Tag: κρίση

Πάρτε νάχετε (όπου κι αν είστε)

Δευτέρα 6 Αυγούστου. … Το καλοκαίρι του 1976 στη Βρετανία ήταν υπερβολικά ζεστό και ξερό – δεν είχε το προηγούμενό του. Από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο, το Λονδίνο ψηνόταν κι ασφυκτιούσε κάτω από ένα λαμπερό ουρανό και την αναπόφευκτη ομίχλη των αναθυμιάσεων. Αυτός ο ήλιος, που αρχικά τον υποδέχτηκαν σαν δώρο Θεού και σαν εθνικό «τονωτικό» του Τύπου και της Τηλεόρασης («επιτέλους, διαλύθηκε η «κατάρα» της Βρετανίας;»), έδωσε μια παροδική ανακούφιση απ’ τον εφιαλτικό κύκλο των γεμάτων καταδίκες επικεφαλίδων, που δέσποζαν στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων στη διάρκεια του χειμώνα. Η Φύση επιτελούσε τη νόμιμη ιδεολογική της λειτουργία και υποκατέστησε όλα τα «άσχημα νέα», έδωσε βάσιμες αποδείξεις «βελτίωσης» και παραμέρισε όλες τις απεργίες και τις διχόνοιες. Με αναμενόμενη συχνότητα, οι εμφανίσεις της «έξαλλης νεολαίας» στην Oxford Street, με σαλβάρια και σορτσάκια, μπικίνι και Πολαρόιντ, έγιναν θέαμα μεγάλης ακροαματικότητας στα «νέα των 10 μ.μ.». Ο ήλιος ήρθε σαν ένα «ξεδιάντροπο» υστερόγραφο στην κρίση· μια ανάλαφρη προσθήκη γεμάτη τροπικές υποσχέσεις. Και η κρίση ακόμα, μπορούσε να πάει διακοπές.

Όμως, καθώς περνούσαν οι εβδομάδες και οι μήνες και το κύμα ζέστης συνεχιζόταν, η παλιά μυθολογία της καταδίκης και της καταστροφής ενισχύθηκε με την εκδίκηση. Το «θαύμα» έγινε αστραπιαία μια συνηθισμένη, μια καθημερινή υπόθεση, μέχρι που, ένα προωϊνό στα μέσα Ιουλίου, ξαναβαφτίστηκε ξαφνικά σε «μια ιδιόρρυθμη αταξία, ένας φοβερός, τελευταίος, απρόβλεπτος παράγοντας στη βρετανική πτώση».

 

Anarchy in the U.K.

Δευτέρα 6 Αυγούστου. Το κύμα του καύσωνα, τελικά, καθορίστηκε επίσημα σαν ξηρασία. Τον Αύγουστο, μπήκαν όρια στην κατανάλωση νερού, οι σοδειές άρχισαν να καταστρέφονται και το γρασίδι στο Hyde Park είχε μια απαλή καφέ απόχρωση. Το τέλος πλησίαζε και στον Τύπο άρχισαν, για μια ακόμη φορά, να εμφανίζονται οι θεωρίες των Τελευταίων Ημερών. Οι οικονομικές κατηγορίες, τα πολιτιστικά και τα φυσικά φαινόμενα συγχέονταν με μια ανεμελιά μεγαλύτερη απ’ τη συνηθισμένη, μέχρι που η ξηρασία πήρε μια σχεδόν μεταφυσική σημασία.

Διορίστηκε Υπουργός Ξηρασίας, η Φύση ονομάστηκε επίσημα «αφύσικη», κι όλα τα παμπάλαια συμπεράσματα βγαίναν μ’ ένα υποχρεωτικά ελάχιστο ποσοστό ειρωνείας, για να μπορέσουν να κρατηθούν μέσα στα πλαίσια της κοινής λογικής.

Στα τέλη Αυγούστου συνέπεσαν δύο διαφορετικής μυθικής αξίας γεγονότα, που επιβεβαίωσαν τις χειρότερες προβλέψεις: υπήρχαν ενδείξεις ότι η υπερβολική ζέστη απειλούσε την ίδια την κατασκευή των εθνικών μεγάρων (προκαλώντας ρωγμές στα θεμέλια)· και το καρναβάλι του Notting Hill, παράδειγμα φυλετικής αρμονίας, ξέσπασε σ’ ένα κύμα βίας. Αυτό το Καραϊβικό Φεστιβάλ, γεμάτο τουριστικές φαντασιώσεις από χαρούμενους μαύρους χορευτές, κεφάτα έξυπνα calypsos και εξωτικά κουστούμια, ξαφνικά και ανεξήγητα μετατράπηκε σε μια μανιασμένη συγκέντρωση οργισμένων νεαρών μαύρων και οχυρωμένων αστυνομικών. Ορδές μαύρων Βρετανών έκαναν την έφοδο του Σοβέτο στις οθόνες της εθνικής τηλεόρασης, θυμίζοντας εικόνες από άλλους Νέγρους, άλλες συγκρούσεις, άλλα «μακριά ζεστά καλοκαίρια». Το φτωχό καπάκι του σκουπιδοτενεκέ, βασικό κομμάτι κάθε ατσάλινου δοχείου, σύμβολο του «πνεύματος του Καρναβαλιού», της νέγρικης εφευρετικότητα και της ελαστικότητας της κουλτούρας του γκέτο, έπαιρνε απειλητική σημασία, όταν στα χέρια των λευκών αστυνομικών γινόταν απελπισμένη ασπίδα, απέναντι σε μια οργισμένη βροχή από τούβλα.

 

No future!!!

Δευτέρα 6 Αυγούστου. Στο παράξενο αυτό και αποκαλυπτικό καλοκαίρι, οι punks έκαναν το εντυπωσιακό τους ντεπούτο στο μουσικό Τύπο. Στο νοτιοδυτικό Λονδίνο και ιδιαίτερα γύρω απ’ την King Road, ένα καινούργιο στυλ δημιουργήθηκε, που συνδύαζε στοιχεία παρμένα από διάφορα ετερογενή νεανικά στυλ.

Στην πραγματικότητα οι punks διεκδίκησαν μια αμφιλεγόμενη πατρότητα. Νήματα απ’ τον David Bowie και το glitter rock υφάνθηκαν με στοιχεία του αμερικανικού πρωτο-punk (Ramones, Heartbreakers, Iggy Pop, Richard Hell), του τμήματος εκείνου του Λονδρέζικου pub-rock (101-ers, Gorillas, κλπ) που εμπνεόταν απ’ την κουλτούρα των mods του ’60, της μουσικής αναβίωσης του Canvey Island του ’40, και των συγκροτημάτων southern rhythm ‘n’ blues (Dr. Feelgood, Lew Lewis, κλπ), της nothern soul και της reggae.

…

Αυτή η ανομοιογενής συμμαχία από διαφορετικές κι επιφανειακά ασυμβίβαστες μουσικές παραδόσεις, που πραγματοποιήθηκε περίεργα με το punk, καθιερώθηκε σ’ ένα εξίσου εκλεκτικό τρόπο ντυσίματος, που αναπαρήγαγε την ίδια κακοφωνία και στο οπτικό επίπεδο.

Το σύνολο, κυριολεκτικά συγκρατημένο με παραμάνες, έγινε το διάσημο και ιδιαίτερα φωτογενές φαινόμενο, γνωστό σαν punk, που σ’ όλη τη διάρκεια του 1977 τροφοδοδότησε τις φυλλάδες με το αναμενόμενο σκλανδαλοθηρικό υλικό και τον σοβαρό τύπο μ’ ένα ευπρόσδεκτο κατάλογο υπέροχα παραβιασμένων κανόνων. Το punk αναπαρήγαγε ολόκληρη την ιστορία της αμφίεσης απ’ τις νεανικές εργατικές κουλτούρες μετά τον πόλεμο, με μια «πετσοκομμένη μορφή», συνδυάζοντας στοιχεία που αρχικά ανήκαν σε εντελώς διαφορετικές εποχές. Δημιουργήθηκε ένα χάος από τσουλούφια και δερμάτινα σακάκια, μπουρδελιάρικα κρεπ και μυτερά παπούσια, πάνινα κι αδιάβροχα, κουρέματα από το στυλ των mods και βάδισμα στο στυλ των skinheads, παντελόνια σωλήνες και φανταχτερές κάλτσες, παντελόνια φαρδιά και μπότες με πέταλα – όλα βαλμένα στη «θέση» τους κι «έξω απ’ το χρόνο» με φανταχτερά συνδετικά: τις παραμάνες και τα μανταλάκια, τους επίδεσμους και τους σπάγκους, που προκάλεσαν τόσα πανικόβλητα και γοητευμένα βλέμματα…

 

London Calling

Δευτέρα 6 Αυγούστου. Έτσι ξεκινάει ο Dick Hebdige την περιπλάνησή του στο punk στο Υποκουλτούρα: το νόημα του στυλ (βιβλίο του 1981). Θα ήταν λυτρωτικό κάθε μακρύ και ζεστό καλοκαίρι, κάθε φορά που “η φύση δείχνει αφύσικη” (όπως τώρα), να ξεσπάει μια κοινωνική έκρηξη σαν εκείνη, το μακρινό στο χρόνο καλοκαίρι του 1976. Θα ήταν λυτρωτικό αν η φετεινή κάψα του ευρωπαϊκού αέρα εκτροχιαζόταν σε δημιουργική ενεργητικότητα αντάρτικων υποκειμένων και γούστων, συγκρατημένων μεταξύ τους με καλώδια φόρτισης, αυτοκόλλητα διπλής όψης και συρραπτικά – και απεριόριστη εχθρότητα απέναντι στο ναρκισσισμό και τη ματαιοδοξία…  Δεν ξέρουμε κάτι· όμως, έτσι κι αλλιώς τέτοιου είδους εκρήξεις απ’ το υπόγειο δεν αναγγέλονται.

Κατά τα άλλα ο βρετανικός καθεστωτικός economist μοιρολογεί. Όπως θα έκανε και τότε, αν και σήμερα σε πραγματικά πιο ζόρικες συνθήκες. Η ναυαρχίδα του καπιταλιστικού φιλελευθερισμού (και όχι μόνο του βρετανικού) θρηνεί για την αγγλική παρακμή. Κι αν αυτό είναι κοινότοπο, θρηνεί και για κάτι άλλο, εντελώς καινούργιο: για την παγκόσμια κινεζική επίθεση μέσω των «δρόμων του μεταξιού»…

Θα έχουμε την ευκαιρία για περισσότερα αύριο. Σήμερα, σαν ελάχιστη εισαγωγή, ένα απόσπασμα από επώνυμη στήλη του τελευταίου τεύχους του economist (28 Ιούλη – 3 Αυγούστου).

(Και, για επίλογο, Clash…)

… Οι βασικοί βρετανικοί πολιτικοί θεσμοί είναι σε προχωρημένη παρακμή. Στο παρελθόν, οι μεγάλες κρίσεις είχαν αναδείξει μεγάλους ηγέτες που είχαν σταθεί πάνω απ’ αυτές: τον Lloyd George στη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου και τον Winston Churchill στη διάρκεια του δεύτερου. Σήμερα η Βρετανία έχει να διαλέξει ανάμεσα στη μετριότητα με την μορφή της Theresa May και έναν επαγγελματία των διαμαρτυριών με την μορφή του Jeremy Corbyn. Το ένα τέταρτο των βρετανών λέει ότι θα στήριζε ένα ακροδεξιό κόμμα επειδή τα παραδοσιακά κόμματα τους έχουν εγκαταλείψει.

Η σχετική παρακμή απειλεί να γίνει πλήρης παρακμή. Η οικονομική ανάπτυξη είναι αργή απ’ το 2015, παρά τα χαμηλά επιτόκια και την πτώση της ισοτιμίας της λίρας. Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι ασήμαντη. Οι πραγματικοί μισθοί πέφτουν εδώ και μια δεκαετία. Ένα αυξανόμενο μέρος του πληθυσμού έχει παγιδευτεί στην κανιβαλική gig economy. Η επόμενη γενιά φοβάται ότι η ζωή της θα είναι χειρότερη απ’ ό,τι των προηγούμενων…

Η αυτου μεγαλειότητά Της, ακμαία στα ‘70s αλλά τώρα και με τα δυο πόδια στον τάφο, θα πρέπει να ανησυχεί για το τι θα αφήσει πίσω της…

 

Πετρέλαιο 3

Πέμπτη 28 Ιούνη. Σαν σε αμόκ ιμπεριαλιστικής παράνοιας η Ουάσιγκτον ξεφεύγει όλο και περισσότερο: μ’ ένα όπλο που είναι καταδικασμένο να αρχίσει να εκπυρσοκροτεί με ρυθμό πολυβόλου (τις «οικονομικές κυρώσεις») συμπεριφέρεται σαν το αφεντικό του πλανήτη, επιχειρώντας να επιβάλει σ’ όλους τους ανταγωνιστές της (αλλά ακόμα και σε συμμάχους της) τι θα αγοράζουν και τι θα πωλούν, σε ποιούς, πότε, και σε τι τιμές!!

Πώς σας φαίνεται;

Είναι σπάνιες οι ιστορικές περίοδοι (και οι γενιές των ανθρώπων που συμβαίνει να τις ζουν) όπου αυτό που λέγεται όξυνση του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού συμβαίνει μπροστά στα μάτια των πάντων, με χειροπιαστό τρόπο. Η Ουάσιγκτον έχει κηρύξει γενική επίθεση (εξαιρούνται απ’ το στόχαστρό της το Τελ Αβίβ και το Ριάντ), θεωρώντας μάλιστα ότι θα νικήσει.

Πώς σας φαίνεται;

“Μπροστά στα μάτια των πάντων”; Όχι δα. Η απώθηση είναι τρομακτική συναισθηματική και α-λογική συμπεριφορά μπροστά σε κινδύνους που δεν είναι άμεσοι, είναι μελλοντικοί, και … «χώσε το κεφάλι στην άμμο»…

Ο εύλογος τρόμος αφορά φυσικά τον επόμενο γύρο, μετά την διαγραφόμενη οικονομική ήττα των ηπα. Η οποία δεν είναι κάτι που «θα» συμβεί, αλλά κάτι που συμβαίνει ήδη. Το μόνο που δεν θα περιλαμβάνεται σ’ αυτόν τον επόμενο γύρο θα είναι ένα αμερικανικό «συγγνώμη που σας αναστατώσαμε…»

Όμως το θεωρείτε φρόνιμο, έξυπνο, να παραδοθείτε στον φόβο που προκαλεί αυτή η «όξυνση»…; Το θεωρείτε έξυπνο να αγοράσετε έναν κουβά άμμο, για προσωπική, external use;

Αν ναι, αγοράστε δύο (κουβάδες). Ποτέ δεν ξέρεις πόσο χώμα θέλει ο φόβος για να φυτευτεί… Και αργότερα ν’ ανθίσει…

Ινδο – Ειρηνικός

Πέμπτη 7 Ιούνη. Ο αμερικάνος ναύαρχος Davidson (πιο πάνω) μίλησε το κογκρέσσο επ’ ευκαιρία της ορκομωσίας του σαν «αρχηγού του αμερικανικού στόλου» όχι στον Ειρηνικό, αλλά (πλέον) στον Ινδο-Ειρηνικό. Η Ουάσιγκτον (αυτό περιγράφεται άλλωστε και στο νέο «δόγμα εθνικής ασφάλειας» της) προσπαθεί να επεκτείνει (ακόμα και τυπικά, μέσω ονοματοδοσιών) την γραμμή αντιπαράθεσης· και φαίνεται πως θεωρεί το Νέο Δελχί στρατηγικό σύμμαχο σ’ αυτήν την επέκταση. Είναι, όμως, έτσι;

Μιλώντας πριν 5 ημέρες σ’ ένα απ’ τα πολλά και διάφορα διεθνή φόρουμ ασφάλειας, τον διάλογο Shangri-La, στη Σιγκαπούρη, ο ινδός πρωθ. Narendra Modi περιέγραψε μια διαφορετική, και πάντως όχι συγκρουσιακή αντίληψη για την «στρατηγική ασφάλειας» στον ινδικό – ειρηνικό· σε σχέση με εκείνη του «τρελού σκύλου» Mattis, στην δική του ομιλία.

Πριν 20 ή ακόμα και 15 χρόνια, ο ινδικός και ο κινεζικός καπιταλισμός θεωρούνταν ότι βρίσκονται περίπου στο ίδιο επίπεδο «ανάπτυξης». Και ότι θα κινούνταν με περίπου παρόμοια ταχύτητα. Εν έτει 2018 η σύγκριση είναι συντριπτική – σε βάρος του ινδικού καπιταλισμού. Παρότι έχει κάνει κι αυτός βήματα «ανάπτυξης» τα κινεζικά άλματα τον έχουν αφήσει πολύ πίσω. Οι αιτίες γι’ αυτό το «άνοιγμα της ψαλίδας» είναι ενδιαφέρουσες, αλλά δεν θα τις αναφέρουμε αυτή τη στιγμή.

Η σημαντική (και αυξανόμενη) υστέρηση έναντι του Πεκίνου είναι ένα δεδομένο που το ινδικό καθεστώς είναι αναγκασμένο να παίρνει πολύ σοβαρά υπόψη του, παρότι υπάρχουν και συνοριακές και ιστορικές διαφορές / αντιπαλότητες με το κινεζικό. Απ’ την άλλη μεριά, για τις ινδικές ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες, το να γίνει το Νέο Δελχί εξάρτημα της Ουάσιγκτον δεν είναι η λύση… Συνεπώς ο Modi, παρότι κατηγόρησε «κάπως» το Πεκίνο για τις επιχειρήσεις του στη νότια θάλασσα της κίνας, εξέθεσε μια «αρχιτεκτονική ασφάλειας» με όλους μέσα: και το Νέο Δελχί, και την Ουάσιγκτον, και το Πεκίνο και την Μόσχα. Με διάφορους τρόπους ο Modi επιβεβαίωσε την «στρατηγική ανεξαρτησία» του ινδικού καπιταλισμού και την παράδοση της «ανεξάρτητης πολιτικής» του. Όπως ήταν αναμενόμενο αυτά δεν ήταν όσα θα ήθελε να ακούσει ο Mattis…

Επιπλέον το Νέο Δελχί συμμετέχει στο «σύμφωνο της Σαγκάης»… Ακόμα κι αν δεν μπορεί να θεωρηθεί μια «συμπαγής στρατιωτική συμμαχία», ούτε το νατο είναι πλέον κάτι τέτοιο…

Ευρασία

Πέμπτη 7 Ιούνη. Το πλήθος και η ένταση των πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών και πολιτιστικών κρατικών καπιταλιστικών σχέσεων, συμφωνιών, σχεδιασμών που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ασία (ως τις όχθες της στην ανατολική Μεσόγειο – να το θυμάστε πάντα αυτό!) με την οργανική συμμετοχή και της «ευρασιατικής» ρωσίας είναι τόσο μεγάλα που θα χρειαστεί μελλοντικά μια αναλυτική αναφορά, πέρα απ’ την ασταμάτητη μηχανή.

Οι αλλαγές στους συσχετισμούς δύναμης βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη· ακόμα κι αν γίνονται μέσα στην ομίχλη της (πρωτοκοσμικής) ιδεολογίας και της (εξίσου πρωτοκοσμικής) νοσταλγίας της ηγεμονίας της. Που, στο τέλος, κομματιάζεται, σπάει σε «ψιλά», γίνεται εθνικιστική (φασιστική) νοσταλγία «μεγαλείου».

Σ’ ένα πρόσφατο 100σέλιδο βιβλίο του με τον προκλητικό τίτλο «Έχασε η Δύση;» ο Kishore Mahbubani, πρώην πρεσβευτής της σιγκαπούρης στον οηε και νυν καθηγητής πανεπιστημίου, συμπυκνώνει τις παρατηρήσεις του:

«…Κοιτώντας τους τελευταίους 18 αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας, η πρόσφατη σχετική υπεροχή του δυτικού πολιτισμού απέναντι σ’ όλους τους άλλους είναι μια σημαντική ιστορική παρέκκλιση. Όλες οι παρεκκλίσεις τέτοιου είδους κάποτε τελειώνουν, κι αυτό είναι που συμβαίνει τώρα…»

Παρότι υπάρχουν αξιοσημείωτες πολιτιστικές διαφορές, δεν πρόκειται για «σύγκρουση πολιτισμών»! Η χριστιανική δύση, και ειδικά η προτεσταντική φράξια του χριστιανισμού, έκανε ένα «δηλητηριώδες δώρο» σ’ όλον τον πλανήτη· κι αυτό το «δώρο» εξαπλώθηκε και εγκαταστάθηκε παντού: τον καπιταλισμό. Μετά απ’ αυτό, δεν πρόκειται για ζητήματα πολιτιστικής υπεροχής· αλλά για ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς κσι συγκρούσεις.

Ένας άλλος πανεπιστημιακός, διευθυντής κινεζικού ινστιτούτου που ασχολείται με τους «δρόμους του μεταξιού», ο Xiang Lanxin, το είχε πει σαφώς πιο πολιτικά μιλώντας στον διάλογο Shangri-La πριν 2 χρόνια: δημιουργείται ένας μετα-Βεστφαλιανός κόσμος…

(Για την θεία Λίτσα μην ανησυχεί κανείς: είναι προ-Βεστφαλιανά σκαρφαλωμένη πάντα στην “χρυσή βίδα / κέντρο του κόσμου” και ασχολείται με τα γνωστά, καμαρωτά καμαρωτά…)

Ω αιώνια πόλη! (1)

Πέμπτη 31 Μάη. Η ασταμάτητη μηχανή δεν είναι αδιάφορη απέναντι σ’ αυτό που παρουσιάζεται σαν «ιταλικό δράμα». Και τι δεν έχουν δει τα ντουβάρια στη Ρώμη / αιώνια πόλη: συνωμοσίες, προδοσίες, συγκλητικούς, Καίσαρες, Κλεοπάτρες, μαχαιρώματα, φασίστες, πραξικοπήματα, εξεγερμένους δούλους, κομμουνιστές εργάτες, Βάνδαλους, ακόμα και τον Αννίβα (ad portas!)…. Που σημαίνει: κοιτώντας το πράγμα στο ιστορικό του βάθος έχουμε μια κάποια εμπιστοσύνη στο “ιταλικό σύστημα”. Θα τα καταφέρει (το άλλοτε “εργαστήριο της ευρώπης”) κι αυτή τη φορά!!!

Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ο ιταλικός καπιταλισμός έχει προβλήματα – και δεν είναι ο μόνος στην ευρωζώνη. Αν ήταν πριν 70 και βάλε χρόνια, θα προσπαθούσε να τα λύσει κάνοντας μια εκστρατεία στην αιθιοπία και ύστερα μια στην ελλάδα· θα αποτύγχανε και στις δύο· και ύστερα η μαφία του νότου θα συμμαχούσε με τους αμερικάνους διευκολύνοντας μια εισβολή από Σικελία μεριά. Δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί πρόοδος το γεγονός ότι τώρα η Ρώμη δεν στέλνει (όχι, σίγουρα, σε ικανή ποσότητα) στρατό εκτός συνόρων και, αντίθετα, για να λύσει τα προβλήματά του ο ιταλικός καπιταλισμός μοιάζει σα να τρώει τα ρούχα του. Πρόοδος και επιτυχία της ευρωζώνης – το λέμε για διάφορους “πατριώτες” που θα προτιμούσαν να μην υπάρχει αυτή η ρημαδοζώνη (και να πλέκει η μανούλα τους κάλτσες για τα ποδαράκια τους στο μέτωπο της αλβανίας 2.0…)

Ποια είναι τα προβλήματα του ιταλικού καπιταλισμού; Θα το πούμε το μυστικό: την έννοια της πολιτικής προσόδου, την δημιουργία δηλαδή ενός συστήματος καταμερισμού “ωφελημάτων” στη βάση της απόστασης απ’ τις δομές εξουσίας (κι εδώ, εκτός απ’ το “κράτος των κομμάτων” θα πρέπει να συμπεριλάβει κανείς την εκκλησία και την μαφία) ιταλοί αυτόνομοι την συνέλαβαν και την επεξεργάστηκαν! (Thank you Tony!). Και πολιτική προσόδος σημαίνει μόνιμο σφετερισμό του πλούτου που παράγει η εργασία επιπλέον του “τυπικού” καπιταλιστικού. Δεν θα μας έκανε εντύπωση αν μαθαίναμε για κτηνώδη ποσά παρκαρισμένα σε διάφορους φορολογικούς παραδείσους.

Παρότι το ιταλικό κράτος / κεφάλαιο έχει ιστορική μπουρζουαζία εσωτερικού (σε αντίθεση με το ελληνικό) και κατάφερε να σταθεί καλά (απ’ την άποψη του διεθνούς καταμερισμού) στη διάρκεια της 2ης βιομηχανικής επανάστασης, άρχισε να χάνει λάδια στη διάρκεια της 3ης. Και αγνοείται το μέλλον του στην 4η. Έχασε σε διάφορους τομείς την θρυλική μάχη της «ανταγωνιστικότητας» (μια σειρά πρωτοκλασσάτες φίρμες, απ’ την olivetti ως τις αυτοκινητοβιομηχανίες και τις φαρμακοβιομηχανίες έχουν στριμωχτεί σοβαρά) αν και κρατάει καλά στην πετροχημική βιομηχανία (eni) , στη μόδα και αλλού. Αλλά ως πότε; Για να το πούμε διαφορετικά: απέναντι στην κινεζική / ασιατική επέλαση που τόσο φοβάται όλος ο ιστορικός ευρωπαϊκός καπιταλισμός και την αμερικανική “προστατευτική” επίθεση, τι θα καταφέρει να αντιπαρατάξει το ιταλικό κεφάλαιο / κράτος; Αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις; Όχι δα!!…

Αυτά είναι για καμμένους και ψεκασμένους…

Ω αιώνια πόλη! (2)

Πέμπτη 31 Μάη. Όχι, δεν πάει για φούντο συνολικά!!! Ο πολιτικός (και ο γεωπολιτικός) προσοδισμός είναι το μόνο “στοιχείο” της Αθήνας· όχι, όμως, της Ρώμης. Απ’ την άλλη μεριά ο φανερός τρόπος με τον οποίο η άγρια συσσώρευση (μαφίες) είναι συστατικό στοιχείο του (μαύρου) ιταλικού αεπ, και η εν μέρει κατάρρευση της “δημόσιας διοίκησης” (πάλι υπέρ της άγριας εκμετάλλευσης της εργασίας των μεταναστών / μεταναστριών, ειδικά αν και όχι μόνο στο νότο) δείχνει αυτήν την πόλωση των αντιθέσεων ανάμεσα στο (κατά Gramsci) «παλιό που έχει πεθάνει» και στο «καινούργιο που δεν έχει γεννηθεί ακόμα»: εδώ και σχεδόν 3 δεκαετίες η «πολιτική» έκφραση της ιταλικής κοινωνίας χαροπαλεύει ανάμεσα σε διάφορα φασισταριά («επιστροφής στο ηρωϊκό παρελθόν») και σ’ έναν κοινωνισμό / εναλλακτισμό (με την καλή έννοια) που δεν μπορεί να γίνει γενικό σχέδιο.

Για τον ιταλικό καπιταλισμό και την ιστορία του η «επιστροφή στη λιρέττα» είναι εκατό φορές πιο γελοία απ’ την ελληνική «επιστροφή στη δραχμή». Όμως κι εδώ κι εκεί ο αποφασιστικός παράγοντας που έχει εκλείψει (για διαφορετικούς λόγους) είναι ο μεγάλης κλίμακας εργατικός ανταγωνισμός. Κι αν στην ελλάδα αυτός υπήρξε μόνο σποραδικά τα τελευταία 40 χρόνια, χωρίς μνήμη και χωρίς την δική του ιστορία, στην ιταλία τα πράγματα είναι διαφορετικά (αν και χειρότερα από κάποιες απόψεις).

Δεν είναι μόνο ότι εργατικός ανταγωνισμός πετάει όλο αυτό το σκυλολόι των δεξιο-φασιστο μικροαστών που τώρα ψηφίζουν – ψηφίζουν – ψηφίζουν bring back the good old days στα σκουπίδια. Είναι, κυρίως, (στην χειρότερη για εμάς περίπτωση) ότι αναγκάζει τα αφεντικά να σταθούν ενώπιον των θεμελειωδών καπιταλιστικών αντινομιών μέσα στο πεδίο της «εθνικής συσσώρευσής» τους χωρίς τα γιατρικά και τα προσχήματα του πολιτικού προσοδισμού.

Επειδή τα ιταλικά αφεντικά (και όχι μόνο) είναι υποχρεωμένα να αποκλείσουν το ενδεχόμενο του ανταγωνισμού της τάξης μας, «προσφέρουν» ιδεολογικά: το όνειρο μιας ψεύτικης και εικονικής «νομισματικής» / λογιστικής ανατίμησης της ντόπιας (στην ιταλία) εργασίας (με ένα πληθωριστικό «εθνικό νόμισμα») ΚΑΙ την όξυνση του πολέμου κατά των μεταναστών εργατών. Τα ξέρουμε αυτά τα κόλπα – παίζουν κι εδώ. Αυτό, βέβαια, είναι σχέδιο καταστροφής της εργατικής τάξης· με ροζ κορδέλες· και «σωτηρίας» της συσσώρευσης μέσω πραγματικής (έως ακόμα πιο άγριας) υποτίμησης.

Ναι, λοιπόν, η ασταμάτητη μηχανή παρακολουθεί το «ιταλικό δράμα», και θα επανέλθει. Εκείνο που δυσκολεύεται να εντοπίσει είναι το ιταλικό εργατικό αντι-παράδειγμα. Την έφαγε κι εκεί την τάξη μας η «αυτο-πραγμάτωση μέσω τέχνης» – ή «τα ζώα μου αργά»;

Ναι, φαίνεται πως κάπως έτσι έχουν τα πράγματα…

Παράδοξο ή όχι, είναι οι παρακμιακές ηπα όπου η τάξη μας δίνει μαθήματα ανταγωνισμού – υπό δύσκολες συνθήκες…

(φωτογραφία: Κοιτάξτε την γρήγορα – είναι παλιά! Και δεν είναι απ’ τη Ρώμη…)

Ζητήματα ανάλυσης και πρακτικής 1

Πέμπτη 24 Μάη. Ο φίλος της ασταμάτητης μηχανής ήταν λιτός στο μήνυμά του: Θέλετε να εξετάσετε και την περίπτωση να μην ξέρουν τι κάνουν; Αναφερόταν στις γιουνάιτεντ στέιτς οφ αμέρικα, αλλά όχι μόνο.

Η σκέψη δεν είναι καινούργια – αλλά έχει σοβαρές προκλήσεις, ένα μέρος απ’ τις οποίες (αλλά όχι όλες) η ασταμάτητη μηχανή τις αντιμετωπίσει ήδη. Σύμφωνα με το ορθόδοξο manual, επικεφαλής καθε κράτους είναι η αντίστοιχη «εθνική αστική τάξη» (τα εισαγωγικά είναι με αιτία…) που, στις επιλογές, στις κατευθύνσεις και στις μεθοδεύσεις της πολιτικής εκφράζει και υπηρετεί τα γενικά καπιταλιστικά συμφέροντα στον εθνοκρατικό σχηματισμό που της αναλογεί· χωρίς παραπάνω διευκρινίσεις για το τι σημαίνει «γενικά συμφέροντα» και πως διαμορφώνονται.

Το σχήμα είναι βολικό, επειδή δείχνει να έχει μια τυπική επάρκεια, στη βάση της ταξικής διαστρωμάτωσης των καπιταλιστικών κοινωνιών. Κι ενώ αυτή η διαστρωμάτωση είναι (για εμάς) αναμφισβήτητη, το προβοκατόρικο ερώτημα είναι το εξής: Κι αν δεν υπάρχει πλέον «εθνική αστική τάξη» εδώ ή εκεί; Κι αν στη θέση της, εκ των πραγμάτων, υπάρχει «κάτι άλλο», επιφορτισμένο με τις αρμοδιότητές της ή έχοντας κάνει πειρατεία στο πόστο; Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο – και η εργατική ανάλυση δεν πρέπει να είναι συντηρητική, κομπλεξική, ώστε να αποκλείει το ενδεχόμενο – τότε πως ακριβώς διεκπεραιώνεται η διακυβέρνηση των καπιταλιστικών κοινωνιών, στο πέρασμα απ’ την 3η στην 4η βιομηχανική επανάσταση;

Η δική μας εργατική ανάλυση σηκώνει αυτό το γάντι, επειδή το θεωρεί πολύ σοβαρό τόσο από θεωρητική όσο και από πρακτική άποψη. Την υπόδειξη της (σταδιακής ή ακαριαίας;) μείωσης της σημασίας της τάξης των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής (: ιστορική αστική τάξη…) δεν την έκανε προχτές κάποιος κομμουνιστής. Αλλά στη δεκαετία του 1930 ένας φιλελεύθερος, που έμεινε να αφήσει το όνομα και τις απόψεις του στην ιστορία: ο Κέυνς. Ήταν αυτός που εισήγαγε στην ανάλυση της «καπιταλιστικής οικονομίας» την πραγματικότητα της πολυμετοχικής καπιταλιστικής επιχείρησης και του στρώματος των διευθυντών (: managers), που τυπικά δεν είναι ΟΙ ιδιοκτήτες (ακόμα κι αν είναι μέτοχοι) αλλά είναι έμμισθοι υψηλόβαθμοι γραφειοκράτες – κι ωστόσο αυτοί είναι που αποφασίζουν. Ενημερώνοντας (ή κοροϊδεύοντας), ανάλογα με τα ειδικά συμφέροντά τους, τους «μετόχους» – τυπικά ιδιοκτήτες. Αυτό ισχύει στις επιχειρήσεις. Ισχύει και στο κράτος; Γιατί όχι;

Παρότι στα ‘60s (και σε σχέση με την τότε σοβιετική ένωση) δημιουργήθηκε μια αναλυτική βάση για τον γραφειοκρατικό καπιταλισμό, που τοποθετούσε τους «διαχειριστές» της καπιταλιστικής συσσώρευσης σε μια θέση “ad hoc μπουρζουαζίας» αν και χωρίς την τυπική ιδιοκτησία, το πράγμα ξεχάστηκε στη συνέχεια. Παρότι, ούτε η «πολυμετοχική» καπιταλιστική επιχείρηση εξαφανίστηκε (το αντίθετο), ούτε οι managers και οι ceo…