Αυτός και οι άλλοι πόλεμοι

Τετάρτη 17 Οκτώβρη. Τα χρηματοπιστωτικά πάρτυ, τα overdose και τα ξενερώματα πάνω στις καπιταλιστικές δομικές αντινομίες είναι, λογοτεχνική αδεία, ο πυρετός τους. Καθόλου παράδοξο ότι προσφέρουν τα βασικά στοιχεία για να καταλάβει κανείς τι είναι και που σκοπεύει ο «εμπορικός πόλεμος» ή ο «νεο-προστατευτισμός». Αλλά και οι εσωτερικές (ανά κράτος) ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις, που εκδηλώνονται με την πολιτική άνοδο, εδώ ή εκεί, των πιο «καθυστερημένων» (και άρα προβληματικών) τμημάτων του κεφάλαιου: που είναι εθνικιστικά και προσπαθούν να οικοδομήσουν διαταξικές «εθνικές ενότητες» υπό την καθοδήγησή τους, μοιράζοντας ψίχουλα στους υποτελείς.

Και τα δύο, ο εθνοκρατικός προστατευτισμός (μαζί με τις συγκρούσεις που προκαλεί σε πλανητική κλίμακα), ο anti-global νεο-εθνικισμός δηλαδή, αλλά και οι «εσωτερικές» έριδες / συγκρούσεις σε διάφορα κράτη, είναι παραλλαγές του ίδιου πράγματος: της προσπάθειας διάσωσης εκείνων των μερίδων του κεφάλαιου (των αφεντικών) που τείνουν προς ή φοβούνται κάποια επερχόμενη χρεωκοπία / κάποιο επερχόμενο ξεπέρασμα, και «αγχωμένα» προσπαθούν να διασφαλίσουν επικράτειες κυκλοφορίας των εμπορευμάτων τους / πραγματοποίησης της υπεραξίας που αποσπούν. Άρα ζώνες κερδοφορίας προφυλαγμένες απ’ τους ανταγωνιστές τους.

Πρόκειται για τα πιο αντιδραστικά (με την κυριολεκτική σημασία της λέξης) τμήματα των «εθνικών» και των «διεθνών» αφεντικών. (Τα οποία, παρεπιπτόντως, έχουν την άνεση να ενσωματώνουν διάφορες post-modern και virtual κοινωνικές πόζες…) Γι’ αυτό χαρακτηρίζονται απ’ αυτό που είναι μόνο επιφανειακά αντιφατικό. Απ’ την μια μεριά δηλώνουν ένα κάποιο ενδιαφέρον για τους «ντόπιους εργαζόμενους», που μπορεί να εκφραστεί με μικρο-δόσεις «παροχών». Απ’ την άλλη είναι σκληρά ρατσιστές, αδιάλλακτοι εχθροί των μεταναστών και της μετανάστευσης, άρα ορκισμένοι εχθροί της (πολυεθνικής) εργατικής τάξης. Κι αυτό είναι βασικό στοιχείο της ιδεολογικής συμμαχίας τους με την εθνική (κάθε φορά) μικροαστική πλέμπα. (Ο συμπηλισμός, που χώνει και τους “μετανάστες” μέσα σε παρανοϊκούς καταλόγους, είναι αφάνταστα χρήσιμος στην παραγωγή της αποπροσανατολιστικής / κατευναστικής σύγχισης – αλλά γι’ αυτόν κάποια άλλη φορά…)

Το πρώτο, ο πατερναλιστικός «φιλεργατισμός» (απ’ το ψόφιο κουνάβι ως τον Σαλβίνι…) επιδιώκει να φέρει πίσω πολλαπλάσια κέρδη, σαν «εθνική ενότητα» του κεφάλαιου… Για κάθε χρήση (π.χ. «περισσότερη δουλειά τώρα», η περίπτωση της αυστρίας… ή πειθαρχία…) Το δεύτερο είναι αναπόφευκτο, αφού σαν καπιταλιστικές συμμαχίες (της μίας ή της άλλης έκτασης) δεν μπορούν παρά να μισούν την σύγχρονη εργατική τάξη σα σύνολο.

(Υπάρχει και συνέχεια…)

Κουκουλωμένη «μυωπία» 1

Δευτέρα 15 Οκτώβρη. «Τι χτυπιόσαστε που οι «επαναστάτες» μας έθαψαν την Παλαιστίνη; Δεν βλέπετε το θάψιμο της Μόρια; Δεν βλέπετε το θάψιμο των στρατοπέδων εξόντωσης; Κάτι βαθιά βρώμικο συμβαίνει». Αυτά μας πέταξε στα μούτρα (ηλεκτρονικώ τω τρόπω) μια φίλη της ασταμάτητης μηχανής. Και έχει δίκιο.

Εδώ και κανά μήνα τουλάχιστον (ας αφήσουμε τα παλιότερα) η μεταχείριση των προσφύγων / μεταναστών στα κάτεργα των “hot spots”, όχι μόνο στα νησιά αλλά και στην ενδοχώρα, είναι θέμα διεθνούς προβολής από διάφορα καθεστωτικά μήντια. Ενώ όμως ο διεθνής θόρυβος για το θέμα είναι ιδιαίτερα έντονος, η «σιωπή εσωτερικού» είναι ακόμα πιο εκκωφαντική. Οι φαφλατάδες από ‘δω κι απο ‘κει μπορεί να φλυαρούν για οτιδήποτε ώστε να σωπαίνουν γι’ αυτό: την εξόντωση ανδρών και γυναικών, ενήλικων και ανήλικων στα ελληνικά Νταχάου. Απ’ τους ανθρωπιστές και τους φιλεύσπλαχνους μέχρι τους «τσακίστε τους φασίστες», όλοι έχουν πάθει «τράβηγμα στους προσαγωγούς» και βρίσκονται εκτός γηπέδου: η (επί εποχής μκο…) δακτυλοδεικτούμενη εγκληματικότητα της «ελληνικής φιλοξενίας», που πάντα ήταν και πάντα παραμένει πρώτα απ’ όλα κρατική και παρακρατική, σα να εξαφανίστηκε απ’ τον ορίζοντα. Τι στο διάολο; Δεν πρέπει να θιγεί το φαιορόζ γκουβέρνο;

Πράγματι, θα συμφωνήσουμε: κάτι βαθιά βρώμικο συμβαίνει εδώ.

Κουκουλωμένη «μυωπία» 2

Δευτέρα 15 Οκτώβρη. Παρότι παίζουν (κανονικές) εξαγορές συνειδήσεων (κι όχι μόνο από έναν αγοραστή…) δεν θα ρίξουμε το φταίξιμο στους undercover πουλημένους. Θα ήταν εύκολο να τους διακρίνει κανείς αν δεν συνέβαινε ένα είδος γενικότερης παραίτησης / παράλυσης. Η ακηδία είναι ένα είδος εξαργύρωσης της πολιτικής, ηθικής και συναισθηματικής αποτυχίας στη διάρκεια αυτών των 8 και βάλε χρόνων διαχείρισης της κρίσης / αναδιάρθρωσης α λα ελληνικά. Στην πραγματικότητα ο μικροαστισμός και ο ατομισμός, ο selfie-σμος, όχι μόνο δεν υποχώρησε (και γιατί άλλωστε;) αλλά αποδείχθηκε πόσο βαθιά χαρακτηρίζει ακόμα και τους “επαναστατικούς κύκλους”. Που σημαίνει ότι μπορείς να δείξεις το ανθρωπιστικό σου ενδιαφέρον για τους πρόσφυγες / μετανάστες, αλλά, επιτέλους: κάποια στιγμή πρέπει να ασχοληθείς και με τον εαυτό σου…

Αν πριν 8 ή 9 χρόνια γράφαμε ότι αυτό θα συνέβαινε “στο τέλος”, ότι δηλαδή ο “υπαρξιακός νεοφιλελευθερισμός / εγωϊσμός / ατομισμός” που βρίσκεται παντού, πίσω ακόμα και από τις λίγο πολύ ευκαιριακές “επαναστατικές στρατεύσεις”, θα ξανα-κερδίσει αν δεν αντιμετωπιστεί σκληρά και σε πρώτο πρόσωπο, θα θεωρούμασταν καταστροφολόγοι. Δεν το κάναμε πριν 8 ή 9 χρόνια… επειδή το είχαμε κάνει πριν 18 ή 19 χρόνια: μπορεί κανείς να δει το μέλλον αν είναι σε θέση να διαρρήξει τα προφανή του κάθε φορά παρόντος, που προετοιμάζει αυτό το μέλλον…

Συνεπώς η στρατηγική εγκατάλειψη αυτής της “Άλλης εργατικής τάξης” (των προσφύγων και των μεταναστών) στα νύχια των κρατών, των αστυνομιών, των στρατών, αλλά και (αυτό είναι ακόμα χειρότερο) διάφορων post-post-modern ιδεολογιών του εαυτού (και του κώλου…) που υπόγεια τους ενοχοποιούν, άλλοτε για την «σεξουαλική καθυστέρησή τους» κι άλλοτε για την «θρησκευτική τους προσήλωση», είναι πράγματι αποτέλεσμα μιας δωροδοκίας. Όχι της «στενής», της χρηματικής, που προφανώς αφορά επιλεγμένα άτομα. Αλλά της «ευρύτερης», της κοινωνικο/ιδεολογικής, που συμβουλεύει ότι τελικά μπορούμε να την βγάζουμε κουτσά στραβά μεν, αλλά από ηθική άποψη «καθαροί», ακόμα κι αν σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων απ’ τον κώλο μας το ελληνικό κράτος και παρακράτος σκοτώνουν… Μπορούμε να την βγάζουμε «καθαροί» επειδή κάποτε «κάτι κάναμε» γι’ αυτούς· όμως όχι πια… «Αρκετά»…

Αυτό έλεγαν πάντα οι δεξιοί σ’ αυτό το μέρος: ξέρεις πόσο αριστερός ήμουνα στα νειάτα μου; Αλλά δεν βγαίνει τίποτα…

Να ένας λόγος που ανεβαίνουν εύκολα τα φασισταριά διεθνώς: έχουν αντιπάλους κατώτερους των περιστάσεων.

Κουκουλωμένη «μυωπία» 3

Δευτέρα 15 Οκτώβρη. Το γεγονός, λοιπόν, ότι τις καταγγελίες για την κατάσταση των προσφύγων / μεταναστών στα ελληνικά Νταχάου την έχουν αναλάβει άλλοτε το bbc, άλλοτε ο guardian, άλλοτε η deutsche welle – και η αυθεντική ντόπια δεξιά – είναι πολιτική συντριβή για όλο το αντιφασιστικό ρεύμα. (Δεν θα το αναγνωρίσει κανείς, και επιπλέον το ότι το λέμε εδώ, δημόσια, μας εξασφαλίζει κι άλλους εχθρούς).

Η πολιτική συντριβή έγκειται στο γεγονός ότι αυτό το ρεύμα «εξαντλήθηκε» τα προηγούμενα χρόνια σε πύρινες και βερμπαλιστικές διακηρύξεις, σ’ αυτό που έγκαιρα και δημόσια (αλλά μάταια…) υποδείξαμε σαν «συναισθηματικό αντιφασισμό». Και τώρα πια δεν μπορεί (και δεν θέλει) να τοποθετήσει το κράτος και το παρακράτος, και με το σημερινό γκουβέρνο, στο κέντρο της ευθύνης για την μαζική απ-ανθρωποποίηση χιλιάδων φυγάδων. Με την μαζικότητα, την ένταση, την υπομονή και την συστηματικότητα που απαιτεί ένα τέτοιο ζόρικο πολιτικό καθήκον – ώστε να δημιουργηθεί ο «εσωτερικός εχθρός». Αντιμετωπίζοντας και τις δυσκολίες που έχει ένα τέτοιο εγχείρημα· δυσκολίες που για να αντιμετωπιστούν θέλουν συλλογική οξυδέρκεια και όχι μετεφηβική αθωώτητα.

Το ξαναλέμε: το ελληνικό κράτος / παρακράτος και οι «λειτουργοί του» είναι ο βασικός εγκληματίας. Οι μικροαστοί, σαν «αυθόρμητα» νεοναζί που είναι (όπως πάντα…), ακολουθούν και εύκολα επωφελούνται και αξιοποιούν τις ευκαιρίες που τους δίνονται – πάντα, όμως, υπό την κρατική προστασία. Όταν δεν την έχουν κάθονται στ’ αυγά τους.

Αυτό δεν είναι καινούργιο.

Ανοιχτομάτα μυωπία…

Δευτέρα 15 Οκτώβρη. Εδώ βρίσκεται η μαύρη γραμμή που συνδέει το «θάψιμο» της παλαιστινιακής αντίστασης με το «θάψιμο» των κάτεργων εξόντωσης προσφύγων / και μεταναστών εδώ ή εκεί: είναι η μικροαστική κουλτούρα της «επαρκούς ταυτότητας», ατομικής και μικρο-συλλογικής…. Η κουλτούρα του πρωτοκοσμικού εγωϊσμού, που έχει χίλιες μορφές, η μία πιο άθλια απ’ την άλλη. Η κουλτούρα που «δίνει κάτι για να πάρει κάτι» – κι αυτό μπορεί να το λέει από νταραβέρι μέχρι «πολιτική»…

Το δηλητηριώδες δώρο του νεοφιλελευθερισμού ήδη απ’ τα ‘80s…

Το σιχάθηκα από τότε (αν επιτρέπεται ένας πρώτος ενικός στην ασταμάτητη μηχανή).

Μακεδονία

Πέμπτη 11 Οκτώβρη. Τι θα είχε συμβεί αν στο πρόσφατο δημοψήφισμα, αντί για 650.000 είχαν ψηφίσει 1.000.000, όμως με τον ίδιο αριθμό (609.813) να έχουν ψηφίσει «ναι» και τους υπόλοιπους, 390.000 να έχουν ψηφίσει «όχι»; Το δημοψήφισμα θα ήταν πέρα για πέρα πετυχημένο… Αλλά αμέσως μετά όλοι (ειδικά οι έλληνες) θα μιλούσαν για ένα «διαιρεμένο κράτος», «στα πρόθυρα εμφύλιου», κλπ. Τα παιδιά με τις καραμέλες τους…

Ε, το λοιπόν αυτό δεν έγινε (μετά και από διεθνείς προσπάθειες…). Και – εκτός απ’ εκείνους που ταυτίζουν την αποχή με το «όχι», δηλαδή με την γραμμή των σκληροπυρηνικών του VMRO – όλοι οι άλλοι θα μπορούσαν να βάλουν ερωτηματικά «επί της διαδικασίας». Όχι επί της ουσίας. Γιατί αυτή είναι σαφέστατη: οι μεν «ναι» ψήφισαν, οι δε «όχι» δεν το έκαναν… Ψήφισαν, μάλιστα, τόσο πολύ ώστε ακόμα κι αν το σύνολο των ψηφοφόρων ήταν 1.000.000, και πάλι το “ναι” θα είχε πλειοψηφίσει! Δεν είναι παράδοξο· δεν είναι παρανοϊκό· είναι προβοκατόρικο: 609.813 “ναι” θεωρούνται άκυρα, σα να μην υπήρξαν ποτέ· επειδή δεν συνοδεύτηκαν από 390.000, ή 400.000 “όχι”… Κι όμως: 609.813 ψήφοι είναι (ελαφριά) πάνω από το 50% ακόμα κι αν είχαν ψηφίσει συνολικά 1.200.000!!!!

Την ώρα, λοιπόν, που ο ψεκασμένος προσπαθεί να πουλήσει στην Ουάσιγκτον plan Β (απευθυνόμενος στο ντόπιο ακροδεξιό ακροατήριό του…) στα Σκόπια οι σοσιαλδημοκράτες ξεκίνησαν την κοινοβουλευτική διαδικασία έγκρισης της «συμφωνίας των Πρεσπών», ενόσω συνεχίζονται οι πίσω από κλειστές πόρτες (πάνω ή και κάτω απ’ το τραπέζι) «διαπραγματεύσεις» με το VMRO. To πράγμα έχει την λογική του: ο ακροδεξιός πυρήνας του VMRO έχει σοβαρά προβλήματα με την δικαιοσύνη, οπότε «επί της διαδικασίας» μπορεί να ζητάει διάφορα… Στην πράξη, πάντως, την απάντηση θα την δώσει η υπαρκτή «ευρωπαϊκή» πτέρυγά του, που έχει ταχθεί υπέρ της «συμφωνίας». Ακόμα κι αν είναι μειοψηφική, είναι υπαρκτή…

Η κοινοβουλευτική διαδικασία συνταγματικής τροποποίησης στη δημοκρατία της μακεδονίας είναι πολύπλοκη. Έχει τρία στάδια. Στο πρώτο η κυβέρνηση παρουσιάζει σε αδρές γραμμές τις αλλαγές που σκοπεύει να κάνει στο σύνταγμα, και χρειάζεται την έγκριση των 2/3 της βουλής (80 ψήφους, η κυβέρνηση του Zaev έχει τους 71, ψάχνει άλλους 9) για να προχωρήσει. Αν αυτή η έγκριση δοθεί, στη δεύτερη φάση, παρουσιάζει αναλυτικά τις αλλαγές· εδώ για την έγκρισή τους αρκεί απλή πλειοψηφία (61 ψήφοι). Αν δοθεί κι αυτή, οι αλλαγές παραπέμπονται σε «δημόσια διαβούλευση»  για τυχούσες βελτιώσεις. Μετά απ’ αυτήν την φάση διαμορφώνεται το τελικό συνταγματικό κείμενο, του οποίου η έγκριση απαιτεί ξανά 80 ψήφους. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, αυτή η τελική ψηφοφορία θα πρέπει να γίνει κάποια στιγμή τον Γενάρη.

Επειδή, τώρα, το VMRO δεν έχει προτείνει κάποια άλλη «διεθνή κατεύθυνση» για την δημοκρατία της μακεδονίας (διαφορετική ή/και αντίθετη απ’ την ένταξη στην ε.ε. και στο νατο) είναι ξεκάθαρο ότι δεν έχει μεγάλα περιθώρια «επί της ουσίας». Όσα περιθώρια έχει (για «διαπραγματεύσεις» με τον Zaev) είναι «επί της διαδικασίας». Και αυτό θα κάνει.

Τα υπόλοιπα; Κατά την ταπεινή μας άποψη: βαλκανική δραματουργία, για εσωτερικές καταναλώσεις…

(Υπάρχει, βέβαια, και το σκανδαλάκι – ή σκάνδαλο – με τις αγορές της δεη…)

Δυσοίωνες προφητείες 1

Τετάρτη 10 Οκτώβρη. Όταν οι «Κασσάνδρες» είναι εντελώς mainstream είναι πολύ πιθανό να έχουν τους λόγους τους (όχι μόνο στενά «επαγγελματικούς»…) να προειδοποιούν για το «επερχόμενο κακό». Οι προβλέψεις για Αρμαγεδώνες από κορυφαίους «ειδικούς» είναι συνηθισμένες στον υποτιθέμενα πολιτισμένο πρώτο κόσμο· και οι διαφόρων ειδών «συνωμοσιολογίες» είναι η εκλαϊκευμένη, λούμπεν εκδοχή τους.

Είναι, λοιπόν, προ των πυλών ένα επόμενο «ξέσπασμα της κρίσης»; Δεν θα χρειάζονταν οι πολύ πρόσφατες ανησυχίες του δντ ή οι λίγο νωρίτερα (23 Σεπτέμβρη) όμοιες της τράπεζας – των – τραπεζών, της BIS, για να το καταλάβει όποιος έχει βασικές γνώσεις της καπιταλιστικής πολιτικής οικονομίας. Δεν θα χρειαζόταν καν να συμπληρωθούν τα 10χρονα απ’ την κατάρρευση της Lehman Brothers. Η βασική συνταγή για την αντιμετώπιση ορισμένων μόνο απ’ τα συμπτώματα του πιο πρόσφατου σπασμού (που είχε αρχίσει απ’ το 2007), και – κυρίως – η βασική συνταγή για την διάσωση του τραπεζικού συστήματος σε πλήθος κρατών, δεν ήταν διαφορετική απ’ την συνταγή που «δημιούργησε» με κάποια έννοια την χρηματοπιστωτική έκφραση της κρίσης, την συνταγή που ακολούθησε η αμερικανική fed στα ‘90s: «φτηνό χρήμα». Φθηνό χρήμα σήμαινε και σημαίνει «φτηνά» (και άφθονα) δάνεια…

Έχουμε εξηγήσει αναλυτικά απ’ τις σελίδες του χάρτινου Sarajevo γιατί η καταφυγή στο «φτηνό χρήμα» ήταν, έτσι κι αλλιώς, το με ημερομηνία λήξης κουκούλωμα της δομικής αντινομίας της καπιταλιστικής «ανάπτυξης», που άρχισε να εκδηλώνεται όλο και πιο άγρια (αν και υπόγεια) απ’ την δεκαετία του ’80. Της αντινομίας, δηλαδή, ανάμεσα στην όλο και μεγαλύτερη παραγωγικότητα της εργασίας και στην όλο και πιο συστηματική και διευρυμένη υποτίμησή της. Δεν θα επαναλάβουμε εδώ τα ίδια – δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χώρος.

Το γεγονός είναι ότι το «φτηνό χρήμα» στα ‘90s ως και τις αρχές των ‘00s εκείνο που πέτυχε τελικά ήταν η «αδέσποτη» κυκλοφορία τεράστιων ποσών μεταξύ χρηματιστηρίων και η κτηνώδης υπερκοστολόγηση των “assets” – μαζί με την «σοφία» ότι το χρήμα γεννάει χρήμα. Αυτή η κατασκευή άρχισε να καταρρέει το 2007 και το 2008 στις ηπα από ένα μόνο σημείο της, και όχι απ’ όλα μαζί: άρχισε να καταρρέει απ’ τα «ενυπόθηκα δάνεια χαμηλής εξασφάλισης», δηλαδή τον σωρό των στεγαστικών δανείων που ήταν πλέον αδύνατο να αποπληρωθούν. Υπήρχαν κι άλλα «σημεία στήριξης» (της πυραμίδας) άρα και κατάρρευσής της: ας πούμε τα σπουδαστικά δάνεια. Ωστόσο ήταν αρκετό το να φύγει απ’ την θέση της μία μόνο βασική κολώνα για να αρχίσει η κατάρρευση.

Δυσοίωνες προφητείες 2

Τετάρτη 10 Οκτώβρη. Το ότι με μεγαλύτερο πάταγο θα έσκαγαν τα ρετιρέ του χρηματοπιστωτισμού (τράπεζες αλλά και διάφορα “funds”…) ήταν βέβαιο· όπως βέβαιο ήταν πως η δική τους κατάρρευση θα συμπαρέσυρε στο σύνολο της καπιταλιστικής παραγωγής / κατανάλωσης. Το γεγονός ότι οι (κρατικές) προσπάθειες απ’ τα τέλη του 2008 / αρχές του 2009 εστίασαν στη σωτηρία των («συστημικής» σημασίας) τραπεζών δεν ήταν ούτε αυθαίρετο ούτε μια «διαχωρισμένη επιλογή» που θα μπορούσε να αποφευχθεί. Αυτό ήταν το μόνο που μπορούσαν να κάνουν τα κράτη, σαν κόμματα του κεφάλαιου!

Προφανώς δεν υπήρχε περίπτωση να αντιμετωπίσουν τις δομικές αντινομίες του καπιταλισμού! (Αυτό ήταν το καθήκον της τάξης μας, η οποία όμως, δυστυχώς, μπήκε στην όξυνση της κρίσης με παντόφλες και βγήκε με πιτζάμες, πάντα βαθιά νυχτωμένη…). Την δουλειά που έπρεπε να κάνουν τα κράτη την έκαναν με σχεδόν άψογο καπιταλιστικό τρόπο: «ποσοτική χαλάρωση». Δηλαδή; Φτηνό κρατικό χρήμα («εκτύπωση χρήματος» με μια έννοια, με την μορφή δανείων ή άλλων κόλπων) προς τις τράπεζες και τις στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεις… Η αμερικανική fed, η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, η ιαπωνική, και αρκετές ακόμα κεντρικές / κρατικές τράπεζες, μπήκαν συγχρονισμένα στο κόλπο της “ποσοτικής χαλάρωσης”…

Η συνταγή δούλεψε μεν, αλλά όχι σαν θεραπεία των αιτίων. Σαν διαχείριση των συμπτωμάτων. Είναι, πάντως, η ίδια διαχείριση με εκείνη των ‘90s. Και δεν θα μπορούσε παρά να οδηγήσει σε παρόμοια αποτελέσματα.

Φτηνό χρήμα σημαίνει εύκολα δάνεια. Αυτή τη φορά δεν ήταν οι μικροαστοί οι ιδανικοί πελάτες / αυτόχειρες, με τα εύκολα στεγαστικά και τις ακόμα ευκολότερες πιστωτικές κάρτες. Μετά το «σοκ της Lehman» ο χρηματοπιστωτισμός περιόρισε τους κύκλους του χωρίς να αλλάξει ούτε τις τακτικές του ούτε την «αυτοπεποίθησή» του. Το αποτέλεσμα; Θεαματική αύξηση των δανείων / χρεών αλλά και του τζόγου πάνω στα «παράγωγα προϊόντα» αυτών των δανείων / χρεών. Μόνο στις ηπα τους 12 τελευταίους μήνες το χρέος καταναλωτών, επιχειρήσεων και τοπικών αρχών αυξήθηκε κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πολλά απ’ αυτά τα δάνεια (ειδικά απέναντι σε επιχειρήσεις) είναι κατηγορίας junk. Σκουπίδια…

Καθώς η fed αυξάνει ξανά τα επιτόκια δανεισμού κάνει το χρήμα ακριβότερο. Αυτό σημαίνει ότι τα εύκολα δάνεια σε επιχειρήσεις στη φάση της διαχείρισης της κρίσης δεν θα αποπληρωθούν. Εν μέρει επειδή το ρολάρισμά τους γίνεται ακριβότερο· εν μέρει επειδή οι επιχειρήσεις που δανειοδοτήθηκαν αποδείχθηκαν, εν τω μεταξύ, για τα μπάζα.

(Στο ελλαδιστάν δεν ισχύουν αυτά – όμως όχι «για καλό λόγο» από καπιταλιστική άποψη. Απλά το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται ακόμα στην προηγούμενη φάση της κρίσης / αναδιάρθρωσης, καθώς δεν έχει πετύχει την πειστική διαχείριση των παλιών και μη εξυπηρετούμενων δανείων. Έτσι οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν προλάβει να μπουν στη πρόσφατη φάση της ευρωπαϊκής «ποσοτικής χαλάρωσης» και των ανάλογων δανείων.

Αυτό λέγεται «κέντα»: όταν και αν ξεσπάσει η αναμενόμενη επόμενη φάση της κρίσης ο ελληνικός καπιταλισμός θα μπει στον κυκλώνα από «σπόντα» μεν αλλά με την παλιά, βαριά καμπούρα του…)

Δυσοίωνες προφητείες 3

Τετάρτη 10 Οκτώβρη. Παρά τις οικονομοτεχνικές ομοιότητες (τις οποίες παρατηρούν διάφοροι “ειδικοί” του κεφάλαιου) μεταξύ της “κρίσης ‘08” και της αναμενόμενης, υπάρχουν σοβαρές διαφορές. Στις 20 Σεπτέμβρη, σε μια μικρή σειρά με τίτλο ένας “εμπορικός πόλεμος” πριν και μετά, εξηγήσαμε εδώ συνοπτικά το πως το κινεζικό καπιταλιστικό “άλμα στον ουρανό” επιταχύνθηκε (ή και επιβλήθηκε) εξαιτίας της “κρίσης ‘08”. Αυτό που δεν ήταν ξεκάθαρο στους πολλούς το φθινόπωρο του 2008, αυτό που άρχισε να ξεκαθαρίζει κάπως στις διάφορες συνόδους των g20 τα επόμενα χρόνια, έγινε χειροπιαστό πια: η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση/αναδιάρθρωση δεν έχει μόνο «οικονομικές εκδηλώσεις». Έχει και κυρίως) γεωπολιτικές / ιμπεριαλιστικές εκδηλώσεις. Από μια άποψη είναι ευχάριστο: ο καπιταλισμός (αποδεικνύεται ότι) δεν είναι «οικονομία». Είναι πολιτική οικονομία. Απ’ όλες τις άλλες απόψεις είναι εξαιρετικά δυσάρεστο: η σύγχρονη εργατική τάξη δεν καταλαβαίνει· και δεν φαίνεται καν να ενδιαφέρεται να καταλάβει.

Η ασταμάτητη μηχανή πρέπει να κάνει, πάντως, αυτό που ανέλαβε. Σε διάφορες (όχι σε μία) συνόδους των g20 μετά το 2008/09 ο αμερικάνος πρόεδρος Ομπάμα (και λιγότερο φωναχτά το αγγλικό γκουβέρνο) κατηγόρησε.. ποιούς; το Βερολίνο και το Πεκίνο… γιατί; για τα εμπορικά τους πλεονάσματα… που; καταγγέλθηκαν σαν αιτίες των παγκόσμιων οικονομικών ανισορροπιών που (είπαν) προκάλεσαν την προηγούμενη όξυνση της κρίσης (είπαν)…

Η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο έμειναν τότε στα λόγια. Το Βερολίνο και το Πεκίνο σήκωσαν τους ώμους τους: ανταγωνιστείτε μας αν μπορείτε, και μην μας κατηγορείτε για τις ισχυρές εξαγωγικές μας δυνατότητες! Το ψοφιοκουναβιστάν πέρασε στην πράξη· και οι brexiters ευλόγησαν μια τακτική που την αγνοούν μεν αλλά είναι ένα είδος «αμερικάνικης» αναδίπλωσης με ελπίδα την ενίσχυση της θέσης του αγγλικού κεφάλαιου στον διεθνή ενδο-καπιταλιστικό καταμερισμό δύναμης και κερδών.

Αυτά δεν ήταν το ίδιο καθαρά πριν το 2008· τώρα είναι. Με τάση όξυνσης. Διάφοροι (ειδικοί και μηχανισμοί του κεφάλαιου) λένε ότι τώρα τα κράτη δεν έχουν πια τα «μέσα» που είχαν το 2008. Γι’ αυτό – προβλέπουν – όταν θα ξεσπάσει η επόμενη φάση της κρίσης, τα πράγματα θα είναι χειρότερα. Η ασταμάτητη μηχανή υποστηρίζει ότι αυτή η «επόμενη φάση της κρίσης» (ή, ακόμα και η απλή προφητεία της) δεν είναι πια – και δεν μπορεί να σερβιριστεί σαν – «οικονομικό φαινόμενο». Είναι ζήτημα ξαναμοιράσματος του κόσμου, των «αγορών» (εμπορευμάτων, εργασίας, πρώτων υλών) – ξαναδιευθέτησης των σχέσεων δύναμης.

Αυτό δεν φαίνεται να έχει σχέση με την «οικονομική» διάσταση που προβάλλεται διαχωρισμένα. Έχει όμως σχέση, άμεση και οργανική, με τις δομικές καπιταλιστικές αντινομίες! Η «δημιουργική καταστροφή» σε μεγάλη κλίμακα είναι η «έξοδος», η απάντηση στο ερώτημα της πραγματικής κερδοφορίας, της πραγματοποίησης της υπεραξίας σ’ όλο της το εύρος – το ξέρουν όλοι οι οικονομολόγοι που δεν είναι έλληνες ή/και καθεστωτικοί.

Μέσα στη «δημιουργική καταστροφή» μεγάλης κλίμακας είναι που αναμετρώνται οι επιμέρους καπιταλισμοί, κάτω από κρατικές σημαίες…

Ιπτάμενες σακαράκες

Τρίτη 9 Οκτώβρη. Η αμερικανική boeing το ανακοίνωσε: ως το 2019 (του χρόνου…) θα έχει φτιάξει ιπτάμενα ταξί… Και ως το 2021 (σε τρία χρόνια το πολύ) θα έχει φτιάξει το «σύστημα ελέγχου εναέριας urban κυκλοφορίας» που θα χρειαστεί να εγκατασταθεί στις πόλεις προκειμένου τα ιπτάμενα ταξί (και όχι μόνον αυτά…) να πετάνε ακίνδυνα. (: big data….) Το μόνο που δεν ξεκαθάρισε η αμερικανική εταιρεία είναι αν τα ιπτάμενα ταξί της θα είναι απόλυτα ρομποτικά (χωρίς οδηγό) ή όχι: στα κυβικά του είδους ένας επιπλέον άνθρωπος (σαν οδηγός) μπορεί να είναι τεχνικό μειονέκτημα· αν και, αρχικά, ίσως να είναι απαραίτητος για να κατευνάζει τις ανασφάλειες των επιβατών.

Το ότι δεν θα τα δείτε τα ιπτάμενα ταξί στην Αθήνα, ούτε του χρόνου ούτε σε δέκα χρόνια (ο Λυμπερόπουλος και οι συν αυτώ θα το φροντίσουν…) δεν λέει τίποτα: θα κυκλοφορούν αλλού. Και στο βαθμό που εξασφαλιστούν αρκετοί χώροι προσγείωσης / απογείωσης, θα αυξάνονται και θα πληθύνονται. Nωρίτερα απ’ το 2023 (σε πέντε χρόνια) θα κυκλοφορούν και οι πρώτες αρκετές δεκάδες ή εκατοντάδες ιπτάμενα ι.χ. – αφού πρώτα λυθεί το ζήτημα της νομοθεσίας περί των διπλωμάτων / δεξιοτήτων οδήγησής τους (αλλά θα είναι αυτόματα…). Είναι τόσες οι εταιρείες που σχεδιάζουν και σκοπεύουν να κατασκευάσουν copters, και είναι τέτοια η πρακτική (αλλά και συμβολική) αξία των τριδιάστατων ι.χ. μετακινήσεων σε urban ή και προαστειακές αποστάσεις, που δεν υπάρχει άλλη πιθανή εξέλιξη. Για αύριο μιλάμε, απ’ την άποψη του «βραχέος ιστορικού χρόνου»…

Παρά το χαριτωμένο του πράγματος (τα προωθητικά βίντεο της κινεζικής Ehang που είναι πρωτοπόρα στο θέμα είναι εξαιρετικά ελκυστικά), ο ερχομός των ιπτάμενων ι.χ. μετακινήσεων είναι έναρξη σεισμικών αλλαγών. Το γνωστό ι.χ. χερσαίας διδιάστατης μετακίνησης καθόρισε τον 20ο αιώνα από πολλές απόψεις: απ’ την τοποθέτηση στο κέντρο της καπιταλιστικής πραγματικότητας του κύκλου του πετρελαίου και των παραγώγων του μέχρι τις ριζικές αλλαγές στην πολεοδομία και την χωροταξία· απ’ την δημιουργία των προαστίων μέχρι τους δύο παγκόσμιους πολέμους (: για το πετρέλαιο)· απ’ τα τροχαία ατυχήματα και την εκρηκτική ανάπτυξη διάφορων σχετικών κλάδων της ιατρικής μέχρι την δημιουργία όλου αυτού του κύκλου καπιταλιστικής αξιοποίησης: των συνεργείων, των ασφαλιστικών εταιρειών, των κατασκευαστικών εταιρειών (δρόμοι, γέφυρες, τούνελ) κλπ· απ’ την ίδια την αυτοκινητοβιομηχανία και τα πέριξ της σαν κεντρικό τομέα του εργατικού / ταξικού ανταγωνισμού, μέχρι την εξύμνιση της αλητείας και της περιπλάνησης με ι.χ. στη λογοτεχνία των ’60s (beatniks).

Τα ηλεκτρικά / ρομποτικά (: αυτόματα) ιπτάμενα ι.χ. θα προκαλέσουν αλυσιδωτά ακόμα μεγαλύτερες αλλαγές. Η τρίτη διάσταση δεν είναι “έλα μωρέ”! Και, μα τις χίλιες καλοκαβουρντισμένες τράπεζες, αυτές οι αλλαγές δεν θα είναι στο σύνολό τους ούτε ήρεμες, ούτε «ομαλές», ούτε «ειρηνικές»…

Θα μπορείτε όμως να κάνετε πικ-νικ ή μπάνιο στο ποτάμι γυμνοί, όπου θέλετε… (Εκεί που δεν έφτασε ποτέ κανένα χερσαίο όχημα· ίσως ούτε και πόδι… Στην κορυφή ενός βουνού, ή στο βάθος μιας απόκρημνης κοιλάδας…)

(φωτογραφία πάνω: Αυτό είναι ένα μποτιλιάρισμα σε διόδια που ούτε να φανταστείτε δεν θα μπορούσατε· πολύ χειρότερα να το ζήσετε. Κι όμως, συμβαίνει: σε 48 λωρίδες (!!!), στην εξαιρετικά αναπτυγμένη καπιταλιστικά κίνα, μετά από κάποια αργία, έξω απ’ το Πεκίνο. Κάποιος διορατικός θα έλεγε ότι πρόκειται, απλά, για το όριο και, άρα, το επικό τέλος των χερσαίων ι.χ. μετακινήσεων…

Κάτω: Το διθέσιο μοντέλο 184 της κινεζικής Ehang παραμένει το αγαπημένο μας, σε σχέση με ό,τι άλλο έχουμε δει. Είναι κομψό, μακράν το πιο δοκιμασμένο· και, φυσικά, θα κάνει θραύση κατ’ αρχήν στην ασία.

Όμως και τα περισσότερα δίκυκλα ή ι.χ. ασιατικής κατασκευής δεν είναι εδώ και δεκαετίες; Αρχίστε, λοιπόν, να μαζεύετε κανά φράγκο από τώρα…)