Tag: κράτος

Νεοκρατισμός (τροφή για σκέψη) 1

Τετάρτη 8 Ιούλη. Οι μετασχηματισμοί που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στον «δυτικό κόσμο» αρκετά πριν την «κρίση covid-19» και, κυρίως, η επανεμφάνιση της μορφής – κράτος σαν «κέντρου ελέγχου» είτε της καπιταλιστικής «διάσωσης» (στην περίπτωση τραπεζών και στρατηγικών επιχειρήσεων μετά το 2008 – 2009) είτε της καπιταλιστικής «ανάπτυξης» απ’ το 2015 και μετά, έχουν τονιστεί κάμποσες φορές απ’ την ασταμάτητη μηχανή.

Οι μετασχηματισμοί αυτοί έκαναν ένα εκρηκτικό άλμα αξιοποιώντας την «κρίση covid-19». Για την ακρίβεια έχουμε υποστηρίξει (αναλαμβάνοντας όλη την ευθύνη της άποψής μας) ότι τα αφεντικά αυτών των μετασχηματισμών ήταν που κατασκευάσαν με τέτοιο τρόπο την «πρόσληψη» του (γενικά μιλώντας) ελάχιστα επικίνδυνου covid-19 έτσι ώστε να γίνει εφικτό (και “νόμιμο”) αυτό το εκρηκτικό άλμα. Κυρίως σε ότι αφορά τον έλεγχο (μέσω γενίκευσης της μηχανικής μεσολάβησης) του κοινωνικού εργοστάσιου.

Αυτό καθόλου δεν σήμαινε και δεν σημαίνει ότι ο covid-19 ήταν ανύπαρκτος· ή ότι ήταν εργαστηριακή κατασκευή. Ήταν, όμως, γενικά ακίνδυνος (εκτός απ’ τους επιβαρυμένους έτσι κι αλλιώς ηλικιωμένους, που θα τους σκότωναν και οι επιπλοκές μιας γρίπης αν δεν υπήρχε ιδιαίτερη φροντίδα για αυτούς). Το ακριβές χρονολόγιο που έχουμε κρατήσει (και πάνω στο οποίο, μέρα την μέρα, ήταν υποχρεωμένη να κινείται η ασταμάτητη μηχανή) δείχνει ότι υπήρξε ένα διάστημα (μερικών, λιγότερων ή περισσότερων ημερών) αμηχανίας στα επιτελεία του δυτικού βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος, που προκλήθηκε κυρίως απ’ το γεγονός ότι ο covid-19 εμφανίστηκε (καταγράφηκε, αξιολογήθηκε και αντιμετωπίστηκε με επιτυχία) στον βασικότερο ανταγωνιστή τους: το Πεκίνο. Στη συνέχεια, σαν «πρώτη αντίδραση» (και επιχειρησιακή βάση) τα υγιεινιστικά πραξικοπήματα και η τρομοκρατική δημαγωγία (ένας συνδυασμός μεσαιωνικών, πολεμικών και μεταμοντέρνων πρακτικών ελέγχου) επιλέχτηκαν και μπήκαν σε εφαρμογή, σαν “αντίγραφα” της κινεζικής τακτικής.

Τίποτα απ’ αυτά δεν είχε σχέση με την «δημόσια υγεία»! (Οι αποδείξεις είναι, πια, υπεραρκετές!!!) Η μορφή – κράτος, που σε διάφορες δυτικές καπιταλιστικές περιπτώσεις βρισκόταν ήδη «στο χείλος της αγοράς» μπήκε (ή σπρώχτηκε…) στο κέντρο των μετασχηματισμών, αναγνωριζόμενη σαν η κυρίως αρμόδια της βιοπολιτικής της 4ης βιομηχανικής επανάστασης για το επόμενο (άγνωστης αλλά πάντως όχι μικρής διάρκειας) διάστημα.

Ξέρουμε ότι οι εργατικές απόψεις μας είναι αιρετικές. Ξέρουμε επίσης ότι διάφοροι (επιεικώς αμόρφωτοι από την άποψη του ιστορικού διαλεκτικού υλισμού) «ερμηνεύουν» τον νεοκρατισμό σα «νεοκεϋνσιανισμό»… Πρόκειται για ένα λάθος που έχει και θα έχει τραγικές συνέπειες για την σύγχρονη εργατική τάξη: την μετατρέπει σε ζητιάνο… Ξέρουμε τέλος ότι θα χρειαστεί πολύ, συστηματική και προσεκτική δουλειά (και αρκετός χρόνος) για να ξεκαθαριστούν αυτά που πρέπει. (Μια δουλειά που μόνο ενδεικτικά μπορεί να γίνει με την μορφή της ασταμάτητης μηχανής).

Το πέρασμα απ’ τον (όποιο) νεοφιλελευθερισμό στον (όποιο) νεοκρατισμό δεν είναι απλά μια «ιδεολογική» αλλαγή φρουράς. Είναι, κυρίως, πολιτική (δηλαδή διευρυμένα εξουσιαστική) αναγκαιότητα για τα αφεντικά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Ακόμα πιο έντονα εφόσον αυτή η τελευταία συμβαίνει μέσα σε συνθήκες οξυνόμενου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Πράγμα που σημαίνει κυριολεκτική «συστράτευση» ανθρώπινων και τεχνοεπιστημονικών «πόρων» κάτω από εθνοκρατικές σημαίες.

Δεν είναι κάτι που συμβαίνει πρώτη φορά στην καπιταλιστική ιστορία – το αντίθετο. Είναι σίγουρα κάτι που γίνεται (πάντα) εναντίον της πολιτικής αυτονομίας της συγχρόνης εργατικής τάξης· αν υποθέσουμε ότι η τάξη μας ενδιαφέρεται ή θα ενδιαφερθεί σύντομα για την ανάκτησή της…

Νεοκρατισμός (τροφή για σκέψη) 2

Τετάρτη 8 Ιούλη. Για όσες / όσους ζουν (και σκοπεύουν να συνεχίζουν να ζουν) ΟΧΙ μ’ έναν τρόπο που τους διαφεύγει, μεταφέρουμε εδώ αποσπάσματα από ένα άρθρο κάποιου ονόματι Marshall Auerback που επαγγέλεται τον “αναλυτή της αγοράς” (με θητεία σε διάφορα γνωστά ή λιγότερο γνωστά μαγαζιά “συμβούλων επιχειρήσεων”). Είναι εχθρός / αντίπαλος δηλαδή! Παρ’ όλα αυτά, μιλώντας απ’ την απέναντι μεριά, το πλεονέκτημα των αποσπασμάτων του Auerback είναι ότι με λίγα λόγια τοποθετεί τον νεοκρατισμό μέσα στο πραγματικό περιβάλλον του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού – χωρίς να χρησιμοποιεί αυτήν την ορολογία. Ελπίζουμε ότι για όσους έχουν ακόμα την δυνατότητα να διαβάζουν (και όχι, απλά, να “σαρώνουν οπτικά”) τα παρακάτω θα έχουν κάποια χρησιμότητα:

… Το κείμενο του Atkinson [αναφέρεται σ’ ένα άρθρο που κατηγορεί τον κινεζικό καπιταλισμό ότι «πνίγει» τον δυτικό…] αναγνωρίζει εν τέλει ότι το κινεζικό μοντέλο του κρατικά καθοδηγούμενου καπιταλισμού έχει παίξει αξιοσημείωτο ρόλο στην καπιταλιστική ανάπτυξη και καινοτομία…

Πρόκειται για ένα μοντέλο που δεν είναι πρωτοφανές. Ο οικονομολόγος και επαγγελματίας της αγοράς Bill Janeway παρατήρησε [σε μια μελέτη του 2013] ότι η καινοτομία που καθοδηγείται απ’ το κράτος είναι ένα μοντέλο που «έχει μπει και ξαναμπεί σε πετυχημένη χρήση: στην Ιαπωνία, ξεκινώντας απ’ τις τελευταίες δεκαείτες του 19ου αιώνα· έπειτα με την ανάδυση των Ασιατικών Τίγρεων στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα· και τώρα απ’ την Κίνα».

Σε μια άλλη ανάλυση που δείχνει τον κεντρικό ρόλο που παίζει το κράτος στην καθοδήγηση της εκβιομηχάνισης, οι συγγραφείς Ben Landau-Taylor και Oberon Dixon-Luinenberg [τον Φλεβάρη του 2020] υποστηρίζουν ότι «Η μεγάλη δύναμη των καπιταλιστικών κοινωνιών είναι ότι βιομήχανοι σαν τον Henry Ford ή τον Jeff Bezos μπορούν να μετασχηματίσουν μεμονωμένες βιομηχανίες μέσα σ’ ένα υπάρχον οικονομικό πλαίσιο, αλλά το οικονομικό πλαίσιο αυτό καθαυτό είναι πολύ μεγάλο για να αναδιαρθρωθεί με χρήση των πόρων απλά οποιουδήποτε ιδιώτη ή εταιρείας. Μόνο το κράτος μπορεί να συντονίσει διαφορετικές βιομηχανίες για να δημιουργηθεί ένας μετασχηματισμός μεγάλης κλίμακας».

Αυτό δεν σημαίνει απλά να χρησιμοποιείται η κυβέρνηση για να κάνει τον τροχονόμο ανάμεσα σε νικητές και ηττημένους… Αντίθετα, οι τίγρεις της Ανατολικής Ασίας χρησιμοποίησαν την αγορά σαν μηχανισμό ανάδρασης για να εντοπιστούν περιοχές μελλοντικής ανάπτυξης, και στη συνέχεια χρησιμοποιούσαν αυτήν την συσσωρευμένη πληροφορία για να μεταφέρουν κρατικούς πόρους από αντιπαραγωγικές σε παραγωγικές χρήσεις. Στην περίπτωση της Νότιας Κορέας, για παράδειγμα, αυτό πήρε την μορφή των ομίλων όπως η Samsung, που ξεκίνησε με βασικές βιομηχανίες γεωργικών προϊόντων και υφασμάτων στη δεκαετία του 1960, για να εξελιχθεί μέσω της κυβερνητικής καθοδήγησης σε πιο αναβαθμισμένους τομείς, όπως τα κινητά τηλέφωνα, οι υπολογιστές και οι ημιαγωγοί, όπου είναι απ’ τις μεγαλύτερες φίρμες στον κόσμο σήμερα. Αυτό έκανε και η Κίνα, τις ίδιες πολιτικές ως κάποιον βαθμό, προκαλώντας ένα κβαντικό άλμα στο επίπεδο ζωής του πληθυσμού της μέσα στα τελευταία 50 χρόνια.

Αντίθετα, η κρίση του 2008 (και η τρέχουσα παγκόσμια ύφεση εξαιτίας της πανδημίας) έχουν υποδείξει ακόμα μεγαλύτερες αποτυχίες στο δυτικό μοντέλο του φονταμενταλισμού της αγοράς: ένα κοκτέιλ πολιτικών που προωθούν το ελεύθερο εμπόριο, την απορρύθμιση, την εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση (και την ανάλογη μείωση του ρόλου του κράτους) και την χρηματοπιστωτική αυστηρότητα, που όλες έχουν συμβάλει στην μεγάλη αύξηση της ανισότητας, σε φούσκες παγίων, σε καθήλωση των μισθών και σε μια έντονη βιομηχανική ακαμψία που προκαλεί σημαντική οικονομική ανασφάλεια σε μεγάλα τμήματα των πληθυσμών.

Νεοκρατισμός (τροφή για σκέψη) 3

Τετάρτη 8 Ιούλη. Και συνεχίζει το άρθρο:

… Αυτά τα προβλήματα δεν βρίσκονταν κοντά στη λύση τους ως χτες και, τελικά, σήμερα έχουν εκτραχυνθεί εξαιτίας της πανδημίας του covid-19.

Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι ένα μινιμαλιστικό κράτος που απλά δρα σαν διαιτητής για «την δημιουργία αποτελεσματικών, απαλλαγμένων από προσόδους αγορών, σε συνδυασμό με αποτελεσματικούς, απαλλαγμένους από διαφθορά δημόσιους τομείς, είναι έστω στοιχειωδώς ικανή ή αναγκαία συνθήκη για μια δυναμική, καπιταλιστική οικονομία». Τέτοια ήταν μια παρατήρηση που έγινε πριν δυο δεκαετίες απ’ τον καθηγητή Robert Wade στο επιδραστικό έργο του «Governing the Market» – και εξακολουθεί να είναι το ίδιο σημαντική και σήμερα.

Αντί απλά να στείλουμε «ένα καθαρό μήνυμα στην Κίνα ότι, προχωρώντας, ο συστηματικός μερκαντιλισμός των καινοτομιών που επιβραδύνει την παγκόσμια τεχνολογική καινοτομία δεν γίνει ανεκτός πια», όπως προτείνει ο Atkinson, μια καλύτερη επιλογή θα ήταν να στρέψουμε αυτές τις ίδιες πολιτικές εναντίον της Κίνας εμποδίζοντας την πρόσβαση του Πεκίνου στις δυτικές αγορές, ενόσω παράλληλα θα διαμορφώσουμε το κράτος σαν ενεργό παίκτη, για να βοηθήσει στην επιτάχυνση των καινοτομιών και της ανάπτυξης με καλύτερη ποιότητα (που θα έχει σα συνέπεια την ανάλογη αύξηση της οικονομικής ασφάλειας).

Αυτό συμβαίνει ως ένα βαθμό ήδη: η κυβέρνηση Trump πιέζει τον μεγαλύτερο στον κόσμο κατασκευαστή chip – την ταϊβανέζικη TSMC – να σταματήσει να παίρνει καινούργιες παραγγελίες απ’ την κινεζική Huawei. Αλλά δεν είναι αρκετό. Ακόμα κι αν ο Trump κρατήσει μια σκληρή στάση απέναντι στην Huawei αυτό θα σημαίνει ελάχιστα πράγματα, αν δεν συνδυαστεί με μια πιο δομική, εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, στην οποία το κράτος θα παίζει δραστήριο ρόλο, αντί απλά να είναι ένας ουδέτερος παρατηρητής δίπλα στην αγορά….

Αν κάποιος καθησυχαστεί θεωρώντας ότι απλά πρόκειται για ζητήματα «καθοδήγησης της βιομηχανικής ανάπτυξης» θα κάνει τεράστιο λάθος. Δεν βρισκόμαστε ούτε στην αρχή της 1ης βιομηχανικής επανάστασης (όπου, για παράδειγμα, η κρατικοποίηση των εταιρειών σιδηροδρόμου στις ηπα ήταν υποχρεωτική προκειμένου να υπάρξει ένα συνεκτικό σχέδιο σιδηροδρομικών γραμμών που να οφελεί το σύνολο του κεφαλαίου, αντί για τυχοδιωκτικές ιδιωτικές πρωτοβουλίες απ’ τις οποίες πολλές κατέληγαν σε χρεωκοπία), ούτε στην αρχή της 2ης (όπου οι απαιτήσεις των παγκόσμιων πολέμων επέβαλαν κεντρικό έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της τότε παραγωγής)· ούτε καν στην αρχή της 3ης, που έγινε μέσα σ’ ένα ένδοξο και πανηγυρικό νεοφιλελεύθερο περιβάλλον, ως η επική γοητεία και η καταπληκτική ιδιωτική εφευρετικότητα των start upers…

Βρισκόμαστε στην αρχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης όπου όχι μόνο η εκμετάλλευση της εργασίας (και, κατά συνέπεια, ο κρατικός έλεγχος της αγοράς εργασίας) αλλά η εκμετάλλευση του συνόλου της ζωής και των κοινωνικών σχέσεων είναι Η “αγορά” που, για να γίνει ακόμα πιο λειτουργική (για λογαριασμό των αφεντικών), χρειάζεται κρατική καθοδήγηση. Αυτό το σημείο της ανάλυσής μας χρειάζεται πολύ περισσότερα, αλλά εν τω μεταξύ υπάρχει ήδη ένα ισχυρό παράδειγμα: στη διαχείριση του covid-19 η μορφή – κράτος στην δύση ΔΕΝ ανέλαβε την έρευνα και την παραγωγή φαρμάκων (ένα κλασσικό είδος «κρατικοποίησης»)· ανέλαβε όμως να μιμηθεί και να προσπαθήσει να εφαρμόσει / επιβάλλει μερικά στοιχεία του κινέζικου συστήματος κοινωνικού ελέγχου που λέγεται “social credit”!

Πράγματι. Μαζί με την αστυνομία και τον στρατό (που έχουν αναλάβει την εφαρμογή των πραξικοπημάτων, είτε είναι καθολικά είτε είναι διαφορικά), μαζί με την ανάληψη του χρηματικού κόστους «απλής επιβίωσης» του μεγαλύτερου μέρους της «εργατικής δύναμης», μαζί με την πολύ πιο θηριώδη επιδότηση των πιο δυναμικών ή στρατηγικών καπιταλιστικών κλάδων (συμπεριλαμβανόμενης και της «μερικής κρατικοποίησης», όπως σε επιλεγμένες αεροπορικές εταιρείες), η μορφή-κράτος ανέλαβε την ηθική διαπαιδαγώγηση των πληθυσμών, δίνοντας μαθήματα (δηλαδή διαταγές των οποίων η παράβαση συνεπάγεται χρηματικά πρόστιμα…) «κοινωνικής ευθύνης»! Πρακτικά κανένα ιδιωτικό αφεντικό, κανένας Bezos, δεν θα μπορούσε να επιβάλλει την γενική εκκένωση όλων των δημόσιων χώρων / χρόνων (με την κατηγορία της… μολυσματικότητας!) έτσι ώστε να κάνει άλματα η «ανασύνθεση / αναδιάρθρωση του δημόσιου / κοινωνικού» για λογαριασμό των αφεντικών του βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος!

Οι ηλίθιοι (και, δυστυχώς, είναι άφθονοι) το έφαγαν αυτό. Δυστυχώς δεν πρόκειται για ένα πρόσκαιρο ιδεολογικό τρυκ προορισμένο να ξεχαστεί. Πρόκειται ουσιαστικά για την συσκευασία του περιορισμού των άλλοτε θρυλικών ατομικών δικαιωμάτων, ελευθεριών και εννοήσεων / γνωμών, στο όνομα του «κοινού καλού» που θα ορίζεται απ’ το κόμμα των αφεντικών. Τα νεοφιλελεύθερα «ιδεώδη» αποσύρονται διακριτικά απ’ την σκηνή, αφήνοντας το κέντρο της στη μορφή – κράτος! Αυτή είναι η καρδιά του κινέζικου social credit system: τόσο οι υπήκοοι μεταξύ τους όσο και το κράτος αξιολογεί την «κοινωνική ευθύνη», αμοίβει τους «κοινωνικά υπεύθυνους», τιμωρεί τους «κοινωνικά ανεύθυνους»… (Και οι ανόητοι νοσταλγοί του (φροντικού) “κράτους πρόνοιας” νομίζουν ότι ξαναζούν το παρελθόν!…)

Μιλήσαμε εξ αρχής για βιοπολιτική· συμβουλεύοντας ταυτόχρονα (αν μας επιτρέπεται!) ότι «βιοπολιτική» δεν είναι μια καινούργια λέξη για να την παπαγαλίζει ο καθένας που μοστράρεται εδώ κι εκεί… Βιοπολιτική υπήρχε και τον 19ο αιώνα, και τον 20ο – ας είναι καλά ο Φουκώ που τις υπέδειξε. Άρα δεν ψάχνουμε έναν δήθεν «καινούργιο» ορισμό· αλλά τα ιδιαίτερα σύνθετα και καινοτόμα χαρακτηριστικά και περιεχόμενά του σήμερα και αύριο…

Η μορφή-κράτος 0

Τρίτη 30 Ιούνη. Η Ιστορία περνάει πίσω απ’ την πλάτη όσων τόχουν σαν ατυχία να την ζουν· κι ούτε που τους σκουντάει! Η Ιστορία αρνείται να κάνει την δουλειά του ξυπνητηριού για τα νωθρά, τα κοιμισμένα πνεύματα…

Οι αλλοτριωμένοι και οι ψωνισμένοι ψάχνουν να βρουν «τι συμβαίνει» βουτώντας σε σωρούς οικονομικών δεδομένων. Χρήσιμα είναι κι αυτά – αρκεί να μπορεί να δει κανείς όχι απλά πέρα απ’ την μύτη του αλλά πολύ μακρύτερα και πολύ κοντά ταυτόχρονα.

Την ημέρα (με την ιστορική έννοια της λέξης «ημέρα») που μια κεντρική φωνή διέταξε «απαγορεύονται τα φιλιά»· την ημέρα που μια κεντρική φωνή διέταξε «τέρμα οι χειραψίες, τώρα θα χαιρετιέστε αγκώνα με αγκώνα γιατί έτσι το λέω εγώ»· την ημέρα που μια κεντρική φωνή διέταξε «είστε όλοι μολυσματικοί, κι εσείς και οι σχέσεις σας, κλειδωθείτε λοιπόν σπίτια σας και εκτονωθείτε ψηφιακά», εκείνη την ημέρα η καρδιά, ο πυρήνας του νεοφιλελευθερισμού, αφού έφαγε τα τελευταία καρφιά στο φέρετρό του, τάφηκε σεμνά και ταπεινά. Είναι σημαντικό μεν αλλά δευτερεύον το αν τα αφεντικά παραμένουν νεοφιλελεύθερα (τι άλλο θα έκαναν δηλαδή;). Είναι δευτερεύον (απ’ την άποψη της κοινωνικής συγκρότησης) το ότι οι ιδιώτες επιχειρηματίες θα συνεχίσουν να κάνουν κουμάντα· αυτό συνέβαινε και από ιταλικού φασισμού / γερμανικού ναζισμού. Αν ο νεοφιλελευθερισμός έγινε ηγεμονικός απ’ τα ‘80s και μετά δεν ήταν επειδή ανέμιζε το «δίκιο του ιδιώτη επιχειρηματία» – αλλά επειδή ΜΕΤΕΤΡΕΨΕ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΣΕ ΙΔΙΩΤΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΊΑ, ΣΕ ΕΑΥΤΟ-ΚΕΦΑΛΑΙΟ!!!

Την ημέρα εκείνη λοιπόν ανακοινώθηκε η αρχή του τέλους των ιερών και των οσίων αυτής της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας. Επιβλήθηκε η αρχή του τέλους των ατομικών δικαιωμάτων. Επιβλήθηκε η αρχή του τέλους των ατομικών ελευθεριών. Επιβλήθηκε η αρχή του τέλους των τυπικών συνταγμάτων που εγγυόνταν αυτά τα ατομικά δικαιώματα και αυτές τις ατομικές ελευθερίες…

Εκείνη την ημέρα το θρυλικό, το φοβερό και τρομερό Άτομο, με τις αδιαπραγμάτευτες ιδιοτροπίες του και την μισοελεγχόμενη / μισοανεξέλεγκτη ασυδοσία του, αυτό το τρομερό και φοβερό Άτομο που πρέπει να είναι «killer μέσα στη ζούγκλα», αυτό το τρομακτικό προϊόν της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής ευρυθμίας, συρρικνώθηκε σ’ ένα ασήμαντο τίποτα, που όφειλε να υπακούει σε διαταγές και απαγορεύσεις «για το κοινό καλό»· όφειλε να τρέφεται με τα ενιαίας κατανάλωσης σκουπίδια του ιδεολογικού / δημαγωγικού στρατηγείου· όφειλε να κοιμάται και να ξυπνάει με τα πιο φτηνά παραμύθια και απλά να φοβάται, να φοβάται, να φοβάται· όφειλε να δίνει λογαριασμό μόλις πέρναγε την πόρτα του σπιτιού του· όφειλε να μην κάνει «άσκοπες μετακινήσεις» και «άσκοπες κοινωνικότητες» (με βάση την “σκοπιμότητα” του κεντρικού αφεντικού)· όφειλε να μάθει ότι “κοινωνική ευθύνη” σημαίνει “απαγορεύονται οι αντιρρήσεις”· όφειλε, σε κάθε περίπτωση, να λουφάξει στην ασημαντότητά του μπροστά στο μεγαλείο και το δέος του «κράτους / γιατρού». Το τρομακτικό Άτομο εκείνη την ημέρα ξέπεσε σ’ ένα συρρικνωμένο, υποθηκευμένο, αιώνια χρεωμένο ρίνισμα της κεντρικής μεγαμηχανής. Την μηχανή που πάντα θαύμαζε, την μηχανή που του είχε υποσχεθεί “ελευθερία δράσης”, αλλά ήρθε η ώρα δουλικά, χωρίς φτιασίδια, να υπακούσει.

Εκείνη την ημέρα δεν έγινε τίποτα απελευθερωτικό. Μόνο τα βαποράκια της εξουσίας και οι ανίατα ηλίθιοι νόμισαν ότι είδαν τον «κομμουνισμό» να τους γνέφει… Εκείνη την ημέρα έγινε μια απότομη «αλλαγή παραδείγματος». Που προφανώς και δεν ολοκληρώθηκε τους επόμενους μήνες! Έχει δρόμο· αλλά τον άνοιξε αυτόν τον δρόμο στην καρδιά της κοινωνικής μοντελοποίησης. Έκανε το πρώτο, το αποφασιστικό τραχύ βήμα – δημιουργώντας το πιο χρήσιμο εργαλείο για την συνέχεια: την ατομική και συλλογική μνήμη της υπακοής. Της υπακοής σ’ αυτόν που, εν μέσω της παρακμής των Ατομικών Κεφαλαίων, εμφανίζεται σαν ο εγγυητής και ο προστάσης του Συλλογικού Κεφάλαιου (προσθέτοντας στην οπλοθήκη του το «υγεία» δίπλα στο «ασφάλεια»…).

Εμείς αυτό το λέμε νεοκρατισμό. Κι ας μην προσπαθήσει να το παπαγαλίσει κανείς! Γιατί η άγνοια του περί τίνος πρόκειται δεν κρύβεται με παπατζιλίκια…

Η μορφή-κράτος 1

Τρίτη 30 Ιούνη. Ένα απ’ τα βασικά πολιτικά / θεωρητικά / αναλυτικά ζητήματα που ανέδειξε η πρωτοκοσμική διαχείριση του υποτιθέμενου φονιά covid-19 είναι το ερώτημα του κατά πόσον τα σύγχρονα καπιταλιστικά κράτη είναι αποφασισμένα να σκοτώνουν υπηκόους τους προκειμένου να βάλουν σε εφαρμογή σχέδια των αφεντικών. Το ερώτημα θεωρείται σκανδαλώδες από πολλούς και διάφορους (φανερά ή κρυφά κρατιστές, άσχετα με το τι δηλώνουν…)· και υπό την τρέχουσα ιδεολογική σαπίλα άνετα θα χαρακτηριζόταν «συνωμοσιολογικό».

Σαν Sarajevo (και πριν σαν «τρίτη γενιά») έχουμε υπάρξει πολύ αυστηροί αναλυτικά στο να αποδείξουμε πως έτσι ακριβώς συμβαίνει! Το κύριο πεδίο γεγονότων και αποδείξεων απ’ όπου αντλήσαμε για καιρό στοιχεία και πολιτικά συμπεράσματα για τις πιο σύγχρονες εκφάνσεις του συμπλέγματος κράτος / παρακράτος έχει υπάρξει η «τρομοκρατία» και ο «πόλεμος στην τρομοκρατία». Σ’ όλες τις «τρομοκρατικές ενέργειες» σε ευρωπαϊκό έδαφος από «φανατικούς τζιχαντιστές» αλλά και στην «μητέρα όλων των τρομοκρατικών ενεργειών», την 11η Σεπτέμβρη του 2001, έχουμε αναδείξει τα στοιχεία που υποδεικνύουν / αποδεικνύουν ότι επρόκειτο για «inside jobs» μυστικών υπηρεσιών, ή κάποιων φραξιών τους, ή κάποιων συμμάχων τους.

Τώρα καθεστωτικά δυτικά μήντια έρχονται να «σκαλίσουν» μια ακόμα (μάλλον ξεχασμένη και κατ’ αρχήν μικρής σημασίας) παρόμοια υπόθεση για να δείξουν, με αυθεντικά επίσημα κρατικά ντοκουμέντα ότι πράγματι το κράτος / παρακράτος δεν τεμπελιάζει όπως οι υπήκοοί του!

Στις 3 Μάη του 2015 γινόταν μια έκθεση γελοιογραφιών κατά του Μωάμεθ στο Garland του Texas. Η έκθεση φυλασσόταν από δεκάδες μπάτσους, ελεύθερους σκοπευτές και ειδικές δυνάμεις. Δύο ένοπλοι αμερικάνοι υπήκοοι, ο 31χρονος Elton Simpson και ο 34χρονος Nadir Soofi, προσπάθησαν να επιτεθούν στην έκθεση, διαμαρτυρόμενοι για την προσβολή. Οι επιτιθέμενοι κατάφεραν να τραυματίσουν μόνο έναν σεκιουριτά, πριν οι ελεύθεροι σκοπευτές τους σκοτώσουν. Προς πλήρη ικανοποίηση του αμερικανικού στρατο-αστυνομικού συμπλέγματος, την ευθύνη για εκείνη την επίθεση την ανέλαβε – απ’ τα βάθη της Μεσοποταμίας – ο isis… Ήταν η πρώτη φορά που ο isis εμφανιζόταν να κάνει επίθεση σε αμερικανικό έδαφος…

Πρώτη αλλά εξαιρετικά χρήσιμη: η αμερικανική εκστρατεία κατά του isis στη συρία έπρεπε να συνεχιστεί… βοηθώντας τον να πετάξει τον Άσαντ στη Μεσόγειο…

Η μορφή-κράτος 2

Τρίτη 30 Ιούνη. Τώρα, το αμερικανικό πρόγραμμα «60 minutes» του καθεστωτικού CBS, έχοντας κυβερνητικά και δικαστικά ντοκουμέντα (ένας τρίτος άσχετος, γνωστός του Simpson, ο 43χρονος Abdul Malik Abdul Karrem, θεωρήθηκε συνεργός και καταδικάστηκε σε 30 χρόνια φυλακή…) αποκαλύπτει πως όχι μόνο το fbi «χειριζόταν» τον Elton Simpson επί χρόνια, αλλά την ώρα της επίθεσης και της ανταλλαγής των πυροβολισμών ένας undercover μπάτσος (ο «χειριστής») βρισκόταν πίσω του. Να ο isis!!!

Τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία που κατάφερε να μαζέψει ο Dan Maynard, δικηγόρος του Karrem, δείχνουν την ανταλλαγή επικοινωνιών μεταξύ του πράκτορα του fbi και του Simpson επί χρόνια. Περιέχουν επίσης στοιχεία για το ότι 3 εβδομάδες πριν την επίθεση, ο «καθοδηγητής» πράκτορας άρχισε να μπριζάρει τον Simpson, υποδεικνύοντάς του ότι “πρέπει να τινάξει το Τέξας”. Ο “καθοδηγητής”, που εμφανιζόταν φυσικά σαν “φανατικός τζιχαντιστής”, ταξίδεψε μαζί με τον Simpson στο Τέξας· και βρισκόταν σ’ ένα αυτοκίνητο πίσω απ’ τους δύο ένοπλους την στιγμή της επίθεσής τους… Προφανώς για να σιγουρευτεί ότι δεν τα παράτησαν την τελευταία στιγμή…

Αν αυτή είναι μια περιορισμένης σημασίας προβοκατόρικη ενέργεια, και μάλιστα όχι των επίσημων μυστικών υπηρεσιών των ηπα αλλά του fbi, η συνολική προβοκατόρικη δράση του αμερικανικού κράτους / παρακράτους (που είναι υπόδειγμα και μοντέλο για πολλά άλλα κράτη / παρακράτη) δεν είναι τόσο αόρατη όσο νομίζει κανείς. Τον Ιούλιο του 2014 η γνωστή “Human Rights Watch” εξέδωσε μια ογκώδη έκθεση 214 σελίδων, με τίτλο: H ψευδαίσθηση της δικαιοσύνης: παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις προσαγωγές τρομοκρατών στις ηπα». Οι συντάκτες αυτής της έκθεσης μελέτησαν 27 περιπτώσεις «αντιτρομοκρατικών» δράσεων στις ηπα, απ’ την διαμόρφωση των ερευνών ως τις καταδίκες και τις συνθήκες φυλάκισης των καταδικασμένων.

Η Andrea Prasow, διευθύντρια της οργάνωσης στην Ουάσιγκτον και μία απ’ τους συγγραφείς της έκθεσης, είπε (τότε) στην παρουσίασή της:

Λέγεται στους αμερικάνους ότι η κυβέρνησή τους τους κρατάει ασφαλείς εμποδίζοντας και προσάγωντας τους τρομοκράτες μέσα στις ηπα. Όποιος όμως κοιτάξει από πιο κοντά, θα καταλάβει ότι πολλοί απ’ αυτούς τους ανθρώπους ποτέ δεν θα εγκληματούσαν εάν δεν τους ενθάρρυναν, τους πίεζαν και μερικές φορές τους πλήρωναν οι αρχές ασφαλείας…

Το συμπέρασμα «Α η κακούργα η συνωμοσιολόγα!» δεν αντέχει στην κοινή λογική, για όσους διαθέτουν ακόμα τέτοια. Στην έκθεση αναφέρεται πως …Σε κάποιες περιπτώσεις το fbi δημιούργησε τρομοκράτες από άτομα με ποινικό μητρώο, προωθώντας τους την ιδέα να αναλάβουν τέτοιες ενέργειες, ή ενθαρρύνοντάς τους να δράσουν… Στις μισές απ’ τις αντιτρομοκρατικές καταδίκες απ’ την 11 Σεπτέμβρη του 2001 ως το 2014 εμπλέκονταν πληροφοριοδότες των αρχών ασφαλείας, και σχεδόν το 1/3 ήταν προβοκατόρικες ενέργειες (“sting operations”) με την ενεργό συμμετοχή του πληροφοριοδότη…

Ένας πρώην αξιωματούχος του fbi, ο Thomas Fuentes, παραδέχτηκε ανοικτά ότι με σκοπό να δικαιολογήσουν την συνέχιση του λεγόμενου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» και να κρατήσουν τους μεγάλους προϋπολογισμούς που τις χρηματοδοτούν, οι υπηρεσίες δημόσιας τάξης και οι μυστικές υπηρεσίες των ηπα πρέπει «να κρατούν ζωντανό τον φόβο»…

Η μορφή-κράτος 4

Τρίτη 30 Ιούνη. Σ’ ένα γνωστό νοσοκομείο της Αθήνας (τα στοιχεία δεν χρειάζεται να δημοσιοποιηθούν) υπάρχει «αντι covid 19» τμήμα. Το νοσοκομείο παίρνει γενναία (κρατική) επιχορήγηση για την λειτουργία αυτού του τμήματος… Μόνο που είναι άδειο. Δεν υπάρχει κανένας covid-19 ασθενής σ’ αυτό (όπως και σε αρκετά άλλα νοσοκομεία)… Προκειμένου, όμως, «να μην φαίνεται άδειο», η διοίκηση του νοσοκομείου έχει παρκάρει εκεί μερικούς ηλικιωμένους ασθενείς που είναι εντελώς άσχετοι με τον covid-19. Και κάνει ό,τι μπορεί για να μείνουν στα κρεβάτια όσο περισσότερο γίνεται. Μια νοσοκόμα παραδέχεται εμπιστευτικά και απολογητικά την αιτία: αν μείνει άδειο το τμήμα θα χάσουμε την επιχορήγηση…

Ενώ τα πεδία είναι διαφορετικά, το νόημα είναι ακριβώς το ίδιο ανάμεσα σ’ έναν διοικητή ελληνικού νοσοκομείου, σε έναν διοικητή του αμερικανικού fbi και σ’ έναν ιδιοκτήτη media οπουδήποτε: πούλα τρόμο για να έχεις εισπράξεις. Αυτήν την παρέα μπορεί να κουμαντάρει άνετα το βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο σύμπλεγμα, και μάλιστα φτηνά. Για μερικές χούφτες δολάρια ή ευρώ…

Είναι πεζό, αφόρητα πεζό! Κι όμως: έτσι έχουν τα πράγματα… Και επειδή έτσι έχουν τα πράγματα ορισμένες παραδοσιακές αντιλήψεις περί της μορφής – κράτους αποδεικνύονται όχι μόνο προ πολλού ξεπερασμένες, αλλά και επικίνδυνα αφελείς.

Όλοι εκείνοι (και είναι πάρα πολλοί) που έχουν χάσει την συνέχεια της ιστορικής εξέλιξης του κράτους και του κεφάλαιου τις τελευταίες 3 τουλάχιστον δεκαετίες· όλοι εκείνοι που αντιλαμβάνονται την καπιταλιστική πραγματικότητα μόνο σαν τις ιδεολογικές προβολές της και καθόλου σαν αυτά που συσκοτίζονται μέσω αυτών· όλοι εκείνοι που θέλουν να πιστεύουν ότι το σύστημα «έχει στιγμές ειλικρίνειας», έχουν τελικά ευθύνες.

Κι αν εμάς, σαν αυτόνομους εργάτες, η ανάλυση της πραγματικότητας μας κάνει να φαινόμαστε στα μάτια όλων αυτών των τυφλών σαν «κινδυνολόγοι» και «Κασσάνδρες», τόσο το χειρότερο γι’ αυτούς…

Νοσηρότητα

Τετάρτη 24 Ιούνη. Η κρίση συνίσταται ακριβώς στο γεγονός ότι το παλιό πεθαίνει και το καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί· ενδιάμεσα εμφανίζεται μια μεγάλη γκάμα από νοσηρά φαινόμενα. Αυτήν την φράση του Antonio Gramsci (απ’ τις «σημειώσεις της φυλακής», υπάρχει και σε άλλες παραλλαγές) εύκολα θα την αναμασούσαν διάφοροι αυτοαποκαλούμενοι «αριστεροί»· αλλά θα τους ήταν αδύνατο όχι μόνο να προσδιορίσουν τη νοσηρότητα της τωρινής μεταβατικής εποχής, αλλά – το κυριότερο – να βάλουν και τους εαυτούς τους μέσα σ’ αυτήν!

Η νοσηρή μεταβατικότητα (μια έννοια μάλλον παρήγορη αφού μπορεί κανείς να την επικαλεστεί χωρίς να ξέρει αν και πότε θα τελειώσει) δεν έγκειται μόνο στην διαρκή επέκταση των προδιαγραφών της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Αυτή παραμένει «μυστηριώδης» για όσους έχουν κολλήσει (ιδεολογικά πια…) στην 2η. Mπορεί να εντοπιστεί μέσα και από χειροπιαστά παραδείγματα.

Ένα παράδειγμα, για το οποίο έχουμε «σολάρει» απελπιστικά (και δεν είναι το μόνο): το πολιτικά προσοδικό μοντέλο του ελληνικού κράτους, από τότε που φτιάχτηκε σαν τέτοιο· για την ακρίβεια πριν καν φτιαχτεί! Η απόσπαση διαφόρων ειδών οφέλους ανάλογα με το σημείο πρόσφυσης στην ιεραρχική πυραμίδα της εξουσίας (αυτό είναι η πολιτική πρόσοδος) δεν εμπίπτει σε μια «κλασσική» μαρξιανή ανάλυση για την μορφή – κράτος (σαν «εποικοδόμημα» των παραγωγικών σχέσεων). Μάλλον μια βεμπεριανή προσέγγιση θα ήταν απαραίτητη. Παρ’ όλα αυτά δεν θα ήταν δύσκολο να αναλύσει κανείς το πως ένα μέρος της υπεραξίας περιέρχεται στην μορφή – κράτος (μέσω της φορολογίας των μισθωτών, άμεσης και έμμεσης, ή/και των προστίμων) και, στη συνέχεια, «διανέμεται» σε όσους έχουν πρόσβαση στους μηχανισμούς του, ανάλογα με την θέση τους· ανάλογα με το «επίπεδο» αυτής της πρόσφυσης…

Το γεγονός ότι η έννοια της πολιτικής προσόδου (που μπορεί να είναι άμεσα χρηματική, μπορεί όμως επίσης να είναι σεξουαλική, συμβολική, έμμεσα χρηματική…) προτάθηκε από μαρξιστές (την ιταλική αυτονομία) στην ανάλυση του χαρακτήρα του ιταλικού κράτους στα ‘70s, είναι πολύτιμη βοήθεια και κληρονομιά. Για την ανάλυση του ελληνικού κράτους και όχι μόνο. Εμπειρικά είναι τόσο προφανές ότι σε διάφορες ιστορικές περιόδους τμήματα του ταξικά διαστρωματωμένου πληθυσμού έχουν επωφεληθεί ακριβώς μέσω αυτής της πρόσφυσης (απ’ τους «διορισμούς στο δημόσιο» μέχρι τις «άδειες ταξί», και απ’ τα «τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο» ως την φαρμακοβιομηχανία…) ώστε η έννοια της πολιτικής προσόδου μας γλυτώνει απ’ την φαινομενολογία και την ηθικολογία. Σε τελευταία ανάλυση ήταν αυτό το μοντέλο που, αδυνατώντας να «ικανοποιήσει» το σύνολο των πληβειακών προσδοκιών, παρήγαγε έναν διαρκή εμφύλιο πόλεμο με νικητές απ’ την μια μεριά και ηττημένους / αποκλεισμένους απ’ την άλλη, για τουλάχιστον 50 χρόνια: σ’ όλη τη διάρκεια της «ανάπτυξης» της 2ης βιομηχανικής επανάστασης και του «κεϋνσιανικού κράτους» αλλού στον κόσμο… Θέλουμε να το θυμίσουμε: η ιστορική εξέλιξη της μορφής – κράτους στην ελλάδα ΔΕΝ είναι η “τυπική” με βάση τις δυτικές προδιαγραφές…

Σε μια συλλογική πολιτική ανάλυση που πέρασε «ντούκου» για την κρατικοποίηση του εγκλήματος (επανεκδόθηκε τον Δεκέμβρη του 2017 – τετράδια για εργατική χρήση νο 2) δείξαμε την ιστορική διαδικασία, απ’ την δεκαετία του ’70 και μετά, μέσα απ’ την οποία το οργανωμένο έγκλημα αναδείχθηκε (και όχι μόνο στο ελλαδιστάν) σαν η πιο καθαρή μορφή του πολιτικού προσοδισμού: της απόσπασης οφελημάτων με βάση την πρόσβαση / πρόσφυση στις επίσημες και τις ανεπίσημες δομές εξουσίας. Πρόκειται για μια διεθνή καπιταλιστική τάση, η οποία ωστόσο εξελίσσεται με διαφορετικές ταχύτητες και εντάσεις ανάλογα με την θεσμική και ιδεολογική «προϊστορία» κάθε κοινωνίας / κράτους.

Η διάκριση ανάμεσα σε «κράτος» και «παρακράτος» είναι ξεπερασμένη. Αναφέρεται στην φορντική εκδοχή της μορφής – κράτους· ακόμα κι εκεί υπήρχαν πεδία «θολά». Τελικά οι ανάγκες της διαφορικής άγριας συσσώρευσης, της «εκτός νόμου» εκμετάλλευσης της εργασίας και της ζωής, που γίνονται πολύ πιο έντονες σε κάθε περίοδο αλλαγής καπιταλιστικού παραδείγματος και αναδιάρθρωσης των μεθόδων συσσώρευσης, κάνουν το οργανωμένο έγκλημα οργανικό τμήμα του κράτους, ως «κόμματος των αφεντικών». Το «κράτος» και το «παρακράτος» ενώνονται σε σάρκα μία…

Τι σημασία έχουν αυτά; Η εξουσία που άσκησε το φαιορόζ γκουβέρνο ήταν κληρονομιά των προηγούμενων και κληροδότημα στους επόμενους: υπάρχει ιστορική συνέχεια! Οι «αποκαλύψεις» που έχουν γίνει και όσες πιθανόν ακολουθήσουν δεν πρέπει να ξεπέσουν στον μύλο της ηθικολογίας! Η κρίση και η διαχείρισή της α λα ελληνικά την τελευταία δεκαετία μείωσε τις «λευκές» πολιτικές προσόδους, αύξησε όμως ανάλογα τις «μαύρες». (Το σύστημα δικαιοσύνης έγινε γι’ αυτό ακόμα πιο κεντρικό…) Το ότι αυτό έμεινε «κρυφό» οφείλεται μόνο στην αποτελεσματικότητα των μηχανισμών «διαμόρφωσης της κοινής γνώμης». Κι ωστόσο υπήρχαν καραμπινάτες εκδηλώσεις αυτής της “μετατόπισης” προς το οργανωμένο έγκλημα, που διέτρεξαν όλη την απόσταση, απ’ την κοινωνική βάση ως το κοινοβούλιο και πίσω, πάντα μέσω μηχανισμών εξουσίας…

Τώρα που στον ορίζοντα έχει εμφανιστεί η πιθανότητα μιας καινούργιας και γερής ευρωπαϊκής ροής χρήματος προς το ελλαδιστάν, οι προσδοκίες του πολιτικού προσοδισμού αναζωπυρώνονται γερά· μετά από 10 χρόνια «πείνας και στερήσεων». Αυτό δεν σημαίνει “ειρήνη ημίν”! Σημαίνει περισσότερα και οξύτερα κτυπήματα πάνω και κάτω απ’ την μέση για τη νομή αυτών των «ευκαιριών»! Ο ρημαδοΚούλης και η αισχρή μειοψηφία των εκσυγχρονιστών γύρω του φαντασιώνονται το γνωστό: ότι θα χρησιμοποιήσουν αυτά τα ποσά για «αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου» του ελληνικού καπιταλισμού»… Δείχνουν να είναι οι χειρότεροι “οικονομιστές”! Είναι άραγε τόσο ριζοσπάστες ρεφορμιστές και έχουν τέτοια συμπαγή κοινωνική υποστηρίξη που θα μπορούσαν να φτάσουν μέχρι και σε ένοπλη εκστρατεία για να πετύχουν κάτι τέτοιο; Όχι, δεν είναι και δεν έχουν… Συνεπώς είναι καταδικασμένοι. Ο πολιτικός προσοδισμός δεν αλλάζει «απ’ τα πάνω». Την τελευταία φορά που επιχειρήθηκε δίκαια η ανατροπή του απ’ τα κάτω, ο ανθός της τότε ελληνικής κοινωνίας τσακίστηκε…

Αν μπορείτε να βάλετε διάφορα τρέχοντα και μελλοντικά περιστατικά και «εξελίξεις» σ’ αυτόν τον ερμηνευτικό καμβά θα κρατήσετε το μυαλό σας στη θέση του…

Το διπλό αφεντικό 13

Παρασκευή 15 Μάη. Εμπόδιο δεύτερο: γιατί πρέπει να συσχετιστεί η υγιεινιστική ανεργία με την τεχνολογική τέτοια, λόγω 4ης βιομηχανικής επανάστασης; Η πρώτη δεν είναι προσωρινή; Αν επρόκειτο οι καπιταλιστικές / εμπορευματικές διεργασίες και οι κοινωνικές πρακτικές να γυρίσουν στις ρουτίνες που είχαν ως τα τέλη του 2019 τότε όντως η «υγιεινιστική» ανεργία, αποτέλεσμα του υγιεινιστικού / πραξικοπηματικού lock out, θα ήταν ένα σύντομο διάλειμα. Υπάρχει κάποιος που να είναι τόσο αισιόδοξος;

Παρότι οι κοινωνικές συνήθειες δεν θα αλλάξουν απότομα σ’ όλο τους το εύρος, έχουν μπει ήδη σ’ ένα «κανάλι προσαρμογής» στην ιδέα ότι το «αναλογικό περιβάλλον» (οι πόλεις, ο urban χώρος, οι μεγάλες συγκεντρώσεις κόσμου, η φυσική κοινωνική συνάφεια, οι χειραψίες, οι αγκαλιές, τα φιλιά) είναι ή μπορεί να γίνουν μολυσματικές. Και ότι υπ’ αυτές τις συνθήκες το έσχατο περιβάλλον «οχύρωσης» απέναντι σε «κινδύνους» και «απειλές» που κινούνται διάχυτα μέσω αέρα είναι οι ιδιωτικοί χώροι / χρόνοι· είτε κατάλληλα εξοπλισμένα σπίτια είτε κατάλληλα διαμορφωμένα γραφεία. Τα αφεντικά – και σίγουρα τα δυναμικά αφεντικά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης – δεν πρόκειται να αφήσουν τέτοιες πεποιθήσεις (που τόσο εύκολα κεφαλαιοποίησαν) να πάνε χαμένες! Κατά καιρούς καινούργιοι (ή και παλιοί) φόβοι και απειλές θα κατασκευάζονται και θα επιστρατεύονται μέχρις ότου το engineering of everything προχωρήσει αρκετά.

Κι αυτό επειδή το «ιδιωτικό περιβάλλον» ούτε ιδιωτικό είναι πια, ούτε και ασφαλές καταφύγιο! Το αντίθετο: είναι ένας βασικός κόμβος της καθημερινής ζωής που μπορεί να δημιουργεί άπειρα data! Και προσφέρεται στην αλγοριθμική επιτήρηση: internet of things… Επιπλέον η ιδέα περί ατομικής υγείας (η ιδέα περί ατομικής αντιμετώπισης της όποιας μεταδοτικής αρρώστιας ή άλλου παρόμοιου κινδύνου) είναι πια μια τεράστια πόρτα προς την βιο-πληροφορική εξατομικευμένη διαχείριση / συσσώρευση data της ζωης και του θανάτου.

Αυτά και άλλα πολλά σχετικά συνεπάγονται υποχρεωτικά ριζικές αλλαγές (και) στην «αγορά εργασίας». Το πόσο γρήγορα θα γίνουν αυτές οι αλλαγές και που, και το αν κάποια στιγμή θα σταθεροποιηθεί ένας καινούργιος καταμερισμός εργασίας στην 4η βιομηχανική επανάσταση ή, αντίθετα, θα εξελίσσεται μια διαρκής ρευστοποίηση «θέσεων», «προσόντων», «δεξιοτήτων», «αμοιβών», «status» κλπ, αυτά είναι ζητήματα που δεν μπορούμε να πιάσουμε εδώ.

Σε κάθε περίπτωση: η τόσο μαζική «υγιεινιστική» ανεργία θα ήταν αδιανόητο να επιβληθεί (γιατί έτσι έγινε!) αν δεν υπήρχε ένα «μετά» για την αναδιοργάνωση της εργασίας, έστω και όχι εντελώς διαμορφωμένο, στα κεφάλια των πιο δυναμικών αφεντικών του καπιταλισμού. Η μορφή – κράτος χρειάζεται ακριβώς γι’ αυτό: επειδή, έχοντας το πλεονέκτημα της καθολικής επιτήρησης, όποιο κι αν είναι αυτό το «μετά» είναι απαραίτητη η γενική, κεντρική διαχείριση της εργασίας (ιδεολογικά, πολιτικά, χρηματικά, με όρους δημόσιας τάξης, δημόσιας υγείας, κλπ). Αυτό μιας και η «αγορά» και τα «αόρατα χέρια» της δεν (θα) μπορούν πλέον να απορροφήσουν τους κραδασμούς και τις ανακατατάξεις στοιχειωδώς «ομαλά»…

(συνέχεια στα επόμενα)

Το διπλό αφεντικό 6

Κυριακή 10 Μάη. Υποστηρίξαμε (το διπλό αφεντικό 5) ότι η εμπλοκή της μορφής – κράτος ως παράγοντα ελέγχου και ρύθμισης της “αγοράς εργασίας” έχει ήδη μια ιστορία σε κάποια ευρωπαϊκά κράτη. Ποιό είναι το πολιτικό νόημα εκείνου που έχει (προ covid-19) ονομαστεί ενεργητική διαχείριση της εργασίας;

Το πρώτο και ίσως το λιγότερο φανερό είναι η εισαγωγή ενός συστήματος «διαφορικής πληρωμής» της εργασίας. Ένας κάποιος μισθός απ’ τον φυσικό ιδιώτη εργοδότη και ένα κάποιο «συμπλήρωμα» (που μοιάζει με επίδομα) απ’ το κράτος. Έτσι διαλύεται η έννοια του (άμεσου) μισθού σαν της υλικής εκδήλωσης της ανταγωνιστικής σχέσης ανάμεσα στους εργάτες και τα αφεντικά. Ο ιδιώτης εργοδότης πληρώνει τον «συγκεκριμένο χρόνο εργασίας» εκ μέρους του εργάτη. Το κράτος όμως τι πληρώνει; Πληρώνει την «γενική διαθεσιμότητα» του εργάτη να δουλέψει στην μία ή στην άλλη δουλειά που θα του υποδειχθεί· κάτι που είναι ιστορικά πρωτότυπο και είναι αμφίβολο αν έχει γίνει κατανοητό απ’ την σύγχρονη εργατική τάξη.

Για να το κάνουμε πιο παραστατικό, μπορούμε να το περιγράψουμε ως εξής: είναι ως εάν το κράτος να είναι το αφεντικό του συνόλου της εργατικής δύναμης / εργασίας μέσα σε μια επικράτεια. Συνεπώς «πληρώνει» κάτι τις για να μπορεί είτε να μετακινεί εργατική δύναμη από εδώ εκεί σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του (τις “ανάγκες της οικονομίας”…), είτε να την κρατάει «δεμένη» εδώ ή εκεί, σε συγκεκριμένους ιδιώτες εργοδότες.

Απ’ αυτή τη σκοπιά η μορφή – κράτος εμφανίζεται σαν ελεγκτής του κοινωνικού εργοστάσιου συνολικά – κάτι που δεν μπορεί να το κάνει ούτε ο μεμονωμένος ιδιώτης εργοδότης ούτε οι κλαδικές ενώσεις εργοδοτών. Η περίπτωση του 58χρονου άνεργου μηχανικού στη γερμανία (το διπλό αφεντικό 2) είναι χαρακτηριστική. Κανένας ιδιώτης εργοδότης και καμμία κλαδική ένωση ιδιωτών εργοδοτών δεν θα μπορούσε να τον αναγκάσει α) να δουλέψει σαν βοηθός κηπουρού, και β) να δουλέψει με 1,5 ευρώ την ώρα (το 2005). Ο μόνος που θα μπορούσε να επιβάλλει κάτι τέτοιο ήταν / είναι η μορφή – κράτος, μέσω της πληρωμής (ή της μη πληρωμής) εκείνου που μοιάζει με επίδομα ανεργίας αλλά ουσιαστικά είναι υποτυπώδης αμοιβή για την πλήρη και χωρίς όρους διαθεσιμότητα της εργασίας. Ή, για να γίνει ακόμα πιο καθαρό: υποτυπώδης αμοιβή / χαλκάς για την παραίτηση της εργατικής δύναμης απ’ το δικαίωμά της (αναγνωρισμένο ακόμα και απ’ τους νεοφιλελεύθερους!) να διαπραγματεύεται την τιμή της χωριστά με κάθε εργοδότη. Δεν είναι “στρατόπεδο εργασίας”. Είναι το μεταμοντέρνο και ψευδοελευθεριακό ανάλογό του.

Σα συνέπεια αυτού του αρχικού, βασικού πολιτικού στοιχείου, έρχεται το επόμενο και εξίσου σημαντικό: η δυνατότητα της μορφής –κράτος να συν-ορίζει (μαζί με τα ιδιωτικά αφεντικά) αυτήν την τιμή του εμπορεύματος εργασία μονομερώς. Ή, για να το πούμε διαφορετικά: να συγκρατεί ένα μέρος της «θάλασσας» της εργατικής δύναμης που διαχειρίζεται, λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω απ’ το «όριο επιβίωσης». Εδώ είναι η μορφή – κράτος και όχι μόνο του το «αόρατο χέρι της αγοράς» που εγγυάται την υποτίμηση της εργασίας. Απ’ την ιστορική φάση όπου ο «εφεδρικός στρατός των ανέργων» λειτουργούσε, υποτίθεται, πιέζοντας προς τα κάτω μισθούς και μεροκάματα με όρους «αγοράς εμπορευμάτων» (μεγάλη προσφορά εργασίας – μικρότερη ζήτηση), η εισβολή της μορφής – κράτος σ’ αυτήν την αγορά φτιάχνει (σιγά σιγά και μεθοδικά απ’ τις αρχές του 21ου αιώνα) μια καινούργια ιστορική φάση μετατρέποντας αυτόν τον «εφεδρικό στρατό των ανέργων» σε «εφεδρικό στρατό υποχρεωτικά εργατών» με τρόπο που να εγγυάται την υποτίμηση και την διατίμηση της εργασίας.

Η διάλυση του μισθού σε δύο μέρη, ένα που αφορά την «ενοικίαση χρόνου και γνώσεων εργασίας» στον κάθε φορά συγκεκριμένο εργοδότη, κι άλλο ένα που αφορά την «παροχή στο κράτος της ελευθερίας μονομερούς διαχείρισης του συνόλου της κοινωνικής εργασίας» διασπά τον ταξικό αντίπαλο και δημιουργεί μια κάποια σύγχιση στην εργατική υποκειμενικότητα. Δεν πρόκειται για δύο ιδιώτες εργοδότες! Αυτό το διπλό αφεντικό είναι «ανορθόδοξο» και σαν μέθοδος ελέγχου της εργασίας ιστορικά πρωτοφανής. Για παράδειγμα απέναντι στον ιδιώτη εργοδότη μπορεί κανείς να απεργήσει· αλλά το κράτος «εργοδότης» μπορεί να τιμωρήσει «κόβοντας» το δικό του μερίδιο! Ή, ακόμα κι αν δεν το κάνει, είναι ένας αντίπαλος που δεν γίνεται στόχος της απεργίας· κι ωστόσο είναι εκεί, μπροστά, δίπλα…

Κατ’ αυτόν τον τρόπο θολώνει και η εννόηση (απ’ την εργατική σκοπιά) της εργασίας αυτής καθ’ αυτής. Παραμένει άραγε η εργασία η μόνη πηγή πλούτου και άρα, σαν τέτοια, η βάση του εργατικού ανταγωνισμού απέναντι στον σφετερισμό της απ’ τα αφεντικά; Ή μήπως γίνεται και η πειθαρχία (στο κόμμα των αφεντικών, στο κράτος) πηγή «εισοδήματος» που «συμπληρώνει» τον υποτυπώδη μισθό, την σημαία δηλαδή της εκμετάλλευσης, βάζοντας στην άκρη την αντίθεση κεφάλαιου – εργασίας; Πώς μπορεί να συρθεί από πολιτική / ανταγωνιστική άποψη η μορφή-κράτος στο κέντρο της αντίθεσης ΜΑΖΙ με το/τα αφεντικό/ά όταν το κράτος εμφανίζεται σαν «πατέρας» που φροντίζει να μην πεθάνουν οι εργάτες από πείνα δουλεύοντας; Ο «εργαζόμενος φτωχός» τί είναι; Εργάτης που του αποσπούν υπεραξία ή φουκαράς που ελπίζει στην (κρατική) φροντίδα / ελεημοσύνη;

Ευτυχώς έχει υπάρξει 110% εργατική απάντηση απέναντι σ’ αυτόν τον δυισμό / εκβιασμό! Αλλά γι’ αυτήν αργότερα.