Tag: μάλι

Δευτέρα 13 Νοέμβρη. Ο τίτλος είναι δανεικός από ταινία του Μπερτολούτσι. Επειδή ο πραγματικός τίτλος της αναφοράς που θα μεταφέρουμε στη συνέχεια είναι μεγάλος: Έχεις ακούσεις ποτέ για ένα μέρος που λέγεται Azawad; Μήπως για το Timbuktu; Απ’ το site counterpunch στις 10 Νοέμβρη και τον Aidan O’Brien, ένα νοσοκόμο κάπου στο Δουβλίνο. Δώστε βάση:

Μπορεί να μην είναι η καρδιά της Αφρικής, αλλά είναι το κλειδί της. Ξεχάστε τον Νίγηρα και προσέξτε την Azawad. Δείτε την μεγαλύτερη και παλιότερη εικόνα: μια περιοχή που περιλαμβάνει το βόρειο μάλι, την νότια αλγερία, την νότια λιβύη, τον δυτικό νίγηρα και την βόρεια μπουρκίνα φάσο.

Είναι εδώ, στην Azawad, που σκοτώθηκαν πρόσφατα 4 αμερικάνοι πεζοναύτες. Και είναι εδώ που έχει στρογγυλοκαθήσει η γαλλική λεγεώνα των ξένων μέσα στον πιο πρόσφατο καυγά για την αφρική. Το εξώφυλλο γράφει «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας». Αλλά μην το φάτε: «ο νόμος των λευκών» έχει επιστρέψει στη Σαχάρα.

Το Timbuktu είναι η πρωτεύουσα της Azawad. Οι Touareg είναι ο λαός της. Και οι «λευκοί» είναι οι εισβολείς. Είναι στο κέντρο της Σαχάρα· όλοι οι δρόμοι περνούν απ’ την Azawad. Είναι η γέφυρα ανάμεσα στη βόρεια και την υποσαχάρια Αφρική. Κι έτσι είναι ένα γεωπολιτικό έπαθλο που τραβάει κάθε έναν που θέλει να πολεμήσει τις συμμορίες των δυτικών.

Η Azawad είναι εκεί για αιώνες. Αλλά γεννήθηκε επίσημα – με την έννοια των σύγχρονων κρατών – μόλις το 2012. Μετά από μια εξέγερση των ντόπιων κατά της κατοχής. Ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους.

Η ξένη παρουσία και εμπλοκή τότε, στην κόντρα, ήταν η κυβέρνηση του μάλι, απ’ το μακρινό Bamako. Όμως άλλοι ξένοι κατέφθασαν αμέσως εκεί για να συντομέψουν την ζωή της «επίσημης» Azawad.

Δευτέρα 13 Νοέμβρη. Ο πρώτος απ’ έξω που σακάτεψε την ανεξαρτησία των Tuareg το 2012 ήταν «ο ισλαμικός τρόμος» (οι μάχες στο Gao και στο Timbuktu). Ο δεύτερος ήταν «ο λευκός τρόμος» (η γαλλία: επιχείρηση serval). Και τώρα οι αμερικάνοι περιπολούν στα πέριξ. Η εξέγερση του 2012 ήταν η τέταρτη εξέγερση των Tuareg στο μάλι απ’ το 1960. Ενόσω βρίσκονταν δίπλα στο νίγηρα, οι Tuareg ξεκίνησαν επαναστάσεις κατά της κατοχής το 1990 και ξανά το 2007. Και οι σημαντικοί πληθυσμοί των Tuareg στην μπουρκίνα φάσο, την αλγερία και την λιβύη ήταν και παραμένουν οι σύμμαχοι σ’ αυτούς τους απελευθερωτικούς αγώνες.

… Αποδεικνύεται ότι η «ανεξαρτησία» σ’ αυτήν την περιοχή είναι αδύνατη. Το κοινό νόμισμα στο μετα-αποικιακό μάλι, στο νίγηρα και στην μπουρκίνα φάσο, το «δυτικοαφρικανικό φράγκο» ήταν κατευθείαν συνδεδεμένο με το γαλλικό φράγκο και άρα υπό έμμεσο γαλλικό έλεγχο. Και σήμερα, στην κόλαση του μάλι, του νίγηρα και της μπουρκίνα φάσο, όπου η ανθρώπινη ζωή κοστίζει λιγότερο από ένα ή δυο δολάρια τη μέρα, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερο: το ευρώ είναι ο δεσμός – φονιάς που εποπτεύει τις χρηματικές ροές.

Κι όταν αυτές οι μετα-αποικιακές χώρες προσπάθησαν να τα σπάσουν στ’ αλήθεια με την γαλλία και την ευρώπη – όπως προσπάθησε η μπουρκίνα φάσο στη δεκαετία του 1980 υπό την ηγεσία του Thomas Sankara – η Δύση τους εξόντωσε πολιτικά (ο Sankara δολοφονήθηκε το 1987).

Και για να πιστοποιηθεί ότι οι δεσμοί με τη γαλλία και την ευρώπη ήταν αιώνιοι: η δύση έκανε οικονομική γενοκτονία, υπό το πέπλο των διάσημων προγραμμάτων δομικής προσαρμογής του δντ, σ’ όλη την περιοχή. Το καθαρό αποτέλεσμα αυτού του πολιτικού και οικονομικού κεφαλοκλειδώματος ήταν η άφιξη των δυτικών πολυεθνικών. Και η φυγή, που συνεχίζεται ακόμα, εκατομμυρίων οικονομικών προσφύγων.

Δευτέρα 13 Νοέμβρη. Ο κλασσικός δυτικός επιχειρηματικός εισβολέας σ’ αυτό το κομμάτι της Σαχάρα είναι ο γαλλικός ενεργειακός κολοσσός που εξορύσσει ουράνιο στο νίγηρα: η Areva. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η Randgold Resources, που εξορύσσει χρυσό στο μάλι, και έχει έδρα στο νησί Jersey (ένα διάσημο φορολογικό παράδεισο), λίγο έξω απ’ τη γαλλία.

Τα αποτυπώματα της γαλλίας βρίσκονται παντού. Στην αλγερία, στη λιβύη. Και, τώρα, εδώ: στην Azawad. Οι ντόπιοι αφρικάνοι αποφάσισαν να αλλάξουν τα σύνορα της μετα-αποικιακής μοίρας τους. Οι Tuareg ξεσηκώθηκαν, τα όπλα και το θάρρος τους, μαζί με την υποστήριξη όλων όσων γύρισαν απ’ την εξορία στη λιβύη το 2011, θα ξανάγραφαν την ιστορία και την δικαιοσύνη στην Azawad. Το Timbuktu αναγεννήθηκε.

Το πρόβλημα ήταν ότι η αναγέννηση του Timbuktu ήταν ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Και «ο λευκός άνθρωπος» θορυβήθηκε. Είχε ένα καινούργιο δηλητήριο απέναντι στους ιθαγενείς: την «ισλαμική τρομοκρατία». Άνοιξε έτσι η πόρτα στην λεγεώνα των ξένων και στους αμερικάνους πεζοναύτες. Η προσθήκη του «τζιχαντισμού» στην πολιτική διαχείρισης αυτής της πλούσιας σε πρώτες ύλες περιοχές της αφρικής ξαναφάρδυνε τον δρόμο που είχε δυσκολέψει κατά την «μετα-αποικιακή» περίοδο.

… Ο proxy χαρακτήρας της «ισλαμικής τρομοκρατίας» στην Azawad – ο τρόπος που δουλεύει σε συνεργασία με τα συμφέροντα του «λευκού ανθρώπου» και των αφρικάνων συμμάχων του – έχει υποδειχθεί από δύο παρατηρητές με γνώση του τι συμβαίνει στην Σαχάρα.

Στα δύο του βιλία The Dark Sahara (2009) και The Dying Sahara (2013) ο βρετανός ανθρωπολόγος Jeremy Keenan εντοπίζει τις ρίζες της «ισλαμικής τρομοκρατίας» στην Azawad στις μυστικές υπηρεσίες της αλγερίας (DRS) και στον «παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» των ηπα. Η τεκμηριωμένη θέση του είναι ότι τα συμφέροντα της αλγερίας και της αμερικής συνδέθηκαν γύρω στο 2002 – 2003. Με μια κουβέντα: μετά την 11^η Σεπτέμβρη οι ηπα έψαχναν για εχθρούς, και η αλγερία εφηύρε έναν: την al-Qaeda στο Μάγκρεμπ.

Ήταν ό,τι χρειαζόταν. Η αλγερία αγόρασε αμερικανικά όπλα και την υποστηρίξη των ηπα. Και η Ουάσιγκτον ανακάλυψε ξαφνικά ότι έχει μια καινούργια αποστολή στην ενεργειακά πλούσια αφρική. Φτιάχτηκε η africom (η αμερικανική στρατιωτική διοίκηση αφρικής), και μαζί της διάφορες αμερικανικές πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα η «πρωτοβουλία του Sahel» (το 2002) και η «διασαχαριακή αντιτρομοκρατική συνεργασία» (το 2005).

Ο δρόμος για την ενέδρα στο Tongo Tongo (όχι μακριά απ’ το Timbuktu), όπου σκοτώθηκαν 4 αμερικάνοι πεζοναύτες, είχε ανοίξει.

Δευτέρα 13 Νοέμβρη. Ένας άλλος βρετανός φίλος της Azawad, o Andy Morgan (μάνατζερ των Tinariwen, αυτής της σπουδαίας μπάντας των Tuareg) έδειξε κι αυτός τα βρώμικα κόλπα μιας άλλης κυβέρνησης της περιοχής, μια ακόμα αποτυχημένης μετα-αποικιακής κυβέρνησης: του μάλι. Έγραψε σχετικά το 2012, μεταφέροντας τα λόγια ενός απ’ τους ηγέτες των Tuareg και εκπροσώπους της Azawad, του Hama Ag Sid’ Ahmed:

Η al-Qaeda εξοπλίστηκε και φυτεύτηκε στην περιοχή μας απ’ την κυβέρνηση του μάλι, την δεκαετία πριν το 2012… Τους έφεραν στην περιοχή του Timbuktu και μετά στο Kidal… Όλες οι επιχειρήσεις τους ξεκινούσαν απ’ το μάλι και πάντα γυρνούσαν εκεί. Στο μάλι είναι το καταφύγιό τους. Όλοι ξέρουν ότι οι τρομοκράτες είναι σε επαφή με αξιωματικούς του στρατού, και ότι οι πολιτικοί του Bamako συναντούν τους εμίρηδες των τρομοκρατών τακτικά.

Το εθνικό κίνημα για την απελευθέρωση της Azawad στην εξέγερση του 2012 προσπάθησε να τα βάλει με την «ισλαμική τρομοκρατία», αλλά μέσα σε λίγους μήνες ηττήθηκε απ’ το «ισλαμιστικό» πρόγραμμα. Εκεί που ήταν ένα μικρής αξίας δίκτυο τρομοκρατών οι «ισλαμιστές» ξαφνικά και μυστηριωδώς διακήρυξαν την απόφασή τους να καταλάβουν όλο το μάλι· αν όχι τον κόσμο ολόκληρο.

Τα αφεντικά των «ισλαμιστών» (οι αλγερίνοι; οι μαλινέζοι;) και τα αφεντικά των αφεντικών τους (οι γάλλοι; οι αμερικάνοι;) έπρεπε να κτυπήσουν τον κώδωνα κινδύνου· για να αντιμετωπίσουν την απελευθέρωση της Azawad. Οπότε έγινε ένα πραξικόπημα στην πρωτεύουσα του μάλι, τον Μάρτη του 2012. Μέσα σε λίγους μήνες εισέβαλαν οι γάλλοι. Και με μαγικό τρόπο οι «ισλαμιστές τρομοκράτες» εξαφανίστηκαν λίγο πολύ.

Το πρόβλημα λύθηκε: η απειλή μιας ανεξάρτητης Σαχάρας – της Azawad – αντιμετωπίστηκε. Και ο «λευκός άνθρωπος» ξαναπήρε τον έλεγχο. Σήμερα, πέντε χρόνια μετά, έτσι συνεχίζουν τα πράγματα. Οι πραξικοπηματίες, η γαλλική λεγεώνα των ξένων και οι αμερικάνοι πεζοναύτες, παραμένουν. Και ίσως αυξηθούν.

Γιατί οι Tuareg δεν πρόκειται να φύγουν. Δεν πρόκειται να πάνε πουθενά. Και συνεχίζουν να ονειρεύονται την ανεξαρτησία τους.

Θα ξεγελαστούν με την διεθνή επιτυχία της μουσικής τους; Με το πολιτιστικό εμπόρευμα; Ελπίζουμε πως όχι…

Δευτέρα 13 Νοέμβρη. Υπάρχει όμως κάτι ακόμα: μπορεί να το καταλαβαίνουν και να μην το λένε, μπορεί και όχι. Αν η ανεξαρτησία της Azawad θεωρείται επικίνδυνη απ’ το Παρίσι ή την Ουάσιγκτον δεν είναι επειδή οι Tuareg θα αξιοποιούσαν μόνοι τους τις πρώτες ύλες της περιοχής. Αλλά επειδή θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν την αξιοποίησή τους με αντίπαλους του γαλλικού ή του αμερικανικού κεφάλαιου. Κινέζικες, ρώσικες, ή γερμανικές εταιρείες.

Όπως συνέβαινε τις ηρωϊκές εποχές της πρωτοκοσμικής αποικιοκρατίας, η κατάληψη εδαφών (και η εξόντωση, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, των πληθυσμών και, κυρίως, της θέλησής τους για αυτοδιάθεση) δεν ωθείται μόνο απ’ την ακόρεστη δίψα για κατάκτηση πρώτων υλών ή γεωπολιτικών θέσεων. Αυτή θα μπορούσε να χορτάσει και με εμπορικές συμφωνίες· χάντρες και καθρεφτάκια έναντι ουρανίου ή χρυσού… Ωθείται, επιπλέον, απ’ τον φόβο ότι οι αντίπαλοι θα προτείνουν καλύτερες εμπορικές συμφωνίες· και θα κερδίσουν. Οπότε η κατάκτηση, αδιάφορο αν είναι επίσημη ή ανεπίσημη, ρητή ή άρρητη, είναι μονόδρομος.

Σα να λέμε: και η υποσαχάρια αφρική είναι ένα απ’ τα πεδία του 4^ου παγκόσμιου πολέμου. Αυτό μπορεί να μην κάνει τα πράγματα πιο εύκολα. Όμως μας συνδέει: αυτούς και αυτές εκεί, εμάς εδώ, άλλους κι άλλες πιο πέρα…

(φωτογραφία: απ’ την εξέγερση των Tuareg το ’12)