Σάββατο 14 Σεπτέμβρη. Το έχουμε σημειώσει όσες φορές ταίριαζε με το θέμα (πιο ολοκληρωμένα απ’ τις σελίδες του χάρτινου Sarajevo, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην τουρκία): αν υπάρχει ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα της τουρκικής κοινωνίας (και της εργατικής τάξης εκεί) δεν είναι ο πραγματικός ή φανταστικός δεσποτισμός του Erdogan και των ισλαμοδημοκρατών. Είναι ότι δεν υπάρχει σοβαρή, επίκαιρη, σύγχρονη αντιπολίτευση απ’ τα αριστέρα του AKP. Αυτό που σχηματικά λέγεται “κεντροαριστέρα”, μια φιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατία. Υπάρχει, βέβαια, ένα κάποιο «σοσιαλδημοκρατικό» κόμμα (το CHP), αλλά αυτό είναι ιστορικά μπλεγμένο με τον «κεμαλισμό» όπως εφαρμόστηκε πρακτικά μέσα από διαδοχικά πραξικόπημα και το «βαθύ κράτος» του «συμβουλίου ασφαλείας». Το κόμμα που καλύπτει την τουρκική αριστέρα είναι το εν πολλοίς κουρδικό HDP· ωστόσο αυτό θα ήταν αδύνατο στο ορατό μέλλον να περάσει κατά πολύ το 10%.
Η απουσία ενός σοβαρού «δεύτερου πόλου» / κόμματος εξουσίας είναι που έχει εξασφαλίσει την πολιτική (και ως ένα βαθμό την ιδεολογική) ηγεμονία στο AKP εδώ και σχεδόν 20 χρόνια. Αλλά καμμία τέτοια ηγεμονία δεν εξασφαλίζει την αιωνιότητα. Το AΚP (και ο Erdogan) έχει μια κάποια φθορά, που εν μέρει οφείλεται στην επιτυχία του (απ’ την άποψη της «οικονομικής πολιτικής») τα προηγούμενα χρόνια: οι μικροαστοί και η καινούργια αστική τάξη των πόλεων «στριφογυρνούν» εξαιτίας της (ας την πούμε έτσι) «πτώσης του ρυθμού ανάπτυξης»· παρότι ο τουρκικός καπιταλισμός απέχει πάρα πολύ απ’ αυτό που βολεύονται να πιστεύουν οι έλληνες εθνικόφρονες.
Η πρόσφατη απώλεια της δημαρχίας της Istanbul απ’ το AKP, μιας μητρόπολης απ’ όπου ο Erdogan ξεκίνησε την πολιτική του διαδρομή και θεμελείωσε την επιρροή του (ήταν, κατά γενική ομολογία, ένας ιδιαίτερα πετυχημένος δήμαρχος απ’ το ’94 ως το ‘98) έδειξε (κατά την ταπεινή γνώμη της ασταμάτητης μηχανής) ότι οι εκλογικές συμμαχίες των ισλαμοδημοκρατών με τους ακροδεξιούς του Bahceli (MHP) δεν είναι all weather βιώσιμη τακτική. Χρειαζόταν και νωρίτερα, χρειάζεται πλέον ακόμα περισσότερο, ένα κόμμα απ’ τα «αριστέρα» (σχετικά μιλώντας) του AKP, συγγενικό ωστόσο στους βασικούς προσανατολισμούς της πολιτικής του.
Η δημιουργία απ’ τον Ahmet Davutoglu ενός καινούργιου κόμματος (ανακοινώθηκε χτες), καλύπτει αυτήν την αναγκαιότητα. Ο Davutoglu είναι σάρκα απ’ την σάρκα του AKP: νο 1 σύμβουλος του Erdogan απ’ το 2003 ως το 2009, υπ.εξ. απ’ το 2009 ως το 2014, πρόεδρος του κόμματος απ’ το 2014 ως το 2016, βγήκε στην άκρη λίγο πριν το πραξικόπημα του 2016, όταν ο Erdogan είχε πια εγκαταλείψει καθαρά την στρατηγική των «μηδενικών προβλημάτων» με τα γειτονικά κράτη και είχε ξεκινήσει την εκστρατεία για την ιδεολογική και πολιτική ηγεμονία στους άραβες σουνίτες, εντός και εκτός συρίας. Ο πανεπιστημιακός Davutoglu έχει υπάρξει ο κορυφαίος οργανικός διανοούμενος του AKP σ’ όλη την διαδρομή της ανόδου και της εδραίωσης του κόμματος στην πολιτική σκηνή της τουρκίας. Μαζί με τον Abdullah Gul (πρωθ. απ’ το 2002 ως το 2003, υπ.εξ. απ’ το 2003 ως το 2007, πρόεδρος της τουρκίας απ’ το 2007 ως το 2014) είναι brothers in arms με τον Erdogan. Ενδεχομένως διαφωνούν σε ζητήματα τακτικής· ή, απλά, έμειναν κάποια χρόνια στην εφεδρεία, για περίπτωση ανάγκης.
Είναι εύλογο ότι το AKP θα παραμείνει για πολύ ακόμα το κύριο σώμα της τουρκικής δεξιάς. Σίγουρα όσο υπάρχει Erdogan. Είναι το ίδιο εύλογο όμως ότι θα πρέπει να είναι έτοιμο να αξιοποιήσει κυβερνο-στηρίγματα· και όχι υποχρεωτικά προς τα (ακρο)δεξιά του. Ό,τι και να ειπωθεί, το εγχείρημα του Davutoglu μπορεί μεν να μοιάζει με «διάσπαση» αλλά στην πραγματικότητα είναι περίπου δημιουργία “θυγατρικής”.
Άλλωστε το δήλωσε χτες: Ο σκοπός μας δεν είναι η διαίρεση και η αποδυνάμωση [του AKP] αλλά η ανανέωσή του…
