Tag: κρίση

Το δντ ξέρει

Δευτέρα 20 Αυγούστου. Ο ολλανδός Bob Traa, πρώτος «κομισάριος» του δντ για την ελληνική περίπτωση (απ’ τον Οκτώβρη του 2010 ως τον Σεπτέμβρη του 2013) δεν υπήρξε ο πιο αγαπητός άνθρωπος στην Αθήνα. Πως θα ήταν δυνατόν άλλωστε; Όμως να που ο καθεστωτικός τεχνοκράτης κάτι έμαθε. Κάτι που το ξέρουμε πολύ καλά σαν (αυτόνομοι) εργάτες, ωστόσο έχει ενδιαφέρον ότι αυτός το διατυπώνει με την δική του, τεχνοκρατική γλώσσα.

Σε μια συνέντευξή του στην καθεστωτική «καθημερινή» που δημοσιεύτηκε χτες, του γίνεται η πιο κάτω ερώτηση και δίνει την απάντησή του:

Ερώτηση: Τα οργανωμένα συμφέροντα αποτελούσαν μεγάλο εμπόδιο στην εφαρμογή του προγράμματος;

Απάντηση: Κατά την γνώμη μου τα οργανωμένα συμφέροντα εμποδίζουν τις αλλαγές σε όλες τις χώρες και η Ελλάδα είναι μια φυσιολογική χώρα απ’ αυτήν την άποψη. Εντυπωσιάστηκα με την πρόοδο που σημειώθηκε στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας στη διάρκεια της παραμονής μου στην Ελλάδα. Χρειάστηκε κουράγιο και αποφασιστικότητα και ιδιαιτέρως από μια κυβέρνηση προσκείμενη στην εργατική τάξη [σ.σ.: εννοεί προφανώς την διετία 2010 – 2011].

Έχω την αίσθηση ότι πολύ πιο αργή ήταν η μεταρρύθμιση στην αγορά προϊόντων, κάτι που θεωρώ μεγάλο πρόβλημα, επειδή οι δύο πλευρές της αγοράς, η εργασία και το κεφάλαιο, μεταρρυθμίζονται με διαφορετικό ρυθμό, κάτι που επηρεάζει την ισορροπία της εξουσίας στην οικονομία και επομένως την κατανομή του εισοδήματος, προσθέτοντας μια ακόμη δυσκολία στο ελληνικό πρόγραμμα.

Τελικά διαπίστωσα ότι το τίμημα αυτής της αντίστασης που προέβαλαν τα οργανωμένα συμφέροντα ήταν πως η Ελλάδα έκανε την προσαρμογή μειώνοντας το εισόδημα και όχι ενισχύοντας την παραγωγικότητα. Νομίζω ότι αυτό είναι πολύ υψηλό τίμημα.

Μια ψυχρή, επαγγελματική, τεχνοκρατική και περιεκτική περιγραφή του ταξικού ανταγωνισμού (για την ακρίβεια: της μονομερούς επίθεσης και νίκης των ντόπιων αφεντικών) αυτά τα 8 χρόνια!!! Ευχαριστούμε κύριε Traa, έτσι ακριβώς έγινε!!!

Έχουμε καταλάβει στο πετσί μας όλες τις λεπτομέρειες…

Κι εμείς ξέρουμε

Δευτέρα 20 Αυγούστου. Ας αποκωδικοποιήσουμε την διαπίστωση του δντ-τεχνοκράτη: όταν «μεταρρυθμίζεται η αγορά εργασίας» (δηλαδή: υποτιμώνται μαζικά και οργανωμένα μεγάλα τμήματα της εργασίας, πρώτα δια νόμου και στη συνέχεια μέσω της μόνιμης πειρατείας των αφεντικών / μαύρης εργασίας) αλλά δεν «μεταρρυθμίζεται η αγορά εμπορευμάτων» (δηλαδή: δεν σπάνε τα οργανωμένα καρτέλ σε όλους τους τομείς), τότε οι τιμές των εμπορευμάτων (ακόμα και εκείνων για την απλή επιβίωση) μένουν σταθερές ή και ανεβαίνουν· ενόσω οι μισθοί (ξεκινώντας απ’ τον βασικό) γκρεμοτσακίζονται. Αυτό κάνει την «φτώχεια» ακόμα πιο έντονη.

Οι τρισκατάρατοι δανειστές (είναι απόλυτα βέβαιο) ζητούσαν απ’ την αρχή και τις δύο «μεταρρυθμίσεις». Μέχρις ενός χρονικού σημείου – μετά κατάλαβαν ότι δεν γίνεται… Όλες οι αντιστάσεις / αντιδράσεις, η «αντιμνημονιακή» ρητορική, αφορούσαν μόνο την υπεράσπιση των αφεντικών, ασχέτως μεγέθους. Ο τρόπος που το έκαναν ήταν απλός: πετώντας την μπάλα όσο πιο μακρυά γινόταν απ’ την κύρια, την βασική πρακτική αντίθεση της ιστορικής περιόδου: κεφάλαιο εναντίον εργασίας!! Οι «μεταρρυθμίσεις» που έθιγαν τ’ αφεντικά ήταν που είτε δεν έγιναν καν, είτε απλά ψηφίστηκαν (για να μην εφαρμοστούν). Αντίθετα, η υποτίμηση της εργασίας (και όχι μόνο των μισθών) έγινε αμέσως, ακαριαία και στην εντέλεια. (Θα επανέλθουμε στη συνέχεια).

Κατά τον Traa αυτή η «μεταρρυθμιστική» ανισορροπία μετατοπίζει τους συσχετισμούς εξουσίας υπέρ του κεφάλαιου. Έχει δίκιο, αλλά μόνο σε δεύτερο χρόνο. Σε πρώτο χρόνο, το γεγονός ότι αποδείχθηκε πανεύκολο να υποτιμηθεί άγρια η εργασία στην ελλάδα («κι αυτό ήταν όλο» απ’ την άποψη της «θεραπείας»…) δείχνει πως εξ αρχής τα ντόπια αφεντικά είχαν το πάνω χέρι – χάρη στην βοήθεια όχι μόνο των φανερών αλλά κυρίως των «αφανών» λακέδων τους. Μέσα απ’ την διαχείριση της κρίσης / αναδιάρθρωσης α λα ελληνικά αυτό που πέτυχαν ήταν να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο την κυριαρχία τους.

Εργασία vs κεφάλαιο;

Δευτέρα 20 Αυγούστου. Σαν αυτόνομοι εργάτες είμασταν (δυστυχώς…) οι μόνοι, ελάχιστες δεκάδες, που το φθινόπωρο που έπιανε δουλειά ο κύριος Traa στην Αθήνα ανοίξαμε δημόσια και καθαρά το ζήτημα / μέτωπο που ήταν νο 1 μέσα στην «κρίση»: με το project 30/900. Αν το είχαμε κρατήσει σαν εξυπνάδα μεταξύ μας ή το είχαμε κάνει (άντε μία) προκήρυξη, το εκ μέρους μας «σήκωμα του γαντιού» δίκαια θα είχε περάσει απαρατήρητο. Κάναμε το αντίθετο. Ξεπερνώντας ακόμα και τις δυνατότητές μας προπαγανδίσαμε και τεκμηριώσαμε το ζήτημα δημόσια, εντατικά, για περισσότερα από 3 χρόνια.

Απ’ αυτήν ακριβώς την δημόσια πολιτική / εργατική θέση (μόνο απ’ αυτήν και χάρη σ’ αυτήν) διαπιστώσαμε καθαρά ποιοι και πως στήριξαν όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο την εξουσία που είχαν ήδη τα αφεντικά αλλά και την ενίσχυσή της. Για τα αφεντικά τα ίδια αυτό ήταν αναμενόμενο, συνεπές με τα ταξικά τους συμφέροντα. Όλοι οι υπόλοιποι όμως (κι αναφερόμαστε στην κύρια μάζα του «αντιμνημονιακού», «αντιε.ε.», «αντιγερμανικού» και «ζήτω η δραχμή» εσμού) προδίδοντας ακόμα και τα δικά τους ταξικά συμφέροντα (αν ήταν μισθωτοί, και ήταν χιλιάδες τέτοιοι ανάμεσά τους) αυτοί ήταν που αποδείχθηκαν τα κύρια στηρίγματα, οι ιδανικοί μοχλοί για την ακόμα πιο σκληρή «μετατόπιση της εξουσίας υπέρ του κεφάλαιου». Εννοείται πως αυτός ο εσμός είχε και «πολιτικούς επικεφαλής», είτε κατάφεραν στη συνέχεια να εξαργυρώσουν την «καθοδήγηση» (συ.ριζ.α., βοθρολύματα) είτε όχι (άκρα αριστέρα και οι υπόλοιποι). Το κκε είναι ειδική περίπτωση: ναι, μεν, δεν υιοθέτησε την «αντιμνημονιακή» ρητορική, έκανε όμως κάτι άλλο, εξίσου χρήσιμο στο σύστημα: «συγκράτησε πειθαρχημένες» τις εργατικές του δυνάμεις, για να μην συμπεριφερθούν εργατικά – όπως έπρεπε. Η «γενική πολιτική» και «η συμμαχία με τους μικροαστούς» ισοπέδωσε τα εργατικά συμφέροντα και απ’ αυτή τη μεριά…

Ο καμβάς αυτής της «υποστήριξης απ’ τα κάτω» έχει αναδειχθεί επίσης, εκ μέρους μας: μικροαστισμός / πολιτικός προσοδισμός. Ωστόσο αυτοί είναι εχθροί της τάξης μας (όταν αυτή αποκτάει την συνείδησή της…) με τους οποίους δεν ξεμπερδεύεις απλά αποκαλύπτωντας και «καταγγέλοντάς» τους… Είναι συνέχεια παντού…

«Φτου ξελεφτερία»;

Δευτέρα 20 Αυγούστου. Άσχετα απ’ τις δηλώσεις, τους επετειακούς ψετοαπολογισμούς , και τις συγκρατημένες ή όχι φανφάρες, η «έξοδος απ’ τα μνημόνια» (όσο μπορεί να την θεωρήσει κανείς τέτοια) είναι απλά επισφράγιση του γεγονότος ότι τα ντόπια αφεντικά, αφεντικά ενός καπιταλισμού έντασης εργασίας στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος, μαζί με τους κοινωνικούς τους συμμάχους, άντεξαν μια χαρά την απ’ έξω «πίεση» για λειτουργική αναδιάρθρωση τόσο του επιχειρηματικού τους μοντέλου όσο και του ενιαίου κόμματός τους (: του ελληνικού κράτους).

Όσο για εμάς σαν τάξη; Αυτά τα χρόνια ήταν μια μοναδική ιστορική ευκαιρία συνειδητοποίησης. Υπονομεύτηκε, περιγελάστηκε, ποδοπατήθηκε απ’ τα πλήθη της “αγανάκτισης”… Χάθηκε.

Οι προφητείες του γέροντα Παστέλιου…

.

Τρίτη 14 Αυγούστου. Μιας και οι έλληνες πατριώτες έχουν βγάλει για μια ακόμα φορά κηδειόχαρτο για τον τουρκικό καπιταλισμό / κράτος, ας σημειώσουν κι αυτό: στις 7 Σεπτέμβρη πρόκειται να συναντηθούν στην Istanbul οι εξής αμελητέες πολιτικές βιτρίνες: Erdogan, Putin, Merkel και Macron. Το επίσημο θέμα είναι η συρία· μην βάλετε το χέρι σας στη φωτιά ότι δεν θα κουβεντιάσουν τίποτα άλλο… Ούτε, φυσικά, ότι ξαφνικά ανακάλυψαν πόσα τους ενώνουν στη μέση Ανατολή… (Ο Lavrov βρίσκεται ήδη στην Άγκυρα για τις λεπτομέρειες αυτού του ραντεβού και όχι μόνο.)

Εν τω μεταξύ, μνημονεύσαμε μεν το Πεκίνο σαν εν δυνάμει υποστηρικτή του τουρκικού καπιταλισμού (και καθεστώτος) ξεχάσαμε όμως – παράλειψή μας – το κατάρ. Η Ντόχα χρωστάει μεγάλη χάρη για την υποστηρίξη που είχε απ’ την Άγκυρα όταν ο τοξικός και η παρέα του ήθελε πόλεμο: ο τουρκικός στρατός πήγε άμεσα στη βάση που έχει εκεί, για να κοπεί κάθε όρεξη.

Και, φυσικά, οι εμίρηδες του κατάρ έχουν λεφτά…. Το πλεονέκτημα του Πεκίνου είναι ότι πρωτοστατεί στη δημιουργία εκείνων των διεθνούς χρήσης «εναλλακτικών» μηχανισμών διατραπεζικών σχέσεων, που θα βάλουν στη γωνία την δυνατότητα της fed (άρα της Ουάσιγκτον) να κάνει εκβιασμούς μέσω τιμωριών, ποινών, κυρώσεων, εικονικών εκτελέσεων, κλπ…

(Γιατί κανένας απ’ αυτούς δεν έσταξε το κάτι τις όταν οι φαιορόζ, φρέσκιοι στο γκουβέρνο, είχαν βγει στη γύρα και κτύπαγαν την μία πόρτα μετά την άλλη; Έλα ντε!! Μήπως επειδή το μαγαζί / οικόπεδο έχει ξεπέσει γεωπολιτικά, ενώ το απέναντι, ο αιώνιος εχθρός, όχι;)

Είναι ο καπιταλισμός stupid!

Κυριακή 12 Αυγούστου. Για τα ντόπια αφεντικά, για το ελληνικό κράτος / κεφάλαιο, θα είναι μέρες γιορτινές η 21η και η 22α Αυγούστου; «Βγαίνουμε απ’ το τούνελ, βγαίνουμε!» – γιατί να μην οριστεί η στιγμή σαν «εθνική επέτειος»; Οι φαιορόζ ετοίμαζαν γιορτές (και να οι σούβλες, και να τα κοκορέτσια!) αλλά τους τα χάλασε ο «στρατηγός άνεμος», η αυθαίρετη δόμηση – και οι δημόσιες υπηρεσίες που εποπτεύουν.

Η «έξοδος» αυτή είναι τυπική, και μόνο σαν τέτοια πρέπει να εννοείται. Οι διεθνείς έμποροι χρήματος, που στρίμωξαν το ελληνικό κράτος το 2009, δεν θα είναι «φιλικότεροι» τώρα. Κι έχουν τους λόγους τους.

Γίνεται μια σύγκριση ανάμεσα στον ελληνικό και στον πορτογαλικό καπιταλισμό, με φόντο το πως «συμπεριφέρθηκαν» έχοντας επιφανειακά παρόμοια προβλήματα μετά την όξυνση της παγκόσμιας κρίσης, στα τέλη του 2008. Από την άποψη των μεγεθών η σύγκριση είναι ενδιαφέρουσα: η πορτογαλία έχει περίπου τον ίδιο πληθυσμό με την ελλάδα (10,5 μύρια), έκταση μικρότερη (92 χιλιάδες τετραγωγικά χιλιόμετρα έναντι 132 χιλιάδων της ελλάδας), και «μπήκε σε μνημόνιο». Δανείστηκε πολύ λιγότερα απ’ το ελλαδιστάν (κάτι παραπάνω από 70 δις) – δεν είναι μύθος ότι τα (πολιτικά) «δάνεια σωτηρίας» προς το ελληνικό κράτος είναι, σαν ποσό, το μεγαλύτερο ever στην ιστορία του καπιταλισμού!!! Η Λισσαβώνα «βγήκε απ’ το τούνελ» στα τρία χρόνια, και ακολούθησε αυτό που έλεγε το εγχειρίδιο: (καπιταλιστική) ανάπτυξη. Η ανεργία έπεσε κάτω απ’ το 10% (με πολύ μικρότερη «μαύρη» εργασία απ’ ότι εδώ) ενώ πρόσφατα η «αριστερή» κυβέρνηση αύξησε τον βασικό μισθό στα 600 ευρώ. Το πιο χαρακτηριστικό είναι ότι το 2008 το πορτογαλικό αεπ ήταν κατά 25% μικρότερο απ’ το ελληνικό· το 2018 είναι κατά 25% μεγαλύτερο. (Τα νούμερα μας είναι χοντρικά).

Η σύγκριση τελειώνει εδώ! Το πορτογαλικό κράτος / κεφάλαιο / κοινωνία έχει εντελώς διαφορετική πολιτική ιστορία (και άρα εθνική ιδεολογία) απ’ το ελληνικό· κι αυτή η διαφορά αποδείχθηκε στρατηγικής σημασίας. Ως το 1974, όταν έγινε η αντι-ιμπεριαλιστική, αριστερή εξέγερση μεγάλου μέρους του στρατού ρίχνοντας την επί 36 χρόνια χούντα του Σαλαζάρ (η επανάσταση των γαρυφάλλων όπως ονομάστηκε) η πορτογαλία είχε αποικίες. Με πιο σημαντικές την αγκόλα και την μοζαμβίκη. Το 1975, με αριστερή μετεπαναστατική κυβέρνηση στη Λισσαβώνα, η αγκόλα και η μοζαμβίκη κήρυξαν την ανεξαρτησία τους· αν και οι ιδιαίτερες οικονομικές, εμπορικές και γλωσσικές σχέσεις παρέμειναν, όπως έχει συμβεί με όλα τα αποικιοκρατικά πρωτοκοσμικά καθεστώτα.

Σε κάθε περίπτωση: στην πορτογαλία υπήρχε (και υπάρχει) αυτό που ιστορικά έχει ονομαστεί αστική τάξη· ή το μεταμοντέρνο διάδοχό της. Εκείνο το ηγεμονικό κοινωνικό στρώμα δηλαδή που, παρά τις εσωτερικές διαιρέσεις και αντιπαλότητές του, σε περίπτωση κινδύνου (και η «κρίση» ήταν τέτοιος) μπορούν να αναλάβουν την διαχείριση των προβλημάτων με ορθολογικό τρόπο. Κι έτσι συνέβη. Στην πορτογαλική σκηνή η αναγνώριση ότι «όντως έχουμε προβλήματα σαν κράτος / κεφάλαιο» ήταν διακομματική, απ’ την δεξιά ως την κομμουνιστική αριστερά. Συνεπώς τα βασικά της «συνταγής μεταρρυθμίσεων» εφαρμόστηκαν (συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης). Φυσικά αυτό είχε σοβαρές συνέπειες για 3 χρόνια, ειδικά για την εργατική βάση του πορτογαλλικού καπιταλισμού: μείωση των μισθών, αύξηση της ανεργίας.

Α λα ελληνικά 1

Κυριακή 12 Αυγούστου. Στην ελλάδα δεν υπάρχει ούτε υπήρξε ποτέ (από καταβολής ελληνικού κράτους) εντόπια αστική τάξη με πολιτική και ιδεολογική ηγεμονία και ικανότητα σχεδιασμού. Ως γνωστόν η ελληνική αστική τάξη, λόγω του είδους των οικονομικών δραστηριοτήτων της (εμπόριο, τράπεζες, εφοπλισμός) ήταν διάσπαρτη στην ευρώπη, στη ρωσία και στην οθωμανική αυτοκρατορία· και ποτέ δεν είδε στο μικροσκοπικό ελληνικό κράτος τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από ένα (ανάμεσα σε άλλα) εργαλεία για την υπεράσπιση των συμφερόντων της· αν και όποτε χρειαζόταν. Κατά τα υπόλοιπα άφησε την διοίκηση στους εντόπιους πολιτικά προσοδικούς μηχανισμούς που ήταν ήδη διαμορφωμένοι (σαν «τύπος εξουσίας») απ’ τα χρόνια της φεουδαρχίας.

Είναι μόνιμο στην ιστορία: η εθνική ιδεολογία των ελλήνων δεν διαμορφώθηκε σαν ιδεολογία της αστικής τους τάξης. Αλλά σαν ιδεολογία του γεω/πολιτικού προσοδισμού. Και μάλιστα διπολική (δηλαδή παρανοϊκή): είμαστε φουκαράδες («ψωροκώσταινα») αλλά ο κόσμος μας χρωστάει («του δώσαμε τα φώτα του πολιτισμού»).

Το κοινωνικό στρώμα που διαμορφώθηκε σαν ηγεμονικό στα ‘90s, όταν ο συνδυασμός ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, ανάπτυξης / διεθνοποίησης του ντόπιου οργανωμένου εγκλήματος και, κυρίως, μαζικής άγρια υποτιμημένης εργασίας μεταναστών / μεταναστριών «έφερε πλούτο», αυτό που ονομάστηκε «μεσαία τάξη» α λα ελληνικά, δεν ήταν αστικής προέλευσης και ιδεολογίας. Ήταν νεόπλουτοι μικροαστοί, ικανοί στις λαμογιές και στην αρπαχτή, ικανοί στις πολιτικές προσόδους, κι ως εκεί. Η ιδεολογία τους ήταν η μοναδική ιστορικά «ελληνική»: είμαστε γαμάτοι (πάψαμε να είμαστε «φουκαράδες»…) και όλος ο κόσμος μας χρωστάει («τα φώτα…»)

Όταν το 2009 και στις αρχές του 2010 εμφανίστηκαν «κάποιοι» και τους είπαν «έχετε σοβαρά προβλήματα» η μαζική καθεστωτική αντίδραση, κοινωνική και πολιτική, ήταν ακριβώς αντίθετη απ’ ότι οπουδήποτε αλλού εις τα ευρώπας: όχι, μόνο, δεν έχουμε κανένα πρόβλημα, αλλά το πρόβλημα είσαστε εσείς οι κερατάδες (το δντ, η γερμανία…) που θέλετε να μας πάρετε τις ομορφιές μας (: τα πετρέλαιά μας…).

Φυσικά, στις κατ’ ιδίαν κουβέντες, στις παρέες και στα οικογενειακά τραπέζια, οι κατάρες για το Α και το Β και το Γ (στο ελληνικό κράτος / κεφάλαιο) ποτέ δεν είχαν λείψει, ποτέ δεν έλειψαν, πότε δεν θα λείψουν. Όμως «άλλο τι λέμε μεταξύ μας, κι άλλο τι λέμε στους ξένους». Λοιπόν: ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΝΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΕΑΜ!!! (Το ξεχάσατε; Γεμίσαμε τότε στρατηγούς και οικονομολόγους, με τα όπλα παρά πόδας…)

Αυτή η ήταν η πολιτική και ιδεολογική διαχείριση του πράγματος, που ξεκίνησε με αίμα στις 5 Μάη του 2010, για να μην τολμήσει ο Παπαντρέου ο Γ να πειράξει τα κυκλώματα και τους μηχανισμούς… Πρακτικά (και με τρόπο που σε τρίτους θα έμοιαζε μυστηριώδης) οτιδήποτε αφορούσε την υποτίμηση της εργασίας (βασικό αλλά όχι μοναδικό στοιχείο της καπιταλιστικής διάσωσης) πέρασε μια χαρά! Οτιδήποτε, όμως, αφορούσε τα κυκλώματα και τους μηχανισμούς, απ’ τους ιδιοκτήτες των ταξί μέχρι… έμεινε ανέγγιχτο, με λυσσασμένη υπεράσπιση και λυσσασμένο μίσος κατά των «κατακτητών».

Κατ’ αυτό τον τρόπο το ελλαδιστάν έδειξε τα σωθικά διεθνώς. Έδειξε, δηλαδή, ότι ενώ είναι καπιταλιστικότατο, ενώ υπάρχει μια πολυεθνική εργατική τάξη που υφίσταται άγρια εκμετάλλευση πάνω και, κυρίως, κάτω απ’ τους νόμους, δεν διαθέτει κάποιο ηγεμονικό στρώμα «αστικού τύπου» που να θεωρεί εαυτόν υπεύθυνο για την ορθολογική διαχείριση της συσσώρευσης. Απ’ τις αρχές του 2010 ως τον Αύγουστο του 2018, για τους έλληνες (κοινωνία και πολιτική σκηνή) οι άλλοι έφταιγαν, οι άλλοι φταίνε – τελεία!

Ελλείψει, λοιπόν, ορθολογικού κρατικού συνομιλητή, με ικανότητα σχεδιασμού και εφαρμογής των σχεδίων, τι έμαθαν οι διεθνείς έμποροι χρήματος; Αυτό που το 2009 υποψιάζονταν: αυτοί (το ελλαδιστάν) σαν πελάτες είναι κατάλληλοι μόνο για να τζογάρεις πάνω τους.

Αλα ελληνικά 2

Κυριακή 12 Αυγούστου. Υπήρξε στο παρελθόν μια «περιθωριακή» μεν αλλά τολμηρή άποψη, μαρξιανής μάλιστα προέλευσης, που υποστήριζε ότι αφού στην ελλάδα δεν υπήρξε εντόπια αστική τάξη, τα ιστορικά της καθήκοντα θα έπρεπε να τα αναλάβει … η εργατική! Όπου αυτή η ντόπια εργατική τάξη, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα της ανύπαρκτης αστικής, θα έπρεπε να κατακτήσει (επαναστατικώ τω τρόπω…) την εξουσία, για να πετύχει την «εθνική ολοκλήρωση» (δηλαδή την κατάληψη / «απελευθέρωση» των εδαφών όπου κάποτε υπήρχε ελληνική αστική τάξη, κυρίως στη Μ. Ασία). Και, μετά απ’ αυτό, να προχωρήσει στον σοσιαλισμό και στον κομμουνισμό… Ήταν μια άποψη που γέννησε τέρατα. Ευτυχώς, στη διάρκεια αυτών των 8 χρόνων, δεν αναβίωσε! Αναβίωσε μόνο ο “εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας”, ο Κολοκοτρώνης (θυμάστε τις αφίσες και τις προσκλήσεις για τις παρελάσεις της 28ης Οκτώβρη του 2011;) και το εαμ…

Το παράδοξο, λοιπόν, ότι το «ελληνικό πρόβλημα» έμεινε για χρόνο ρεκόρ στη «θερμοκοιτίδα» του πολιτικού δανεισμού (8 χρόνια), έχει εξήγηση που την ξέρουν οι πάντες εκτός συνόρων: εκεί δεν έχουν κανένα πρόβλημα, το μόνο πρόβλημα που αναγνωρίζουν είναι οι άλλοι… Στην αρένα (ή και ζούγκλα) του διεθνούς χρηματοπιστωτισμού, δεν είναι αυτό που σε κάνει αξιόχρεο. Η «έξοδος απ’ το τούνελ των μνημονίων» είναι είσοδος στους βάλτους του εμπορίου χρήματος. Και παρότι (ελλείψει εμπιστοσύνης…) το ελλαδιστάν θα βγει με λουρί, η αιτία που έκοψε τα πανηγύρια της «εξόδου» (οι 93 νεκροί από μια φωτιά λίγης ώρας) είναι απλά η αλληγορία της ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας: αφού δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, δεν υπάρχει και καμία έξοδος κινδύνου…

(φωτογραφίες: Στα τέλη Δεκέμβρη του 2014, μια φωτιά μέσα στη νύχτα σ’ ένα επιβατηγό πλοίο της γραμμής ελλάδα – ιταλία, στο Norman Atlantic που διαχειριζόταν η ελληνική εταιρεία ανεκ, και – κυρίως – οι «περίεργες» επιλογές του καπετάνιου του (σε συνεννόηση με την εταιρεία;), που δεν γύρισε το πλοίο προς την Αλβανία, στο λιμάνι του Αυλώνα που ήταν πολύ κοντά, για να αντιμετωπιστεί η φωτιά, αλλά το άφησε να καίγεται μεσοπέλαγα, είχε σαν αποτέλεσμα να «χαθούν» βασανιστικά 29 επιβάτες. Άλλοι κάηκαν ζωντανοί, άλλοι πέθαναν απ’ τις αναθυμιάσεις, και άλλοι πνίγηκαν πέφτοντας στη θάλασσα. Δεκαοκτώ απ’ αυτούς (18) δεν βρέθηκαν ποτέ, ούτε σαν πτώματα: 8 έλληνες, 4 τούρκοι, 2 ιταλοί, 2 σύριοι, 1 γερμανός και 1 ιρακινός.

Ήταν μια «τραγωδία» τότε – που, φυσικά, ξεχάστηκε… Για να το πούμε όπως πρέπει: κουκουλώθηκε… Ποτέ δεν ανακαλύφθηκαν καν οι αιτίες της πυρκαγιάς. Κι ούτε λόγος, φυσικά, για τις φήμες ότι το πλοίο συμμετείχε σε οργανωμένο κύκλωμα λαθρεμπορίου ελαιολάδου, προς ιταλία, και γι’ αυτό ο καπετάνιος δεν φρόντισε να πιάσει λιμάνι όπου θα έσβηναν μεν την φωτιά, θα ανακάλυπταν όμως και τα λαθραία βυτιοφόρα… Προτίμησε να καούν στ’ αμπάρια· για την ακρίβεια να λιώσουν μέχρις εξαφάνισης από μια ισχυρή φωτιά που κράτησε πολλές ώρες…

«Τραγωδίες»… Που ξεχνιούνται, επειδή τα πραγματικά γεγονότα αφορούν τα πραγματικά χαρακτηριστικά του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου / κοινωνίας).

Καταρρέει ο τουρκικός καπιταλισμός;

Σάββατο 11 Αυγούστου. Με «δημόσιο χρέος» το 2017 28,3% επί του αεπ, εξαιρετικά χαμηλό δηλαδή (το ελληνικό είναι 180% του αεπ και το ιταλικό 132%) τι ακριβώς πρόβλημα έχει ο τουρκικός καπιταλισμός;

Το πρόβλημα εμφανίζεται κατ’ αρχήν σαν πρόβλημα δανεισμού των τουρκικών επιχειρήσεων. Πράγματι, το συνολικό επιχειρηματικό χρέος των τουρκικών αφεντικών στα τέλη του 2017 ήταν 215 δισεκατομμύρια δολάρια (453 μαζί με το δημόσιο χρέος). Τα ποσά μπορεί να μην είναι τεράστια για έναν δυναμικό καπιταλισμό του τουρκικού μεγέθους· δείχνουν όμως μια υπερεπέκταση στον κατασκευαστικό τομέα («μεγάλα έργα» εντός και εκτός τουρκίας) την οποία οι διεθνείς δανειστές χρήματος δεν θεωρούν βιώσιμη. Ή δεν θέλουν να την θεωρούν: αυτό μεταφράζεται σε δυσκολίες «ανακύκλωσης» των (επιχειρηματικών) δανείων… Αν προσθέσει κανείς ότι πολλά απ’ αυτά έχουν την «κάλυψη» τουρκικών τραπεζών, κρατικών και ιδιωτικών, τότε η αδυναμία αποπληρωμής (ή «ανακύκλωσης») αυτών των χρεών τους επόμενους μήνες κινδυνεύει να μετατραπεί σε σοβαρό τραπεζικό πρόβλημα. Και ένα τραπεζικό «κράχ» κτυπάει άσχημα οποιονδήποτε (εθνικό) καπιταλισμό… (Ωστόσο μια απ’ τις μεγαλύτερες τουρκικές τράπεζες είναι ισπανικής ιδιοκτησίας…)

Εδώ το «οικονομικό» σκέλος του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού συναντάει το «πολιτικό», κι αυτό είναι αναπόφευκτο. Όσο πιθανό είναι οι διεθνείς έμποροι χρήματος να έχουν αμιγώς οικονομικά κριτήρια για το αν θα δανείσουν ή όχι τις τουρκικές επιχειρήσεις, άλλο τόσο πιθανό είναι να ερμηνεύουν κατά τα συμφέροντά τους (δηλαδή: ζητώντας μεγαλύτερα επιτόκια) ζητήματα όπως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι εντάσεις στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον. Συμβαίνουν κι αυτά… Δεν έχει λοιπόν εντελώς άδικο το καθεστώς Ερντογάν όταν δείχνει προς την μεριά της Ουάσιγκτον για την «αιτία του κακού». Δεν έχει, όμως, και εντελώς δίκιο: προφανώς η επιχειρηματική υπερέκθεση στον διεθνή δανεισμό είναι μια εν δυνάμει «αχίλλειος φτέρνα», ειδικά σε συνθήκες όξυνσης του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού.

Έχει έξοδο κινδύνου ο τουρκικός καπιταλισμός; Ορισμένοι υποστηρίζουν (όχι αβάσιμα) πως έχει. Τον κινεζικό καπιταλισμό. Κινεζικές (κρατικές) εταιρείες έχουν ήδη «δουλειές» στην τουρκική επικράτεια: η cosco έχει το 65% του 3ου σε μέγεθος λιμανιού κοντέινερ, στο Kumport, κοντά στην Istanbul, ενώ η τηλεπικοινωνιακή Huawei, σε συνεργασία με την Turk Telecom, αναπτύσσει δίκτυα 5G, cloud computing, το internet of things, και άλλα παρόμοια της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Η Alibaba επένδυσε πρόσφατα (και ενώ το «τουρκικό πρόβλημα» ήταν ήδη γνωστό, εδώ και σχεδόν 2 χρόνια) στην τουρκική πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου Trendyol. Κι αυτές είναι οι μεγαλύτερες “δουλειές” – όχι οι μοναδικές…

Το κινεζικό κράτος / κεφάλαιο είναι πραγματιστικό· δεν χαρίζει λεφτά. Αλλά επίσης ποντάρει στην οικονομική (και πολιτική) «σταθερότητα» της τουρκίας, ειδικά τώρα που «ορμάει» στην ανοικοδόμηση της συρίας ελπίζοντας ότι θα εξασφαλίσει ως τις ανατολικές ακτές της Μεσογείου τους οδικούς και σιδηροδρομικούς «άξονες του μεταξιού».

Εάν υπάρχουν τομείς κινεζικού ενδιαφέροντος στον τουρκικό καπιταλισμό (και είναι αρκετά πιθανό να υπάρχουν), τότε οι κινεζικές άμεσες επενδύσεις μπορεί να εξασφαλίσουν τις τουρκικές τράπεζες· κι αυτό, με τη σειρά του, να μειώσει την «πίεση» κατά των τουρκικών αφεντικών…

(φωτογραφία: Το ψόφιο κουνάβι υπέγραψε τον διπλασιασμό των δασμών στο ατσάλι και στο αλουμίνιο που εισάγουν οι ηπα απ’ την τουρκία… Επειδή (λέει) η λίρα έχει πέσει πολύ, και οι τουρκικές πρώτες ύλες ξαναέγιναν φτηνές.

Η υποτίμηση της τουρκικής λίρας διευκολύνει πολύ τις τουρκικές εξαγωγές, στο σύνολό της, αρκεί να μην χρειάζονται εισαγόμενες – άρα ανάλογα ακριβότερες – πρώτες ύλες. Όσο για τις σχέσεις μεταξύ των δύο καθεστώτων; Ίσως ήρθε η στιγμή να επαναλάβει και ο Ερντογάν αυτό που λένε άλλοι, ειρωνικά: Μωρέ ο Τραμπ είναι καλός… Οι άλλοι δεν τον αφήνουν…)

Britain’s decline

Τρίτη 7 Αυγούστου. Τι είναι λοιπόν που θορυβεί τη ναυαρχίδα του φιλελευθερισμού (τον economist) σχετικά με την βρετανική παρακμή; Δύο κυρίως θέματα. Το ένα είναι ψυχο-λογικό: μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων δεν συμπεριφέρεται ιδιαίτερα λογικά, κι αυτό αποδεικνύεται (κατά το περιοδικό) απ’ το ότι ψήφισαν κατά πλειοψηφία υπέρ του brexit επειδή είχαν την βολική πεποίθηση ότι για τα προβλήματα του αγγλικού καπιταλισμού φταίνε «άλλοι», και συγκεκριμένα η ε.ε. (Μήπως είναι έλληνες;) Όχι – λέει ο economist:

…Τα περισσότερα απ’ τα προβλήματα της Βρετανίας δημιουργούνται απ’ το εσωτερικό, και δεν υπάρχει τίποτα στη συμμετοχή στην ε.ε. που να εμποδίζει τους βρετανούς επιχειρηματίες να κάνουν εμπόριο με τον υπόλοιπο κόσμο… Οι περισσότεροι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι οποιαδήποτε εκδοχή ενός συμφωνημένου Brexit θα συμπιέσει τους ρυθμούς ανάπτυξης της Βρετανίας. Αν η Βρετανία φύγει χωρίς συμφωνία, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές…

Το δεύτερο που ανησυχεί την φιλελεύθερη ναυαρχίδα είναι η τάση συγκέντρωσης κεφαλαίου εντός αγγλίας και, κατά συνέπεια η πτώση της ανταγωνιστικότητας των σχετικών επιχειρήσεων. Το επιτελείο του economist χώρισε τον βρετανικό καπιταλισμό σε 250 υποτομείς, και διαπίστωσε ότι την τελευταία δεκαετία στο 55% αυτών των τομέων έχει μεγαλώσει η συγκέντρωση κεφαλαίου, με τις 4 μεγαλύτερες επιχειρήσεις κάθε υποκλάδου να έχουν αυξήσει το μερίδιό τους στα κέρδη, σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Αυτό, κατά τον economist ενισχύει τις δυνατότητες των εργοδοτών να κρατούν χαμηλά τους μισθούς περιορίζοντας έτσι την καταναλωτική τους δυνατότητα· και ενισχύοντας την πληβειακή νευρικότητα. Κι αν αυτή εκφραστεί σαν υποστήριξη στον “επαγγελματία των διαμαρτυριών” Corbyn;

Θα έλεγε κάποιος: και λοιπόν; Αυτός δεν είναι ο καπιταλισμός; Σωστά. Εκείνο που φοβούνται στον economist (χωρίς να το λένε με το όνομά του) είναι πως αν ο βρετανικός καπιταλισμός χάσει την αγορά της ε.ε. (πράγμα λογικό αν ολοκληρωθεί μαλλιοκούβαρα η «έξοδος» του χρόνου την άνοιξη) και δεν την αντικαταστήσει με άλλες στον κόσμο (πράγμα εξαιρετικά δύσκολο), η μειωμένη εσωτερική κατανάλωση θα είναι ένα ακόμα καρφί στο φέρετρό του.