Tag: κρίση

Νεοκρατισμός: ο covid-19 οικονομολόγος (όπως λένε: «ο καραγκιόζης γιατρός»!)

Τετάρτη 15 Απρίλη. Το ρεπορτάζ δεν σηκώνει αμφιβολίες. Περιέχει όμως και την λεπτομέρεια που αποκαλύπτει πως η «πανδημία» ΔΕΝ είναι η αιτία. Θα την τονίσουμε (με υπογράμμιση) για να την πιάσουμε στη συνέχεια. Αντιγράφουμε απόσπασματα απ’ την χθεσινή καθεστωτική «καθημερινή», κάτω απ’ τον τίτλο «αγορές μεριδίων σε επιχειρήσεις προτείνει η ε.ε. στα κράτη-μέλη»:

Έκκληση προς τα κράτη-μέλη της ε.ε. να αγοράσουν μερίδια των επιχειρήσεών τους για να τις προστατεύσουν από ξένους ομίλους που τις επιβουλεύονται σε μια στιγμή αδυναμίας απευθύνει η επίτροπος ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στους financial times, η επίτροπος ανταγωνισμού και αντιπρόεδρος της κομισιόν τονίζει πως η πανδημία του κορονωϊού έχει καταφέρει πλήγματα στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις καθιστώντας τις ευάλωτους στόχους ξένων επιχειρήσεων.

Διευκρινίζει πως «δεν είναι προβλημα να δρουν τα κράτη-μέλη ως παράγοντες της αγοράς, όταν προκύπτει ανάγκη να το κάνουν για να αποτρέψουν την εξαγορά επιχειρήσεων από ξένους».

…

Με τις δηλώσεις της αυτές η κ. Βεστάγκερ επισφραγίζει τη νέα τάση που αναπτύσσεται στους κόλπους τόσο της κομισιόν όσο και των κυβερνήσεων ευρωπαϊκών κρατών-μελών, με καταλύτη την πανδημία, η οποία έχει γονατίσει μεγάλη μερίδα ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

…

Τη νέα αυτή τάση για περιφρούρηση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών εξέφρασαν προσφάτως τόσο η πρόεδρος της κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όσο και οι κυβερνήσεις της γερμανίας και της γαλλίας. Στα τέλη Μαρτίου η κ. Φον ντερ Λάιεν χρησιμοποίησε ορολογία παρεμφερή με εκείνη του αμερικανού προέδρου καθώς κάλεσε τις ευρωπαϊκές ηγεσίες να χρησιμοποιήσουν όποια δυνατότητα έχουν για να προστατεύσυν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από εξαγορές ή από επιρροές «που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ασφάλειά μας και τη δημόσια τάξη».

Περίπου τις ίδιες ημέρες, ο γερμανός υπουργός οικονομίας Π. Αλτμάιερ προειδοποίησε τους ξένους επενδυτές ότι το γερμανικό κράτος δεν θα αφήσει τις επιχειρήσεις του να γίνουν βορά των ξένων funds, τονιζοντάς τους: «Μην απατάσθε, είμαστε αποφασισμένοι να σταθούμε στο πλευρά των επιχειρήσεων μας». Η γερμανική κυβέρνηση θέσπισε μάλιστα ταμείο για τη στήριξη των χειμαζόμενων γερμανικών επιχειρήσεων με αρχικά κεφάλαια ύψους 100 δις ευρώ, που θα αγοράζει μερίδια όσων επιχειρήσεων βρίσκονται σε δεινή θέση και κινδυνεύουν είτε να πτωχεύσουν είτε να εξαγοραστούν από ξένη εταιρεία.

…

Έχει, άλλωστε, προηγηθεί προ μηνών πρόταση της Ολλανδίας για αναθεώρηση της κοινοτικής νομοθεσίας κατά τρόπο που να επιτρέπει στις ρυθμιστικές αρχές να παρεμβαίνουν και να αποτρέπουν εξαγορές ή άλλες συμφωνίες όταν σε αυτές εμπλέκονται κρατικά ελεγχόμενες εταιρείες ξένων χωρών και υπάρχει κίνδυνος στρέβλωσης του ανταγωνισμού…

Νεοκρατισμός: όταν η αιτία πουλιέται σαν αποτέλεσμα

Τετάρτη 15 Απρίλη. «Στρέβλωση του ανταγωνισμού»… «εξαγορές απ’ τον εχθρό»… «ασφάλεια»…. «δημόσια τάξη»…. Χμμμμμ…. Επιπλέον: όχι μόνο η ολλανδική πρόταση «προ μηνών», αλλά και η γερμανική κρατική απόφαση, διατυπωμένη σαν σχέδιο με το κωδικό όνομα εθνική βιομηχανική στρατηγική 2030 ήδη απ’ τα τέλη του περασμένου Νοέμβρη… Χμμμμμ…. Όλα αυτά δείχνουν «υγιή»: δεν έχουν ούτε μυρωδιά covid-19… έτσι δεν είναι;

Δεν είναι, λοιπόν, η «πανδημία» που επιβάλει την ανατροπή του κυρίαρχου οικονομικού δόγματος (και) στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό! Δεν είναι ο covid-19 που «αρρώστησε» την κυρία Margrethe Vestager, μια κοτζάμ ευρωπαία υπουργό προστασίας του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού στην ε.ε., και την έκανε να παραμιλήσει λέγοντας «δεν είναι πρόβλημα να δρουν τα κράτη-μέλη ως παράγοντες της αγοράς….»!!! Τα κράτη παράγοντες της αγοράς; Είπατε «τα κράτη να γίνουν παράγοντες της αγοράς»; Ωωωωω!!! Ω καιροί ω ήθη!!! Οι Smith και οι Friedman της καπιταλιστικής ιστορίας θα στριφογυρνάνε στους τάφους τους!!! (Όσο για τους Fukuyama; Θα πουλάνε το «τέλος της ιστορίας» σε καρότσια· για προσάναμα…)

Τί είναι, λοιπόν, αυτός ο παλιο covid-19 αν δεν είναι Ο υπαίτιος; Είναι (πρακτικά) ένας κάποιος επιταχυντής, που όμως σαν τέτοιος αφορά πολύ λιγότερο την σύμπραξη κράτους-επιχειρηματιών στο επίπεδο της αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων (γιατί αυτή είχε έτσι κι αλλιώς δρομολογηθεί, σχεδιαστεί, ανακοινωθεί) και πολύ περισσότερο την ίδια ακριβώς σύμπραξη στην αναδιάρθρωση της εργασίας!

Λέμε: η επιχειρηματική πλευρά της σχέσης-κεφάλαιο δεν χρειαζόταν την «τεχνητή κρίση» που έχει προκαλέσει η στρατοαστυνομική υγιεινιστική εκστρατεία για να περάσει στη φάση «σ.δ.ι.τ.» που, σαν αυτόνομοι εργάτες, ονομάζουμε εδώ και πάρα πολύ καιρό νεοκρατισμό… Φυσικά αυτή η στρατοαστυνομική εκστρατεία δημιουργεί προβλήματα, σε κάποιους κλάδους σοβαρά, και στον «επιχειρηματικό κόσμο»… Αλλά η «καταστροφή κεφαλαίου» δεν ήταν ποτέ το ατύχημα των ριζικών καπιταλιστικών αναδιαρθώσεων, που σωστά ονομάζονται «επαναστάσεις». Ήταν μια απ’ τις «παράπλευρες συνέπειες»… Πρακτικά λοιπόν, για να επιταχυνθεί αυτό που ήδη βρισκόταν στις ράγες, δεν χρειαζόταν ο covid-19. Έφτανε και περίσσευε μια «τυπική κρίση», που άλλωστε βρισκόταν σε εξέλιξη (λόγω «εμπορικού πολέμου», «κυρώσεων», «νομισματικού πολέμου», κλπ) και είχε αναγγελθεί ήδη απ’ το 2019.

Εκεί που χρειαζόταν στρατηγικά αυτή η στρατοαστυνομική υγιεινιστική εκστρατεία, οι απαγορεύσεις, οι νουθεσίες, οι «οδηγίες σωστής συμπεριφοράς», ο υγιεινιστικός πανικός, η «ελκυστικότητα» του βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος, τα σήματα με τις σωστές αποστάσεις μεταξύ σωμάτων, η εργονομία της πειθάρχησης σε κλίμακα πόλεων, η αστυνομία, τα drones, οι μάσκες και τα γάντια, τα φροντιστήρια περί «κοινωνικής ευθύνης», οι ψυχολόγοι, οι προπαγανδιστές, τα μήντια, τα troll, οι θεωρίες συνωμοσίας, η οργανωμένη εκκένωση των δημόσιων χώρων, το LOCK OUT ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ, ήταν στη μεριά των πληθυσμών, στη μεριά του «ζωντανού μέρους» της σχέσης-κεφάλαιο όπως αυτή εξελίσσεται στον 21ο αιώνα! Και σε ότι αφορά την αναδιάρθρωση της εργασίας· αλλά όχι μόνο αυτήν, καθόλου μόνο αυτήν!

Η παραγωγική, συμπεριφορική, καταναλωτική, ηθική, συναισθηματική, αισθητική αναδιάρθρωση του συνόλου του κοινωνικού πεδίου είναι που ανεμίζει πίσω απ’ τον Μεγάλο Φόβο! (Γι’ αυτό και είναι εγκληματική η προδοσία όσων, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, νομιμοποίησαν και νομιμοποιούν την εκστρατεία της «μόλυνσης» ενώ θα όφειλαν να ξέρουν…)

Όλα όσα έχουμε πει ισχύουν απόλυτα! Θα πούμε ακόμα περισσότερα….

(φωτογραφία: Η πρωτεύουσα του βασιλιά Macron. Παρίσι, η πόλη του ημίφωτος…)

Η μόλυνση σαν οικονομικό / πολιτικό event 3

Δευτέρα 13 Απρίλη. Μ’ αυτά τα δεδομένα θα έπρεπε ωστόσο να υπάρχει ένα σοβαρό ερώτημα στα μυαλά των υπηκόων: όλα αυτά ΓΙΑΤΙ; WHY? Η καταστολή για την χαρά της καταστολής; Οι οικονομικές συνέπειες του πραξικοπήματος έτσι, για την πλάκα; Το δήθεν «επιχείρημα» πως όλα αυτά γίνονται για το καλό των δημόσιων συστημάτων υγείας, για να μην «καταρρεύσουν», που ακούγεται απ’ το Λονδίνο και το Παρίσι ως την Αθήνα και το Νέο Δελχί είναι ακραία χοντροκομμένο· έως βλακώδες. Κι αν η πειστικότητά του δείχνει κάτι, δεν είναι βέβαια το ότι ισχύει, αλλά την δύναμη της καθεστωτικής προπαγάνδας και την αδυναμία της σκέψης των υποτελών. Συντονισμένη κατάργηση των «δημοκρατικών» συνταγμάτων επειδή «δεν μπορούμε να φτιάξουμε τα απαραίτητα κρεβάτια εντατικής»; Δεν είναι γελοίο, είναι πολύ χειρότερο!!!

Αυτό το ρημάδι «ΓΙΑΤΙ;» δεν μπορεί να απαντηθεί ούτε συνωμοσιολογικά (ευτυχώς!) ούτε φαινομενολογικά. Η μόνη ρεαλιστική απάντηση μπορεί να βρεθεί μέσα στην κριτική της πολιτικής οικονομίας του καπιταλισμού· μέσα απ’ την επίγνωση της καπιταλιστικής κίνησης στην 4η τεχνική «επανάσταση». Αφού δεν είναι «τα τμήματα εντατικής» των νοσοκομείων που θα επωφεληθούν απ’ όλη αυτή την ιστορία (και πώς στο διάολο θα ήταν δυνατόν;) θα πρέπει να υπάρχουν άλλοι, που αντιστοιχούν στην κεφαλαιακή κλίμακα και ένταση του γενικευμένου πραξικοπήματος!

Μπορεί να έχουν αποδειχθεί περιθωριακές οι δικές μας προσπάθειες να δείξουμε ΕΓΚΑΙΡΑ αυτήν την καπιταλιστική κίνηση, την κλίμακα, την ένταση και τα χαρακτηριστικά της εξελισσόμενης αναδιάρθρωσης, έχουμε όμως υποχρέωση να τις τιμούμε. Να λοιπόν, ανάμεσα σε άλλα, τι γράφαμε πριν 2 και βάλε χρόνια, υπό τον τίτλο η ελεγχόμενη καλλιέργεια του κοινωνικού (cyborg 11, Φλεβάρης του 2018), σε ένα κείμενο που αφορούσε μια πρώτη προσέγγιση των data ως της καινούργιας «πρώτης ύλης» για την καπιταλιστική συσσώρευση / εκμετάλλευση:

… Χάρη στη γενικευμένη και εθελοντική dat-oποίηση των κοινωνικών σχέσεων, ηθών, συμπεριφορών, πρακτικών, για πρώτη φορά όχι μόνο στην καπιταλιστική αλλά και στην ανθρώπινη ιστορία, οτιδήποτε έχει θεωρηθεί ιδιωτική υπόθεση παραδίδεται στην καταγραφή και στην συσσώρευση. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία αυτό που λέγεται σχέση αποκτάει μια ειδικού τύπου υλικότητα, “αόρατη” μεν με όρους ανθρώπινων αισθήσεων, αλλά πολύ χειροπιαστή απ’ τις κατάλληλες μηχανές, αποθηκεύσιμη και, κυρίως, επεξεργάσιμη. Πέρα από κάθε άλλη μορφή πρώτης ύλης, ο καπιταλισμός κατάφερε να φτιάξει, να διαδόσει και να εμπεδώσει την δημιουργία μιας κοινωνικής πρώτης ύλης ενιαίου τύπου, ενιαίας κωδικοποίησης, ενιαίας διαχείρισης: bytes.

Ήδη έχουν φανεί τρεις τουλάχιστον δυνατότητες που ανοίγονται για τον καπιταλισμό μέσα απ’ αυτήν την μηχανοποίηση / dato-ποίηση του κοινωνικού:
– Η διαρκής κατασκευή της συναίνεσης, της υπακοής και του απροσανατολισμού με μηχανικά μέσα, που φαίνονται όμως “ανθρώπινα”, για να είναι πιο πειστικά. Τα λεγόμενα social media είναι το ως τώρα βασικό πεδίο άσκησης αυτής της δυνατότητας από διάφορα αφεντικά. Υποθέτουμε ότι μελλοντικά θα εξελιχθούν ακόμα περισσότερο.
– Το ισόβιο φακέλλωμα και αυτο-φακέλλωμα των υπηκόων, του καθενός χωριστά.
– Η βιο-πολιτική διαχείριση πληθυσμών μαζικά: με όρους αγέλης ή/και θερμοκηπίου.

…

Τώρα αυτά δεν τα προβλέπουμε πια. Τα ζούμε. Σε «πραγματικό χρόνο» που θα έλεγαν και οι νεωτεριστές γλωσσολόγοι της εξουσίας…

(φωτογραφία: Αφού η αστυνομία θεωρείται εύλογα υπεύθυνη για το σύστημα υγείας – το αγγλικό εν προκειμένω – γιατί να μην είναι και για άλλα;)

Γιατί η μορφή-κράτος ΠΡΕΠΕΙ;

Σάββατο 4 Απρίλη. Κατά την ταπεινή άποψη της ασταμάτητης μηχανής τα πρώτα καρφιά στο φέρετρο του νεο-φιλελευθερισμού (όχι ως ιδεολογίας για γενική κοινωνική χρήση, αλλά στην καρδιά του: ως οικονομικού manual) μπήκαν φανερά και δημόσια εκείνον τον όχι μακρινό χειμώνα του 2008 – 2009, μετά την χρεωκοπία της Lehman bros, όταν εφευρέθηκε το too big to fail… Όταν, δηλαδή, τα κράτη, σαν «κεντρικοί οικονομικοί παράγοντες» ανέλαβαν την «διάσωση» ιδιωτικών επιχειρήσεων που διαφορετικά θα χρεωκοπούσαν. Πουθενά στις οικονομικές «οδηγίες χρήσης» είτε του νεο-φιλελευθερισμού (είτε και του παραδοσιακού φιλελευθερισμού) δεν θα βρει κανείς κάτι του είδους «ναι μεν η αγορά έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο για τις οικονομικές σχέσεις και τις επιχειρήσεις… αλλά αν κάποιες είναι too big, τότε η αγορά πρέπει να βγάζει τον σκασμό!..». Πρακτικά η διαχείριση εκείνου του κύματος κρίσης σ’ όλον τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό βορρά, με τον ρόλο των κρατών και των κεντρικών τραπεζών, ήταν διαζύγιο με τα οικονομικά ήθη και έθιμα του νεο-φιλελευθερισμού. Η μορφή – κράτος εγκαινίασε την «επιστροφή» της πριν μια δεκαετία· και κανείς δεν έδωσε σημασία…

Δεν ήταν μόνο πολλές (ιδιωτικές) τράπεζες που διασώθηκαν τότε απ’ τους κρατικούς προϋπολογισμούς και το «φτηνό χρήμα» που άρχισαν να παράγουν με τον τόνο οι όποιες κεντρικές τράπεζες. Ήταν και μια σειρά άλλων ιδιωτικών επιχειρήσεων, οι οποίες, δίπλα στο «too big to fail» απέκτησαν μερικά ενδιαφέροντα υποκοριστικά. Στρατηγικής σημασίας ή εθνικοί πρωταθλητές για παράδειγμα. Αν αναγνώριζε κανείς την πραγματική θέση αυτών των χειρισμών, την παγκόσμια όξυνση, δηλαδή, του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, θα καταλάβαινε τι σήμαιναν: η μορφή-κράτος, σαν «συλλογικός καπιταλιστής» αναλάμβανε ανοικτά την ευθύνη να «προστατέψει» συγκεκριμένους κλάδους (ή/και συγκεκριμένα μαγαζιά μέσα σ’ αυτούς) απ’ τα δεινά της (παγκόσμιας) ελεύθερης αγοράς… Να τους «περιθάλψει» όταν ηττώνται σ’ αυτήν την αρένα· να τους «ενισχύσει» με διάφορους τρόπους (από φορολογικές εξυπηρετήσεις ως επιδοτήσεις διαφόρων ειδών), κλπ κλπ.

Αν αυτή η διαδικασία πέρασε απαρατήρητη (οπωσδήποτε απ’ την εργατική κριτική – αλλά τι λέμε τώρα;) η ενθρόνιση του ψόφιου κουναβιού στον προεδρικό θρόνο στις ηπα, και οι σαφέστατα προστατευτικές επιλογές του εναντίον όσων θεωρούνται επίσημα απ’ την Ουάσιγκτον οικονομικοί ή/και γεωπολιτικοί ανταγωνιστές, τράβηξαν την προσοχή… για να λοιδωρηθούν. Βλακώδες! Ο νεο-φιλελευθερισμός ΔΕΝ ήταν ποτέ ένα «δόγμα παντός καιρού»!!! Ήταν μια «οικονομική ορθοδοξία» που εξυπηρετούσε τους αρχικούς εμνευστές του (τις ηπα και την αγγλία) μόνο στο βαθμό που θα είχαν το πάνω χέρι στον παγκόσμιο καπιταλισμό! Ήταν πολιτικό δόγμα· με «οικονομικά περιεχόμενα» βέβαια (και όχι μόνον «οικονομικά», αλλά και «κοινωνικά» – βιοπολιτικά!), οπωσδήποτε όμως εντελώς πολιτικό. Στο βαθμό που ορισμένοι καπιταλισμοί (και σίγουρα οι «γονείς» της νεο-φιλελευθέρης ορθοδοξίας) θα συναντούσαν σοβαρά εμπόδια έως και επικίνδυνες απειλές από ανταγωνιστές τους, το δόγμα θα πήγαινε στα σκουπίδια. Σε μια βδομάδα, σε ένα μήνα ή σε ένα χρόνο – αλλά θα πήγαινε!!!

Ξέρουμε ότι αυτός ο ανταγωνιστής όχι μόνο αναδύθηκε (κι αυτό ήταν πρακτικά αναπόφευκτο!) αλλά και ότι διαθέτει όλα τα καπιταλιστικά εχέγγυα ηγεμονίας. Εκείνο, ωστόσο, που σόκαρε σχεδόν το σύνολο των δυτικών αφεντικών (νεο-φιλελεύθερων με τον turbo αγγλοσαξονικό τρόπο ή ορντο-φιλελεύθερων με τον κεντροευρωπαϊκό) ήταν η ταχύτητα αυτής της ανάδυσης! Την οποία δεν πρόλαβαν να σταματήσουν… Το έχουμε ξαναπεί, αλλά η ιστορική ακρισία δεν βοηθάει στην εκτίμηση των πραγμάτων: μέσα σε μόλις μια δεκαετία, απ’ το 2009 ως το 2019, ο κινέζικος καπιταλισμός εκτινάχτηκε στην κορυφή κάθε επιμέρους καπιταλιστικού κλάδου, τόσο με ποιοτικά όσο και με ποσοτικά κριτήρια – και δεν βρίσκεται καν στο τέλος, στο υψηλότερο σημείο, αυτής της ανοδικής τροχιάς… Ενόσω τα κράτη του δυτικού (ημιξεπερασμένου πια) νεο-φιλελευθερισμού προσπαθούσαν να μερεμετήσουν τις ζημιές απ’ την πιο πρόσφατη όξυνση της κρίσης / αναδιάρθρωσης, το κινεζικό κράτος / κεφάλαιο απέδειξε πρακτικά (προκαλώντας σοκ και δέος) ότι το κράτος-κόμμα, ο «κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας» και τα «πενταετή πλάνα», που είχαν συνδεθεί με την κατάρρευση του σοβιετικού παραδείγματος, όχι μόνο παρήγαγαν αξιόλογη «ανάπτυξη» και «κοινωνική ευημερία» αλλά ξεπερνούσαν κατά πολύ τις «παραγωγικές δυνατότητες» του καπιταλισμού της κλασσικής φιλελεύθερης αγοράς…

(φωτογραφία: Αφίσα μιας αμερικάνικης ταινίας, του 2011. Μία απ’ τις αξιοπρόσεκτες ικανότητες της κινηματογραφικής βιομηχανίας των ηπα ήταν ότι μπορούσε να βγάζει λεφτά πουλώντας, σαν θέαμα, ακόμα και τις αμερικανικές κωλοτρυπίδες. Αυτό, φυσικά, υπό την προϋπόθεση ότι επρόκειτο για τα οπίσθια της αυτοκρατορίας. Αν χάσει αυτό το status, αυτή την αναγνώριση; Θα ενδιαφέρεται μελλοντικά κανείς για το τι συμβαίνει στο αμέρικα;)

Επειδή σε μια τουλάχιστον εκδοχή του μπορεί!

Σάββατο 4 Απρίλη. Όταν ο «αυτοκρατόρας» Xi ανήγγειλε, τo 2015, υπό τα χειροκροτήματα μιας «κεντρικής επιτροπής» ενός υποτιθέμενου «κομμουνιστικού κόμματος» (που, για τα νεο-φιλελεύθερα ιδεώδη, έπρεπε να σαπίζει κάτω απ’ το βαρύ χώμα του 20ου αιώνα…) το 5 χρόνια + 5 χρόνια πλάνο “made in china 2025” οι πάντες πάγωσαν στη δύση. Είτε το είπαν ανοιχτά, είτε όχι. Η μορφή-κράτος, στην κινέζικη εκδοχή της, αναλάμβανε μέσα σε 2 μόνο πενταετίες (η μία έχει περάσει ήδη…) να μετατρέψει τον κινέζικο καπιταλισμό από “παγκόσμιο εργοστάσιο φτηνών ειδών χαμηλής προστιθέμενης αξίας” σε νο 1 μηχανή, πρώτης γραμμής, σε όλους τους τομείς αιχμής: πληροφορική τεχνολογία, ρομποτική, πράσινη ενέργεια, αεροδιαστημική, εκμετάλλευση των βυθών των ωκεανών, σιδηροδρόμους υπερταχείας κυκλοφορίας, νέα υλικά, ιατρική και φαρμακευτική, αγροδιατροφικό τομέα…

Tο ψόφιο κουνάβι εκλέχτηκε λίγο μετά, στα τέλη του 2016, και μπήκε στο άσπρο σπίτι στις αρχές του 2017. Μπορεί να μην ήταν (και να μην είναι) το καλύτερο δυνατόν· αλλά δεν πρέπει να περιμένει κανείς πολλά απ’ τον εκπρόσωπο ενός καπιταλισμού (και μιας καπιταλιστικής κοινωνίας) που χάνει γρήγορα (από ιστορική άποψη) όλα τα οφέλη της «μόνης υπερδύναμης» και νοιώθει την καυτή ανάσα ενός γρήγορου, ευκίνητου και αποτελεσματικού καπιταλιστικού κράτους XXXXL μεγέθους… Παρακμή λέγεται αυτό, και είναι αδυσώπητη.

Το σίγουρο είναι πως όσο καραγκιόζης κι αν είναι ο τωρινός αμερικάνος πρόεδρος, ο προστατευτισμός που εγκαινίασε πανηγυρικά δεν ήταν/είναι η εμμονή ενός τύπου που κελαηδάει νυχθημερόν. Οι κυρώσεις, τα εμπάργκο, οι δασμοί και η αποχώρηση από πολλές διεθνείς συμφωνίες (οικονομικές ή/και στρατιωτικές) έγιναν ο μονόλογος της άλλοτε ηγέτιδας δύναμης της «παγκοσμιοποίησης» την ίδια στιγμή που το Πεκίνο εμφανιζόταν, πια, σαν υπερ-παγκοσμιοποιητική δύναμη! Shit! που θα έλεγε και ο Fukuyama, αν είχε την έμπνευση να γράψει κανά καινούργιο βιβλίο για το «τέλος της ιστορίας»….

Μέσα σ’ αυτές τις σε εξέλιξη ανατροπές όχι απλά στις ισορροπίες του 20ου αιώνα αλλά και σε 3 ή 4 αιώνες δυτικής υπεροψίας (τεχνολογικής, ιδεολογικής, πολιτικής) ήταν που, πολύ πριν εμφανιστεί αυτός ο καταραμένος (;) covid-19, o επαναπροσιορισμός του ρόλου και της θέσης της μορφής – κράτος άρχισε να διατυπώνεται ανοικτά… Όχι πια (ή όχι μόνο) σαν σωτήρας εταιρειών «στρατηγικών» και «εθνικών πρωταθλητών» αλλά ακόμα και σαν συνιδιοκτήτης τους!

Έτσι, ακριβώς, έχουν τα πράγματα: το κινέζικο παράδειγμα, σαν μοντέλο καπιταλιστικής οργάνωσης, προκαλούσε φθόνο και ζήλεια πολύ πριν εμφανιστεί ο τσαχπίνης ιός. Θυμίζουμε ένα μικρό απόσπασμα απ’ αυτά που γράφαμε πριν ένα χρόνο και βάλε, στις 8 Φλεβάρη 2019, κάτω απ’ τον τίτλο ποιά παγκοσμιοποίηση είπατε (και το θυμίσαμε πρόσφατα, στις 19 Μάρτη – αλλά μέσα στην παράνοια των ημέρων χρειάζεται φρεσκάρισμα);

…Το γερμανικό δημόσιο είναι έτοιμο να αγοράσει μερίδιο σε βασικές βιομηχανίες της χώρας, ώστε να τις προστατέψει από ενδεχόμενη εξαγορά από ξένες εταιρείες, δήλωσε χθες ο υπουργός οικονομίας της γερμανίας Πέτερ Αλτμάιερ, παρουσιάζοντας τη νέα βιομηχανική πολιτική της χώρας.

Πρόκειται για σημαντική αλλαγή, την ώρα που ενισχύεται παγκοσμίως ο οικονομικός προστατευτισμός, ενώ η γερμανική οικονομία βρίσκεται σε φάση στασιμότητας. Η νέα στρατηγική είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της ευημερίας της γερμανίας, είπε ο Αλτμάιερ και άφησε να εννοηθεί ότι θα ακολουθήσει η δημιουργία επενδυτικού ταμείου, ώστε να υποστηριχθούν σημαντικές εταιρείες, όπως οι αυτοκινητοβιομηχανίες, η Siemens, η Thyssen-Krupp και η Deutsche Bank…

Αυτή δεν ήταν «προσωπική άποψη». Ήταν και είναι η «εθνική βιομηχανική στρατηγική 2030» του γερμανικού κράτους. Κι όταν το γερμανικό κράτος έχει στρατηγική, την εννοεί:

… Η κρατική υποστηρίξη ενδέχεται να φτάσει μέχρι το σημείο να αναλάβει [σ.σ.: το κράτος] προσωρινά μερίδιο στις εταιρείες. Όχι για να τις εθνικοποιήσουμε και να τις διοίκησουμε μακροπρόθεσμα, αλλά για να αποτρέψουμε την πώληση βασικών τεχνολογιών και την φυγή τους από τη χώρα…

Ο επικίνδυνος «αγοραστής» των γερμανικών επιχειρηματικών διαμαντιών είναι, βέβαια, κινέζικες εταιρείες… Όσο για τους ιδιωτικούς καπιταλιστικούς τομείς που χρειάζονται το κράτος (τους) στη γερμανία; Ο κυρ Αλτμάιερ τους κατονόμασε: χάλυβα και αλουμινίου, χημικών, κατασκευής εργαλειομηχανών, ενέργειας, οπτικών, αυτοκινήτων, ιατρικού εξοπλισμού, πράσινων τεχνολογιών, άμυνας, αεροδιαστημικής, τρισδιάστατων εκτυπώσεων.

Εντελώς συμπτωματικά είναι οι κλάδοι αιχμής για τους οποίους φυσάει ένας πολύ δυνατός άνεμος απ’ την ανατολή…. Και καθόλου συμπτωματικά η τωρινή κεντρική πολιτική βιτρίνα του γερμανικού κράτους / κεφάλαιου δεν έχει καμμία σχέση ή ομοιότητα με το ψόφιο κουνάβι…

Ένα μικρό δύσκολο βήμα προς τις «πηγές» της τρομοεκστρατείας…

Σάββατο 4 Απρίλη. Είναι, άραγε, σαφές ότι η στροφή 180 μοιρών στα κυρίαρχα στη δύση δόγματα και η εκ νέου ανάδυση της μορφής – κράτους σαν «τιμονιέρη» της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης και συσσώρευσης βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη πολύ πριν απ’ τον covid-19 και την υποτιθέμενη φονικότητά του;

Δεν θα έπρεπε να έχετε αμφιβολίες! Όπως δεν θα έπρεπε να υπάρχουν αυταπάτες· αλλά, δυστυχώς, τέτοιες φυτρώνουν άφθονες παντού… Υπάρχουν κάμποσοι (ανιστόρητοι – με το συμπάθειο…) που έχουν αρχίσει να φαντασιώνονται την ανάσταση του Κeynes… Θα θυμίζαμε βέβαια ότι για να εγκαθιδρυθεί και να δουλέψει για σχεδόν 3 δεκαετίες ο κεϋνσιανισμός ήταν απαραίτητη η μαζική, κτηνώδης καταστροφή “κεφαλαίου και εργασίας” (οπουδήποτε αλλού εκτός αμερικανικής επικράτειας τότε…) που ονομάστηκε “Β παγκόσμιος πόλεμος”… Αλλά δεν βρισκόμαστε καν και καν μπροστά στην “επιστροφή του κευνσιανισμού”!

Δεν ζούμε τις πρώτες δεκαετίες της 2η βιομηχανικής επανάστασης… Ζούμε στην μετάβαση απ’ την 3η στην 4η… Κανένας Keynes στον καιρό του δεν θα μπορούσε να διανοηθεί το «επιτήρηση και θεραπεία…» στις μορφές που έχει πάρει σήμερα!

Δεν θα απομακρυνθούμε απ’ τον χείμαρρο της λάσπης και του υγιεινιστικού τρόμου· αλλά ας κοιτάξουμε πιο προσεκτικά τις όχθες του. Είναι σαφές ότι η τρομοεκστρατεία έχει βαριές (οικονομικές) συνέπειες, παγκόσμια, στους καπιταλιστικούς τομείς τουρισμός, τουριστικές αερομεταφορές και τουριστικός «πολιτισμός» (συναυλίες και λοιπά μαζικά events που εφευρίσκονται για να «τραβήξουν κόσμο»).

Δεν έχουμε βέβαια κάποια αναλυτική γνώση για την κατάσταση αυτών των τομέων πριν τον covid-19… Αλλά θυμόμαστε ότι στις 23 του περασμένου Σεπτέμβρη χρεωκόπησε ο διεθνούς φήμης αγγλικός και ηλικίας 178 χρόνων tour operator Thomas Cook, ένας απ’ τους μεγαλύτερους στον κόσμο – παρασέρνοντας σε χρεωκοπία κάμποσους μικρότερους συνεργάτες του, σ’ όλη την ευρώπη… (Για να διασώσει τις ντόπιες τουριστικές επιχειρήσεις απ’ τις συνέπειες της χρεωκοπίας του Thomas Cook το ρημαδογκουβέρνο, με διακομματική συναίνεση, έτρεξε με διάφορες διευκολύνσεις… Ο ιός της χρεωκοπίας ξεπερνάει τα εμπόδια των “νόμων της αγοράς” – και όλοι, δεξιοί κι αριστεροί, συμφωνούν…). Μέσα στην ίδια χρονιά ζήτησαν «προστασία έναντι των δανειστών τους» (δηλαδή επίσης χρεωκόπησαν) οι αεροπορικές εταιρείες Αlitalia, Air Berlin, Monarch, Αigle Azur, XL Airways, FlyBMI, και άλλες 11! Δεκαοκτώ χρεωκοπίες αεροπορικών εταιρειών μέσα σε μια μόλις χρονιά δεν είναι κάτι που το λες «σύμπτωση»!

Προσθέστε στα πιο πάνω και τον μετέωρο βηματισμό της αμερικανικής αεροναυπηγικής boeing: με την φονική «αυτοκατάρριψη», δυο φορές, του «έξυπνου» μοντέλου της 737 max με συνολικά 346 νεκρούς (ή μήπως δολοφονημένους;), παρά τις προειδοποιήσεις και τις διαμαρτυρίες πολλών πιλότων ότι ο «αυτόματος πιλότος» παραείναι «αυτόματος», απ’ τον περασμένο Μάρτη όλα τα κομμάτια που είχε προλάβει να πουλήσει παραμένουν καθηλωμένα στα αεροδρόμια. 387 αεροπλάνα ιδιοκτησίας 59 εταιρειών – δεν είναι αστείο… Και στα τέλη του 2019 σταμάτησε εντελώς την παραγωγή του μοντέλου αφού σταμάτησαν οι παραγγελίες. Μια ζημιά σχεδόν 20 δισεκατομυρίων δολαρίων… (Φυσικά υπάρχουν ανταγωνιστές έτοιμοι να καλύψουν το κενό. Η ευρωπαϊκή airbus, αλλά επίσης ρώσοι και κινέζοι κατασκευαστές…)

Παρά την global μαζικοποίηση του τουρισμού θα μπορούσε, και σ’ αυτόν τον ευρύτερο τομέα τουρισμός / τουριστικές αερομεταφορές, να σιγοκαίει μια κάποια «κρίση υπερπαραγωγής», με την τυπική έννοια του όρου; Γιατί όχι; Ακόμα και το θρυλικό airbnb (που μετατρέπει ολόκληρες πόλεις σε «διάχυτα ξενοδοχεία»…) συναντάει πια έντονες και σοβαρές αντιδράσεις. Όχι μόνο απ’ τους κατοίκους αλλά και απ’ τους κλασσικούς επιχειρηματίες ξενοδόχους…

Αν, με δυο λόγια, υπήρχαν ήδη σοβαρά προβλήματα (να τα πούμε πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους;) σ’ αυτήν την τεράστια βιομηχανία, τότε ίσως χρειάζεται κάποιου είδους σοβαρή αναδιάρθρωση. Δεν ξέρουμε τι ρόλο θα παίξει (παίζει ήδη…) σ’ αυτό η μορφή-κράτος «τιμονιέρης». Υποθέτουμε όμως τα περιθώρια της 4ης βιομηχανικής επανάστασης (της «διευρυμένης πραγματικότητας» για παράδειγμα) σε κάτι τέτοιο. Εν τέλει, αξιοποιώντας και μορφοποιώντας τον τρόμο-του-ιού και την κοινωνική αποξένωση (χαϊδευτικά social distancing…) η μορφή-κράτος δεν θα πρέπει να θεωρηθεί «καταστροφέας της τουριστικής βιομηχανίας»! Αλλά μάλλον καταλύτης σε ξεκαθαρίσματα και αλλαγές (πιθανόν και ριζικές) που απαιτούνταν ήδη.

Άσχετα απ’ τον covid-19. Αλλά τώρα “έχει βρεθεί ο παπάς”…

Η πολιτική

Παρασκευή 3 Απρίλη. Ή μήπως μπορεί; Η ασταμάτητη μηχανή (λόγω είδους δουλειάς…) τυχαίνει να μιλάει τακτικά (έως επίμονα) με γιατρούς και νοσηλευτές που έχουν αποδεχτεί και υιοθετήσει τις δημαγωγικές “θέσεις” και τις απαγορεύσεις, σαν “σωστές”…. Βάζοντάς τους σε αντιπαράθεση τις εποχιακές γρίπες. Η μόνιμη επωδός τους είναι «για την γρίπη υπάρχει εμβόλιο, ενώ για τον covid-19 όχι». Αν επιμείνει με το μα ένας λόγος παραπάνω: με υπαρκτά τα εμβόλια οι γρίπες σκοτώνουν πολύ περισσότερους απ’ ότι ο χωρίς εμβόλιο covid-19!!! εισπράτει σαν απάντηση σιωπή…

Όμως δύο ή τρεις συνομιλητές της προχώρησαν στην απάντηση: Αφού υπάρχει εμβόλιο (: γρίπες) είναι ατομική ευθύνη του καθενός αν θα το κάνει ή όχι, κι άρα αν τελικά πεθάνει… Αν, όμως, δεν υπάρχει … είναι θέμα του κράτους η προστασία…

«Αν υπάρχει εμβόλιο… κιαν δεν υπάρχει…» Δεν το βρίσκουμε ιδιαίτερα λογικό, εκτός αν υιοθετήσει κανείς την «λογική» της προστασίας της μορφής – κράτους (απ’ την απόδοση ευθυνών…) πολύ περισσότερο απ’ την προστασία της δημόσιας υγείας! Τότε πράγματι: στο βαθμό που τα «ιατρικά μέσα» δεν υπάρχουν καθόλου ή είναι ανεπαρκή, τα “μη ιατρικά μέσα”, δηλαδή η μεταμόρφωση της μορφής – κράτους σε «συλλογικό γιατρό», μπορεί πράγματι να γίνει «κοινωνικό αίτημα». Όπως, άλλοτε, όχι και τόσο παλιά, το ίδιο «κοινωνικό αίτημα» απευθυνόταν … στον θεό. Να γίνει αυτός ο «συλλογικός γιατρός»…

Όμως έτσι προκαλείται μια επόμενη εύλογη ερώτηση: γιατί, τότε, οι δημαγωγικοί μηχανισμοί (που ελέγχονται απ’ το κράτος και τ’ αφεντικά…) διόγκωσαν σε βαθμό κακουργήματος και συντηρούν αυτήν την τρομοεκστρατεία, αυτήν την διεστραμμένη μαζική «νεκροφιλία», υπερφουσκώνοντας τις ευθύνες του «κράτους σωτήρα»; Δεν θα ήταν πιο αναμενόμενο, πιο «κλασσικό», είτε να αδιαφορήσουν είτε να κρατήσουν το ζήτημα στις πραγματικές διαστάσεις του, αντί να κάνουν την τρίχα-τριχιά;

Παράδοξο ή όχι ο γκαιμπελισμός της δημαγωγίας είναι που «πείθει» αρκετούς ότι πράγματι «κάτι σοβαρό συμβαίνει» (οπότε «σωστά το κράτος παίρνει αυτά τα μέτρα»). Ακόμα κι όταν αυτοί οι «αρκετοί» είναι σε θέση να διακρίνουν, έστω κατ’ αρχήν, πως υπάρχουν πολύ φονικότερες ασθένειες… Ακόμα κι αν σωματικά ή/και συναισθηματικά ή/και οικονομικά υποφέρουν απ’ τις απαγορεύσεις…

Προκύπτει, λοιπόν, ότι η απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα ΔΕΝ μπορεί να δοθεί με βάση την «παραδοσιακή προσέγγιση» σύμφωνα με την οποία «κανονικά», ακόμα κι αν το ζήτημα covid-19 ήταν σοβαρό (που δεν είναι…) θα περίμενε κανείς απ’ τα παλιά και νέα μήντια (και τα αφεντικά τους) να μην βαράνε τα τύμπανα του πολέμου· έτσι ώστε να μην υπερχρεωθεί η μορφή – κράτος, είτε με «ιαματικές» ευθύνες είτε με (δανεικά) φράγκα για τα διάφορα «προγράμματα διάσωσης της οικονομίας»…

Το ζήτημα, τότε, πρέπει να μπει σ’ αυτή τη σειρά:

– η μορφή-κράτος ΠΡΕΠΕΙ να μπει στο «κέντρο» (και με τις απαγορευτικές της δυνατότητες), και οπωσδήποτε να επανα-νομιμοποιηθεί τόσο αστυνομικά όσο και οικονομικά / χρηματοπιστωτικά σαν «τιμονιέρης» του καπιταλισμού… μετά από μερικές δεκαετίες νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας·

– προκειμένου να συμβεί αυτό με τις λιγότερες αρνήσεις απ’ τους πληθυσμούς, οι δημαγωγικοί μηχανισμοί ΠΡΕΠΕΙ να χρησιμοποιήσουν στο έπακρο τον γκαιμπελισμό τους·

– ΠΡΕΠΕΙ να τρομοκρατήσουν, με κάθε προβοκατόρικο μέσο που διαθέτουν, τους πληθυσμούς – να «τους βάλουν τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι»·

– άρα ΠΡΕΠΕΙ να κάνουν την τρίχα-τριχιά·

– οπότε σκοτώνουν δι’ ασήμαντον αφορμήν…

Αν το πρώτο ΠΡΕΠΕΙ αυτής της σειράς μπορεί να ερευνηθεί και να αποδειχθεί σωστό χωρίς covid-19· αν, δηλαδή, η ιστορική αναγκαιότητα του νεο-κρατισμού μπορεί να ερευνηθεί και να αποδειχθεί πέρα από «την ευκαιρία που οι αρμόδιοι πιάνουν απ’ τα μαλλιά» (τον συγκεκριμένο ιό)· αν, τελικά, η μορφή-κράτος ΔΕΝ είναι ο προσωρινός «συλλογικός γιατρός» που θα αποσυρθεί ταπεινά με την πρώτη ευκαιρία (όπως δήθεν εμφανίζεται τώρα), αλλά αξιοποιεί την «αστυνομική ίαση» πολιτικά και ιδεολογικά με ευρύτερους στόχους (συμπεριλαμβανόμενης της συνδιαχείρισης με εταιρείες των health data…), τότε τα ΠΡΕΠΕΙ που ακολουθούν στη σειρά θα αποδειχθούν σωστά. Με εύλογο τρόπο.

Ισχύει όμως αυτό το πρώτο ΠΡΕΠΕΙ; Η εργατική κριτική οφείλει να δουλέψει και να απαντήσει (αντί να τρώει απ’ τα «έτοιμα» του 19ου ή του 20ου αιώνα!!!) αν θέλει να είναι συνεπής στα ραντεβού της με την Ιστορία…

Ας το επαναλάβουμε με άλλα λόγια, βουκολικά. Πλημμυρίζουμε απ’ την εκστρατεία του υγιεινιστικού τρόμου· είμαστε στις εκβολές του ρέματος, εκεί που η λάσπη παρασέρνει μαλλιοκούβαρα τα πάντα. Κινούμαστε αντίθετα στο ρέμα· προχωράμε (δύσκολα, αλλά προχωράμε) προς τα πάνω· προς τις «πηγές». Πλησιάζοντας προς τις «πηγές» τα πράγματα ξεκαθαρίζουν σταδιακά…

Στοιχεία (πολιτικής) οικονομίας: η ασθένεια του τόκου

Παρασκευή 3 Απρίλη. Αρκετά πριν ο covid-19 ενοχοποιηθεί για τα πάντα ένας άλλος πυρετός, πολύ πιο κομβικός, έκαιγε τον καπιταλιστικό κόσμο: το να δανείζεις και να χάνεις λεφτά δεν είναι καθόλου αστείο! Πρακτικά είναι πολύ χειρότερο απ’ την χειρότερη ιογενή πανδημία – καλούμε τον θείο Κάρολο να μας επιβεβαιώσει:

… Τον καιρό που ξεσπούν οι εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται κανονικά ένα σημαντικό μέρος όχι μόνο από τα έτοιμα προϊόντα μα κι απ’ τις δημιουργημένες κιόλας παραγωγικές δυνάμεις. Μια κοινωνική επιδημία ξεσπά, που όλες τις περασμένες εποχές θα φαινότανε παραλογισμός – η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία έξαφνα βρίσκεται πισωδρομημένη σε μια κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας. Νομίζει κανείς πως της κόπηκαν όλα τα μέσα της διατροφής από καμιά πείνα ή από κανένα εξολοθρευτικό πόλεμο. Η βιομηχανία και το εμπόριο φαίνονται νεκρωμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα διατροφής, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. … Με ποιόν τρόπο ξεπερνά η μπουρζουαζία τις κρίσεις; Απ’ τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά ένα σωρό παραγωγικές δυνάμεις και απ’ την άλλη με το να κατακτά νέες αγορές και να εκμεταλλεύεται πιο εντατικά, πιο πλατιά όλες τις παλιές αγορές…

Αυτά είναι απ’ το «κομμουνιστικό μανιφέστο». Και χρειάζονται μια μικρή επικαιροποίηση, αν όχι για άλλους λόγους, τουλάχιστον επειδή η (διαρκής εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια) «επιδημία της υπερπαραγωγής» παντρεύτηκε μια πανδημία… ιογενή πανδημία μεν τυπικά, σικέ φονικότητας και σοβαρότητας δε: το Θέαμα του Θανάτου…

Θα μας επιτρέψετε τώρα να αναδημοσιεύσουμε πιο κάτω δύο σχόλια (της ασταμάτητης μηχανής) με ημερομηνία 19 Αυγούστου 2019. Θα χρειαστούν οπωσδήποτε. Κι αν δεν καταλαβαίνετε τι σημαίνει «follow the money» όταν προχωράς αντίθετα στο ρεύμα, προς τις «πηγές» των γεγονότων των ημέρων και της υγιεινιστικής τρομοκρατίας, δείξτε υπομονή και κατανόηση: όταν ξεκινάς απ’ τις εκβολές ενός χείμαρρου (φόβου) και προχωράς ανάποδα, για κάποιο διάστημα θα αναρωτιέσαι από που ξεκόλλησαν τόσοι βράχοι και τόσοι κορμοί. Ένα ορμητικό χάος θα βλέπεις… Τι είναι όμως αυτό το «χάος» στον πραγματικό καπιταλιστικό κόσμο;

Απομακρυνόμαστε απ’ την παραγωγή του φόβου, απομακρυνόμαστε απ’ την «αρρώστια» και τον Θάνατο – όχι όμως απ’ την Ιστορία. Δεν ψάχνουμε καμμιά συνωμοσία. Ψάχνουμε τις λειτουργικές αλληλουχίες και τις απρόσωπες αναγκαιότητες της αναδιάρθρωσης. Που γίνεται φοβερή! (Μείνετε συντονισμένοι/ες. Δεν θα σας «πουλήσουμε»!!!)

Το δράμα του χρηματοπιστωτισμού

Παρασκευή 3 Απρίλη. (Πρώτη δημοσίευση Δευτέρα 19 Αυγούστου 2019).

Αν κάποιος έχει λεφτά (πολλά λεφτά) ένας τρόπος να τα αυγατίσει είναι να τα δανείζει. Η παμπάλαιη παράδοση του δανεισμού (με σκοπό το κέρδος και όχι σαν φιλική διευκόλυνση…) λέει ότι «επιτόκιο» είναι ένας αριθμός που ορίζει πόσο επιπλέον χρήμα θα πάρει ο δανειστής όταν το δάνειο θα έχει αποπληρωθεί· ανάλογα, φυσικά, με το ποσό του δανείου και τον χρόνο εξόφλησης.

Τι θα λέγατε τώρα για τα «αρνητικά επιτόκια»; Τι θα λέγατε, δηλαδή, για την περίπτωση που κάποιος δανείζει ένα ποσό… και στο τέλος έχει χάσει και ένα μέρος απ’ τα λεφτά του (μικρό μεν, αλλά έχει χάσει); Δεν θα είχατε την εύλογη απορία τότε, αν αντί για κέρδος έχει ζημιά, γιατί να δανείσει κάποιος; Κι όμως, συμβαίνει.

Αυτή τη στιγμή μια σειρά κράτη δανείζονται (κρατικά ομόλογα) με αρνητικό επιτόκιο – ο πίνακας επάνω δίνει κάποια στοιχεία. Ειπωμένο αλλιώς: οι δανειστές της δανίας, της γερμανίας, της ολλανδίας, της φινλανδίας, της σουηδίας, της γαλλίας, της αυστρίας, του βελγίου, της ιαπωνίας, της ισπανίας χάνουν λεφτά· αλλά δανείζουν! Συμβαίνει κάτι και δεν μας το λένε;

Ναι, κάτι σοβαρό συμβαίνει στο «σύστημα λύπανσης» του παγκόσμιου καπιταλισμού (: χρηματοπιστωτισμός) επειδή εδώ και τουλάχιστον 3 δεκαετίες «κάτι συμβαίνει» στα μοτέρ του…

Έχει κτυπήσει η μπιέλα…

Κρίση / αναδιάρθρωση reloaded 2

Παρασκευή 3 Απρίλη. (Πρώτη δημοσίευση Δευτέρα 19 Αυγούστου 2019).

Ερχόμαστε έτσι στην ιστορική φάση που διαδέχεται την προηγούμενη, και όπου το ακόμα περισσότερο πλεονάζον και «αδέσποτο» (από παραγωγική άποψη) χρήμα εξακολουθεί να μην μπορεί να «κερδοφορήσει» επενδυόμενο στην πραγματική οικονομία (επειδή είναι εξτρεμιστικά πολύ! – αλλά και για μερικούς ακόμα λόγους που δεν μπορούν να αναφερθούν εδώ). Δεν μπορεί όμως να κερδοφορήσει ούτε με την μορφή δανείων! Για την ακρίβεια υπάρχουν (δίνονται) ακόμα δάνεια με «θετικά επιτόκια» – μόνο που τα λόμπυ των δανειστών υποψιάζονται όλο και περισσότερο ότι πρόκειται σε ικανό βαθμό για «πεταμένα λεφτά»: πολλοί (από ιδιωτικές επιχειρήσεις έως απλοί ιδιώτες) είναι ήδη χρεωκοπημένοι, ή πρόκειται να χρεωκοπήσουν σύντομα. Αυτό ισχύει οπωσδήποτε για τις ηπα…

Απομένει το «ασφαλές λιμάνι» των δανείων προς κράτη. Αλλά αφού η «προσφορά χρήματος» που ψάχνει «επενδυτικό καταφύγιο» σε κρατικά ομόλογα είναι τόσο μεγάλη, τα επιτόκια πέφτουν. Και δεν σταματάνε στο μηδέν· γίνονται «αρνητικά»: δανείζουν (οι κάτοχοι μεγάλων ποσοτήτων χρήματος) τα πρωτοκλασσάτα κράτη όχι πια για να κερδίσουν αλλά για να παρκάρουν με ασφάλεια τα λεφτά τους· πληρώνοντας και ένα «νοίκι parking» – αντί να παίρνουν τόκο!

Δεν ισχύει πια ότι το «χρήμα γεννάει χρήμα» ούτε καν σαν προσωρινή κατάσταση. Τώρα το «χρήμα δαγκώνει χρήμα»… Ή, όπως το λένε διάφοροι ειρωνικά: τώρα ο δανειστής πληρώνει τον δανειζόμενο για να του κάνει την χάρη να δανειστεί… Αυτό δεν είναι νορμάλ. Καθόλου…

Εννοείται, βέβαια, ότι στο περιθώριο αυτής της διαδικασίας κάποιοι εξακολουθούν να κερδίζουν, όπως περίπου κέρδιζαν και στην προηγούμενη φάση: στοιχηματίζοντας, πόσο θα πέσουν, αν θα πέσουν, πόσο θα ανέβουν, αν θα ανέβουν τα επιτόκια· κλπ. Επιπλέον, αν τα κράτη (ή, έστω, τα πιο ισχυρά από καπιταλιστική άποψη) είναι πελάτες που αξίζει να τους πληρώνεις για να τους δανείσεις, δεν ισχύει το ίδιο γενικά. Οι τράπεζες, για παράδειγμα, δεν μπορούν να γράφουν κέρδη με «αρνητικά επιτόκια». Είναι αναγκασμένες να δανείζουν όπου υπάρχει δυνατότητα «θετικού» επιτοκίου για να κρατάνε τα βιβλία τους ζεστά· ακόμα κι αν αντιλαμβάνονται ότι η χρεωκοπία του πελάτη τους είναι πιθανή…

Γίνονται και άλλα νόστιμα. Το αυστριακό κράτος, για παράδειγμα, (ηλικίας 101 χρόνων…) διαβλέποντας τις ευκαιρίες που δίνουν τα αρνητικά επιτόκια, έβγαλε πριν 2 χρόνια ομόλογα 3,5 δις ευρώ διάρκειας 100 χρόνων – και τα πούλησε μ’ ένα επιτόκιο 2,1%. Μιας και τα ομόλογα παίζουν ρόλο «παράλληλου χρήματος», τα συγκεκριμένα θεωρήθηκαν τόσο «τεφαρίκι» ώστε έγιναν περιζήτητα στη «δευτερογενή αγορά» – έτσι το επιτόκιό τους έπεσε στο 1,16%. Η Βιέννη δεν έχασε χρόνο: δανείστηκε τις προάλλες άλλο 1 δις ευρώ, πάλι αποπληρωτέο σ’ έναν αιώνα, με 1,17%. Τζάμπα χρήμα!

Το πρώτο ομόλογο θα ξεχρεωθεί το 2117, το δεύτερο το 2119· πράγμα που σημαίνει πως στο παγκόσμιο εμπόριο χρήματος υπάρχουν πια ή πολλοί απελπισμένοι ή πολλοί αισιόδοξοι: ποιά κλιματική αλλαγή και ποιά «καταστροφή του κόσμου»;

(φωτογραφία / πίνακας: αν το 2009 και το 2010 οι φράσεις «το παγκόσμιο χρέος έχει ξεφύγει» και “κρίση χρέους” ήταν η κοινοτοπία των ημερών, τι θα λέγατε για τώρα; Οι φήμες λένε ότι απ’ το ύψος των 247 τρισεκατομυρίων δολαρίων που έχει φτάσει, το «παγκόσμιο χρέος» αντιστοιχεί 3,2 φορές στο «παγκόσμιο αεπ»· στην «αξία» δηλαδή (μετρημένη σε δολάρια) της πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας / παραγωγής.

Αν χρωστάς 3,2 φορές αυτό που παράγεις είναι βέβαιο ότι δεν θα ξεχρεώσεις ποτέ· εκτός αν η παραγωγή σου εκτοξευτεί – μαζί και η ανάλωσή της….

Ο «κόσμος», έτσι γενικά, δεν είναι κάποιο υποκείμενο: ούτε χρωστάει ούτε παράγει τίποτα. Επειδή όμως είναι καπιταλιστικός, και επειδή είναι προφανές ότι με τέτοια αναλογία «χρεών – προς – ‘πραγματική οικονομία’» κάποιοι θα χάσουν υποχρεωτικά, είναι ανοικτό το ερώτημα ποιοί θα είναι αυτοί.

Και γίνεται όλο και πιο επείγουσα η απάντησή του…)