Tag: νόμοι σχέσεις

Η οπισθοδρόμηση δεν θα περάσει!

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Οι “φωσφοριζέ” της γαλλικής επικράτειας συνεχίζουν τις ρουτινιάρικες συγκεντρώσεις τους τα Σάββατα. Με κριτήριο (οποιαδήποτε) κινηματική ιστορία των τελευταίων 60 χρόνων, τα διάσημα “κίτρινα γιλέκα” είναι μια περίπτωση που αξίζει σοβαρή προσοχή: χωρίς στόχους (η διαμαρτυρία για την διαμαρτυρία δεν είναι στόχος), χωρίς καμμία εξέλιξη (στα λόγια και στην πράξη), η μονοτονία του “είμαστε εδώ”…. Η μικροαστική στασιμότητα….

Το γαλλικό καθεστώς (είναι ολοφάνερο ότι) δεν κινδυνεύει απ’ τα “κίτρινα γιλέκα” με κανέναν τρόπο. Ακόμα και με ορίζοντα τις ευρωεκλογές, ό,τι ήταν να δώσουν (στην άκρα δεξιά) το έδωσαν. Αυτό που απασχολεί το καθεστώς Macron είναι ότι υπάρχει ένα πρόβλημα δημόσιας τάξης: διαδηλώσεις και ξανά διαδηλώσεις στο τουριστικό κέντρο της πόλης του φωτός;

Και μόνο αυτό δείχνει τον συντηρητισμό του σοσιαλφιλελεύθερου. Λίγο πιο ανοικτόμυαλος να ήταν, θα ευχόταν τα «κίτρινα γιλέκα» να συνεχίσουν τις εβδομαδιαίες λιτανείες τους τουλάχιστον ως το φθινόπωρο. Σαν τουριστική ατραξιόν. Πόσοι και πόσες πελάτες της τουριστικής βιομηχανίας θα δέχονταν να αφήσουν τις επισκέψεις τους στα μουσεία και τα αξιοθέατα για τις υπόλοιπες έξι μέρες της εβδομάδας, και να κάνουν την βόλτα τους την έβδομη (κατά την παλαιά διαθήκη: στο Σάββατο…) παρέα με «κίτρινα γιλέκα».

Είναι τόσο συντηρητικός ο Macron που δεν έπιασε το μήνυμα της εποχής ούτε όταν φωτογραφήθηκε αυτή με κιτρινογιλεκικό φόντο. Η Uma Thurman. Τί περιμένει για να καταλάβει ότι ο δρόμος της τουριστικής αξιοποίησης της κιτρινογιλεκικής ακινησίας (με όφελος των πάντων, ε;) έχει ανοίξει;

Να φωτογραφηθεί στο φόντο τους και ο Alain Delon;

Δόγματα και απελπισίες

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Τον καιρό της ευδαιμονίας (ας πούμε απ’ το δεύτερο μισό των ‘90s ως το πρώτο μισό των ‘00s) το δημοφιλές δόγμα ήταν: αν χρωστάς στην τράπεζα 20 χιλιάρικα έχεις πρόβλημα· αν χρωστάς 20 εκατομύρια το πρόβλημα το έχει η τράπεζα… Ακόμα και στατιστικά αν το σκεφτεί κανείς, εκείνοι που θα ήταν δυνατόν να δημιουργήσουν πρόβλημα στις τράπεζες με τα πανύψηλα χρέη τους θα ήταν πάντα πάρα πολύ λιγότεροι απ’ τους άλλους, εκείνους δηλαδή που θα είχαν σοβαρό πρόβλημα αν σταματούσαν να πληρώνουν τις δόσεις τους.

Ωστόσο το δόγμα ήταν δημοφιλέστατο, τόσο πολύ ώστε να μαρτυράει κάτι: όπως σε όλα τους οι ντόπιοι μικροαστοί έχουν (είχαν) την ελπίδα (και σε εποχές ευδαιμονίας την βεβαιότητα) ότι θα ανέβουν ψηλά, έτσι γινόταν και με τα δάνειά τους. Οι δανειστές των 20 ή των 50 χιλιάδων (για στεγαστικά, καταναλωτικά, κλπ) φαντασιώνονταν ότι θα καταφέρουν να αυξήσουν τόσο πολύ τα χρέη τους, ώστε να απελευθερωθούν απ’ αυτά εκτοξευόμενοι στη στρατόσφαιρα των εκατομμυρίων. Άγνωστο πόσοι το προσπάθησαν και το κατάφεραν. Η μεγάλη μάζα έμεινε, σίγουρα, στη βάση εκτόξευσης του «αν χρωστάς σχετικά λίγα έχεις πρόβλημα».

Τα πρώτα χρόνια της κρίσης και της διαχείρισής της α λα ελληνικά κάναμε περισσότερα απ’ όσα μπορούσαμε για να ενημερώσουμε για την άποψή μας: ότι το υψηλό «δημόσιο χρέος» ήταν, τελικά, δευτερογενές – και ότι το πραγματικό σοβαρό πρόβλημα του ελληνικού καπιταλισμού ήταν η χρεωκοπία των ντόπιων τραπεζών. Όπως, άλλωστε, ίσχυε για όλο τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο – ευρώπη και βόρεια αμερική σίγουρα. Για την σωτηρία των οποίων (εντόπιων τραπεζών) το ελληνικό κράτος αύξησε τόσο πολύ το χρέος του, ώστε να γίνει διεθνές βούκινο…

Για λόγους που τους αναλύσαμε και τους μάθαμε στην εξέλιξη των χρόνων, η «λαϊκή μάζα», δηλαδή η μικροαστική πλειοψηφία που είχε ή θα είχε σύντομα πρόβλημα με τα χρέη της στην τράπεζα, ακολούθησε το κρατικό / παρακρατικό δάκτυλο, που έδειχνε το «δημόσιο χρέος»…. Το βάφτισε «ανύπαρκτο», το βάφτισε «επονείδιστο», «ακόλαστο» ή όπως αλλιώς – σκατά καταλάβαινε ακόμα και σε σχέση μ’ αυτό!! Το βασικό όμως είναι ότι η «λαϊκή μάζα» πέρασε πολλά (και κρίσιμα από πολιτική άποψη) χρόνια βρίζοντας την Μέρκελ και τον Σόιμπλε, με τον πιο εθνικιστικό τρόπο που θα ήταν δυνατόν. Που σημαίνει: στο όνομα της εθνικής ενότητας, είτε το είχαν συναίσθηση είτε όχι, εκείνοι που είχαν ή θα είχαν σύντομα πρόβλημα με τα δάνειά τους, έβγαλαν τις τράπεζες (και την ιδεολογική λειτουργία του χρηματοπιστωτισμού) έξω απ’ τον λογαριασμό. Η μάζα αυτή πεθύμησε την φυλάκιση πολιτικών… Οι Προβόπουλοι, οι Σάλλες και όλοι οι παρόμοιοι ήταν έξω απ’ τα ραντάρ της. Τέτοιο χατήρι στους βαθυκρατικούς χρυσοδάκτυλους του ντόπιου χρηματοπιστωτισμού δεν θα μπορούσε να το φανταστεί κανένας ισλανδός!

Τα χρόνια της διαχείρισης της κρίσης πέρασαν. Οι πολιτικές βιτρίνες ισχυρίζονται ότι το ζήτημα του «δημόσιου χρέους» διευθετήθηκε (πράγμα που είναι μια αλήθεια εντελώς προσωρινή). Οι τράπεζες όμως; Αυτές που δεν είχαν κανένα πρόβλημα το 2009, το 2010, το 2011 – όπως ήθελε η «λαϊκή μούσα» (της εθελοδουλείας); Περίεργο πράγμα: οι χρηματοπιστωτικοί μηχανισμοί που ΔΕΝ είχαν πρόβλημα… εξακολουθούν να έχουν!!! (Μόνο κάτι περιθωριακοί σαν εμάς το έδειχναν, σαν πολιτικό ζήτημα, έγκαιρα – τι κρίμα!).

Και όχι μόνο έχουν πρόβλημα αλλά για να το λύσουν, πρέπει να μεταφέρουν μεγάλα μέρη του προβλήματος στους οφειλέτες: “κόκκινα” δάνεια, φανάρια – μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά... Να τα μεταφέρουν σ’ αυτούς για τους οποίους ήδη απ’ την εποχή της ευδαιμονίας ήταν γνωστό ότι… το έχουν…

Σκέτες απελπισίες

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Στην παλιο-ισλανδία λοιπόν (καπιταλισμός κι εκεί), αντί να χάνουν τον χρόνο τους κυνηγώντας φαντάσματα, κοίταξαν τις τραπεζικές πρακτικές στη χορήγηση δανείων! Κοίταξαν, δηλαδή, τα τραπεζικά παρακάλια, του είδους “με κάθε δάνειό σας, σας κάνουμε κι άλλα δύο δώρο!”. Σ’ αυτή τη σχέση υπάρχουν δύο πόλοι: αυτός που δανείζει, κι αυτός που δανείζεται. Η ευθύνη όμως δεν είναι μοιρασμένη στη μέση. Επειδή οι ισλανδοί ξέρουν ότι ζουν σε καπιταλισμό (σε αντίθεση με τους έλληνες, που νομίζουν ότι ζουν στην βυζαντινή αυτοκρατορία που, απλά, δεν έχει προλάβει ακόμα να ξανακηρύξει την Isranbul πρωτεύουσα) η επίγνωση της κοινωνικής βάσης ότι, σε τελευταία ανάλυση, όταν κάποιος μοιράζει (δανεικά) λεφτά και κάποιος τα παίρνει, την μεγαλύτερη ευθύνη την έχει ο πρώτος· η ύπαρξη στην ισλανδία (εδώ;) κάποιας νομοθεσίας που χαρακτηρίζει ορισμένες τραπεζικές πρακτικές (σε ότι αφορά, π.χ., τις επιθετικές πωλήσεις δανείω) σαν ριψοκίνδυνη και, σε τελευταία ανάλυση, παράνομη· και το παντελόνιασμα απ’ τα στελέχη των τραπεζών (στην ισλανδία όπως και στην ελλάδα) των γενναίων bonus ανάλογα με τις «πωλήσεις» (δανείων…) που πετύχαιναν· για όλους αυτούς τους λόγους λοιπόν σημαίνοντα στελέχη των εκεί τραπεζών πήγαν φυλακή.

Θα πει κάποιος ότι στην ελλάδα δεν δόθηκαν «δάνεια χαμηλής εξασφάλισης», subprime… Αυτό δεν είναι καθόλου βέβαιο. Ισχύει, μάλιστα, το αντίθετο: είναι ευθύνη των τραπεζικών στελεχών να ξέρουν (το ήξεραν και στα μέρη μας!) ότι δίνοντας απλόχερα δανεικά δημιουργούν «φούσκες» (μεταξύ αυτών: στα ακίνητα) οι οποίες, όταν θα έσκαγαν αργά ή γρήγορα (και πάντως μέσα στην 20ετία αποπληρωμής του μέσου στεγαστικού…) κάποιοι, πολλοί, θα έχουν πρόβλημα. Ακόμα κι αν ο μέσος ηλιθιος μικροαστός κοιτάει στον ουρανό και νομίζει ότι η καρέκλα του είναι εξασφαλισμένη και ο μισθός του θα ανεβαίνει συνέχεια ώστε να φτιάξει εξοχικό στην Αράχωβα, ακόμα κι έτσι, τα τραπεζικά στελέχη, σαν εξ ορισμού serfers ενός μηχανισμού που υποχρεωτικά δημιουργεί ή επιβλέπει κρίσεις και καταρρεύσεις μεγάλης κλίμακας, θα έπρεπε να ξέρουν ότι δεν υπάρχει τέτοιος ουρανός. Μόνο γκρεμοί.

Το ήξεραν στα μέρη μας; Δεν το ήξεραν; Αδιάφορο: έβγαζαν φράγκα, πολλά φράγκα, πουλώντας δάνεια. Έτσι ώστε όταν θα ερχόταν η στιγμή της κόλασης, στο ικρίωμα δεν θα έπρεπε να είναι μόνο εκείνοι που «είχαν πρόβλημα» απ’ την αρχή. Κυρίως θα έπρεπε να είναι εκείνοι που τους έπεισαν ότι «δεν θα έχεις πρόβλημα…» – επωφελούμενοι άμεσα, υλικά, τοις μετρητοίς απ’ την διαβεβαίωση…

Δεν έγινε έτσι. Κι αυτό είναι πολιτικό γεγονός κεντρικής σημασίας για τις ταξικές ισορροπίες στα μέρη μας. Ακόμα και τώρα, που γίνεται η ύστατη προσπάθεια να σωθούν οι ελληνικές τράπεζες χωρίς bail in (που θα τις καταστρέψει εντελώς), η «εθνική ενότητα» ανάμεσα στις δύο ή τρεις σημαίες της έχει και μία του χρηματοπιστωτισμού. Αντίστροφα, οι «υποστηρικτές του λαού» αιωρούνται στο βάλτο του γεγονότος ότι μόνο ξώφαλτσα (και για ξεκάρφωμα) κοίταξαν προς τη μεριά των ceo και των δ.σ. των ελληνικών τραπεζών στα χρόνια της ευδαιμονίας. Υπάρχει εξήγηση στη μυωπία τους: τα στενά συμφέροντά τους και η καούρα τους να διασώσουν τον ντόπιο μικροαστισμό μαζί με όλες τις διαχρονικές ψευδαισθήσεις του.

Η Ιστορία είναι αμείλικτη

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Η εποχή της “αστακομακαρονάδας” σαν διαμάντι στα μικροαστικά στέμματα (τρως λίγο αστακό και πολύ ζυμαρικό, οπότε νοιώθεις λιγάκι αστός – η κοινωνική άνοδος των μικροαστών περνάει σίγουρα απ’ το στομάχι τους· και λίγο χαμηλότερα απ’ αυτό!) ήταν πολύ υπαρκτή και πολύ μαζική. Σ’ αυτήν την κοινωνία, που ψήφισε κάποιον το ’09 κόβοντας στη μέση μια φράση του και κρατώντας το ευχάριστο “λεφτά υπάρχουν…”, το να μοιράζουν λεφτά οι τραπεζικές γραφειοκρατείες επί μια δεκαπενταετία πριν ήταν το πιο ευχάριστο πράγμα που θα μπορούσε να ζήσει.

Δανεικά σημαίνουν υποθήκη. Υποθηκεύει κανείς όχι μόνο το “ακίνητό” του, αλλά πιθανά και την ζωή του – αν κάτι πάει στραβά, κι αν είναι (στην πραγματικότητα) πληβείος. Φαντασμένος μεν, πληβείος δε…. Και επειδή η σχέση δανειστή – οφειλέτη είναι άνιση (πάντα ήταν, σ’ όλη την ιστορία του δανεισμού!) όταν έρθει η στιγμή να “έχεις πρόβλημα”, μπορεί και να είναι πρόβλημα ζωής…

Γι’ αυτά θα μπορούσαμε να γράφουμε ώρες. Όμως η ευθύνη, το ξαναλέμε, δεν είναι μοιρασμένη στη μέση. Αυτός που κάνει “΄πολιτική τιμών” στο εμπόριο πρέζας επειδή θέλει να ανοίξει την αγορά και να αυξήσει τα κέρδη του δεν έχει στο ζύγι το ίδιο βάρος με τον πρεζάκια. Ούτε μπορεί να κρυφτεί ο έμπορος πίσω απ’ τον πρεζάκια (του χρήματος…) με το επιχείρημα “ας πρόσεχε”. Αν πρόσεχαν όλοι αυτός θα πούλαγε χαρτομάντηλα στα φανάρια – και δεν θα του άρεσε καθόλου…

Οι ευθύνες των εμπόρων πρέζας (εν προκειμένω: των εμπόρων χρήματος) είναι πολύ μεγάλες, πολύ συγκεκριμένες – και εύκολα αποδείξιμες. Όχι γενικές, του είδους “κάτω οι τράπεζες”. Όχι “οι μπάτσοι πουλάνε την ηρωΐνη!” (σωστό, ισχύει και για την κοκαΐνη, αλλά είναι λειψό). Το τραπεζικό κύκλωμα, στα high του, είχε συγκεκριμένες ιεραρχικές δομές, που τις στελέχωναν συγκεκριμένα άτομα: προέδρους τραπεζών, εκτελεστικούς διευθυντές των δ.σ., μετόχους και μερίσματα, διευθυντές καταστημάτων, πωλητές δανείων, λογιστές, κλπ. Ήξεραν ότι ρίχνουν ζαριές πάνω σε καμπούρες. Ήξεραν ότι η ντόπια «αγορά ακινήτων» ήταν «υπερθερμασμένη». Ήξεραν ότι με ή χωρίς «παγκόσμια κρίση» η «φούσκα θα έσκαγε». Αλλά την τάιζαν. Ο κάθε μαλάκας μικροαστός στον γκισέ δεν καταλάβαινε χριστό. Αυτοί ήξεραν όμως. Ήξεραν ότι θα έρθει μια στιγμή που αυτός ο μαλάκας μικροαστός θα είναι μπροστά στον γκισέ όχι κορδωμένος αλλά γονατιστός… Στατιστικά ήταν απόλυτα βέβαιοι…

Πέρασε ο καιρός με τον πατερναλιστικό «νόμο Κατσέλη». Χώθηκαν εκεί και καβατζώθηκαν πολλές «πρώτες κατοικίες / βίλες». Εκείνοι που έκαναν την τύχη τους με το «πάρε κόσμε δανεικά» ουσιαστικά καθάρισαν. Ο «πάρε κόσμε» όμως είναι εδώ και καιρό μπροστά στην υποθήκευση της ζωής του. Χρωστάει και δεν μπορεί να ξεχρεώσει. Ασυναίσθητα αποδεικνύεται ότι το «οι ωραίοι έχουν χρέη» ήταν ύμνος για εκείνους με τα μύρια. Όμως ο “πάρε κόσμε” το τραγούδισε κι ας το ξανατραγούδησε νομίζοντας ότι γράφτηκε γι’ αυτόν.

Την υποθήκευσή του την συνυπέγραψε – αυτό είναι βέβαιο. Δεν τόλμησε να πάρει οργανωμένα και μαζικά πίσω την υπογραφή του. Δεν τόλμησε να σπάσει μια και καλή το συμβόλαιό του με τον έρωτα και το τσιφτετέλι για τα φράγκα: θα έπρεπε πριν να πνίξει τον μικροαστισμό του.

Αυτό δεν το διανοείται καν… Εντάξει. Αλλά ο καπιταλισμός που δίνει τα μεν παίρνει τα δε. Και δεν ασχολείται με τις λεπτομέρειες και τα “ψυχολογικά” του κάθε εθελόδουλου, όσο φτωχοδιάβολος κι αν έγινε, όσο κι αν μιξοκλέγεται…

Δεν υπάρχει θέμα κύριε…

Σάββατο 23 Φλεβάρη. Απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ’80, και με μια εκρηκτική επιτάχυνση απ’ τις αρχές των ‘90s, ο ντόπιος μικροαστισμός (αυτό που κομψά λέγεται «ελληνικός λαός») εξωτερίκευσε απολαμβάνοντάς το με κάθε τρόπο αυτό που ονομάσαμε έγκαιρα λουμπενισμό.

Παρότι χρωστάμε (ανάμεσα σε πολλά άλλα) μια λεπτομερή ανάλυση αυτής της «προόδου» (έτσι βιώθηκε) μπορούμε να πούμε εδώ δύο τρία πράγματα. Πρώτον, ότι λούμπεν ήταν υποχρεωτικά το εθνικό πέρασμα στον εφαρμοσμένο, πραγματικό (με βάση την ντόπια ιστορία) νεοφιλελευθερισμό. Δεν έγινε παντού στον πρώτο κόσμο το ίδιο. Έγινε στο ελλαδιστάν, και υπήρχαν λόγοι για να γίνει εδώ και όχι αλλού. Το «κώλοι και λεφτά», που έγινε το ενιαίο κοινωνικό δόγμα «δεξιάς» και «αριστεράς» (υπάρχουν άφθονες καταγραμμένες αποδείξεις), είχε την έκφραση του έχεις λεφτά – είσαι σκύλος! Και το ανάποδο: γίνε σκύλος / σκύλα για να τα κονομήσεις. Είτε γαυγίζεις, είτε δαγκώνεις, είτε κουνάς την ουρά: πάντα να γρυλίζεις.

Αυτό είναι το πολιτιστικό δόγμα από τότε. Εδώ και 30 χρόνια συνεχώς. Η cyberσαπίλα, η δυνατότητα δηλαδή να επιβεβαιώνεται κάθε λούμπεν εκδοχή μέσω του «το είδα στο internet» (μέσω του να τιτιβίζεις πια – όπως αφοδεύεις…) νομιμοποίησε και επιβεβαίωσε ότι το να είσαι καραγκιόζης είναι ο.κ. Το να εκφράζεται το «κοινωνικό» στο «πολιτικό», το να σκαρφαλώνει δηλαδή ο λουμπενισμός στα ιερά και όσια της πολιτικής εξουσίας, ήταν και παραμένει απλά ζήτημα συγκυρίας. Και – ας το πούμε τηλεγραφικά – ζήτημα κεφαλαίου. Ζήτημα, δηλαδή, του ποιες είναι οι ηγεμονικές φράξιες των ντόπιων αφεντικών· και τι εικόνα επέλεγαν και επιλέγουν να προβάλουν για τους εαυτούς τους, σαν αξιοζήλευτες, στο πόπολο.

Ο φαιορόζ κυβερνοθίασος, όπως και οι προηγούμενοι, είναι προϊόν αυτού του λουμπενισμού. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Απ’ την στιγμή που στις 5 Μάη του 2010 έγινε ένα δολοφονικό πραξικόπημα των μηχανισμών του ντόπιου παρακράτους τυλιγμένο στη «λαϊκή οργή» – και αυτό το πραξικόπημα πέτυχε… – ήταν σαφές ότι στο ελλαδιστάν της διαχείρισης της κρίσης τα σκυλιά των αφεντικών έχουν τον χώρο να γαυγίζουν ή να δαγκώνουν στην «πρώτη γραμμή». Για να το πούμε διαφορετικά: αποδείχθηκε ότι το να γρυλίζει ο καθένας δεν είναι μόνο πολιτιστικό mainstream αλλά (επιτέλους!) πολιτικό προσόν.

Η περίπτωση του υπουργού που γρυλίζει έχει ειδικό ενδιαφέρον: είναι η φάρσα του «μαυροπουκαμισά» που κάποτε αποτελούσε το πρότυπο του original ευγενούς αγρίου· αλλά έχει πάψει εδώ και χρόνια στη μεγάλη πλειονότητά του να είναι οτιδήποτε απ’ τα δύο. Ο εθνικός λουμπενισμός στα γεννητούρια του, στα τέλη των ‘80s, μυθοποίησε τους χουλιγκάνους. Κι αυτή η μυθοποίηση τους διέφθειρε (τους χουλιγκάνους) σε τέτοιο βαθμό ώστε σύντομα για να κρατήσει η κερκίδα το παλιό της αυθεντικό ευγενές πνεύμα έπρεπε να φύγει απ’ τα γήπεδα… Στα γεράματά του αυτός ο εθνικός λουμπενισμός επιχειρεί να μυθοποιήσει τους «κρητίκαρους που τους θέλουν οι λούγκρες», στο βαθμό που είναι πια τόσο διεφθαρμένοι ώστε να γίνονται εθνοπατέρες – και sex symbols. Η τελική διαδρομή της μικροαστικής σαπίλας απλά αντιστρέφει την αρχική της· ελπίζοντας σε κάποια αναβίωση…

Τα υπόλοιπα είναι η πρόστυχη αλληγορία: της αιώνιας εθνικής αθωώτητας…

Μικρή παράλειψη…

Παρασκευή 22 Φλεβάρη. Το nest guard είναι προϊόν της google. Μια συσκευή σαν κούπα του καφέ, που συντονίζει κάμερες ασφαλείας (για σπίτια ή γραφεία), και αισθητήρες κίνησης (της ίδιας εταιρείας, στο πακέτο «nest secure» – ασφαλής φωλιά…). Ας πούμε: ένας απ’ τους must εξοπλισμούς, που εισάγουν στην εποχή του internet of things. Βγήκε στην αγορά το 2017.

Στις αρχές του μήνα η εταιρεία (η google, το ξαναλέμε…) όλο χαρά ανακοίνωσε ότι έκανε την συσκευή voice-controlled. Ελεγχόμενη φωνητικά. Όχι μόνο τα νέα μοντέλα – αλλά κι εκείνα που είχαν ήδη εγκατασταθεί. Πράγμα που σήμαινε: είχαν ενσωματωμένο μικρόφωνο· αλλά η εταιρεία (η google, τρίτη και τελευταία φορά) δεν το είχε αναφέρει.

Οι ήδη χρήστες του nest guard άκουσαν τη λέξη «μικρόφωνο» για τον ηλεκτρονικό φύλακά τους πρώτη φορά μόλις στις αρχές του μήνα, απ’ την ανακοίνωση της εταιρείας. Που καμάρωνε ότι τώρα το nest guard είναι συμβατό με την άλλη μηχανή / συσκευή «οικιακής βοήθειας», την google assistant. «Μικρόφωνο»; «Μικρόφωνο είπατε»; Γιατί η εταιρεία δεν το ανέφερε τόσο καιρό στις διαφημίσεις και στα προσπέκτους, έστω σαν «μη ενεργό»;

Η εταιρεία πιάστηκε με την γίδα στην πλάτη: είχε ενσωματωμένο μικρόφωνο στην «κούπα ασφαλείας», αλλά κράτησε κρυφή την ύπαρξή του. «Α, συγγνώμη που το ξεχάσαμε» απάντησε η εταιρεία μετά την κατακραυγή που ακολούθησε την αποκάλυψη. «Δεν ήταν ενεργό… Άλλωστε… (είπε η εταιρεία) … τέτοιοι φύλακες πρέπει οπωσδήποτε να έχουν ένα μικρόφωνο, για να συλλαμβάνουν ύποπτους ήχους, όπως για παράδειγμα το σπάσιμο ενός τζαμιού».

Μπααα!… Η google απλά εξαπάτησε τους πελάτες της. Κράτησε κρυφή την ύπαρξη του μικροφώνου, το οποίο ήταν ενεργότατο (χωρίς, όμως, να ανταποκρίνεται σε φωνητικές εντολές) για να κάνει ένα πλούσιο αρχείο φωνών. Το χρειαζόταν για να βελτιώσει το λογισμικό της για την προφορική επικοινωνία της μηχανής με τους χρήστες; Αυτό είναι η πιο αθώα εξήγηση – η μεθόδευση, όμως, παραμένει βρώμικη. Όπως σχολίασε κάποιος:

Αν είχα τέτοιο πράγμα στο σπίτι μου και ανακάλυπτα ότι η μεγαλύτερη διαφημιστική εταιρεία του κόσμου έχει κρύψει ένα μικρόφωνο στο σπίτι μου επί ένα χρόνο, θα γινόμουν έξαλλος!

Δεν είναι η πρώτη φορά που αποδεικνύεται ότι το ψηφιακό μηχανικό «οικοσύστημα» δεν ελέγχεται απ’ τους χρήστες του, αλλά μόνο απ’ τους κατασκευαστές του – με ότι αυτό σημαίνει. Δεν είναι η πρώτη φορά που αποδεικνύεται πως κάθε βήμα (ηλεκτρονικής) μηχανοποίησης της καθημερινής ζωής είναι καλά σχεδιασμένο απ’ τους κατασκευαστές του· και οι πελάτες είναι, απλά, οι χρήσιμοι ηλίθιοι, αφού υποκύπτουν στα «μάγια» της ευκολίας και της ταχύτητας, χωρίς να αναρωτιούνται ποιο είναι το τίμημα γι’ αυτούς τους δούρειους ίππους.

Δεν φαίνεται, όμως, να θυμώνουν πολλοί· ή ο θυμός τους εξατμίζεται γρήγορα. Είναι κοινότοπο ότι όλοι πια (εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις…) κρατάνε τον ψηφιακό ρουφιάνο που λέγεται «έξυπνο τηλέφωνο» πιο σφικτά από οτιδήποτε άλλο, άψυχο ή έμψυχο – και δεν δείχνουν διατεθειμένοι να τον αφήσουν κι ας μάθουν χίλιες φορές ότι τους κατασκοπεύει.

Ένα μικρόφωνο παραπάνω που η άλλη άκρη του βρίσκεται σε κάποια εταιρικά clusters; Never mind. Ο καπιταλισμός ομορφαίνει την ζωή…

Η άλλη παγκοσμιοποίηση

Τρίτη 19 Φλεβάρη. Να μια ιστορία που θα φανεί οικεία. Μια μεγάλη δύναμη, αξεπέραστη από στρατιωτική άποψη και τεχνολογική ικανότητα, εξάγει το εμπορικό της μοντέλο του ελεύθερου εμπορίου σ’ όλο τον κόσμο. Τα σύνορα εξαφανίζονται, οι αποστάσεις μικραίνουν, και ο κόσμος μοιάζει να είναι κι αυτός μικρότερος. Αλλά μετά εμφανίζεται μια άλλη δύναμη – που η ισχύς της έχει κτιστεί πάνω σ’ ένα σύστημα οικονομικού εθνικισμού και βιομηχανικής πολιτικής καθοδηγούμενης απ’ το κράτος. Καθώς η δεύτερη αναπτύσσεται η πρώτη συρρικνώνεται, κι αυτό οδηγεί όχι μόνο σε πόλεμο αλλά και σε μια δεκαετή υποχώρηση του παγκόσμιου εμπορίου και των χρηματοπιστωτικών αξιών…

Σας φαίνεται οικείο; Ασφαλώς. Η πρώτη “δύναμη” (σκεφτήκατε) είναι οι ηπα, η δεύτερη η κίνα…

Λάθος:

… Αναφέρομαι, φυσικά, στο προηγούμενο κύμα παγκοσμιοποίησης στο οποίο ενεπλάκησαν η μεγάλη βρετανία και η γερμανία. Είναι εκείνο το κύμα που πέθανε πρακτικά με τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την Μεγάλη Ύφεση. Είχε προηγηθεί μια οικονομική έκρηξη που κράτησε οκτώ δεκαετίες, στη διάρκεια των οποίων το παγκόσμιο εμπόριο και η οικονομική ελευθερία σχεδόν διπλασιάστηκαν. Παρ’ όλα αυτά, όπως σημείωνε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών στην ετήσια έκθεσή της το 2007, “η κατάρρευση του πρώτου κύματος ήταν τόσο εντυπωσιακή όσο και η δημιουργία του”…

Αυτά σημειώνει η “οικονομική αναλύτρια” Rana Foroohar στους καθεστωτικούς financial times. Η ασταμάτητη μηχανή τα έχει υπόψη της αυτά εδώ και 25 χρόνια. Ας τα πούμε «γνώση της ιστορίας»: σαν (χάρτινο) Sarajevo είχαμε σοβαρούς λόγους όταν κρίναμε έως και κατηγορούσαμε την χαρούμενη αφέλεια του «φαινομένου της αντιπαγκοσμιοποίησης» που ήταν τόσο απολίτικο ώστε δεν μπορούσε καν να αναγνωρίσει τον εαυτό του μέσα στην ιστορία των καπιταλιστικών «παγκοσμιοποιήσεων» και των καταρρεύσεών τους…

Ωστόσο το να κάνει κάποιος αναλογίες ανάμεσα στην βρετανική αυτοκρατορία (τότε) και την αμερικανική (πρόσφατα), απ’ την μια μεριά, και την ανάδυση του γερμανικού καπιταλιστικού δυναμικού (τότε) με τον κινεζικό τώρα, είναι υπερβολικά σχηματικό. Τότε η «μοιρασιά» (ή η αλληλοκαταστροφή) έπρεπε υποχρεωτικά να επικεντρωθεί στην ευρωπαϊκή ήπειρο – πράγμα που, ωστόσο, απ’ την μια γέννησε την Οκτωβριανή επανάσταση (με πολλαπλές συνέπειες για δεκαετίες…), και απ’ την άλλη επέτρεψε σε μια ως τότε «μικρομεσαία» δύναμη, τις ηπα, να βρει τα περιθώρια για την δική της άνοδο.

Τώρα δεν υπάρχει κανένας (σαν κράτος / κεφάλαιο) που να είναι έξω απ’ τις κύριες εξισώσεις δύναμης· όπως ήταν οι ηπα στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Επιπλέον δεν υπάρχει έδαφος στον πλανήτη που να είναι το αποκλειστικό «κέντρο» της αντίθεσης: αυτή απλώνεται παντού.

Το υποδεικνύει, μ’ έναν φουτουριστικό τρόπο, το οπλοστάσιο της Μόσχας (που αργά ή γρήγορα θα το αποκτήσουν κι άλλοι): ρομποτικοί πύραυλοι τροφοδοτούμενοι από μικρούς πυρηνικούς κινητήρες, ικανοί να περιπλανώνται για πολλές δεκαετίες στον αέρα ή στα βάθη της θάλασσας μέχρι να “κτυπήσουν” – οπουδήποτε…

Στα πρόθυρα της χρεωκοπίας

Τρίτη 19 Φλεβάρη. Στην Ουάσιγκτον, είτε το δείχνουν είτε όχι, “χαϊδεύουν” το ρεβόλβερ που έχουν στη ζώνη τους: αν και η φράση αποδίδεται στον Μάο, είναι η “ψυχή” του αμερικανικού ιμπεριαλισμού: η “γραμμή” (της επικράτησης) βρίσκεται στην άκρη της κάνης.

Πράγματι. Αλλά για πόσο καιρό η νικηφόρα κάνη θα έχει την αστερόεσσα στη λαβή; Την προηγούμενη εβδομάδα ο Beth Hammack, ένας απ’ τους βασικούς τραπεζίτες της goldman sachs, που είναι επικεφαλής μιας αμερικανικής κυβερνητικής επιτροπής γνωστής σαν «συμβουλευτική επιτροπή για τα κρατικά ομόλογα» έστειλε ένα εμπιστευτικό γράμμα στον Steven Mnuchin, υπουργό οικονομικών. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της συγκεκριμμένης επιτροπής την επόμενη δεκαετία η κυβέρνηση των ηπα θα χρειαστεί να δανειστεί 12 τρισεκατομύρια δολάρια – κι αυτά χωρίς να υπολογιστούν οι έκτακτες ανάγκες κάποιας ύφεσης. Ποιος σ’ αυτόν τον πλανήτη ή και στον γαλαξία θα δώσει αυτά τα δανεικά – όταν ήδη διάφορα κράτη ξεφορτώνονται τα αμερικανικά ομόλογα αντικαθιστώντας τα με χρυσό – για λόγους που έχουμε εξηγήσει;

Συγκρατείστε κι αυτό, που δεν προεξοφλεί μεν το «τελικό αποτέλεσμα της αναμέτρησης» του 4ου παγκόσμιου, δείχνει όμως με ωμή (και γι’ αυτό με ανομολόγητη) καθαρότητα την ιμπεριαλιστική κατάσταση και τους συσχετισμούς αυτή τη στιγμή: χαϊδεύοντας τα ρεβόλβερ στις ζώνες τους οι ύαινες του αμερικανικού ιμπεριαλισμού θα ήθελαν ένα πραξικόπημα στη βενεζουέλα…

Μέχρι που το ψόφιο κουνάβι ανακαλύπτει ένα πραξικόπημα μέσα στο ίδιο του το σπίτι…

Πως σας φαίνονται αυτά τα δύο μαζί; Απόδειξη ισχύος ή το ανάποδο;

Σωρός από τούβλα

Κυριακή 17 Φλεβάρη. Κάθε φορά που οι (δήθεν…) ντόπιοι νεοφιλελεύθεροι σηκώνουν την σημαία των “ιδιωτικών πανεπιστημίων” και, απ’ την άλλη, οι (δήθεν) ντόπιοι σοσιαδλημοκράτες απαντούν με την σημαία της “εκπαιδευτικής ισότητας” μέσω δημόσιου συστήματος, είναι σα να βλέπει (η ασταμάτητη μηχανή) την ίδια φάρσα: μια (στην πραγματικότητα) ψευδής αντίθεση που νομιμοποιεί όλη την αθλιότητα αλλά και την παρακμή αυτού που λέγεται “εκπαιδευτικό σύστημα” στην ελληνική του παραλλαγή.

Η μόνη σκοπιμότητα αυτού του συστήματος είναι η πιστοποίηση τυπικών προσόντων για την εξασφάλιση μιας καλοπληρωμένης “θέσης στην αγορά εργασίας”· και του ανάλογου κοινωνικού status του «μεσοστρώματος». Ακόμα, όμως, κι αν αποδεχόταν κανείς αυτήν την raison d’etre, αποτυγχάνει εδώ και δεκαετίες με ταρατατζούμ, και το ξέρουν οι πάντες! Είναι αδιάφορο αν το «εκπαιδευτικό κεφάλαιο» που μοστράρει ο καθένας έχει προκύψει από δημόσιο ή ιδιωτικό εκπαιδευτικό εργοστάσιο! Υπάρχει υπερπροσφορά σ’ αυτές τις φιλοδοξίες για μια στέρεη θέση στη μεσαία τάξη, για γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, μανατζαρέους και ό,τι άλλο· και υπερκορεσμός. Εδώ και πολλά χρόνια…

Κι ωστόσο η ίδια πάντα μικροαστική κοινωνική μηχανική / ιδεολογία δεν παραιτείται απ’ το όνειρο των «πτυχίων με αξία». Αυτά την στιγμή που, μετά από 3 δεκαετίες υπερπαραγωγής πτυχιούχων αει, στη συνέχεια υπερπαραγωγής masters και διδακτορικών, υπερπροσφοράς φιλόδοξων και υπερκορεσμού «θέσεων», έχει αναγγελθεί το (τεχνολογικό) ξεπέρασμα πολλών απ’ αυτές τις «ιστορικές ειδικότητες». Η 4η βιομηχανική επανάσταση δεν πρόκειται να κάνει χάρες!!!

Τι σημασία μπορεί να έχει η (ψευτο)δημόσια εκπαίδευση ή/και η ιδιωτική, όταν το λειτουργικό μοντέλο και των δύο παραλλαγών είναι η βαθιά ιδιωτικοποίηση του «μαθαίνω», και ο μανιακός προσανατολισμός της σε μια «αγορά εργασίας» που όλοι ποθούν την κορυφή της και αρρωσταίνουν όταν βρεθούν στη βάση της; Τι σημασία έχει αυτός ο διπολισμός όταν έχει γίνει βαθιά πεποίθηση το «έχω εκπαιδευτεί για να βγάζω λεφτά» (σε βάρος άλλων που μου είναι αδιάφοροι) – και θα τα βγάλω ακόμα και σκαρφαλώνοντας πάνω σε σωρούς από πτώματα;

Νάχαμε να λέγαμε…

Ειδικευμένοι ηλίθιοι

Κυριακή 17 Φλεβάρη. Το μόνο που παράγει πραγματικά αυτή η εκπαίδευση, και μάλιστα πολύ πιο έντονα στην 3η και στην 4η βαθμίδα της (το επαναλαμβάνουμε: αδιάφορο αν είναι “δημόσια” ή “ιδιωτική”) είναι η εξειδικευμένη (αλλά “με σφραγίδα”) άγνοια. Η ειδικευμένη ηλιθιότητα – που έλεγαν έγκαιρα οι Καταστασιακοί.

Είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο είδος. Πρόκειται, συνήθως, για ανθρώπους που έχουν τόσο μεγάλη ιδέα για τους εαυτούς τους και για τις “γνώσεις” που κατάπιαν αμάσητες, ώστε η αντικοινωνικότητα είναι το βασικότερο χαρακτηριστικό της “κοινωνικότητάς” τους. Αν, επιπλέον, θεωρούν ότι δεν βρίσκονται “στη θέση που τους αξίζει”, προσθέστε και την μνησικακία.

Σε άλλες ιστορικές περιόδους ήταν εφικτό να περιοριστεί εδώ ή εκεί η κοινωνικά δηλητηριώδης παραγωγή ειδικευμένων ηλιθίων, επειδή υπήρχαν παράλληλα συστήματα αντι-εκπαίδευσης / γνώσης. Απ’ τις παρέες τις ίδιες μέχρι τις κοινότητες της καταγωγής του καθενός· ακόμα και η πολιτική ένταξη / στράτευση σε διάφορες οργανώσεις και σχηματισμούς που δήλωναν αντι- φαινόταν να έχει την σημασία της. Δεν τα εκθιάζουμε υποχρεωτικά· ξέρουμε τι έγινε όταν άρχισαν να παρακμάζουν. Ωστόσο η ύπαρξη παράλληλων (και unofficial) συστημάτων αντι-εκπαίδευσης γέννησε κάποτε μια ισχυρή κριτική στην οργανωμένη παραγωγή σπέσιαλ ηλιθιότητας και γνωσιολογικών κομφορμισμών. Όχι κριτική της «ιδιοκτησίας» της (αν η δημόσια είναι καλύτερη απ’ την ιδιωτική ή το ανάποδο). Κριτική στο σύνολο της εκπαιδευτικής μηχανής. Συμπεριλαμβανόμενης της σκοπιμότητάς της…

Αυτά τα παράλληλα συστήματα αντι-εκπαίδευσης / γνώσης έχουν εκλείψει πια. Τα επίσημα εκπαιδευτικά συστήματα κυριαρχούν απόλυτα στον πρώτο κόσμο. Σολάρουν αλλά και παρακμάζουν ταυτόχρονα, καθώς τα ξεπερνάει η ίδια καπιταλιστική κρίση / αναδιάρθρωση. Το μόνο που έχει απομείνει σαν «αιτία ύπαρξης» τους είναι ένας αυτοτροφοδοτούμενος μηχανισμός προσδοκιών κοινωνικής ανόδου μέσω γνωσιακών πιστοποιητικών. Και ένα αυτοαναφορικό κυνήγι τίτλων. Οι περισσότεροι απ’ τους οποίους δεν κάνουν ούτε για κωλόχαρτα· αλλά δεν το λέμε…