που ξέρουμε (στους δρόμους) δεν είναι απλά υψωμένα στον κύβο…

Λοιπόν: η EHang ετοιμάζεται να εγκαταστήσει την σχετική τεχνολογία στο Guangzhou, σε συνεργασία με την τοπική εξουσία, με προοπτική οι πτήσεις ιδιωτικών ιπτάμενων ι.χ., ταξί και drones μεταφοράς αντικειμένων να είναι ορθολογικά διαχειρίσιμες (στη βάση ενός προγράμματος ελέγχου ενάεριας κυκλοφορίας σε χαμηλά ύψη) ως το 2021. Σε σκάρτα δυο χρόνια από σήμερα… Και επειδή κάποιοι μπορεί να είναι μελό και να θεωρούν το Guangzhou μακρινό κι αδιάφορο, ένα παρόμοιο ακριβώς πρόγραμμα ξεκίνησε ήδη, σε συνεργασία με την Vodafone, στο γερμανικό Düsseldorf – που οπωσδήποτε είναι πιο κοντά.

Τι σημαίνουν αυτά, είτε εξελίσσονται στη μακρινή κίνα είτε στη κοντινή γερμανία; Ο τεχνολογικός πυρήνας αυτού του internet of things, όπου τα ιπτάμενα οχήματα θα επικοινωνούν με πολλαπλά αυτόματα και ημιαυτόματα «αστικά κέντρα ελέγχου πτήσεων» αλλά και μεταξύ τους, είναι η δημιουργία εφαρμογών 5G για τις συγκεκριμένες ανάγκες. Δεν χρειάζεται να θυμίσουμε ποια καπιταλιστική εταιρεία είναι πρωτοπόρα στις 5G τεχνολογίες· μπορεί κάποιοι (φιλοαμερικάνοι – ζουν ανάμεσά μας!) να ανατριχιάζουν, και δεν το θέλουμε.

Το συμπέρασμα, πάντως, είναι αδιαμφισβήτητο: πολύ πριν τα παιδιά που τώρα είναι νήπια τελειώσουν το δημοτικό, τα ηλεκτρικά χερσαία οχήματα ιδιωτικής χρήσης θα έχουν αρχίσει να παίρνουν την απόχρωση αραμπά. Πολύ νωρίτερα, σίγουρα στο Guangzhou (δεν ξέρουμε για το Düsseldorf…) θα έχουν φτιαχτεί urban πεδία προσγείωσης / απογείωσης, parking, και ότι άλλο χρειάζεται για τις ιπτάμενες σακαράκες. Για την ακρίβεια αυτά θα είναι έτοιμα μέσα στον επόμενο 1,5 χρόνο.

Απ’ αυτήν την άποψη όσοι / όσες μένουν στην Κυψέλη (π.χ.) δεν θα μπουν σ’ αυτή την καπιταλιστική φάση· οπότε δεν έχουν και τις σχετικές έγνοιες. Απ’ την σκοπιά του urban ύψους ο επίσης urban underworld (το έδαφος και οι υποκουλτούρες του) είναι αναπόφευκτος. Εδώ κι εκεί μπορεί να γίνει απαραίτητη κάποια ισοπέδωση, κάποιος λιμός, κάποιος χαλασμός – κάτι τέλος πάντων: οι gentrifications του όχι και τόσο μακρινού μέλλοντος θα υπηρετούν όχι τις δυο αλλά τις τρεις διαστάσεις των αστικών μετακινήσεων.

Θα καταστραφούν οι πόλεις της μοντέρνας πολεοδομίας / χωροταξίας; Ή απλά θα παρακμάσουν, όπως συμβαίνει ήδη, αλλά πολύ πιο εντατικά; Η αλήθεια είναι ότι στις καπιταλιστικές εξελίξεις οι χαμένοι είναι πολλοί· άσχετα απ’ την μορφή της χασούρας…

(φωτογραφία πάνω: Η EHang κάνει επίδειξη των οχημάτων της σε γήπεδο στη Βιέννη, τον περασμένο Απρίλη – σε ευρωπαίους δημοσιογράφους και ειδικούς πτήσεων. Εντυπωσιάστηκαν λέει…

Κάτω: βόλτα στο δάσος. Εκ τους ασφαλούς…)

Blowing in the wind

Κυριακή 11 Αυγούστου. Σήμερα ένα μικρό αφιέρωμα. Ας πούμε: προς αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας· αν αυτές οι λέξεις έχουν ακόμα κάποιο νόημα.

Όχι, δεν είναι καθόλου για τα πιο σοβαρά ζητήματα της εποχής. Ίσως είναι για ένα σοβαρά αστείο θέμα της εθνικής μικροαστικής βλακείας. Η ασταμάτητη μηχανή το επιτρέπει στον εαυτό της – μέσα Αυγούστου είναι…

Εξάλλου δεν μπορεί να αποκαταστήσει την σοβαρότητα κανενός· ακόμα και για τα δευτερεύουσας σοβαρότητας ζητήματα…